streszczenia 2011 - V Konferencja Medycyny Górskiej

Polska monografia medycyny górskiej
Zdzisław Jan Ryn
Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie
Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
Fizjologia i medycyna górska uzyskały w niektórych krajach status samodzielnej
specjalności medycznej. Zajmuje się ona fizjologią (adaptacja, aklimatyzacja) i patologią
(choroba górska) organizmu ludzkiego poddanego trwale lub czasowo stresowi dużych
wysokości. Piśmiennictwo światowe na ten temat liczy już kilkaset opracowań
monograficznych i materiałów z kongresów oraz kilkadziesiąt tysięcy artykułów
i rozpraw naukowych. Istnieje wiele krajowych towarzystw medycyny (i ratownictwa)
górskiego oraz Międzynarodowe Towarzystwo Medycyny Górskiej (ISMM). W 2011
roku powołano Polskie Towarzystwo Medycyny i Ratownictwa Górskiego (PTMiRG).
Chociaż Polska nie posiada wysokich gór, dorobek naukowy oraz doświadczenia polskich
lekarzy-alpinistów w pełni uzasadniają podjęcie prac nad przygotowaniem monografii
medycyny górskiej w języku polskim. Przyświeca temu podwójny cel: naukowy
i praktyczny. Szczególnie istotny jest cel praktyczny, a mianowicie profilaktyka
wypadków górskich, zwłaszcza śmiertelnych, spowodowanych patologią medyczną na
dużych i ekstremalnych wysokościach. Monografia jest dedykowana lekarzom medycyny
sportowej, lekarzom wypraw górskich i ratownikom górskim oraz studentom medycyny.
W oparciu o zgromadzone piśmiennictwo światowe (około 6 tysięcy publikacji) oraz
o własne doświadczenie praktyczne i naukowo-badawcze (rozprawa doktorska
i habilitacyjna ) przygotowuję monografię medycyny górskiej. Obejmuje ona zagadnienia
fizjologii i medycyny górskiej w szerokim kontekście historycznym, kulturowym,
antropologicznym oraz klinicznym i psychologicznym. Przedmiotem monografii są
problemy antropologiczne i medyczne stałych mieszkańców gór w różnych regionach
świata oraz swoiste problemy medyczne związane z uprawianiem alpinizmu oraz innych
sportów górskich. Monografia jest w końcowej fazie redagowania tekstu. Zakres i układ
monografii zawiera skrótowy spis treści.
Tom I
Historia medycyny górskiej w świecie
Andy
Okres prekolumbijski
Populacja andyjska
Sanktuaria na szczytach Andów
„Mumie” andyjskie
Odkrycia Polaków
Okres kolonialny
Czasy współczesne
Udział cudzoziemców
Historia medycyny górskiej w Europie
Austria, Francja, Hiszpania, Niemcy, Szwajcaria, Ukraina, Wielka Brytania, Włochy
Wkład Polaków w medycynę górską
Józef Majer – pionier badań nad wpływem ciśnienia powietrza na człowieka
Soroche według Ignacego Domeyki
Obserwacje innych Polaków
Polscy lekarze w Andach
Badania w Polsce
Historia medycyny górskiej w USA i Kanadzie
Historia medycyny górskiej w Azji
Everest centrum badań medycznych w Azji
Japonia
Chiny
Aspekty medyczne operacji wojskowych w górach świata
Tom II
Fizjologia i medycyna górska
Fizjologia i fizjopatologia
Człowiek i środowisko górskie
Akomodacja, adaptacja, aklimatyzacja
Wpływ niskiej temperatury: odmrożenia, wychłodzenie
Ekspozycja naprzemienna, przedłużona i stała
Układ nerwowy a wysokość
Lecznicze i profilaktyczne właściwości klimatu gór
Psychologia i fizjologia sportów górskich
Osobowość alpinistów i motywacja wspinaczki górskiej
Reakcje emocjonalne podczas wspinaczki górskiej
Trekking, Maraton górski, Paralotniarstwo, Wspinaczka sportowa, Igrzyska
Olimpijskie w Meksyku, Sport wyczynowy a wysokość
Patologia dużych wysokości
Ostra choroba górska
Przewlekła choroba górska
Wysokościowy obrzęk płuc
Wysokościowy obrzęk mózgu
Mózgowa astenia wysokościowa
Dzieci i adolescenci na dużej wysokości
Kobiety na dużej wysokości
Inne problemy medyczne na dużej wysokości
Antropologia i medycyna mieszkańców gór
Mieszkańcy Andów, Gór Azji, Gór Etiopii
Adaptacja mieszkańców gór do małej wysokości
Aspekty etyczno-prawne w medycynie i ratownictwie górskim
Rola lekarza
Szkolenie w zakresie medycyny i ratownictwa górskiego
Etyka w alpinizmie
Kontrowersje wokół używania tlenu: doping czy leczenie
Ratownictwo górskie
Aspekty psychologiczne i etyczne w ratownictwie górskim
Aspekty prawne: odpowiedzialność za wypadki górskie
Choroba górska a wypadki w górach
Aspekty medyczne wypraw komercyjnych
Śmierć w górach
Samobójstwa w górach
Bibliografia
Aneksy
Kalendarium badań
Towarzystwa i instytucje medycyny górskiej
Organizacje i szkoły ratownictwa górskiego
Laboratoria wysokogórskie
Kongresy medycyny i ratownictwa górskiego
Czasopisma specjalistyczne
Lake Louis Scoring system
Dziecięca Skala Lake Louis
Badacze medycyny górskiej w różnych krajach
Choroby przewlekłe – Czy wysokość może mnie ZABIĆ?
Chronic diseases - Is high altitude going to KILL me?
Robert K. Szymczak
Katedra Medycyny Ratunkowej i Katastrof, Gdański Uniwersytet Medyczny.
Turystyka wysokogórska staje się coraz bardziej popularna. Dzisiaj, góry wysokie nie są
zarezerwowane jedynie dla himalaistów i trekkersów. Odpoczynek na wysokości
wybierają osoby uprawiające sporty zimowe, oraz turyści podróżujący do Tybetu, Peru
czy Boliwii.
Wśród wzrastającej liczby osób, okresowo narażonych na warunki wysokogórskie,
znajdują się ludzie cierpiący na choroby przewlekłe takie jak: choroba wieńcowa,
nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, astma oskrzelowa, POCHP, bezdech senny,
choroba wrzodowa, niewydolność nerek, cukrzyca, otyłość, padaczka i inne.
Cel pracy:
1. Przedstawienie problemów związanych z podróżowaniem w góry wysokie osób
ze współistniejącymi chorobami.
2. Zaprezentowanie przeciwwskazań zdrowotnych do pobytu na wysokości.
3. Próba odpowiedzi na pytanie, kto wymaga przed-wyprawowej konsultacji
medycznej?
Autor spróbuje odpowiedzieć na te pytania bazując na własnym doświadczeniu i aktualnej
wiedzy.
High altitude tourism is more and more popular. It is not limited to mountaineers and
trekkers, but includes also fans of winter sports and even retired tourists visiting countries
like Tibet, Peru or Bolivia.
Among the growing number of high altitude travelers, there are also people with
preexisting health disorders such as: coronary heart disease, hypertension, heart failure,
bronchial asthma, COPD, obstructive sleep apnea, peptic ulcer disease, chronic kidney
disease, diabetes, obesity, seizures etc.
Aim of the work is to present:
1. Problems concerning high altitude travelling with chronic disease.
2. Health contraindications for going to altitude?
3. Answer to the question: who needs medical consultation before journey to
high altitude?
Author will try to answer those questions, basing on the personal experience and current
knowledge.
Czy istnieje skuteczna profilaktyka farmakologiczna choroby wysokościowej? – opis
przypadku i przegląd literatury
1
Tomasz Banasiewicz, 2Piotr Gronek, 3Sabina Siwiec, 1Jacek Paszkowski, 4Agnieszka
Banasiewicz.
1
Katedra i Klinika Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Endokrynologicznej, Uniwersytet Medyczny im.
Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
2
Wydział Wychowania Fizycznego, Instytut Rehabilitacji, Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu
3
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu
4
NZOZ Profil Poznań
Profilaktyka choroby wysokościowej stanowi temat wielu badań, jej rzeczywista
skuteczność jest wciąż dyskutowana. Punktem wyjścia przeglądu doniesień medycznych
dotyczących profilaktyki farmakologicznej choroby wysokościowej jest opis przypadku
młodego mężczyzny (33 lata), aktywnie uprawiającego sport, zaaklimatyzowanego,
u którego na wysokości ok. 5000 m.n.p.m. (Andy) doszło do szybko postępującego
epizodu choroby wysokościowej z utratą przytomności i wykładnikami obrzęku mózgu.
Rok później zdecydował się on uczestniczyć w próbie wejścia na Elbrus. Wdrożono
wszelkie dostępne zalecenia dotyczące profilaktyki farmakologicznej choroby
wysokościowej. Mimo stosowania zaleceń u mężczyzny, pozostającego pod stałą opieką
lekarzy zespołu, na wysokości ok. 5000 m.n.p.m. doszło do szybko postępujących
zaburzeń świadomości i objawów choroby wysokościowej.
W literaturze opisano korzystne działanie acetazolamidu w profilaktyce choroby
wysokościowej. Jest to obecnie najbardziej, wydaje się, akceptowana forma zapobiegania
wystąpieniu choroby wysokościowej. Pewne korzyści, zwłaszcza dotyczące zaburzeń
ze strony układu oddechowego, może przynieść również stosowanie sumatriptanu czy też
nifedypiny. Zagadnienie stosowania dexamethasonu, antyoksydantów, inhibitorów
phosphodiesteraz czy też ginko pozostaje problemem dyskusyjnym i nie popartym
jednoznacznymi badaniami.
Na podstawie analizy literatury jak i prezentowanego przykładu stwierdzić można,
iż profilaktyka farmakologiczna choroby wysokościowej jest zagadnieniem
niejednoznacznym, podstawową rolę wydają się odgrywać skłonności osobnicze
do aklimatyzacji i tolerancji dużych wysokości.
Lęk i wysokość
Anxiety and Altitude
Anna Lesiecka, Łucja Szwedo, Bartosz Czapski, Tomasz Drożdż
Cel: Celem badania było znaleźć związek między zmianą poziomu lęku i wzrostu
wysokości npm
Metoda: grupa 13 alpinistów została zbadana przy pomocy testów psychologicznych
podczas wyprawy "Pamir 2005" w lipcu i sierpniu 2005 r. na Kuh-i-Garamo (Lenin `s
Peak, 7134 m npm). Do pomiaru poziomu lęku zastosowaliśmy polską adaptację
amerykańskiego testu STAI (State-Trait Anxiety Inventory).
Wyniki: średnia arytmetyczna poziomu lęku na każdej określonej wysokości ocenianej
na podstawie testu STAI koreluje w sposób istotny statystycznie wysokością w metrach
nad poziomem morza. Poziom lęku badanych rósł wraz z osiąganą wysokością od
wartości właściwych dla ich normalnego środowiska do poziomu nasilenia, który może
być uznany za patologię.
Wnioski: istnieje związek między poziomem lęku i wysokości. Lęk może obniżać
sprawność psycho - fizyczną , dlatego powinniśmy traktować go, jako jeden
z psychicznych objawów osiowych AMS.
The aim: the aim of the following researches was to find the relationship between
the change of the anxiety level and the increase of the altitude in a.s.l.
The method: the group of 13 alpinists were submitted to the psychological – psychiatric
tests during the expedition „Pamir 2005 ” in July and August 2005 on Kuh-i-Garamo
(Lenin`s Peak, 7134 m a.s.l.). The Polish adaptation of American STAI test (State- Trait
Anxiety Inventory) has been used to measure the level of anxiety.
The results: the arithmetic mean of level of anxiety on each given altitude estimated on
the basis of the STAI test correlates in a crucial statistical manner with the altitude in
meters above sea level. The anxiety level of examined ones was increasing while
achieving successive meters above sea level, from the values felt usually in habitually
environment up to high intensity level of anxiety which may me considered as
a pathology.
The conclusions: there exists the relationship between the anxiety level and the altitude.
The anxiety may disturb psycho – physical status that is why we should treat it as is one
of the psyche axial symptoms of AMS.
Subiektywna jakość snu podczas trekkingu wysokogórskiego.
Subjective quality of sleep during low and high altitude trekking.
Robert Szymczak 1, Annabel Nickol 2
1
2
Katedra Medycyny Ratunkowej i Katastrof, Gdański Uniwersytet Medyczny.
Oxford Centre for Respiratory Medicine, Churchill Hospital, Oxford, Wielka Brytania.
Wstęp
Długotrwały pobyt na dużej wysokości powoduje pogorszenie jakości snu.
Cele pracy
1. Określenie na jakiej wysokości zaczynają pojawiać się zaburzenia snu.
2. Ocena subiektywnej jakości snu na wzrastającej wysokości pobytu.
3. Ocena współzależności między jakością snu a objawami Ostrej Choroby Górskiej.
Metodologia
45 uczestników (25M, 20K) wyprawy naukowej “Medex Hidden Valley Expedition
2008” brało udział w badaniu, które zostało przeprowadzone w Wielkiej Brytanii
i Nepalu. Czterokrotnie zastosowano dwie skale oceniające jakość snu: Pittsburgh Sleep
Quality Index (PSQI) oraz Ateńską Skalę Bezsenności (AIS). Podczas trekkingu
uczestnicy oceniali jakość snu cztery razy: podczas tygodnia spędzonego na średniej
wysokości; 0m- poziom morza; 1750m; 3730m oraz 5000m. Skala Ostrej Choroby
Górskiej „AMS Lake Louise Score” była stosowana każdego ranka.
Wyniki
Statystycznie znamienne wyniki uzyskano na średnich wysokościach 3730m i 5000m.
A-0m
B-1750m
C-3730m
D-5000m
PSQI
3,98 [C*D*] 3,24 [C#D#]
4,92 [A*B#D*] 6,10 [A*B#C*]
Obniżona jakość
19%
13,5%
30%
56%
snu
AIS
3,61 [C*D*] 3,06 [C#D#]
4,61 [A*B#D*] 5,91 [A*B#C*]
Bezsenność
20%
15%
36%
43%
AMS-wynik całkowity
0,77 [C#D#]
1,21 [B#D*]
1,57 [B#C*]
AMS-sen – 5te pytanie
0,35 [C#D*]
0,54 [B#]
0,59 [B*]
Obniżona jakość snu (PSQI) –wynik>5 (przedział 0-21), Bezsenność (AIS) –wynik>5
(przedział 0-24);
* p<0,05; # p<0,01;
Specyficzne zaburzenia jakości snu wydają się pojawiać na konkretnych wysokościach
pobytu.
1750m
Długość trwania snu – wydłużona
Senność – zmniejszona
Budzenie się w nocy (potrzeby fizjologiczne; zimno) – częstsze
3730m
Długość trwania snu – skrócona
Czas zasypiania – wydłużony
Efektywność snu (czas snu/czas w łóżku) - zmniejszona
Budzenie się w nocy (potrzeby fizjologiczne; zaburzenia oddychania) –
częstsze
5000m
Długość trwania snu – skrócona
Funkcjonowanie podczas dnia (entuzjazm do działania) – pogorszenie
Budzenie się w nocy (przyczyny niespecyficze) – częstsze
Budzenie się rano – wcześniejsze niż zaplanowane
Korelacje między PSQI, AIS oraz skalą AMS.
1750m
3730m
5000m
PSQI-AIS
r=76#
r=80#
r=84#
PSQI-AMS/AMS sleep r=0,60# / 0,57# r=0,54# / 0,66# r=0,41* / 0,61#
AIS -AMS/AMS sleep r=0,58# / 0,58# r=0,48# / 0,66# NO / r=0,54#
* p<0,05; # p<0,01
Wnioski
1. Zaburzenia jakości snu pojawiają się powyżej wysokości 1750m i nasilają się
wraz z wysokością.
2. Rodzaj zaburzeń snu zależy od średniej wysokości pobytu.
3. Wydłużenie czasu zasypiania wydaje się być specyficzne dla wysokości powyżej
1750m.
4. Pogorszenie funkcjonowania podczas dnia pojawia się na wysokościach powyżej
3730m.
5. Subiektywna jakość snu pozytywnie koreluje z objawami Ostrej Choroby
Górskiej.
Introduction
Chronic exposure to high altitude results in the decrease of the quality of sleep.
Aim of the study
1. Identify at what altitude sleep is first impaired.
2. Estimate changes of the subjective sleep quality with the increasing altitude.
3. Compare the sleep quality with symptoms of AMS.
Methodology
45 members (25M, 20F) of the Medex Hidden Valley Expedition 2008 volunteered for
this study which was conducted in United Kingdom and Nepal. Two standardized scales:
Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Athens Insomnia Scale (AIS) were
administered 4 times. Subjects estimated their sleep quality during the week spent at mean
altitude of 0m- sea level; 1750m-low altitude trekking; 3730m and 5000m–high altitude
trekking. The AMS Lake Louise Score was recorded every morning.
Results
The statistically significant changes were observed at mean altitude of 3730m and 5000m.
A-0m
B-1750m
C-3730m
D-5000m
PSQI
3,98 [C*D*]
3,24 [C#D#]
4,92 [A*B#D*] 6,10 [A*B#C*]
poor sleepers
19%
13,5%
30%
56%
AIS
3,61 [C*D*]
3,06 [C#D#]
4,61 [A*B#D*] 5,91 [A*B#C*]
insomniacs
20%
15%
36%
43%
AMS-total score
0,77 [C#D#]
1,21 [B#D*]
1,57 [B#C*]
AMS-sleep - 5th question
0,35 [C#D*]
0,54 [B#]
0,59 [B*]
Poor sleepers (PSQI) –score>5 (range 0-21), Insomniacs (AIS) –score>5 (range 0-24);
* p<0,05; # p<0,01;
The specific sleep quality problems tend to appear at certain mean altitudes of sojourn.
1750m
Sleep duration – increase
Sleepiness – decrease
Awakenings (to use the bathroom; too cold) – increase
3730m
Sleep duration – decrease
Sleep induction (falling asleep time) – increase
Habitual sleep efficiency (sleep time/time in bed) – decrease
Awakenings (to use the bathroom; not breathing comfortable) – increase
5000m
Sleep duration – decrease
Daytime dysfunction (enthusiasm to get things done) – decrease
Awakenings (not specific) – increased
Final awakening – earlier then planned
Correlations between (PSQI, AIS) and AMS.
1750m
3730m
5000m
PSQI-AIS
r=76#
r=80#
r=84#
PSQI-AMS/AMS sleep r=0,60# / 0,57# r=0,54# / 0,66# r=0,41* / 0,61#
AIS -AMS/AMS sleep r=0,58# / 0,58# r=0,48# / 0,66# NO / r=0,54#
* p<0,05; # p<0,01
Conclusions
6. The quality of sleep is first impaired at altitude above 1750m and continuously
decreases at higher altitude.
7. The biggest sleep quality changes occur up to the altitude of 3730m.
8. The type of sleep problems depends on the mean altitude of sojourn.
9. Decrease of the sleep induction seems to be specific for the altitude above
1750m.
10. Daytime dysfunction tend to appear over 3730m.
11. Subjective sleep quality scales PSQI and AIS positively correlate with total AMS
Lake Louise Score and AMS sleep component.
Profilaktyka żylnej choroby zatorowo-zakrzepowej (ŻChZZ) w warunkach górskich
Venous tromboembolism prevention at high altitudes.
Mariusz Kózka
5 Wojskowy Szpital Kliniczny w Krakowie
Żylna choroba zakrzepowo zatorowa należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób
występujących w nowoczesnych społeczeństwach. Mimo stałych postępów
w zapobieganiu, rozpoznawaniu i leczeniu tej choroby, częstość jej występowania
utrzymuje się na tym samym poziomie lub wzrasta. Od czasu określenia przez Virchowa
przyczyn powstawania zakrzepicy żylnej, określane są kliniczne czynniki ryzyka
wystąpienia ŻChZZ. Współistnienie dwóch lub więcej czynników zwiększa możliwość
powstania zakrzepicy. Metody zapobiegania wystąpienia ŻChZZ można podzielić na
fizykalne i farmakologiczne. Metody fizykalne stosuje się w celu zlikwidowania zastoju
żylnego sprzyjającego powstawaniu zakrzepu. Ponadto metody fizykalne stanowią
uzupełnienie metod farmakologicznych. Współcześnie w pierwotnej profilaktyce ŻChZZ
lekami z wyboru są przede wszystkim heparyny drobnocząsteczkowe (HDCz). Według
obowiązujących w Polsce zasad profilaktykę przeciwzakrzepową należy stosować do
czasu pełnego uruchomienia chorego hospitalizowanego, ale nie krócej niż pięć dni.
U niektórych chorych z dużym ryzykiem wystąpienia zakrzepicy żylnej zaleca się
stosowanie przedłużonej profilaktyki.
W warunkach górskich narażenie na obniżoną zawartość tlenu na wysokości u osób
niezaklimatyzowanych może powodować zaburzenie w funkcjonowaniu wielu narządów
w tym również układu żylnego kończyn dolnych co określane jest mianem choroby
wysokogórskiej. Jednym z efektów pobytu na wysokości jest wzrost produkcji
czerwonych krwinek co z jednej strony umożliwia transport większej ilości tlenu do
tkanek, ale może również prowadzić do nadmiernego zagęszczenia krwi i spowolnienia jej
odpływu z kończyn dolnych.
Specyfika warunków wysokogórskich powoduje, że działania profilaktyczne które mogą
zapobiec powstaniu ŻChZZ, powinny obejmować różnorodne aspekty związane
z prawidłową aklimatyzacją.
Venous tromboembolism, comprising deep vein thrombosis (DVT) and pulmonary
embolism (PE), is one of the most prevalent diseases in modern societies. Despite
continuous progress in the prevention, diagnostics and therapy of this syndrome, its
incidence rate stays on the same level or increases. Vichrow described three main causes
of venous thrombosis and since 1920’s clinical risk factors for DVT have been used. The
coexistence of two or more factors increases the possibility of developing deep venous
thrombosis. Prevention methods for DVT may be defined as mechanical and
pharmacological ones. Mechanical approach aims at eliminating venous stasis, which
promotes thrombosis. Furthermore, mechanical methods are complementary to
pharmacological management. Current DVT primary prevention suggests the application
of low-molecular-weight heparin (LMWH). According to Polish guidelines of antithrombosis prophylaxis, it should be applied until full mobilisation of a hospitalised
patient, however it should be continued for five days at least. Prolonged prophylactic
management is recommended for patients with high risk of venous thrombosis.
High altitudes, where oxygen concentration is lower, may cause functional disorders of
numerous organs, also lower limb venous system, in individuals without prior
acclimatization. This syndrome is known as altitude sickness. Increased production of
blood red cells is one of the effects of high altitudes. On one hand, it enables blood to
deliver a larger amount of oxygen to tissues, but on the other one, may result with greater
blood density and slow down blood flow from the lower limbs.
Specific high-altitude conditions require prophylactic interventions, which should address
various aspects of proper acclimatization and prevent DVT.
Diagnostyka różnicowa nagłej duszności w warunkach wyprawy wysokogórskiej –
opis przypadku
Sudden dyspnea differential diagnosis in high-altitude expedition settings – case report
Paweł Podsiadło
Rozpoznanie i diagnostyka różnicowa zatorowości płucnej są poważnym wyzwaniem,
nawet w warunkach dobrze wyposażonej kliniki. Różnicowanie tej choroby z innymi
przyczynami duszności podczas wyprawy wysokogórskiej jest niezwykle trudne,
a trafność diagnozy jest kluczowa dla szans przeżycia chorego.
Opisano przypadek 40-letniego himalaisty z nagłą, narastającą dusznością na dużej
wysokości, jako przykład trudności diagnostycznych i różnicowania rozwijającego się
wysokościowego obrzęku płuc (HAPE) z zatorowością płucną. Brak typowych,
jednoznacznych objawów nie pozwalał na szybkie i pewne postawienie diagnozy. Wobec
braku ewidentnych wskazań, odstąpiono od ryzykownego leczenia fibrynolitycznego
i przeciwkrzepliwego. Wdrożono natomiast farmakoterapię typową dla HAPE. Szybkie
i całkowite ustąpienie objawów pozwoliło ex juvantibus rozpoznać wysokościowy obrzęk
płuc.
It is a serious task to diagnose and differentiate pulmonary embolism, even in clinical
settings. It`s much more difficult during high-altitude expedition. Misdiagnosing the cause
of sudden dyspnea could be life-threatening for patients.
40-years-old patient with shortness of breath at high altitude was described. Differential
diagnosis between subclinical high-altitude pulmonary oedema (HAPE) and pulmonary
embolism was very difficult in this case, because of lack of typical symptoms. Fibrinolytic
and anticoagulant treatment, crucial in embolism, was not introduced as too dangerous
in uncertain indications. Typical HAPE treatment was performed successfully. Symptoms
resolved after 6 hours of treatment, confirming HAPE diagnosis.
Leczenie hormonalne u kobiet przebywających na dużych wysokościach.
Hormonal Treatment for Women Living in High Altitudes
Małgorzata Jędrzejczyk
Kobiety stosują leki hormonalne najczęściej w postaci antykoncepcji hormonalnej
i hormonalnej terapii zastępczej. Antykoncepcja hormonalna stosowana jest w celu
uzyskania antykoncepcji jak również z powodu innych wskazań jak leczenie zaburzeń
hormonalnych np. zespołu PCO, w celu zmniejszenia obfitości krwawień, leczenia
zespołu PMS. Wiele kobiet, szczególnie kobiet aktywnych, w okresie menopauzalnym,
okołomenopauzalnym, jak i pomenopauzalnym, stosuje HTZ w celu wyeliminowania
dolegliwości wypadowych i poprawienia jakości życia. W antykoncepcji hormonalnej
stosowane są różne preparaty, różniące się drogą podania: doustne, przezskórne,
dopochwowe, wewnątrzmaciczne, implanty podskórne, iniekcje. Preparaty te różnią się
dawką i rodzajem gestagenu. W HTZ mamy do dyspozycji również wiele preparatów:
doustne, przezskórne, stosowane są różne dawki i różne preparaty gestagenne. Zarówno
antykoncepcja, jak i HTZ, zwiększają ryzyko wystąpienia incydentów zakrzepicy żył
głębokich i zatorowości płucnej czyli żylnej choroby zakrzepowo - zatorowej (ŻChZZ).
Pobyt na dużych wysokościach również zwiększa to ryzyko, które w skrajnych
przypadkach może być przyczyną śmierci. Powstaje pytanie czy kobiety na dużych
wysokościach powinny stosować leki hormonalne czy nie.
Zalecane preparaty antykoncepcyjne w celu zmniejszenia ryzyka ŻChZZ:
− niskodawkowe, gestagen będący pochodną noretisteronu
− stosowanie systemu wewnątrzmacicznego uwalniającego lewonorgestrel.
Zalecane praparaty do HTZ w celu zmniejszenia ryzyka ŻChZZ:
− preparaty przezskórne, gestageny pochodne noretisteronu
− naturalny progesteron
− system wewnątmaciczny uwalniający lewonogestrel
− zlecanie niskiej dawki estrogenów.
Ogólne zalecenia dla kobiet stosujących antykoncepcję lub HTZ:
− rozważenie przeprowadzania badań predyspozycji genetycznych do choroby
zakrzepowo - zatorowej
− rozważenie odstawienia tych preparatów przynajmniej na miesiąc przed
planowaną wyprawą w góry
− unikanie wdrażania leczenia hormonalnego w okresie poprzedzającym wyjazd
w wysokie góry
− w przypadku konieczności stosowania leczenia hormonalnego dobór najbardziej
optymalnych preparatów z uwzględnieniem dawki, rodzaju i drogi podania leku.
Women use hormonal drugs mostly in the form of hormonal contraceptives or a
substantive hormonal treatment. Hormonal contraceptives are used in order to gain
contraception but also for other reasons such as curing hormonal disorders e.g. PCOS,
aimed at reducing the plentitude of bleedings, curing PMS complex. Many women,
especially active women in their menopausal, perimenopausal or postmenopausal period
use HTR to eliminate the discomforts of menopausal symptoms and improve the quality
of life. Different agents are used in hormonal therapy differing in their application
method: oral, percutaneous, vaginal, and intrauterine or by injections. These agents vary
in dose and the type of gestagen. There are also a number of agents used in HTR: oral and
percutaneous, different doses and gestagen mixings are applied. Both contraceptives and
HTR aggravate the risk of deep vein thrombosis or lung embolism i.e. venous
thromboembolism. Residency in high altitude may also aggravate that risk, which in
extreme cases may lead to death.
A question arises whether women living in high altitudes should use hormonal drugs or
not.
Contraceptives advisable to minimize the risk of venous thromboembolism:
- of low doses, gestagen being a derivative of noretisteron
- incorporating an intrauterine system releasing lewonorgestrel
HTR agents advisable to minimize the risk of venous throboembolism:
- percutaneous agents, gestagen being a derivative of noretisteron
- natural progesterone
- intrauterine system releasing lewonorgestrel
- prescribing a low dosages of estrogens
General recommendations for women using contraceptives or HTR:
- considering examining of genetic predispositions to venous thromboembolism
- considering weaning these drugs at least a month before a planned trip to the mountains
- avoiding the implementation of hormonal treatment in a period preceding a trip to high
mountains
- in case of necessity to undergo hormonal treatment, choosing optimal agents with
respect to doses, type and way of application
W labiryncie suplementów aminokwasowych
Tomasz Mikulski
Suplementy aminokwasowe są powszechnie stosowane, nie tylko przez sportowców
wyczynowych ale również przez rzesze amatorów uprawiających najrozmaitsze formy
aktywności ruchowej. Aminokwasy znajdują się też jako dodatek w wielu innych
produktach, jak np. napoje, żele i batony energetyczne, spożywanych z myślą
o uzupełnianiu innych składników odżywczych. W wielu środowiskach są nagminnie
nadużywane przez stosowanie wielokrotnie wyższych dawek niż zalecane na podstawie
wyników badań. Metabolizm aminokwasów wymaga nakładu energii, a część powstałych
produktów nie wykorzystywanych przez organizm wydalenia. Już tylko z tego względu
suplementacja aminokwasami powinna być procesem wcześniej przemyślanym
i zaplanowanym na podstawie głębszej wiedzy niż losowo wybrane ulotki reklamowe.
Aminokwasy wpływają na szereg funkcji wielu organów i nie wszystkie ich działania są
w pełni wyjaśnione. Korzystne efekty uzyskiwane w jednym narządzie, np. mięśniach,
skutkują negatywnie gdzie indziej, np. upośledzają funkcjonowanie mózgu.
Mechanizmy leżące u podstaw zmęczenia ośrodkowego są słabo poznane. Jedną z grup
związków chemicznych branych pod uwagę w badaniach nad tym rodzajem zmęczenia są
aminokwasy o rozgałęzionych łańcuchach (branched chain aminoacids - BCAA): walina,
leucyna i izoleucyna. Obniżenie ich stężenia we krwi podczas wysiłku fizycznego może
pośrednio zwiększać syntezę w ośrodkowym układzie nerwowym serotoniny neurotransmitera uznanego za jeden z elementów wywołujących zmęczenie ośrodkowe.
Przeprowadzono szereg badań własnych nad wpływem suplementacji BCAA oraz
w połączeniu z lekiem łagodzącym skutki zwiększonego stężenia amoniaku na zmęczenie
ośrodkowe wywołane przez wysiłek. Korzystny wpływ suplementacji BCAA na czas
wykonywania wysiłku nie został potwierdzony, natomiast uzyskano pozytywne wyniki
w testach psychologicznych, w których wpływ BCAA był na ogół wyraźnie zaznaczony.
Racjonalne stosowanie suplementów aminokwasowych jest godne polecenia, powinno
jednak być stosowane odpowiednim preparatem w odpowiedniej dawce dobranym do
osiągnięcia zamierzonego celu.
Profilaktyka i leczenie biegunek zakaźnych
Szachta P.1, Roszak D.1,2, Gałęcka M.1
1. Instytut Mikroekologii w Poznaniu
2. I Katedra Pediatrii, Klinika Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych UM w Poznaniu
Zakażenia przewodu pokarmowego manifestują się pod postacią biegunki
o zróżnicowanym nasileniu. Czynnikiem etiologicznym tego typu zaburzeń są najczęściej
bakterie lub wirusy. Jedynym skutecznym środkiem profilaktycznym, redukującym
ryzyko wystąpienia biegunki jest stosowanie probiotyków. Aktualnie obowiązująca
definicja mówi, iż probiotyki to żywe drobnoustroje, które wywierają korzystne skutki
zdrowotne, jeżeli są dostarczane do organizmu w odpowiednich ilościach. Poszczególne
probiotyki mają różne, szczepozależne właściwości – aby osiągnąć określony efekt
zdrowotny należy stosować ściśle zdefiniowane drobnoustroje, których cechy zostały
potwierdzone w próbach klinicznych. Skuteczność w zapobieganiu i skracaniu czasu
trwania biegunek poantybiotykowych i infekcyjnych jest najlepiej potwierdzoną
właściwością probiotyków. Aktualna wiedza wskazuje, iż pożądane rezultaty osiąga się
stosując szczep Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) oraz Saccharomyces boulardi
odpowiednich dawkach. Aby dodatkowo pobudzić odpowiedź immunologiczną do
efektywnej walki z patogenem, terapię należy wzbogacić w podaż preparatów
mikrobiologicznych (np. Prosymbioflor, Symbioflor1, Symbioflor2). Zawierają one
zarówno żywe szczepy bakterii z gatunku Escherichia coli i Enterococcus faeacalis, jak
również same tylko fragmenty komórek. Połączenie bakterii kwasu mlekowego ze
szczepem E.coli i E. faecalis, skutecznie eliminuje dysbiozę przewodu pokarmowego,
redukując ryzyko wystąpienia biegunki. Dla maksymalnej skuteczności terapii celowa jest
również ocena profilu zaburzonej mikroflory (ilość bakterii/ g kału) Prawidłowe proporcje
mikrobiontów przewodu pokarmowego są bowiem sprawą kluczową dla utrzymania
homeostazy całego organizmu.
Biegunka może prowadzić do odwodnienia a w skrajnych przypadkach do ostrej
niewydolność narządowej. Dlatego tak istotna jest prawidłowa terapia. W przypadku
łagodnego przebiegu choroby należy przyjąć postawę zachowawczą. Nawadnianie to
najistotniejszy element leczenia. W przypadku lekkiego i umiarkowanego odwodnienia
zalecane są hipoosmolarne DPN. Biegunka prowadząca do ciężkiego odwodnienia, ciężki
stan chorego, wymioty uniemożliwiające nawadnianie doustne, stanowią wskazania do
hospitalizacji. Dieta to również istotny element leczenia. W przypadku znacznego
nasilenia dolegliwości wskazane jest leczenie objawowe przy użyciu probiotyków,
środków ściągających lub adsorpcyjnych oraz zwalniających perystaltykę przewodu
pokarmowego. Leczenie przyczynowe (antybiotykoterapia) jest zależne od czynników
etiologicznegnych. Najczęściej stosuje się empiryczne leczenie przeciwbakteryjne
w oparciu o dane epidemiologiczne oraz doświadczenie lekarza, terapię modyfikuje się
w razie potrzeby na podstawie antybiogramów.
Infections of the gastrointestinal tract can manifest in form of diarrhoea of diverse
intensity. This type of disorder is caused mainly by viruses or bacteria. The one and the
only one prophylactic substance, reducing the risk of diarrhoea are probiotics. Current
definition says that probiotics are living microorganisms, that can have positive health
impact on organism if received in proper amount. Particular, probiotics have different
strains dependent on the characteristics – to obtain certain healing effect it is essential to
use strictly defined microorganisms, whose quality have been confirmed during clinical
tests. Efficiency in prevention and shortening time of post antibiotic diarrhoea is the best
confirmed attribute of the probiotics. Actual knowledge shows that the best effects are
obtained using strains like Lactobacillus rhamnosus GG (LGG) and Saccharomyces
boulardi in proper doses. In order to stimulate immunological answer in reaction to
pathogen, microbiological therapy (like Prosymbioflor, Symbioflor1, Symbioflor2) can be
used. These formulation consist of live strains of bacteria of Escherichia coli and
Enterococcus faeacalis and also parts of it cells. Combination of lactic-acid bacteria with
E.coli and E. faecalis strains successfully eliminate dysbiosis of the gastrointestinal tract,
reducing the risk of diarrhoea. To maximize the efficiency of therapy, it is advised to
estimate profile of the disorder of microflora (number of bacteria/amount of faces). Right
proportion of microorganisms of the gastrointestinal tract are essential to keep organism in
the state of homeostasis.
Diarrhoea can lead to dehydration or in extreme cases to acute organ failure. Therefore, it
is important to select correct therapy. In case of mild disease the patient should be treated
conservatively. Irrigation is the most important element of the treatment. In the case of
mild to moderate dehydration hipoosmolarne DPN are recommended. Hospitalization is
recommended for patients with severe dehydration, in serious condition or when the oral
irrigation is impossible to conduct. Diet is an important element of the treatment. In the
case of severe symptoms it is advisable to treat patient using probiotics, drugs of
astringent or adsorption and gastrointestinal motility dismissing medications. Etiological
factors are important in choosing farmakotherapy. The most frequent based on
epidemiological data and experience of physicians, empirical antibacterial therapy is used.
The treatment is modified when necessary based on the antibiogram.
Odmrożenia: patogeneza – implikacje terapeutyczne
Frostbite: pathogenesis – therapeutic implications
Paweł Podsiadło
Pobyt człowieka na dużej wysokości naraża go na jednoczesne występowanie hipoksji
tkankowej i niskich temperatur. To sprawia, że himalaiści są grupą osób szczególnie
narażonych na występowanie odmrożeń.
Ekspozycja tkanek na niskie temperatury może skutkować lokalnym uszkodzeniem
w postaci odmrożenia, lub urazu nieodmrożeniowego. Mechanizm urazu nie sprowadza
się wyłącznie do powstawania kryształów lodu w komórkach i przestrzeniach
międzykomórkowych, ale podobnie jak to ma miejsce w przypadku oparzeń, istotną rolę
odgrywa uszkodzenie śródbłonka naczyń i mediatory stanu zapalnego. W późniejszej
fazie dominującym czynnikiem uszkadzającym jest niedokrwienie spowodowane
zakrzepicą drobnych naczyń krwionośnych. Zalecenia dotyczące poszczególnych
elementów terapii są w większości oparte na słabych dowodach. Korzyści wynikające
z podawania leków przeciwzakrzepowych, rozszerzających naczynia oraz inhibitorów
syntezy prostaglandyn, są wysoce prawdopodobne, ale słabo udokumentowane.
Uzasadnione z punktu widzenia patofizjologii, choć również nie poparte miarodajnymi
badaniami, jest podawanie tlenu na dużej wysokości. Zastosowanie metody szybkiego
rozmrażania wydaje się mieć kluczowe znaczenie w postępowaniu przedszpitalnym i jest
najlepiej udokumentowanym elementem leczenia.
Mountaineering, especially at high altitude, is a risk factor of freezing cold injury onset.
Pathogenesis of frostbite consists of multiple factors, as ice crystal formation, endothelial
cells injury and then following thrombosis. Consequence is prostaglandins secretion,
oedema and, finally, ischemic tissue damage. Guidelines for the treatment are mostly
based on weak quality evidence. Beneficial effect of thrombolysis, vasodilators, NSAIDs
or supplemental oxygen use are known, but weakly documented. Largely accepted and
evidence based is rapid rewarming of frostbitten part, crucial in freezing cold injury
management.
Zespoły i uszkodzenia przeciążeniowe kończyny górnej u wspinaczy.
Maciej Uchowicz
Międzyleski Szpital Specjalistyczny, Oddział Ortopedyczno – Urazowy
Opis zespołów i uszkodzeń przeciążeniowych występujących w układzie mięśniowo szkieletowym obręczy i kończyny górnej u osób uprawiających wspinaczkę. Opis
następujących jednostek chorobowych: zespół bolesnego barku (uszkodzenie stożka
rotatorów, zapalenie ścięgna głowy długiej m. dwugłowego ramienia, konflikt
podbarkowy), zapalenie mięśnia dwugłowego ramienia, łokieć tenisisty, łokieć golfisty,
palce trzaskające,, uszkodzenie troczków zginaczy, zmiany zwyrodnieniowe drobnych
stawów rąk, utrwalone przykurcze zgięciowe dłoni, przewlekły zespół przedziałów
powięziowych. Przegląd literatury ze szczególnym uwzględnieniem danych
epidemiologicznych.
Choroby układu krążenia a pobyt w środowisku wysokogórskim. Czy choroba serca
eliminuje mnie z działalności górskiej?
Diseases of circulatory system and high mountain environment. Does heart disease
eliminate me from the mountain activities?
Piotr Kończakowski
Zakład medycyny sportowej i fizjologii wysiłku fizycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Nagłe zgony sercowe stanowią ok. 90% wszystkich zgonów występujących w trakcie
aktywności fizycznej zarówno wśród sportowców jak i osób nietrenujących. Ze względu
na potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia czynniki środowiska wysokogórskiego tj.
hypoksję, niskie temperatury, silne wiatry w połączeniu z ciężkim wysiłkiem fizycznym
(klasyczne czynniki prowokujące ból wieńcowy) oraz oddalenie od placówek
medycznych wykonujących kardiologiczne procedury inwazyjne istotnym problemem jest
medyczna kwalifikacja do uprawiania „sportów górskich” osób z chorobami układu
krążenia. Zagadnienie staje się coraz ważniejsze ze względu na rosnącą liczbę
powyższych osób odwiedzających obszary wysokogórskie. Prezentacja omawia
fizjologiczne reakcje układu krążenia na czynniki środowiska wysokogórskiego oraz
problemy medyczne „pacjentów kardiologicznych” w trakcie pobytu w górach wysokich.
In athletes and sedentary people sudden cardiac death accounts for more than 90% of all
deaths. Due to the numerous dangers of the mountains –hypoxia, low temperatures, strong
winds with a great physical effort (classical stressors which provoke a typical chest pain in
CAD -Coronary Arterial Disease) medical qualification of patients with heart diseases for
mountain activities is important. The problem concerns numerous group of people
visiting high mountains. Presented in the work material describes physiological reactions
of circulatory system caused by high mountain environmental stressors and is an attempt
to analyze medical problems patients with heart diseases.
Skuteczne leczenie farmakologiczne ropni zębopochodnych na dużej wysokości –
opis dwóch przypadków
The effective noninvasive dental abscess treatment at high altitude – two cases report.
Paweł Podsiadło
Występowanie ropni zębopochodnych i przyzębnych jest dobrze znanym problemem
w warunkach wypraw wysokogórskich. Najczęstszą przyczyną jest próchnica zębów
i przewlekłe choroby przyzębia. Jako czynniki etiologiczne, identyfikowano zarówno
bakterie tlenowe, jak i beztlenowe, Gram-dodatnie i Gram-ujemne. Można domniemywać,
że hipoksja tkanek towarzysząca pobytowi na dużej wysokości stwarza dogodne warunki
dla wzrostu flory beztlenowej. Z uwagi na możliwość wywołania ostrych powikłań –
epizodu choroby wysokościowej, neuroinfekcji, ropowicy tkanek miękkich – konieczne
jest szybkie wdrożenie leczenia. Podstawą terapii jest drenaż ropnia i wspomagające
leczenie antybiotykami. W warunkach wysokogórskich wykonywanie zabiegów z zakresu
chirurgii stomatologicznej może nastręczać wielu trudności. Opisano dwa przypadki
ropnia zębopochodnego leczone wyłącznie zachowawczo, z dobrym efektem.
1. Mężczyzna 40-letni z dużym obrzękiem dziąsła na wysokości zębów trzonowych
górnych po stronie prawej i obrzękiem prawego policzka. Duże wypełnienia polimerowe
w zębach sąsiadujących z obrzękiem. Leczenie prowadzono na wysokości 5050m npm
i kontynuowano na 6000 m npm. Antybiotykoterapia przez 7 dni.
2. Chłopiec 14-letni z licznymi ubytkami próchniczymi w uzębieniu. Obrzęk dziąsła
ponad górnymi siekaczami po stronie lewej i obrzęk wargi górnej. Korona zęba I
zdeformowana, z wypełnieniem amalgamatowym. Zachorowanie miało miejsce po
czterech dniach pobytu na wysokości 4350m npm. Leczenie antybiotykami prowadzono
przez 6 dni.
W obu przypadkach skojarzona terapia klindamycyną i metronidazolem spowodowała
ustąpienie dolegliwości bólowych w drugiej dobie i obrzęku dziąsła w trzeciej dobie.
Obaj pacjenci uniknęli zabiegu stomatologicznego i kontynuowali zaplanowaną
działalność górską.
Periodontal and dental abscesses appearance is a well known problem at high altitude.
The main causes are chronic periodontal disease and caries. Both aerobic and anaerobic
cultures have been identified as pathogenes in the abscesses, but tissue hypoxia at high
altitude could be beneficial for anaerobic species growth. Treatment should start
immediately due to possible complications, such as acute mountain sickness, meningitis,
brain abscess or soft-tissue phlegmone. Treatment standard is abscess drainage and
antibiotics administration, however dental surgery procedures are difficult to perform
in expedition conditions. The paper describes two cases of dental abscess, successfully
treated only with antibiotics.
1. 40 years-old man with large gingival and buccal oedema around two molar teeth with
big fillings. Antibiotics were administered within 7 days at altitude of 5050m and
continued up to 6000m.
2. 14 years-old boy with numerous caries focuses. Upper first left incisor deformed,
amalgam filling, oedema of the gingiva above and of upper lip. Symptoms started after
4 days stay at 4350m. Antibiotics were administered within 6 days.
In both cases clindamycine with metronidazole were administered. Pain retreat was
achieved within 2 days, oedema disappeared after 3 days of treatment. Both patients
avoided dental surgery and continued climbing.
Szkolenia pierwszej pomocy dla instruktorów oraz uczestników kursów sportów
górskich – polska rzeczywistość a światowe standardy
Piotr Szetelnicki1, Ewa Karolina Matałowska2, Adam Domanasiewicz3
1.KW PSP we Wrocławiu, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe
2.ratownik medyczny, OSP
3.Szpital im. Św. Jadwigi w Trzebnicy
„życie choć piękne, tak kruche jest. Wystarczy jedna chwila by zgasić je.
Życie choć piękne tak kruche jest, zrozumiał ten kto otarł się o śmierć”
Golden Life
Celem pracy jest przedstawienie światowych standardów wyszkolenia
w dziedzinie pierwszej pomocy wg najnowszych wytycznych ERC i AHA 2010 oraz
towarzystw naukowych zajmujących się medycyną dziczy, wraz z medycyną górską
i wyprawową, w Europie i na świecie.
Szczególnej analizie poddane zostały programy szkoleń rekomendowane przez
PZA, oraz ich merytoryczna poprawność w aspekcie elementów ratowniczych, w świetle
obowiązujących w Polsce rozwiązań prawnych w dziedzinie systemu bezpieczeństwa
obywateli.
Wnioskiem jaki wysnuli autorzy pracy jest fakt, iż brak jest rozwiązań
systemowych poruszanych kwestii, wg których jasno sformułowane byłyby minimalne
wymogi tyczące programów oraz czasu trwania kursów pierwszej pomocy, ze
szczególnym uwzględnieniem bloków tematycznych jej poświęconych na kursach
sportów ekstremalnych oraz instruktorskich w tychże sportach, a także wymagania jakie
stawiane byłyby przed kadra prowadzącą tego typu szkolenia. Zawarte w programach
kursów propozycje tematyki zajęć z pierwszej pomocy są zbyt ogólnie sformułowane,
ubogie programowo oraz nastawione praktycznie na aspekt teoretyczny.
Oczywiście jest rzeczą bezdyskusyjną fakt, iż więcej wypadków zdarza się
w trakcie dojazdu do rejonów aktywności górskiej, niż w samych górach czy jaskiniach.
Tym niemniej należy uświadomić sobie, iż kiedy już do zdarzeń typu wypadkowego
dochodzi, to specyfika działalności górskiej warunkuje z reguły poważny ich charakter
oraz konieczność dotrwania z poszkodowanym do czasu przybycia służb ratunkowych,
a w zdarzeniach na wyprawach w górach wysokich nierzadko wykonania również
elementów ewakuacji oraz transportu poszkodowanych. Tym istotniejsza staje się
konieczność stworzenia sytuacji w której przeszkolenie w dziedzinie pierwszej pomocy
będzie nie tylko fakultatywnym lecz obligatoryjnym elementem szkolenia w dziedzinach
sportów górskich, ze szczególnym uwzględnieniem szkoleń dla przyszłych instruktorów.
Analiza wypadków w górach wysokich, nawet z ostatnich kilku miesięcy,
pozwala wysunąć wniosek, iż niestety brak przeszkolenia w dziedzinie pierwszej pomocy,
oraz bagatelizowanie kwestii wyposażenia apteczki wyprawowej czy udziału lekarza
w wyprawie, skutkować może nieodwracalnymi szkodami na zdrowiu osób
poszkodowanych.
Z uwagi na zaszłości historyczne Polska znajduje się w momencie dziejów
w którym niestety dopiero tworzy się społeczeństwo obywatelskie. Z dużymi bólami
następuje uświadamianie sobie faktu, iż państwo za nas wszystkiego nie rozwiąże.
Już sama budowa tzw. łańcucha przeżycia jasno obrazuje, iż bez prawidłowej reakcji
świadków zdarzenia, poszkodowany nie ma najmniejszych szans na przeżycie – mediana
czasu dotarcia ZRM w mieście to 8 minut, poza miastem 15 minut, a terenie dzikim jest
praktycznie nieprzewidywalna, a tymczasem w sytuacji wystąpienia NZK po czterech
minutach niedotlenienia, rozpoczyna się proces destrukcji tkankowej, tyczący szczególnie
kory mózgowej. Stąd też wypracowanie rozwiązań systemowych budujących prawidłowo
ukształtowany łańcuch przeżycia od wczesnego powiadamiania, poprzez wczesne
podjęcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej i prostych działań ratowniczych
polegających na tamowaniu masywnych krwotoków, czy nadaniu poszkodowanemu
właściwej pozycji, program powszechnego dostępu do defibrylacji półautomatycznej, aż
po medyczne czynności ratunkowe, skutkować będzie mniejszym odsetkiem tzw. śmierci
do uniknięcia.
Wydaje się, że w sytuacji gdy PZA podpisuje umowy o współpracy np.
z Komendą Główną PSP i Krajowym Systemem Ratowniczo-Gaśniczym, a naturalnym
partnerem w akcjach ratunkowych w sytuacjach zagrożenia w polskich górach stają się,
dla uczestników wypraw jaskiniowych czy aktywności wspinaczkowej, ratownicy GOPR
czy TOPR, służb również podlegający MSWiA oraz przepisom KSRG w kwestii
doskonalenia zawodowego w dziedzinie ratownictwa medycznego, celowym byłoby
doprowadzenie do unifikacji wymagań minimalnych, zwłaszcza na poziomie szkoleń
instruktorów PZA do poziomu np. Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy, zaś na poziomie
szkoleń poszczególnych dyscyplin sportów ekstremalnych - Rozszerzonej Pierwszej
Pomocy, zgodnie z Ustawą o Państwowym Ratownictwie Medycznym oraz
rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie kursów
Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy .
Autorzy mają nadzieję, iż praca ich stanie się istotnym przyczynkiem do podjęcia
trudu stworzenia założeń programowych pod szkolenia medyczne dla instruktorów i osób
uprawiających sporty górskie i pokrewne, jednocześnie deklarując, iż ich doświadczenie
zawodowe medyczne , jak i górskie pozostają do dyspozycji komisji medycznej
i wyszkolenia PZA, w przedmiotowych kwestiach.