Podręcznik trenera
Transkrypt
Podręcznik trenera
Podręcznik trenera Wskazówki do wdrażania ”Zintegrowanego Podejścia AMM” Sierpień 2012 Podręcznik trenera Wersja polska Sierpień 2012 Wydawnictwo - Sztuka Czyni Człowieka PODZIĘKOWANIA Chociaż opracowanie Podręcznika dla trenerów odbywało się pod kierownictwem dr Haya Al-Dajani i dr Louise Humphries z Norwich Business School na Uniwersytecie Wschodnie Anglii (Wielka Brytania), w projekt Art Made Man (AMM) zaangażowało się osiem organizacji partnerskich i każda z nich przyczyniła się do opracowania ram metodologicznych. Ogólnie projektem AMM kierowała organizacja TAMAT (Włochy), w szczególności Patrizia Spada i Simona Formica. Wytyczne dla Terapii poprzez sztukę i taniec zostały zaprojektowanie przez panie Mimma Della Cagnoletta, Rosa Maria Govoni i Donatella Mondino z Art Therapy Italiana (Włochy). Wytyczne dotyczące Rękodzieła zostały zaprojektowane przez Silvię Romaniello i Loredanę Zamponi z ReLegArt (Włochy) przy wsparciu Fabiany Manco z TAMAT (Włochy). Partnerzy, którzy wdrażali i testowali Zintegrowane podejście metody AMM, szkolili trenerów, rekrutowali uczestników i pomagali kształtować ostateczną metodologię poprzez przesyłanie własnych pogłębionych informacji zwrotnych dotyczących praktycznego wdrażania i obserwowania wpływu podejścia na etapie testowania to między innymi: Organizacja TAMAT (Włochy), którą koordynują Patrizia Spada, Simona Formica i Fabiana Manco, Organizacja ReLegArt (Włochy), którą koordynują Silvia Romaniello i Loredana Zamponi. Silvia była głównym trenerem, Organizacja Art Therapy Italiana (Włochy), a w szczególności Mimma Della Cagnoletta, Rosa Maria Govoni i Donatella Mondino. Kierowały one także zespołem trenerów we Włoszech, KZRSIISN (Polska), koordynowany przez Huberta Porę i Jerzego Szretera, wraz z trenerami pracującymi pod nadzorem Barbary Dybowskiej, Organizacja Euro Training (Bułgaria), koordynowana przez Christomira Zafirova i Ekaterinę Spasovą. Fundusz Innowacji Socjalnej (Social Innovation Fund, Litwa), który koordynują Zivile Savickaite, a trenerami są Deimante Unikaite i Sonnata Ivanove. Aspektami projektu AMM dotyczącymi mediów społecznościowych zajmowała się organizacja DOT (Hiszpania), a w szczególności Laia Fauró i Andrea Diaz. One także opracowały Wytyczne WIKI w niniejszym Podręczniku. Oczywiście gorąco dziękujemy także wszystkim uczestnikom, spośród których niektóre osoby były całkiem nowe i zostały zaangażowane specjalnie dla potrzeb przetestowania Integrowanego podejścia AMM. DZIĘKUJEMY WSZYSTKIM PAŃSTWU! Zastrzeżenie ‘‘Projekt współfinansowany przez Komisje Europejskie w ramach z programu Grundtvig. Treści zawarte w tym materiale odzwierciedlają poglądy autora, Komisje Europejskie nie odpowiadają za konsekwencje użycia informacji zawartych w tym materiałach Umowa nr. 2010 – 3565 / 001 – 001 Projekt nr. 510401-LLP-1-2010-1-IT-GRUNDTVIG-GMP Spis treści Sekcja 1: WPROWADZENIE ................................................................................................................................................... 5 1.1. Wprowadzenie do projektu AMM ........................................................................................................................... 5 1.2. “Zintegrowane podejście” Art Made Man – definicja ............................................................................................ 5 Sekcja 2: METODOLOGIA ...................................................................................................................................................... 6 2.1. Zintegrowane Podejście AMM – Przegląd metodologii ................................................................................................. 6 2.2. Propozycja harmonogramu zajęć .................................................................................................................................. 7 2.3. Elementy składowe Zintegrowanego Podejścia AMM ................................................................................................... 9 2.3.1. Taniec i ruch - ‘Jestem – wyrażam - komunikuję – Jestem tutaj z innymi’ ........................................................... 9 2.3.2. Sztuki Plastyczne - ‘Tworzę – Komunikuję - Tworzę tutaj z innymi’ ...................................................................... 9 2.3.3. Rękodzieło -‘Planuję – Produkuję’ ......................................................................................................................... 9 2.4. Zebrania zespołu .......................................................................................................................................................... 10 2.5. Ocena ........................................................................................................................................................................... 10 2.6. Spodziewane rezultaty ................................................................................................................................................. 11 Sekcja 3: WSKAZÓWKI DLA TRENERÓW ............................................................................................................................. 11 3.1 Budowa grupy ............................................................................................................................................................... 11 3.2 Taniec i Ruch: ‘Jestem – wyrażam - komunikuję się – Jestem tutaj z innymi’ ............................................................ 12 3.2.1. Taniec i ruch - przygotowanie ............................................................................................................................... 12 3.2.2. Taniec i ruch - Sesje............................................................................................................................................... 13 3.3. Sztuki Plastyczne: ‘Tworzę – Komunikuję – Tworzę tutaj z innymi”. .......................................................................... 22 3.3.1. Sztuki Plastyczne - Przygotowanie ....................................................................................................................... 22 3.3.2. Sztuki plastyczne - Sesje ....................................................................................................................................... 23 3.4. Rękodzieło “ Planuję – Produkuję” ........................................................................................................................ 31 3.4.1. RĘKODZIEŁO - PRZYGOTOWANIA ......................................................................................................................... 31 3.4.2. Rękodzieło – Sesje................................................................................................................................................. 31 3.5. Wskazówki do pracy ze specyficznymi grupami uczestników: .............................................................................. 41 3.5.1. dorośli ze schorzeniami wzroku: ........................................................................................................................... 41 3.5.2 Dorośli – osoby niesłyszące .................................................................................................................................... 42 3.5.3. Dorośli – osoby niepełnosprawne fizycznie .......................................................................................................... 43 3.5.4. Emigranci .............................................................................................................................................................. 44 3.5.5. Dorośli umysłowo upośledzeni ............................................................................................................................. 45 3.5.6. Kobiety zagrożone wykluczeniem społecznym: .................................................................................................... 46 3.6. Dalsze rekomendacje oraz prezentacja najlepszych praktyk ................................................................................... 48 3.7. Spotkania zespołu koordynującego - podsumowanie............................................................................................. 49 Zbierz komentarze i obserwacje od uczestników, trenerów, rodzin i wolontariuszy. 4. Wirtualna baza wiedzy programu AMM .............................................................................................................................................................. 50 4. Wirtualna baza wiedzy programu AMM ..................................................................................................................... 51 4.1. WBW –( wirtualna baza wiedzy): współtworzona encyklopedia online .................................................................. 51 4.2. Instrukcje dotyczące wprowadzania nowych treści ................................................................................................. 51 Sekcja 1: WPROWADZENIE 1.1. Wprowadzenie do projektu AMM Projekt Art Made Man (AMM) został opracowany w związku z potrzebą odpowiedzi na dojmujące i palące problemy, a mianowicie brak niezależności oraz społeczną i ekonomiczną marginalizację najbardziej narażonych grup społecznych w państwach europejskich, w których Zintegrowane podejście metody AMM będzie wdrażane: w Bułgarii, Włoszech, Polsce i na Litwie. Natomiast najbardziej narażone grupy społeczne obejmują zajmujących podrzędne pozycje imigrantów oraz osoby dorosłe niepełnosprawne fizycznie i/lub umysłowo. Głównym celem projekty AMM jest rozwinięcie I przetestowanie innowacyjnej metody, która łączy trzy metody terapeutyczne: taniec, sztuki plastyczne i warsztaty. Metody te mają szansę wzbogacić uczestników o nowe umiejętności, które zmniejszą ich ograniczenia. Do tej pory w działaniach terapeutycznych metody te stosowane były oddzielnie. Oddziaływanie każdej z tych metod na członków grup zagrożonych wykluczeniem miało swoje ograniczenia. Projekt bazujący na zintegrowanym podejściu rozwijany I testowany w ramach tego projektu ma szansę wzbogacić ich społeczne I zawodowe umiejętności pozwalające na pełną integrację ze społeczeństwem. Więcej informacji, zdjęcia oraz materiały wideo powstałe w trakcie realizacji programu AMM są dostępne na stronie projektu www.artmademan.eu, na stronie Art Made Man na Facebooku oraz w bazie wiedzy WIKI Art Made Man. Materiały będą dostępne do końca Grudnia 2013 i są dostępne w wersji językowej Bułgarskiej, Angielskiej, Włoskiej, Litewskiej, Hiszpańskiej i Polskiej. 1.2. “Z INTEGROWANE POD EJŚCI E ” Art Made Man – DEFINICJA Pojęcie „podnoszenie zdolności” (upełnomocnienie-empowerment) oznacza sposób, w jaki „ludzie, instytucje oraz społeczeństwa uzyskują panowanie nad swoim życiem”. Wzmocnienie (upełnomocnienie) odnosi się do stanu umysłu takiego jak poczucie własnej wartości i kompetencji lub też odczuwania nad sobą władzy i kontroli ponadto ono realokacji władzy przez modyfikację struktury społecznej. Podnoszenie zdolności (empowerment) jest zarówno procesem jak i celem. Jako cel wzmocnienie definiuje stan ostateczny – uzyskanie siły (mocy). W tym sensie poszczególne osoby, grupy, instytucje i społeczności mogą w sposób podobny walczyć o wzmocnienie. W podejściu zintegrowanym proces wzmocnienia nakierowany jest raczej na grupę społeczną a nie na poszczególne jednostki. Można to osiągnąć poprzez pracę w grupach docelowych. Każda grupa docelowa składająca się ze średnio 15 osób będzie zachęcana do pracy zespołowej, co będzie zaczątkiem formowania społeczności i więzi interesów. Robbins (1987) sugeruje, że, technika „miroringu”, Jako proces wzmocnienia oznacza ułatwienie sprzyjanie lub promowanie zdolności do kompetentnego przystosowawczego funkcjonowania. Podczas gdy implikuje ono również wzrost możliwości kontrolowania i sprawowania władzy nad własnym życiem wzmocnienie nie oznacza koniecznie walki o władzę, lecz konieczności oddania władzy przez jedną grupę na rzecz innej. „Nie ma nic takiego w def. upełnomocnienia, co oznaczałoby, że zwiększenie władzy jednej osoby lub grupy oznacza zmniejszenie władzy innej osoby lub grupy. Proces wzmocnienia (empowerment) oraz jego cel określają orientację zawodowe pracownika społecznego. Znajdują swoje odzwierciedlenie w koncentracji pracy socjalnej na zwiększaniu zdolności systemów społecznych do wymiany z otoczenia oraz na zwiększaniu wrażliwości instytucji społecznych na ludzkie potrzeby oraz dostępność szans i zasobów. Aby zająć się podnoszeniem zdolności, Zintegrowane podejście AMM łączy wsparcie i wzmacnianie siebie, podnosi wiarę w siebie, poprawia zdolność uczenia się oraz zdobywania umiejętności i kompetencji, które promują umiejętność pracy w grupach i odzyskiwania zasobów. Szczególny nacisk kładzie się na wzmacnianie wytrwałości uczestników i ich zdolności do przystosowania się do otaczającego ich środowiska społecznego. Podnoszenie zdolności wymaga odpowiedniej umiejętności przystosowywania się do zmiany. Jednakże takie kreatywne przystosowanie się wymaga umiejętności wykorzystywania alternatywnych zasobów przy istnieniu zidentyfikowanych obiektywnych ograniczeń. Koncentrując się na podnoszeniu zdolności poprzez zdobywanie kreatywnych umiejętności przystosowania się, Zintegrowane podejście AMM zajmuje się także podnoszeniem zdolności na poziomie społecznym. Osiąga się to raczej poprzez pracę w grupach niż na indywidualnych sesjach. Każda grupa będzie się składać średnio z piętnastu uczestników, dzięki czemu uczestnicy będą musieli współpracować z innymi, tworząc społeczności i/lub sieci. Robbins (1987) sugeruje, że technika „odzwierciedlania” przyczynia się do tworzenia grup w celu wsparcia umiejętności przystosowania się do zmiany członka i tym samym podnoszenia zdolności. Tworzenie i utrzymywanie spójności i kultury grupy powoduje utworzenie się dobrej grupy roboczej, która wspiera się i ułatwia umieszczenie każdego indywidualnego elementu zgodnie ze szczegółowymi procedurami. Istnienie stabilnej i bezpiecznej sieci umożliwia uczestnikom rozszerzenie granic doświadczenia indywidualnego na istotne aspekty doświadczenia innych osób, które są integrowane i przyjmowane za własne, co prowadzi do rozwoju kultury grupy. Zintegrowane podejście AMM promuje ogólnie „kreatywną apercepcję” Winnicotta (1971), stanowiącą podstawę „kreatywnego dostosowania się” do życia, które zwiększa podnoszenie zdolności. S EKCJA 2: METODOLOGIA Rozdział ten prezentuje metodologię wdrażania zintegrowanego podejścia we współpracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Grupami zagrożonymi są bez wątpienia imigranci oraz osoby niepełnosprawne fizycznie i upośledzone umysłowo. 2.1. Zintegrowane Podejście AMM – Przegląd metodologii Jak zostało zdefiniowane wcześniej, Zintegrowane podejście składa się z 3 terapeutycznych komponentów. Taniec (Ruch) – który można scharakteryzować przez frazę: “ Jestem – Wyrażam – Komunikuję – Jestem tutaj z innymi” Sztuki plastyczne, które można scharakteryzować, jako: „Tworzą, Komunikuję się, Tworzę razem z innymi”. Rękodzieło – które można scharakteryzować, jako „Planuję – Produkuję”. Każdy z tych komponentów ukierunkowany jest na różne wymiary psychospołecznych uwarunkowań i umiejętności grupy docelowej. Zintegrowane podejście AMM składa się z 21 cotygodniowych sesji. Z tego powodu zalecane jest by uczestnicy byli obecni na wszystkich zajęciach. Pomimo faktu, że uczestnicy mogą chcieć uczestniczyć tylko w sesjach, których tematyka jest im bliska, to ważne jest by uczestniczyli jednak we wszystkich zajęciach zintegrowanego podejścia. Udział w we wszystkich sesjach pozwoli osiągnąć zamierzone efekty terapeutyczne. Pełne uczestnictwo pozwoli też na wykonanie porównywalnej ewaluacji efektów zintegrowanego podejścia. Każdy z komponentów zintegrowanego podejścia AMM powinien być poprowadzony przez zespół trenerów. Jeden do dwóch trenerów poprowadzi zajęcia z tańca i ruchu, jak również zajęci plastyczne i rękodzielnicze winne być poprowadzone przez oddzielnych specjalistów. Trenerzy nie muszą uczestniczyć we wszystkich 21 zajęciach, ale aby zapewnić płynne przekazanie grupy drugim trenerom konieczny jest ich udział w ostatnich zajęciach z poprzedniego komponentu. Głównym zadaniem udziału trenerów na ostatnich zajęciach jest po pierwsze zaznajomienie uczestników z nową osobą, która wkrótce poprowadzi z nimi zajęcia a po drugie pozwoli to trenerowi zaobserwować zachowania i postawy uczestników oraz lepiej przygotować się do współpracy z nimi. Na zajęciach tych trener może poznać zaangażowanie poszczególnych uczestników, możliwości i ograniczenia uczestników oraz dynamikę tej grupy. Spotkania zespołu koordynującego są również istotnym elementem zintegrowanego podejścia AMM. Liczebność grupy terapeutycznej może się wahać od 8 do 15 osób. Zapewnia to odpowiednią proporcję uczestników i terapeutów. Mniejsza liczebność daje większą dynamikę grupie oraz zwiększa szanse na pozytywne interakcje uczestników. 2.2. Propozycja harmonogramu zajęć Zaproponowany harmonogram zajęć zaprezentowany w tabeli nr 1 jest wzorcowy i powinien być zastosowany, aby uzyskać maksymalne efekty terapeutyczne w postaci wpływu na postawę uczestników. Zajęcia Tańca i Ruchu rozpoczynają cały cykl zajęć, następnie zajęcia plastyczne a po nich zajęcia w formie warsztatów rękodzielniczych. Zalecane jest odbycie jednej sesji przygotowawczej przed rozpoczęciem właściwego cyklu. Głównym celem tego spotkanie będzie zapoznanie się grupy oraz zapoznanie grupy z celami i harmonogramem planowanych zajęć. Zorganizowanie ostatnich zajęć całego cyklu w formie „dnia otwartego”, przyniosło, w przypadku państw wdrażających pilotażowo program, bardzo dobre efekty terapeutyczne. Podczas takiego „dnia otwartego” uczestnicy będą mieli okazję zaprezentować się i swoje osiągnięcia szerokiej publiczności. Wyróżnione sesje tzn.: nr 7-8 i 13-14 są sesjami, w których winni uczestniczyć również trenerzy, którzy poprowadzą wkrótce kolejne zajęcia. Szczegółowy opis znajduje się w sekcji 2.1 powyżej i w sekcji 2.4 poniżej. Tabela 1: Harmonogram zajęć Zintegrowanego Podejścia AMM zaplanowany na 21 tygodni. Tydzień Taniec Sztuki Plastyczne Rękodzieło Spotkania zespołu koordynującego Sesja zapoznawczo-wprowadzająca, w której powinni uczestniczyć wszyscy uczestnicy i trenerzy. Na sesji, prezentacja celów program, oczekiwań od uczestników i zapoznanie się z trenerami. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 Po zakończeniu sesji zalecane jest zorganizowanie „dnia otwartego” - celem prezentacji osiągnięć uczestników realizujących Zintegrowane Podejście AMM w ramach tego projektu. 2.3. Elementy składowe Zintegrowanego Podejścia AMM Trzy komponenty Zintegrowanego podejścia metody AMM w sposób uprzywilejowany stosują modalności niewerbalne, aby utworzyć relację terapeutyczną umożliwiającą odtworzenie ośrodka kreatywnego danej osoby oraz podniesienie jej zdolności, aby wpłynąć na brak harmonii, blokady psychiczne, dyskomfort psychiczny lub fizyczny. Proces twórczy jest kamieniem węgielnym procesu terapeutycznego. W tym zakresie celem Zintegrowanego podejścia metody AMM jest promowanie, wspieranie i wzmacnianie komponentów kreatywnych, jakie są konieczne do podniesienia zdolności- empowermentu. 2.3.1. T ANIEC INNYM I ’ I RUCH - ‘J ESTEM – WYRAŻAM - KOMUNIKUJĘ – J ESTEM TUTAJ Z Taniec i ruch jest pierwszą częścią Zintegrowanego podejścia, gdzie język ciała jest wspólnym językiem wszystkich ludzi. Jest wspólnym mianownikiem w odniesieniu do różnych kultur i indywidualnych zdolności poznawczych jak również pozostaje głównym elementem komunikacji i wymiany myśli. Pozwala uwrażliwić uczestników na kwestię swojego miejsca w przestrzeni i swojego ciała. Ta wrażliwość może być pobudzana pozytywnie poprzez doznawanie odczuć powstających podczas ruchu własnego ciała, zwiększoną percepcję i nacisk na wyrażanie się poprzez ruch w innych niewerbalnych formach. Dzięki ”bezpośredniemu” wsłuchaniu się w mowę swojego ciała, jest możliwy rozwój postrzegania z użyciem pozostałych zmysłów jak również rozwój wyobraźni, zdolności poznawczych i abstrakcyjnych pojęć. Rozwój tych umiejętności pozwala uczestnikom łatwiej wyrażać swoje odczucia, pragnienia i „zaznaczyć” swoją obecność w otoczeniu. W czasie sesji tańca i ruchu uczestnicy mogą tańczyć i wykonywać wszelkie ruchy, jakie zapragną. Wzbogacenie wachlarza ruchów, które mogą zaprezentować ich odczucia, daje im nowe narzędzie wyrażania się oraz komunikacji z otoczeniem. This instigates the development of their interpersonal and communication skills. To inicjuje rozwój ich umiejętności interpersonalnych i komunikacji. Uczestnicy z pomocą trenera mają szanse na poszerzenie swoich horyzontów myślowych i dzięki czemu mogą lepiej korzystać z wiedzy o sobie i innych poprzez lepszą świadomość ciała, jako języka komunikacji. 2.3.2. S ZTUKI P L ASTYCZNE - ‘T WORZĘ – K OMUNIKUJĘ - T WORZĘ INNYM I ’ TUTAJ Z Ten komponent tworzy pomost pomiędzy podnoszeniem swoich zdolności, rozwijanych poprzez komponent tańca a psychologiczno-społecznym wymiarem podnoszenia zdolności realizowanym przez komponent rękodzieła. W ramach komponentu terapii przez sztukę uczestnicy mogą malować lub modelować przy wykorzystaniu swoich najbardziej funkcjonalnych modalności dla wyrażania i przetwarzania swoich doświadczeń, gdyż to także wzmocni rozwój ich zdolności interpersonalnych i komunikowania się. Uczestnicy pod kierunkiem trenerów w trakcie sesji pracują nad poprawą możliwości percepcji sensorycznej (zmysłowej), która pozwala im wyrazić swoje doświadczenia w formie prac plastycznych z wykorzystaniem różnych materiałów. Udział w warsztatach pozwoli uczestnikom zapoznać się ze stosowaniem różnych narzędzi pomocnych w tworzeniu różnych przedmiotów o znaczeniu artystycznym oraz o znaczeniu funkcjonalnym do zastosowania w życiu codziennym. 2.3.3. R ĘKODZIEŁO -‘P LANUJĘ – P RODUKUJĘ ’ Komponent rękodzieła zajmuje się wymiarem psychologiczno-społecznym na wiele sposobów i w ramach teorii podnoszenia zdolności może mieć krytyczne znaczenie dla rozwoju własnej tożsamości. Z tych powodów komponent rękodzieła został włączony, jako trzeci i ostatni etap Zintegrowanego podejścia metody AMM, w szczególności, dlatego że działa w oparciu o umiejętności i właściwości odkryte i nabyte wcześniej w ramach komponentu tańca i komponentu sztuki. 2.4. Zebrania zespołu Zebrania zespołu są integralną częścią składową zintegrowanego podejścia i spełniają kilka ważnych funkcji: 1. Tworzenie więzi wśród terapeutów i trenerów 2. Umożliwiają planowanie i zwiększają efekt synergii w tracie realizacji poszczególnych elementów i wpływają na efekt końcowy. 3. Zapewniają zorganizowaną formę dyskusji do postępów programu i ich oceny. 4. Zapewniają bieżące wsparcie 5. Monitorują proces wdrażania Pierwsze spotkanie zespołu powinno mieć miejsce przed rozpoczęciem zajęć praktycznych. Na spotkaniu tym trenerzy i terapeuci zapoznają się ze sobą oraz zapoznają się ze stojącymi przed nimi zadaniami: 1) w zakresie zadań i oczekiwanych efektów zintegrowanego podejścia, 2) w zakresie swoich zadań i działań planowanych, 3) zapoznanie się z uczestnikami, 4) zapoznanie się z instrumentami i zapleczem do prowadzonych zajęć. Na drugim spotkaniu, trener tańca i ruchu powinien wprowadzić pozostałych trenerów w tematykę odbytych warsztatów. Na spotkaniu tym należy zapoznać się i omówić z zagadnieniami, które zostały zrealizowane prawidłowo, jakie trudności wystąpiły, omówić zaangażowanie uczestników, frekwencję, czy oczekiwania uczestników zostały spełnione oraz jakie były komentarze. Na trzecim spotkaniu instruktor sztuk plastycznych przedstawi swoje zamierzenia i plany dotyczące zbliżających się warsztatów plastycznych. Trener może się podzielić swoimi obserwacjami z warsztatów tanecznych oraz przeanalizować możliwe zmiany w swoich planach poczynione pod wpływem obserwacji z ostatnich sesji. Cele spotkania trzeciego trenerów są bardzo zbliżone do zadań z drugiego spotkania tyle, że będą dotyczyć sesji sztuk plastycznych i warsztatów wytwórczych. Na czwartym spotkaniu, podsumowującym, terapeuci mają za zadanie podsumować całość zadań wykonanych w ramach zintegrowanego podejścia. 2.5. Ocena Biorąc pod uwagę zakres i różnorodność beneficjentów, niektórych z bardzo złożonymi potrzebami, a także różnorodność języków i kultur reprezentowanych w trakcie testowania, konieczne jest określenie techniki oceny właściwej i odpowiedniej dla wszystkich tych osób. Narzędzie kolażu może być zastosowane, w ramach, którego uczestnicy zostaną poproszeni o stworzenie kolażu wyrażającego ich uczucia na początku i na końcu każdego komponentu Zintegrowanego podejścia. Kolaże będą porównywane i analizowane, jako całość. Kolaże mogą zostać wykonane w ramach pracy w grupie lub pracy indywidualnej. W miarę możliwości trenerzy będą także rejestrować dyskusje odbywające się w trakcie tworzenia kolaży. 2.6. Spodziewane rezultaty Taniec i ruch: zamierzonym efektem etapu tańca I ruchu jest przejście od świadomości własnego ciała poprzez ruch I inne bodźce do stworzenia grupy terapeutycznej. Sztuki Plastyczne: zamierzonym efektem etapu sztuk plastycznych jest stworzeni partnerskich więzi przez uczestników. Przejście od indywidualnego postrzegania siebie do postrzegania siebie I innych, jako zespołu. Poprzez rozwój własnej kreatywności dojście do grupowej twórczości. Przykładem tego będzie twórczość indywidualna uczestników, jako forma ich ekspresji. Rękodzieło: zamierzonym efektem etapu rękodzieła jest stworzenie wyrobów powstałych na bazie umiejętności i wiedzy nabytej w trakcie realizacji komponentów zintegrowanego podejścia. Przykładem tego będzie tworzenie powtarzalnych wyrobów wytworzonych przez uczestników razem a nie tworzonych indywidualnie. Ostateczne i oczekiwane rezultaty realizacji całego zintegrowanego podejścia można podzielić na trzy grupy. W perspektywie krótkoterminowej uczestnicy pozyskają nowe umiejętności i wiedzę. W perspektywie średniookresowej uczestnicy rozbudują swoje umiejętności interpersonalne i umiejętności zawodowe. W perspektywie długookresowej uczestnicy będą potrafili użyć zdobytą wiedzę w życiu codziennym i w odniesieniu do innych pozazawodowych sytuacji. Sekcja 3: WSKAZÓWKI DLA TRENERÓW 3.1 Budowa grupy W celu uzyskania spójności grupy, Terapeuta musi sprawić by każdy uczestnik grupy czuł się współodpowiedzialny za istnienie i dobro swojej grupy - Proszę wziąć pod uwagę różnice kulturowe i etniczne(rasowe). Członkowie grupy w różny sposób będą reagować na proponowane działania. - Spróbuj rozwijać umiejętność komunikacji poprzez zmotywowanie uczestników do wysłuchania I dzielenia się doświadczeniami, emocjami I przemyśleniami poszczególnych członków grupy. -Rozpoznaj umiejętności każdego uczestnika, zasoby grupy i jej możliwości tworzenia. - Wypracuj wspólny język, zrozumiały przez wszystkich uczestników. Dzięki temu wzrośnie samoświadomość uczestników oraz chęć do komunikowania się z innymi w sposób swobodny. Aby właściwie odpowiedzieć na potrzeby poszczególnych uczestników najważniejsze jest stworzenie przyjaznej i dającej wsparcie atmosfery, w której grupa jest w stanie opracować wspólny język. Aby to uzyskać kieruj się następującymi wskazówkami: 1. Z ostrożnością bierz pod uwagę różnorodność uczestników oraz co za tym idzie różnorodność ich potrzeb oraz umiejętności wyrażania się oraz komunikowania swoich myśli, opinii I planów działania. 2. Upewnij się, że wszyscy uczestnicy czują się bezpiecznie I komfortowo, mając na uwadze ich strefę prywatną. Można to osiągnąć przez dobór ruchów i innych środków przekazu. 3. Weź pod uwagę, że nowe doświadczenia stymulują ciekawość to jednocześnie mogą wzbudzać lęk przed nieznanym. Upewnij się wiec, że uczestnicy nie odczuwają dyskomfortu związanego z nowymi działaniami poprzez zapewnienie przyjaznej atmosfery w znanym pomieszczeniu i wśród uczestników, których już znają. 4. Weź pod uwagę, że ich motywacja i zaangażowanie będzie wynikać z ich własnych doświadczeń, doznanych odczuć, przemyśleń i własnych obserwacji a nie pod wpływem oczekiwać innych. 5. Zaakceptuj fakt, że grupa uczy się na bazie wspólnych interakcji. Zadaniem terapeuty jest, więc zapewnienie sprawnego przepływu informacji wyrażanych werbalnie i niewerbalnie. Może to być osiągnięte poprzez pobudzanie uczestników do wyrażania swoich odczuć i opinii na zewnątrz w sposób pozwalający na interakcję grupy. 6. Zauważ, że właściwy dobór uczestników w grupie może wpłynąć na tempo rozwoju umiejętności interpersonalnych i rehabilitacji społecznej. 7. W sposób ciągły wspieraj uczestników w wyrażaniu, podtrzymywaniu i kształtowaniu tworzących się w trakcie zajęć więzi między działaniami, uczuciami i przemyśleniami oraz odniesienie tych odczuć zarówno na siebie jak i na grupę. Można to osiągnąć poprzez zachęcanie do ciągłej wymiany myśli i komentowanie przez każdego z uczestników swoich doświadczeń i odczuć związanych z ruchem, tworzeniem oraz wyrażaniem się przez ruch i w formie dzieł plastycznych. 8. Zapewnij oraz wspomagaj swobodny przepływ myśli. Wymiana emocji, myśli i odczuć przy zastosowaniu komunikacji werbalnej i pozawerbalnej z zastosowaniem artystycznych narzędzi przekazu, gestów ruchów pozwala tworzyć nowe ścieżki komunikowania i wzmacniać pozytywne relacje między uczestnikami. Swobodna wymiana myśli przyspiesza procesy uczenia się, zdobywania nowych umiejętności i komunikowania potrzeb. 3.2 Taniec i Ruch: ‘J ESTEM – INNYM I ’ 3.2.1. T ANIEC I RUCH - WYRAŻAM - KOMUNIKUJĘ SIĘ – J ESTEM TUTAJ Z PRZYGOTOWANIE Zastosowania różnych technik terapeutycznych tańca i ruchu stworzonych przez: (Govoni, 2007; Laban, 1950; Hacney, 2002; Kestenberg, 1999) pozwoli terapeutom poznać, monitorować I odpowiedzieć na indywidualne potrzeby uczestników. Pozwoli to ocenić, jakie konkretne działania I interwencie można zastosować by rozwinąć I wzmocnić przyjazną atmosferę do nauki i pracy w grupie. Wzrost samooceny powstałej w wytworzonej atmosferze akceptacji pozwoli uczestnikom zajęć: Eksperymentować z przestrzenią osobistą I rodzajami ruchów. Odczuć własne doznania powstałe w czasie tańca I ruchu, wypróbować ich wpływ na pozostałych uczestników. Wypracować więź zaufania poprzez proste ćwiczenia Wypracować umiejętność kreowania interakcji, używania różnych technik ruchów w parach, małych grupach i całym zespole. Wzmocnienie samoświadomości i pewności siebie i osobistej niezależności. Doświadczanie powiązań między uczuciami, myślami i działaniami. Zwiększanie się umiejętności uczenia się od innych poprzez naśladowanie i powtórzenia. Wyrażać i panować nad ogarniającymi uczuciami i przemyśleniami. Doświadczyć możliwości oddziaływania na innych i na otoczenie. Inicjowanie fizycznych, emocjonalnych i poznawczych doznań. Poskramianie odczuć i zahamowań przeszkadzających w ćwiczeniach. Rozwój w zakresie uspołeczniania oraz, rozwijanie wszelkich umiejętności komunikacji Uwarunkowania: Celem przygotowań do zajęć jest zapewnienie odpowiedniego otoczenia, w którym uczestnicy będą mogli się swobodnie poruszać, skoncentrować się, doznawać w pełni uczucia wynikające wykonywanych ruchów. Udział w sesjach zwróci uczestnikom uwag na ich interakcje z otoczeniem i relacje między innymi uczestnikami. Każda sesja składa się z etapu ćwiczeń, fazy refleksji oraz fazy wymiany doświadczeń i uczuć w formie zwerbalizowanej. Miejsce do zajęć Aby przeprowadzić ten etap wygodnie potrzebne jest pomieszczenie pozwalające zmieścić się swobodnie uczestnikom (minimum 3 mk na uczestnika). Powierzchnia musi też pozwalać wykonywać wszystkim swobodne ruchy jak również usiąść i odpoczęć, do czego będzie potrzebna z kolei czysta podłoga i poduchy lub materace. Przestrzeń ta powinna też być wydzielona by uczestnicy nie tracili koncentracji lub byli absorbowani przez przechodzące obok osoby. Prywatność pomoże osiągnąć lepsze efekty. Rodzaj stroju: Uczestnicy powinni ubrać się w sposób wygodny I niekrępujący ruchów. Wyposażenie / materiały: Odtwarzacz CD I kilka płyt CD Materace I poduszki Materiały pomocne w wyrażaniu ruchu: szarfy, chusty, tkaniny, tasiemki, piłki Proste instrumenty muzyczne: marakasy, pałeczki, tamburyn, bębenek. Długość sesji: Średnia długość sesji 1.5 – 2 Godziny. 3.2.2. T ANIEC I RUCH - S ESJE Każda sesja składa się z 4 etapów 1. otwarcie/prezentacja 2. rozgrzewka 3. część główna 4. werbalizacja I dzielenie się wrażeniami Sesja 1: Początek sesji rozpoczyna się rytuałem wejścia do sali: zdjęcie obuwia I zajęcie miejsca siedzącego w kręgu. W kręgu pozwalającym wszystkim uczestnikom się widzieć. Zajęcie pozycji w kręgu pozwala uczestnikom się komunikować z pozostałymi. W trakcie sesji trenerzy muszą przyjąć postawy nieoceniające i wspierające. Na początku sesji uczestnicy przedstawiają się po kolei oraz prezentują swój gest lub ruch, który mają zaprezentować. Pozostali uczestnicy powtarzają ten gest lub ruch. Następnie uczestnicy poproszeni są o wykonanie podstawowych ruchów oraz obserwacji swoich reakcji na ruch. Zadaniem tych ruchów jest odczucie podstawowych odczuć związanych ruchem, obracaniem się, własnym ciężarem. Poszczególne ćwiczenia pozwalają skupić się ma odczuciach związanych z wykonywaniem ruchów przez poszczególne części ciała. Proste ruchy ciała w powiązaniu z przekazywaniem wyimaginowanych kształtów I odczuwaniem oddychania. Ćwiczenia pozwalają uczestnikom odczuć ich własne ciała, miejsce w przestrzeniu jakie zajmują (Kinesferę), interakcje z innymi sferami. Ćwiczenia pozwalają też renerom obserwować uczestników i pomagają w odblokowaniu wszystkich sfer ruchowych. Pierwszej części zajęć, czyli rozgrzewka jest skierowana na wymianę pomysłów i prezentowanie propozycji ruchów przez samych uczestników. Uczestnicy będą badać granice własnej przestrzeniu I przestrzeni pozostałych uczestników oraz całej grupy. Po tej fazie nastąpi podsumowanie oraz rytuał zakończenia. Sesja 2: Od tej sesji uczestnicy mają pracować nad bardziej zaawansowanymi ruchami pozwalającymi odczuć poczucie ruchu. Poznawać swoje możliwości i eksponować swoje potrzeby. W szczególności doświadczanie prób I wysiłków, w powiązaniu z ruchem ciała w przestrzeni, naśladowaniem ruchów I innych układów. Uczestnicy mogą być zachęcani do prowadzenia krótkich notatek lub pamiętnika. Sesja 3: Uczestnicy w tej sesji będą kontynuować doświadczanie rozbudowanych ruchów I układów, poprzez pracę w parach I w małych grupa, co pozwala na wspólne tworzenie małych form I sekwencji. Układy opracowane w parach I w małych grupach mogą być również zaprezentowane reszcie grupy. Uczestnicy ponownie będą zachęcani do prowadzenia pamiętnika lub podsumowania. Rytuał zakończenia sesji poprowadzi trener. Sesje 4, 5 and 6: Uczestnicy w czasie tych sesji będą kontynuować eksperymentowanie z rozbudowanymi ruchami i układami oraz będą próbować układów tanecznych i ruchowych przez całą grupą. Taniec i ruch realizowany przez całą grupę zarówno w formie improwizowanych jak i całych układów, mirroring, eksperymentowanie z różnymi stylami według wyboru indywidualnego i grupy. Uczestnicy ponownie będą zachęcani do prowadzenia pamiętnika lub podsumowania. Rytuał zakończenia i podsumowania sesji poprowadzi trener. Sesja 7: Na ostatniej sesji w tym segmencie przygotowany będzie ostateczny układ taneczny zawierający wszystkie ruchy, słowa, wspomnienia, gesty i słowa przewodnie będące posumowaniem drogi, którą uczestnicy przebyli w ostatnich 7 tygodniach. Po uzyskaniu zgody uczestników możliwe będzie zarejestrowanie występu w formie wideo i materiału fotograficznego. Zarejestrowany materiał będzie użyteczny w dalszych etapach projektu i na etapie propagowania projektu Taniec i Ruch, sesja 1 z 7 Cele sesji: Wprowadzenie do technik ruchowych, autoprezentacja poprzez niewerbalną komunikację każdego uczestnika i grupy. Długość Sesji: 1.5 - 2 godziny Potrzebne Materiały na sesję: 1. duży stół, przy którym usiądą wszyscy uczestnicy, krzesło dla każdego 2. kolorowy papier (raczej gama kolorów niż jeden kolor) i wybór gazet i magazynów do wycinania. Nożyczki dla każdego uczestnika i wystarczająca ilość kleju 3. Wybór flamastrów i mazaków dla uczestników i papier o dużych rozmiarach – mogą być arkusze z flipczartów sklejone razem. Minuty Działania 15-20 Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel sesji oraz zachęca do przedstawienia się oraz zaprezentowania swojego gestu lub ruchu. Prowadzący / trener przedstawia się oraz prezentuje swój gest powitalny. Po prezentacji każdego uczestnika wszyscy powtarzają gesty powitalne przygotowane przez kolejnych uczestników. Rozgrzanie się poprzez ćwiczenia zwiększające świadomość – świadomość własnego ciała i jego poszczególnych części z użyciem małych ruchów części ciała oraz całego ciała. Ćwiczenia w kręgu i wypracowanie poczucia własnej przestrzeni. Muzyka i dźwięk mogą być stosowane, jeśli jest to pożądane przez uczestników. Doświadczanie różnego rodzaju ruchów, przeciwstawnych: płynnych i gwałtownych, swobodnych i ograniczonych. Praca w parach gdzie partnerzy: 1. Ćwiczą ruchy swobodne razem (ten sam rodzaj) 2. Ćwiczą ruchy ograniczone razem (ten sam rodzaj) 3. Ćwiczą ruchy przeciwstawne: swobodne przeciw ograniczonym (przeciwieństwa) Bez muzyki w tym segmencie Wymiana komentarzy i odczuć po tych ćwiczeniach. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po tych ćwiczeniach Stojąc w kręgu każdy z uczestników ćwiczy swój ruch odprężający, aby wyciszyć się po intensywnych ćwiczeniach. W miarę posiadania czasu ćwiczenia rozluźniające mogą powtarzane przez wszystkich wg pomysłu uczestników Wspólne opracowanie sekwencji ruchów przez grupę na bazie ruchów używanych w dzisiejszych zajęciach. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć 20 20 10 10 5-10 5 -10 5-10 Taniec i Ruch, sesja 2 z 7 Cele sesji: wzmacnianie odczuć grupy oraz praca na słownictwem. Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do sali Minuty 20 minuty 20 minuty 20 minuty 20 minuty 10 minuty 10 minuty 10 minuty 10 minuty Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel sesji oraz zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie się tym razem koncentrując się na ćwiczeniach oddechowych, odczuwaniu swojej przestrzeni i interakcjami z sferami innych uczestników. Od tych ćwiczeń przechodzimy do ćwiczeń zwiększających odczuwanie sfery całej grupy. Od tych ćwiczeń wracamy do pracy nad własną sferą. Muzyka lub dźwięk może być stosowana w tej fazie, jeśli to jest konieczne lub oczekiwane. Ćwiczenia z różnymi rodzajami ruchów i kroków. Ćwiczymy poruszanie się w jednym kierunku oraz zmieniamy kierunki. Ćwiczenia najpierw prowadzimy indywidualnie a potem w parach. W parach uczestnicy ćwiczą: Poruszanie się po liniach prostych starając się nie wpadać na innych Poruszanie się po liniach prostych zmieniając ciągle kierunek - starając się nie wpadać na innych Poruszanie się po liniach prostych a partner ćwiczy poruszanie się ciągle zmieniając kierunek - starając się nie wpadać na innych Bez muzyki w tym ćwiczeniu. Podsumowanie wszystkich ruchów, poprośmy uczestników, aby powtórzyć te ruchy: - które szczególnie im się podobają, - których nie bardzo lubią, - ruchy, które są im znajome oraz ruchy których nie znali wcześniej. Uczestnicy są proszeni o wyrażenie obrazów, emocji i odczuć, które mogą połączyć z poszczególnymi rodzajami ruchów. Wymiana odczuć i opinii, w parach na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wspólne opracowanie sekwencji ruchów przez grupę na bazie ruchów używanych w dzisiejszych zajęciach. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć Taniec i Ruch, sesja 3 z 7 Cele sesji: pogłębienie interakcji wewnątrz grupy i doświadczania w zakresie wypracowania własnych ruchów Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do sali Minuty 10 minuty 20 minuty 30 minuty 20 minuty 10 minuty 10 minuty 10 minuty 10 minuty Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel sesji oraz zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie ciała z szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń w przestrzeni osobistej i w przestrzeni całej grupy. Ćwiczenia obrazujące i wyrażające stan umysłu – samopoczucie dzisiejsze. Po tych ćwiczeniach uspokojenie i powrót do przestrzeni osobistej. Wyrażanie kształtu lub przedmiotu poprzez ruch i próba znalezienia słowa lub tytułu opisującego ten ruch. Muzyka może być w tej fazie użyta, jeśli uczestnicy tak będą chcieli. Ćwiczenia pozwalające wyrazić ciężar i intensywność. Przeciwstawiamy ćwiczenia lekkie – ćwiczeniom ciężkim i wymagającym siły. Doświadczanie wzmacniania niektórych ruchów by doświadczyć, które ruchy są przez uczestników preferowane, z którymi się dobrze czują a z którymi nie. Ćwiczenia w tym zakresie trenowane najpierw pojedynczo a potem w parach, w których partnerzy: 1) Ćwiczą ruchy silne i mocne (razem) 2) Ćwiczą ruchy lekkie i płynne (razem) 3) Ćwiczą ruchy przeciwne / przeciwstawne (lekkie przeciw silnym, gwałtowne vs spokojne 4) Bez muzyki w tym ćwiczeniu Ćwiczyć wszystkie poznane ruchy i poproś uczestników by potrenowali najpierw ruchy, które lubią, których nie lubią, z którymi są zaznajomieni a które są im obce. Poproś uczestników by wskazali obrazy, uczucia, i emocje, które łączą z poszczególnymi ruchami i gestami. Wymiana odczuć i opinii, w parach na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wspólne opracowanie sekwencji ruchów przez grupę na bazie ruchów używanych w dzisiejszych zajęciach. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć Taniec i Ruch, sesja 4 z 7 Cele sesji: wsparcie procesu tworzeni grupy i zrozumienia indywidualnych stylów i preferencji uczestników Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do sali Minuty 10 20 30 Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel sesji oraz zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie ciała z szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń w przestrzeni osobistej i w przestrzeni całej grupy. Ćwiczenia obrazujące i wyrażające stan umysłu – samopoczucie dzisiejsze. Po tych ćwiczeniach uspokojenie i powrót do przestrzeni osobistej. Wyrażanie kształtu lub przedmiotu poprzez ruch i próba znalezienia słowa lub tytułu opisującego ten ruch. Muzyka może być w tej fazie użyta, jeśli uczestnicy tak będą chcieli. Ćwiczenia badające różne gatunki ruchów. Ćwiczenie ruchów powolnych i ruchów szybkich, naprzemiennie. Doświadczanie wzmacniania niektórych ruchów by doświadczyć, które ruchy są przez uczestników preferowane, z którymi się dobrze czują a z którymi nie. Ćwiczenia w tym zakresie trenowane najpierw pojedynczo a potem w parach, w których partnerzy: 1) Ćwiczą ruchy szybkie razem 2) Ćwiczą ruchy powolne razem 3) Ćwiczą ruchy przeciwne - szybkie vs powolne 20 10 10 10 10 Bez muzyki w tej fazie Ćwiczyć wszystkie poznane ruchy i poproś uczestników by potrenowali najpierw ruchy, które lubią, których nie lubią, z którymi są zaznajomieni a które są im obce. Poproś uczestników by wskazali obrazy, uczucia, i emocje, które łączą z poszczególnymi ruchami i gestami. Wymiana odczuć i opinii, w parach na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń: podobieństwa, różnice, ulubione ruchy i nielubiane, przykłady z życia, itp. Wspólne opracowanie sekwencji ruchów przez grupę na bazie ruchów używanych w dzisiejszych zajęciach. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć. Taniec i Ruch, sesja 5 z 7 Cele sesji: pogłębienie poczucia jedności grupy i indywidualnej wrażliwości na różne rodzaje ruchów i styli, relacja odczuć osób i grupy Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do Sali. Minuty 10 20 30 30 20 10 Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel sesji oraz zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie ciała z szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń w przestrzeni osobistej i w przestrzeni całej grupy. Ćwiczenia obrazujące i wyrażające stan umysłu – samopoczucie dzisiejsze. Po tych ćwiczeniach uspokojenie i powrót do przestrzeni osobistej. Wyrażanie kształtu lub przedmiotu poprzez ruch i próba znalezienia słowa lub tytułu opisującego ten ruch. Muzyka może być w tej fazie użyta, jeśli uczestnicy tak będą chcieli. Ćwiczenia wszystkich ruchów i ich odmian, poznane na sesjach od 1 do 4. W szczególności rytm, dynamikę, ciężar i szybkość. Ćwiczyć wszystkie poznane ruchy i poproś uczestników by potrenowali najpierw ruchy, które lubią, których nie lubią, z którymi są zaznajomieni a które są im obce. Poproś uczestników by wskazali obrazy, uczucia, i emocje, które łączą z poszczególnymi ruchami i gestami. Bez muzyki w tym segmencie Podzielcie się na podgrupy wg preferencji. Podział na grupy, które preferują ruchy swobodne i spięte, ruchy silne i delikatne, ruchy po prostej i po krzywej, ruchy szybkie i powolne. Opracuj cztery układy ruchów: reprezentatywne do poczynań poszczególnych grup. Zaprezentować wynik dla reszty grupy. Każda z podgrup prezentuje swoją choreografię i rozmawia o zaangażowaniu w proces, ruchów i obrazów oraz emocji i odczuć, jakie były związane z ich tańcem. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń– podsumowanie, co się wydarzyło, jaki ćwiczenia miały wpływ na odczucia indywidualne i odczucia całej grupy. Dyskusja na temat, jaki, odczucia miały wpływ na cały proces, – jakie są podobieństwa, różnice, co się podobało a co się nie podobało, przykłady z życia. Wspólnie grupa tworzy swój układ taneczny z wykorzystaniem ruchów, które były trenowane w trakcie dzisiejszej sesji. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć Taniec i Ruch, sesja 6 z 7 Cele sesji: umocnienie się rozwoju grupy i jej uczestników, Potwierdzenie, że nowo powstały organizm w którym uczestnicy potrafią działać niezależnie jak i kolektywnie. Wprowadzenie do spójności grupy i jej rozłączności. Wprowadzenie do sztuk plastycznych. Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do Sali. Minuty 10 20 30 30 20 10 Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel dzisiejszej sesji oraz założenia do zbliżających się zajęć ze sztuk plastycznych. Prowadzący zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie ciała z szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń w przestrzeni osobistej i w przestrzeni całej grupy. Ćwiczenia obrazujące i wyrażające stan umysłu – samopoczucie dzisiejsze. Po tych ćwiczeniach uspokojenie i powrót do przestrzeni osobistej. Wyrażanie kształtu lub przedmiotu poprzez ruch i próba znalezienia słowa lub tytułu opisującego ten ruch. Muzyka może być w tej fazie użyta, jeśli uczestnicy tak będą chcieli. Podziel grupę na dwie części by doświadczać poznane ruchy w sesjach od 1 do 4. Doświadczanie ruchów płynnych, gwałtownych, dynamicznych, powolnych, zmienno-kierunkowych, prostych, lekkich i ciężkich. Grupa 1 pracować nad kombinacją ruchów swobodnych lekkich, powolnych i zmienno kierunkowych. Druga grupa pracuje w tym czasie nad ruchami spiętymi, silnymi, bezpośrednimi i szybkimi. Ćwicz wszystkie poznane ruchy i poproś uczestników by potrenowali najpierw ruchy, które lubią, których nie lubią, z którymi są zaznajomieni a które są im obce. Poproś uczestników by wskazali obrazy, uczucia, i emocje, które łączą z poszczególnymi ruchami i gestami. Bez muzyki w tym segmencie. Dwie grupy pracują razem nad choreografią tańca – współpraca i wpływanie jednej grupy na drugą. Grupa 1 – „poddająca się” próbuje wpłynąć na grupę nr 2 która jest „walcząca” – następnie zamiana rolami. Celem ćwiczenia jest próba zmiany ruchów drugiej grupy. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń– podsumowanie, co się wydarzyło, jaki ćwiczenia miały wpływ na odczucia indywidualne i odczucia całej grupy. Dyskusja na temat, jaki, odczucia miały wpływ na cały proces – jakie są podobieństwa, różnice, co się podobało a co się nie podobało, przykłady z życia. Wspólnie grupa tworzy układ ruchowy na bazie poznanych dzisiaj ruchów. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć Taniec i Ruch, sesja 7 z 7 Cele sesji: Zakończenie etapu Tańca. Sesja podsumowująca taniec i ruch w celu upewnienia się, że uczestnicy będą dalej świadomi swoich ciał, odczuć, wrażeń i ruchów oraz możliwości ich zastosowania wyrażenia się poprzez nie, w życiu codziennym. do Długość Sesji: 2 godziny Wymagania / Materiały do realizacji sesji: Takie same jak na sesji nr 1. Wszyscy uczestnicy muszą ubrać się w sposób wygodny i niekrępujący ruchów oraz zostaną poproszeni zdjęcie obuwia po wejściu do sali Minuty 10 minuty 20 minuty 60 minuty 20 minuty 10 minuty Działania Po przybyciu wszyscy uczestnicy zdejmują obuwie, i zostawiają je z boku, żeby nie przeszkadzało. Uczestnicy stają w kole i trener wita się z uczestnikami oraz prezentuje cel dzisiejszej sesji oraz założenia do zbliżających się zajęć ze sztuk plastycznych. Prowadzący zachęca do zaprezentowania gestu przywitalnego jak na sesji nr 1 tyle, że dzisiejszy gest powinien odzwierciedlać dzisiejsze odczucia uczestnika. Prowadzący ustala, kto jest nieobecny na dzisiejszych zajęciach. Rozgrzanie ciała z szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń w przestrzeni osobistej i w przestrzeni całej grupy. Ćwiczenia obrazujące i wyrażające stan umysłu – samopoczucie dzisiejsze. Po tych ćwiczeniach uspokojenie i powrót do przestrzeni osobistej. Wyrażanie kształtu lub przedmiotu poprzez ruch i próba znalezienia słowa lub tytułu opisującego ten ruch. Muzyka może być w tej fazie użyta, jeśli uczestnicy tak będą chcieli. Podczas sesji tańce tradycyjne i folk mogą być trenowane. Omówienie rodzajów ruchów w tańcach tradycyjnych. Grupa wspólnie pracuje nad opracowaniem, układu tanecznego w oparciu o melodię ludową. Ewentualnie grupa może opracować układ taneczny do innej melodii, jaka się grupie spodoba. Podsumowaniem tej części sesji powinno być opracowanie i prezentacja własnego nowego układu tanecznego. Jeśli się wszyscy zgodzą to można ten taniec nagrać i opracować krótki filmik. Wymiana odczuć i opinii, w całej grupie na temat ćwiczeń– podsumowanie, co się wydarzyło, jaki ćwiczenia miały wpływ na odczucia indywidualne i odczucia całej grupy. Dyskusja na temat, jaki, odczucia miały wpływ na cały proces – jakie są podobieństwa, różnice, co się podobało a co się nie podobało, przykłady z życia. Wspólnie grupa opracowuje sekwencję pożegnalnych ruchów na bazie ruchów, które zostały poznane w czasie kursu. Wymiana komentarzy i odczuć całej grupy po dzisiejszej sesji. Przypomnienie uczestnikom, co dzisiaj było robione oraz przypomnienie o koniczności przychodzenia na wszystkie zajęcia. Określenie daty i godziny kolejnych zajęć. 3.3. S ZTUKI P LASTYCZNE : ‘T WORZĘ – K OMUNIKUJĘ – T WORZĘ TUTAJ Z INNYMI ”. 3.3.1. S ZTUKI P L ASTYCZNE - P RZYGOTOWANIE Uczestnicy podczas sesji będą pracować nad kreatywnością oraz wzmacniać umiejętności komunikacji w grupie poprzez twórczość plastyczną z zastosowaniem różnych technik i materiałów. Efekty tego etapu będą osiągane poprzez: 1. Uzewnętrznienie: czucie, myśl, wspomnienie lub obraz, który uczestnik ma w sobie, nabiera fizycznego kształtu w formie twórczości plastycznej. 2. Tworzenie dzieł sztuki: poprzez eksperymentowanie z różnymi materiałami i technikami artystycznymi, uczestnicy są w stanie pojąć potencjał sztuki, jako formy wyrażania się. Poprzez odczuwanie jak materiał poddaje się działaniu rąk, do wyrażania, jakich uczuć może służyć dany materiał lub technika, jak materiał zastosować do wyrażenia danych emocji. 3. Dzielenie się i dystansowanie się: proces tworzenia składa się z dwóch naprzemiennych faz; zagłębianie się w pracy z tworzywem oraz spojrzenie na dzieło z dystansem. Ta zmienność podejścia odgrywa kluczową rolę w procesie podnoszenia zdolności - empowermentu, i poprzez ciągły trening wypracowane są podstawowe umiejętności wyższe każdego człowieka. Tworzenie prac plastycznych zapoznaje uczestników kolejnym fazami tego procesu. 4. Prezentacja prac i ich przekazu artystycznego – każda twórczość artystyczna wywołuje doznania estetyczne po stronie widza jak i twórcy. Udział w sesja arteterapii uczy podkreślania i wzmacniania przekazu artystycznego samego dzieła, które jakby mówi za autora – prezentując jego doświadczenia i przemyślenia. Przekaz artystyczny jest, zatem szalenie ważnym narzędziem komunikacji samego artysty. Miejsce pracy: Przestronny i widny pokój z dużym stołem gdzie wszyscy uczestnicy mogą usiąść i mają do dyspozycji, co najmniej 80cm stołu. Potrzebne będzie ponadto miejsce do położenia materiałów i surowców oraz gotowych dzieł uczestników. Przydałby się również dostęp do bieżącej wody, co by ułatwiło pracę z brudzącymi materiałami jak np.: farby. Głównym celem doboru miejsca pracy jest zapewnienie maksymalnej swobody wyrażania się w sposób niewerbalny i z zastosowaniem wszelkich dostępnych tworzyw. Otoczenie ma za zadane ułatwić impulsów sensorycznych wynikających z obcowania z kolorami, kształtami, teksturą materiałów, twardością i zapachem. Ubiór uczestników: Uczestnicy powinni się ubrać wygodnie oraz zastosować fartuch lub inne zabezpieczenie by się nie pobrudzić i nie przejmować się tym podczas pracy i tworzenia. Wyposażenie / Materiały: Materiały do zastosowania w czasie zajęć plastycznych do nabycia w sklepie papierniczym oraz materiały pozyskane od darczyńców i materiały do recyklingu – np.: gazety, butelki, karton. Czas trwania zajęć: Średnia długość jednej sesji 1.5 – 2 godziny. 3.3.2. S ZTUKI PLASTYCZNE - S ESJE Każda sesja ma zdefiniowane elementy i składa się z fazy operacyjnej – głównej, fazy refleksji, fazy wymiany odczuć. Każda sesja składa się z 4 etapów: 1. Otwarcie/ prezentacja 2. rozgrzewka 3. główne zadanie sesji 4. werbalizacja i wymiana odczuć. Wszystkie sesje mają się składać z następujących elementów. 1. Przedstawienie się uczestników z zastosowaniem niewerbalnej komunikacji: - poprzez napisanie/namalowanie swojego imienia oraz dodanie graficznego symbolu lub prezentacji. Każdy z uczestników w zależności od swoich możliwości przekaże swoje dzisiejsze odczucia dotyczące swojej obecności w tej grupie i na tych zajęciach. 2. Eksperymentowanie z różnymi tworzywem artystycznym i tworzenie indywidualnych prac plastycznych. Zapoznawanie się z różnymi materiałami do tworzenia, zestawianie przeciwnych charakterystyk materiałów: miękki/twardy, mokry/suchy/ biały/czarny. Wymiana odczuć w grupie, dzielenie się obserwacjami i odczuciami przy pracy z różnymi materiałami 3. Praca w parach z zastosowanie komunikacji niewerbalnej. Każdy z uczestników tworzy pracę plastyczną, dla której drugi uczestnik tworzy jakby odpowiedź. Próba stworzenia dialogu z zastosowaniem prac plastycznych. Trening komunikacji niewerbalnej. 4. Wprowadzenie do nowych technik, dzięki którym uczestnicy mogą wyrazić swoje poglądy i odczucia Wybrane techniki winne być dobrane pod kątem przyszłego zastosowanie w trakcie sesji rękodzieła. Każdy z uczestników stworzy dzieło z zastosowaniem nowo poznanej techniki lub materiału. 5. Tworzenie grupy i kształtowanie jej struktury dzięki zestawieniu pojedynczych prac uczestników, wzajemne wzmacnianie i akceptacja. Obserwacja tworzenia się grupy, analiza powstających więzi i zaczątków współpracy. Analiza zachowań wzmacniających poszczególnych uczestników okazywanych przez innych oraz przez całą grupę. 6. Wypracowanie więzi w grupie, angażowanie wszystkich uczestników w tworzenie tej grupy. Praca nad wzmacnianiem poczucia wspólności grupy. Uczestnicy mają za zadanie podzielić się opinią z innym na temat znaczenia swojego działa i jego przekazu ze swojego Puntu widzenia. Po uzyskaniu zgody uczestników praca nad stworzeniem pamiętnika z poszczególnych zajęć, uzupełnionego historyjkami, fotografiami, rysunkami lub nagraniem wideo. Sztuki Plastyczne: Sesja 1 z 6 Cele sesji: Wprowadzenie do Arteterapii, autoprezentacja poprzez niewerbalną komunikację każdego uczestnika i całej grupy Długość Sesji: 2 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. 5. 6. duży stół, przy którym usiądą wszyscy uczestnicy. krzesło dla każdego kolorowy papier (raczej gama kolorów niż jeden kolor) wybór gazet i magazynów do wycinania Nożyczki dla każdego uczestnika wystarczająca ilość kleju 7. Wybór flamastrów i mazaków dla uczestników 8. Papier o dużych rozmiarach – mogą być arkusze z flipczartów sklejone razem. Minuty 20 30 50 10 10 Działania Po przybyciu uczestnicy zajmują miejsca przy stole, czekają na przybycie wszystkich a następnie witają się nawzajem. Uczestnicy poproszeni są o wymienienie nieobecnych dzisiaj uczestników, (co powinno być robione na każdej sesji) Przywitanie przez prowadzącego/ trenera, który zapozna uczestników z charakterem najbliższych 6 sesji z arteterapii. Przypomnienie uczestnikom, że powinni być obecni na wszystkich zajęciach. Prowadzący prezentuje scenariusz dzisiejszych zajęć i materiały do pracy. Każdy uczestnik przygotowuję swoją autoprezentację z zastosowaniem dowolnego środka przekazu z wyłączeniem słów. Autoprezentacja w formie obrazu, obrazka, rysunku lub wycinanki z dostępnych dzisiaj materiałów. Każdy uczestnik prezentuje swoje dzisiejsze dzieło, pomoc prowadzącego w werbalnej prezentacji, zachęcenie uczestników do komentarzy i prezentacji swoich przemyśleń. Prowadzący może się skupić na wspieraniu komunikacji i wymiany komentarzy, inicjowanie pochwał i podkreślanie pojawiających podobieństw w pracach członków tej grupy jak również podkreślaniu odrębności każdego z indywidualnych dzieł. Kolaż indywidualnych prac w formie jednego większego dzieła utworzonego na dużym arkuszu papieru. Praca grupy nad nadaniem tytułu dla dzisiejszego działa stworzonego przez całą grupę. Namalowanie lub napisanie tytułu dzieła na pracy. Utrwalenie dzieła poprze fotografię. Konieczne materiały Stół i krzesła Kolorowy papier Gazety, Nożyczki Klej , Flamastry Duże arkusze papieru Flamastry i mazaki Sztuki Plastyczne: Sesja 2 z 6 Cele sesji: Doświadczenia z różnymi materiałami, eksperymentowanie z różnymi technikami używania tych materiałów Długość Sesji: 2 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Duży stół, przy którym usiądą wszyscy uczestnicy, krzesło dla każdego Biały papier- papier gładki i szorstki, różne gramatury, Papier w A3 - duży Czarne kredki i Kolorowe kredki Kredki pastelowe, wiele kolorów Kreda w różnych kolorach Gruby biały papier- brystol Gwasz lub farby plakatowe, kolor biały i czarny oraz barwy podstawowe, Kubki i pojemniki do czyszczenia pędzelków w wodzie. Minuty 10 10 10 10 10 Czynności Po przybyciu uczestnicy zajmują miejsca przy stole, czekają na przybycie wszystkich a następnie witają się nawzajem. Praca z ołówkiem: zachęcamy uczestników do narysowania różnych typów linii: prostych i krzywych z zastosowaniem różnej siły nacisku, stosując różną szybkość rysowania i różne kąty. Eksperymentowanie wpierw z ołówkami a potem z kolorowymi kredkami. Wymiana komentarzy na temat doświadczeń z ołówkiem i kredkami. Prowadzący może Zachęcać do słownego podzielania się uczestników swoimi komentarzami:, co im się podobało w pracy z ołówkiem, co się nie podobało oraz wyjaśnienie przyczyn lub powodów. Zachęcenie uczestników do podzielenia się wnioskami, co ich odczucia mogą mówić o ich samych i jeśli mają ochotę to jest to dobry moment by podzielić się nimi z grupą Eksperymenty z zastosowaniem kolorowych kredek pastelowych. Prowadzący poprosi uczestników ulubionego koloru oraz wskazanie kolorów, których nie lubią. Uczestnicy przy pomocy kolorów, które lubią proszeni są o narysowanie czegoś, następnie niech narysują obrazek kolorami, których nie lubią i ostatecznie niech spróbują coś narysować z zastosowaniem kolorów lubianych i nielubianych. Słowna wymiana zdań i komentarzy na temat przeprowadzonego eksperymentu z kolorami. Prowadzący winien zachęcać Materiały konieczne Stół and krzesła Czarne i kolorowe kredki, ołówki, biały papier Kredki pastelowe i biały papier 10 10 10 10 20 10 uczestników do dzielenia się uczestników ich odczuciami, co im się podobało w ćwiczeniu a co nie. Próba wyjaśnienia przyczyn. Zachęcenie uczestników do podzielenia się wnioskami, co ich odczucia mogą mówić o ich samych i jeśli mają ochotę to jest to dobry moment by podzielić się nimi z grupą Ćwiczenia z zastosowaniem kolorowej kredy. Prowadzący pokieruje uczestników jak można używać kredy do rysowania zarówno czubkiem kredy jak i używania płaskiej strony kredy do cieniowania rysunku. Ćwiczenia poprowadzone najpierw na papierze suchym a potem na mokrym. Słowna wymiana zdań i komentarzy na temat przeprowadzonego eksperymentu z kolorowymi kredami. Prowadzący winien zachęcać uczestników do dzielenia się uczestników ich odczuciami, co im się podobało w ćwiczeniu a co nie. Próba wyjaśnienia przyczyn. Zachęcenie uczestników do podzielenia się wnioskami, co ich odczucia mogą mówić o ich samych i jeśli mają ochotę to jest to dobry moment by podzielić się nimi z grupą Eksperymentowanie z farbami plakatowymi. Ćwiczenia z kolorami, które uczestnicy lubią oraz tymi nielubianymi – zadanie zbliżone do ćwiczeń z kredkami pastelowymi. Ćwiczenia w pierwszej kolejności przeprowadzić na suchym papierze potem powtórzyć je na papierze zmoczonym. Wymiana zdań i komentarzy na temat przeprowadzonego eksperymentu z kolorami. Prowadzący winien zachęcać uczestników do dzielenia się uczestników ich odczuciami, co im się podobało w ćwiczeniu a co nie. Próba wyjaśnienia przyczyn. Zachęcenie uczestników do podzielenia się wnioskami, co ich odczucia mogą mówić o ich samych i jeśli mają ochotę to jest to dobry moment by podzielić się nimi z grupą Ćwiczenia z farbami i różnymi rodzajami pędzli. Prowadzący prosi uczestników o wybór ulubionego koloru i stworzenie malunku przy pomocy tego koloru i różnych rodzajów pędzli. Następnie uczestnicy mają wybrać kolejny kolor, który też lubią i użyć go na swoim malunku. W ten sposób rysunek może być wykonany kilkoma kolorami i z użyciem kilku rodzajów pędzli – ważne jest w tym ćwiczeniu ćwiczenie ruchów pędzlem, ich rodzajów i uzyskiwanych efektów. Słowna wymiana zdań i komentarzy na temat przeprowadzonego eksperymentu z farbami i pędzlami. Prowadzący winien zachęcać uczestników do dzielenia się uczestników ich odczuciami, co im się podobało w ćwiczeniu a co nie. Próba wyjaśnienia przyczyn. Zachęcenie uczestników do podzielenia się wnioskami, co ich odczucia mogą mówić o ich samych i jeśli mają ochotę to jest to dobry moment by podzielić się nimi z grupą Szorstki papier i różne kolory kredy, papier kolorowy szorstki, czarny Gruby piały papier, farby plakatowe, pędzle, kubki z wodą do płukania pędzelków. Papier formatu A3, farby plakatowe lub gwasz w palecie kolorów podstawowych oraz czarny i biały. Wybór pędzli grubych i cienkich. Sztuki Plastyczne: Sesja 3 z 6 Cele sesji: Dialog z zastosowaniem przekazu niewerbalnego, wzrost świadomości uczestników o różnych środkach przekazu. Długość Sesji: 2 godziny Wymagane materiały: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika.. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Duży stół, aby wszyscy mogli usiąść, krzesło dla każdego uczestnika Biały papier – papier gładki i szorstki Ołówki- miękkie, kolorowe kredki. Pastele / świecowe kredki w różnych kolorach Wybór papierów kolorowych, Gruby sztywny papier, Papier A3 Gwasz lub farby plakatowe w kolorach podstawowych oraz czarnym i białym Pędzle do farb- wybór Czasopisma kolorowe Nożyczki i klej, kubki na wodę do czyszczenia pędzli Minuty 15 Działania Po przybyciu uczestnicy zajmują miejsca przy stole, czekają na przybycie wszystkich a następnie witają się nawzajem. Kiedy wszyscy przybędą, zapytaj kolejno uczestników aby podzielili się swoimi odczuciami z pracy z różnymi materiałami, z pracy w grupie i ich oczekiwaniach. Konieczne materiały Stół and krzesła 30 Niech każdy uczestnik poświęci ten czas na stworzenie własnego dzieła ( rysunek, malunek, szkic, collage) przy zastosowaniu dowolnych materiałów lub ich dowolnej mieszanki Papier, kredki, kredki świecowe, plakatówki, pędzle. 20 Zbierz wszystkich przy stole i po kolej nich każdy zaprezentuje grupie swoją pracę i omówi ją pokrótce. Uczestnicy również mogą wyrazić swoje opinie o pracy, ale prowadzący musi zadbać aby komentarze nie zraniły lub obraziły twórcy. Prowadzący może teraz połączyć w pary uczestników kierując się podobieństwem ich prac. Prowadzący może zaproponować teraz aby uczestnicy w parach wykonali dla siebie nawzajem dowolną pracę i przekazali ja sobie w prezencie. Uczestnicy teraz mogą zaprezentować swój prezent, opowiedzieć jak go wykonali i co czuli tworząc go. 25 10 20 Dyskusja w grupie na temat dzisiejszych zajęć. Wymiana komentarzy i doświadczeń uczestników z wykonywania prezentów dla siebie, jak się wtedy czuli i jak się czuli otrzymując prezent od innego uczestnika. Materiały wymienione wyżej Sztuki Plastyczne: Sesja 4 z 6 Cele sesji: Doświadczanie trzeciego wymiaru prac: tworzenie i niszczenie, rekonstrukcja i inne ćwiczenia z paper mache. Długość Sesji: 2 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Duży stół, aby każdy mógł przy nim pracować i usiąść, krzesło dla każdego uczestnika Dużo starych gazet Gwasz lub farby plakatowe, kolor czarny, biały i podstawowe. Duże pędzle, Klej Wiaderka, Woda Drut(kawałki) o różnej grubości i długości dla każdego z uczestników. Drut o odpowiedniej miękkości, aby można go buło zginać bez narzędzi. Minuty 15 5 5 30 45 20 Działania Po przybyciu uczestnicy zajmują miejsca przy stole, czekają na przybycie wszystkich a następnie witają się nawzajem. Przedstawienie uczestnikom trenera/ terapeuty, który będzie prowadził zajęcia z rękodzieła oraz będzie obecny na najbliższych zajęciach. Kiedy już wszyscy przybędą, prowadzący inicjuje dyskusję w grupie, pytając uczestników, aby się przemyśleniami z grupą oraz prezentacja dzisiejszego scenariusza. Konieczne materiały Stół and krzesła Uczestnicy przygotują paski ze starych gazet. Podarte gazety w długie paski o równej szerokości około 3 cm. Do wiaderka dodaj 1/3 kleju (wikol lub inny klej winylowy – przezroczysty) do 2/3 wody i mieszaj do skutku. Odstaw do dalszego użycia w dniu dzisiejszym Każdy uczestnik zajęć powinien otrzymać drut do formowania. Jeden dłuższy i jeden krótki odcinek. Uczestnicy przy użyciu tych drutów mogą poeksperymentować i stworzyć każdy kształt, jaki się im spodoba. Prowadzący może ukierunkować uczestników dając im temat przewodni prac, aby uzyskać spójność. Propozycje kształtów7. i tematów mogą dotyczyć: figur zwierząt, figur ludzkich itp. Uczestnicy przy pomocy kleju i pędzla nakładają paski papieru na szkielet z drutu. Paski papieru naklejają aż do uzyskania zamierzonego i rozpoznawalnego kształtu. Każdy uczestnik zaprezentuje swoją pracę grupie i zaprasza do wymiany komentarzy. Na następnej sesji dzieła uczestników będą wykańczane i po zajęciach złożone do wyschnięcia. Gazety Klej, woda, kubki i wiaderka Kable lub druty, różnej długości i grubości Duże pędzle i rozcieńczony klej w wodzie Sztuki Plastyczne: Sesja 5 z 6 Cele sesji: Ćwiczenia budujące grupę z zastosowaniem komunikacji słownej i niewerbalnej przy pracach z masą papierową (paper mache) Długość Sesji: 2 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. Duży stół, krzesło dla każdego uczestnika Gwasz lub farby plakatowe w różnych kolorach Pędzle różnych rozmiarów, kubki i pojemniki do płukania pędzli, karton do ustawiania gotowych prac z paper mache. Materiały z recyklingu – papier, celuloza Minuty 15 Działania Przed przybyciem uczestników, ustaw ich prace w sposób taki, jaki pozostały po poprzedniej sesji. Gdy uczestnicy przybędą, niech zajmą miejsca przy stole i poczekają na przybycie wszystkich. Zachęć uczestników do wskazania osób, które jeszcze nie przybyły. PO przybyciu wszystkich uczestników zaprezentuj obecnego lub obecną osobę, która poprowadzi kolejną grupę warsztatów – z rękodzieła. Zachęć uczestników do wymiany komentarzy na temat różnych technik Arteterapii, które poznali na poprzednich sesjach. Niech każdy uczestnik zabierze głos w dyskusji. Konieczne materiały Stół and krzesła 35 Uczestnicy przystępują do malowania swoich prac z paper-mache. Kolorowe plakatówki, pędzle i kubki z wodą. 20 Każdy uczestnik prezentuje swoje dzieło uczestnikom i omawia zmiany, jakie zaszły w pracy po jej pomalowaniu. Prowadzący pomaga w prezentacji i zachęca do dyskusji. Uczestnicy powinni podzielić się na mniejsze grupki po 4 -5 osób Każda utworzona grupa wybiera karton, który posłuży, jako podstawa do ustawienia dzisiejszych dział. Grupa ustawia swoje działa na kartonie tworząc instalację składającą się z indywidualnych dział z paper mache. Ustawioną instalację proszę zabezpieczyć w niezmienionej formie na następne zajęcia. 5 45 Przed końcem sesji wszyscy uczestnicy podziwiają i komentują poszczególne instalacje. Prowadzący pyta czy wszyscy uczestnicy są zadowoleni ze swojej pracy, bo przed nimi już tylko jedna sesja, na której coś można będzie zmieniać w instalacji. Gruby karton Gruby karton i wszystkie dostępne dotychczas materiały, również z recyklingu Sztuki Plastyczne: Sesja 6 z 6 Cele sesji: Ćwiczenia budujące grupę z zastosowaniem komunikacji słownej i niewerbalnej przy pracach z masą papierową (paper mache). Długość Sesji: 2 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika.. 1. Duży stół z miejscem dla każdego. 2. Krzesło dla każdego uczestnika 3. Wszystkie materiały używane dotychczas oraz materiały z recyklingu Minuty 15 Działania Zanim uczestnicy przybędą, trzeba ustawić ich instalacje w takim układzie jak zostały ustawione na poprzedniej sesji. Po przybyciu, zaproś uczestników do zajęcia miejsc wokół instalacji i poczekanie na ostatniego uczestnika. Następnie uczestnicy mogą dokończyć pracę, jeśli zajdzie taka potrzeba. 30 Całą grupa może teraz odwiedzić instalacje wykonane przez poszczególne zespoły. Zachęcenie do dyskusji, wymiany poglądów oraz podzielenie się wrażeniami.. 30 45 Dyskusja całej grupy przy stole na temat podobieństw i różnic prac/instalacji poszczególnych zespołów. Poproś uczestników, aby wspólnie zastanowili się jak połączyć elementy poszczególnych instalacji w jedną całość, w jeden zespół obrazujący dokonania całej grupy. Spróbujcie opracować wspólną historyjkę uzupełniającą dzieło. Prowadzący wykona dokładne zdjęcia całej instalacji – dzieła ostatecznego. Opracowana historyjka-opowieść powtórzona będzie przez prowadzącego (można w tym czasie zrobić wideo), który zainicjuje dyskusje w grupie na jej temat. Prowadzący spróbuje podsumować wszystkie dotychczasowe sesje, omówi ich cele i wkład w osiągnięcie zamierzonego celu. Podkreśli związek dotychczasowych osiągnięć z zamierzeniami ostatniej fazy, – czyli rękodzieła. Przedstawienie osoby prowadzącej kolejne sesje – rękodzieła. Prezentacja przez prowadzącego warsztaty rękodzieła cech i umiejętności nabytych w trakcie poprzednich sesji oraz ich zastosowania w kolejnych. Prezentacja działań i planów na najbliższe sesje. Omówienie różnic między tym, co było robione na zajęciach ruchowych i plastycznych a nowymi oczekiwaniami. Konieczne materiały Stół and krzesła. Wszystkie dostępne materiały, również z recyklingu Wszystkie dostępne materiały, również z recyklingu. Aparat fotograficzny lub kamera 3.4. R ĘKODZIEŁO “ P LANUJĘ – P RODUKUJĘ ” 3.4.1. RĘKODZIEŁO - PRZYGOTOWANIA Ze względu na różnorodność grup docelowych w poszczególnych państwach, zaproponowane działania do realizacji w trakcie warsztatów z rękodzieła mogą się znacznie różnić. Mimo to niżej zaproponowane scenariusze mogą stanowić podstawę do realizacji zajęć w poszczególnych państwach. Wzory scenariuszy takich jak zaproponowany niżej dla prac introligatorskich, będą opracowane przez państwa wdrażające dla każdej innej formy rękodzieła. 3.4.2. R ĘKODZIEŁO – S ESJE Sesja 1: Sesja wdrażająca: Na tej sesji należy zidentyfikować oczekiwania uczestników i porównać je z celami realizowanymi w ramach zintegrowanego podejścia. Zebrane dane mogą posłużyć jako podstawa do wyznaczenia efektywności realizowanych działań, ze szczególnym naciskiem na obiektywną ocenę zarówno organizatora jak i ocenę uczestników. Sesja 2: Prezentacja Działań: Podczas tej sesji zaprezentowany zostanie rodzaj planowanych działań, ze szczególnym naciskiem na prezentację poszczególnych działań koniecznych przy każdym z elementów cyklu produkcyjnego. Na początku prowadzący prezentuje cykl produkcyjny a następnie dokładnie omawia jego poszczególne elementy, w szczególności zastosowanie konkretnych narzędzi, materiałów i koniecznych umiejętności. W uzupełnieniu prezentacji prowadzący zademonstruje czynności składowe procesu produkcyjnego, co ma na celu zaznajomienie uczestników z materiałami, narzędziami i etapami całego procesu. Sesja 3: Wybór produktu: Wszyscy uczestnicy będą zaangażowani w wybór produktu, który będzie w dalszej części powielany, w trakcie dyskusji i na drodze demokratycznego procesu wyboru. Zadaniem prowadzącego będzie nie tylko pobudzanie kreatywności i pomoc uczestnikom w procesie doboru kolorów, materiałów i sposobu wykonania, ale również doradztwo zakresie praktycznej możliwości wykonania zaplanowanego produktu. Wybór produktu na dzisiejszej sesji jest szczególnie ważny z punktu widzenia zrealizowania aspiracji uczestników w zakresie wyglądu produktu oraz przeanalizowanie możliwości jego wykonania w sposób ekonomiczny oraz możliwy przy zastosowaniu posiadanych narzędzi, materiałów i umiejętności. Uzyskanie wspólnej decyzji i akceptacji produktu przez wszystkich uczestników jest kluczowe w dalszej realizacji by móc liczyć na późniejsze współpracę wszystkich uczestników. Sesja 4: Zadania: W czasie tej sesji wszyscy uczestnicy będą mieli przydzielone role do wykonania. Zakres swobody na tym etapie będzie znaczny bowiem uczestnicy będą mogli poeksperymentować co o do wykonywania poszczególnych elementów produktu lub uczestniczenia w całym procesie produkcji danego wyrobu. Zadaniem prowadzącego będzie pokierowaniem działaniami każdego uczestnika w celu wyprodukowania zaplanowanego produktu. Zaznajomienie uczestników z materiałami i narzędziami z jakich będą produkować oraz przekazania wiedzy na temat najlepszego sposobu wykonania danych czynności. Sesje 5, 6 i 7: Produkcja właściwa: Podczas tych sesji uczestnicy przystąpią do właściwej produkcji wybranego produktu. Trener będzie miał decydującą rolę w podziale na grupy, realizujące poszczególne etapy produkcyjne. Na początku każdej sesji, trener prezentuje plan na dany dzień, z uwzględnieniem zadań jakie stoją przed każdym z uczestników. Po zakończeniu każdej sesji trener poprowadzi dyskusję oceniającą postępy i sposób realizacji zamierzonych celów. W czasie dyskusji należy się skupić na analizie trudności jakie napotkali uczestnicy oraz na sposobie przezwyciężenia tych trudności w przyszłości. Dyskusja, powinna również dotyczyć indywidualnych wniosków uczestników na temat obytych zajęć, próba oceny ich samopoczucia i zadowolenia z wykonanej pracy Sesja 8: Podsumowanie: Podczas ostatniej sesji, uczestnicy są poproszeni o udział w dyskusji na temat ich odczuć po uczestnictwie w realizacji “Zintegrowanego Podejścia AMM” ze szczególnym naciskiem na stopień realizacji ich oczekiwań. Uczestnicy mogą wtedy podzielić się swoją oceną na temat tego co udało się im osiągnąć, jakie umiejętności nabyli lub rozwinęli dzięki udziałowi w programie. Spostrzeżenia samych uczestników są bardzo ważne w całościowej ocenie wdrażania „podejścia AMM”. Na zakończenie wystawa prac wykonanych przez uczestników będzie okazją do wzajemnych komentarzy i dalszej dyskusji. Podczas sesji rękodzieła muzyka wykorzystywana w części zajęć Tańca, może być odtwarzana jako muzyczne tło i wzbogacenie zajęć. Plany przewidziane w scenariuszach sesji rękodzieła dotyczą oprawy książek. W tym komponencie oprawa książek jest jako przykład zastosowania metodologii w praktyce mogą być stosowane też inne technologie. Wybór produktu do rękodzieła zależy więc od preferencji i umiejętności grupy terapeutycznej. Wybrana produkcja musi się również znajdować w granicach możliwości wykonania poprzez uczestników oraz warto zwrócić uwagę na zastosowanie praktyczne wybranego produktu. W Polsce w trakcie pilotażowych sesji rękodzieła uczestnicy wybrali jako produkt docelowy wykonanie ceramicznych miseczek do podawania artykułów spożywczych. Produkcja miseczek ceramicznych ustawionych na drewnianej podstawce wymagała zastosowania szeregu narzędzi i nabycia bardzo wielu nowych umiejętności. Jako przykład nowych umiejętności można wymienić: - frezowanie desek z wykorzystaniem frezarki elektrycznej - wykonanie otworów w deskach z wykorzystaniem otwornicy - szlifowanie mechaniczne desek i lakierowanie. - technika decupage zastosowana do ozdobienia podstawki i łyżeczek. - szkliwienie i wypalanie w piecu ceramicznych miseczek. Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 1 z 8. Cele sesji: Ukierunkowanie grupy na realizację wspólnego celu z wykorzystaniem więzi zbudowanych w trakcie sesji tańca, ruchu i sesji plastycznych. Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje. 2. Zdjęcia i informacje na temat twojej organizacji, czym się zajmuje i z kim pracuje. Minuty 60 60 30 60 30 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Wprowadzenie: prowadzący prezentuje oczekiwania i zadani do wykonania przez uczestników. Wymiana opinii przez uczestników, zaproszenie do dyskusji i podzielenie się uwagami i uczuciami Przerwa Wprowadzenie: prezentacja spółdzielni socjalnej RE.LEG.ART, jej uczestników, czym się zajmuje, jakie ma osiągnięcia. Pokaz filmu wideo i prezentacja produktów już wykonanych Krótkie wprowadzenie do tajników prac introligatorskich – oprawianie książek z wykorzystaniem różnych materiałów. Zapoznanie uczestników z tym co będą wkrótce wykonywać samodzielnie i z elementami kultury i historii Włoch. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Przekąski i napoje obrazy, zdjęcia, notesy Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 2 z 8. Cele sesji: Prezentacja teorii i przejście do zajęć praktycznych Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje 2. Narzędzia introligatorskie Minuty 30 60 30 120 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Teoria i praktyka. Prowadzący prezentuje czynności przy produkcji, które będą wykonywać wkrótce uczestnicy. Prezentacja materiałów i narzędzi, które będą używane; gilotyny, prasy, elektryczne nożyce i inne narządza konieczne w procesie produkcyjnym tj. młotki, nożyczki, pędzle, klej itp.. przerwa Uczestnicy obserwują czynności oraz biorą udział w poszczególnych działaniach. Prezentacja sposobu użycia każdego z narządzi oraz prezentacja zagrożeń wynikających z niewłaściwego zastosowania. Kwestia bhp i udzielania pomocy. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Narzędzia introligatorskie Przekąski, napoje Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 3 z 8. Cele sesji: Wybór materiałów i projektowanie produktu. Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. 5. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje Narzędzia introligatorskie Papier (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, czysty papier i z wzorami) Skóra (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, gładka i z wzorami) Tkanina (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, gładka i z wzorami) Minuty 30 60 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Pokazanie materiałów które mogą być użyte do produkcji produktu. Pobudzanie kreatywności uczestników. Zaprezentowanie co można z poszczególnych materiałów wykonać oraz opis ich właściwości. Przypomnienie części zajęć z sesji plastycznych. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Papier (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, czysty papier i z wzorami) Skóra (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, gładka i z wzorami) 30 60 60 Przerwa Projektowanie i modelowanie produktu. Opis proponowanych produktów z zastosowaniem próbek materiałów. Wymiana zadań i odczuć uczestników, zachęcenie do komentarzy. Przygotowanie zadań i czynności na koleją sesje, wybór potrzebnych materiałów Tkanina (różne rodzaje, kolory, grubości, faktury, gładka i z wzorami) Przekąski i napoje Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 4 z 8. Cele sesji: Rozpoczęcie procesu produkcji - praktyka Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje 2. Elektryczne nożyce – gilotyna introligatorska 3. Papier – różne rodzaje, klej, pędzle, młotek, nożyczki, ozdoby, Minuty 30 60 30 60 60 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Rozpoczęcie pracy bezpośrednio nad oprawieniem książki przez każdego uczestnika. Prowadzący przydziela role dla każdego uczestnika, tłumacząc indywidualne zadania i znaczenie danej czynności w ostatecznym produkcie. Przerwa Praktyczne działania – etapy: wykonanie wkładu książki, wybór papieru, przycinanie na rozmiar, zaginanie papieru oraz przeszycie książki przez grzbiet sznurkiem. Po zakończeniu procesu przeszywania kolejny etap to klejenie. Klejenie okładki książki. Prowadzący prezentuje różne rodzaje klei oraz ich właściwości i sposób zastosowania. Po wykonaniu okładek oraz umieszczeniu ozdób na okładce książkę sklejamy razem: wkład i okładkę. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa przekąski Elektryczne nożyce – gilotyna introligatorska Papier – różne rodzaje, klej, pędzle, młotek, nożyczki, ozdoby, gilotyna introligatorska. Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 5 z 8. Cele sesji: Praca nad produktem – obwoluta książki. Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje 2. Elektryczne nożyce- gilotyna, kleje, tektura, Bristol, inne papiery. Minuty 30 60 30 120 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Dzisiejsze zadanie. Obłożnie książek. Książki mogą być na zajęciach obłożone z wykorzystaniem b. wielu materiałów: skóra naturalna i sztuczna, papier ozdobny, czerpany, tkaniny. Obwoluta może być miękka jak i twarda w zależności od użytych materiałów. Przerwa Prowadzący tłumaczy jak wykonać obwolutę, jak dokonać pomiaru potrzebnego materiału i jak go uciąć aby uzyskać właściwy efekt. Materiał na okładkę może mieć różne grubości i prowadzący wytłumaczy jak dobrać właściwą i jak się z danym materiałem obchodzić. Przygotowanie obwoluty okładki na roboczo – przygotowanie do montaży ostatecznego. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Przekąski Elektryczne nożyce- gilotyna, kleje, tektura, Bristol, inne papiery. Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 6 z 8. Cele sesji: kontynuacja procesu produkcyjnego – obwoluta książki Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się, że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje Skóra Papier Glej, Złote i srebrne płatki do nakładania (szlag metal) Minuty 30 60 30 120 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Dzisiejsze zadanie. Wykonanie obwoluty książki i jej obłożenie. Eksperymenty z różnymi rodzajami materiału i sposobami zastosowania jego w wykonaniu obwoluty. Ćwiczenia w obkładaniu książki na różne sposoby podyktowane zastosowanym materiałem. Przerwa Ręczne obkładanie książkę wymaga zastosowania sporej gamy narzędzi. Do wykonania okładki i różnych zagięć można użyć twardej linijki, kawałka twardego drewna- listewki. Po wykonaniu zagięć i okładki, uczestnicy mogą zając się dekorowaniem okładki. Dekoracja może polegać na nałożeniu napisu, logo lub inicjałów z użyciem praski i szlag metalu (cieniutkiego arkusika foli srebrnej lub złotej, która po odciśnięciu zostaje na okładce). Dekoracja może polegać na nałożeniu kojonych warstw lub aplikacji z kolorowych kawałków papieru lub skóry. Przy zastosowaniu rozgrzanego na palniku wzornika można zrobić dekoracje wypalane. Rogi książki lub notesu mogą być wzmocnione metalowymi ozdobnymi narożnikami.. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Skóra, papier, klej Przekąski Skóra, papier, szlag-metal – płatki srebrne lub złote do odcisków na skórze. Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 7 z 8. Cele sesji: Zakończenie rękodzieła – obwoluta książki. Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Upewnij się, że posiadasz wystarczającą ilość narzędzi i materiałów dla każdego uczestnika. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Przekąski/ drugie śniadanie, kawa, herbata, napoje Gilotyna introligatorska Klej Prasa ręczna Skóra Papier Płatki srebra i złota Wosk Kawałki metalu itp..... Minuty 30 minuty 60 minuty 30 minuty 120 minuty Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Dzisiejsze zadanie: Złożenie książki i ostateczne sklejenie. Poszczególne elementy muszą być sklejone i złożone pod prasę lub inny ciężar na czas dokładnego związania. Dobry klej i porządna prasa zapewniają, że klejenie będzie trwałe i estetyczne.. Przerwa Wykańczanie książki lub notesu: można dodać więcej ozdób i dekoracji lub przetrzeć książkę woskiem w celu uzyskania ciekawego efektu. Podsumowanie zajęć z obkładania książek, dyskusja o materiałach zastosowanych, użytych narzędziach oraz koszcie wykonania produktu oraz ocenie jakości wykonania produktów.. Kalkulacja kosztu wykonania notesu; materiały i czas poświęcony przez uczestników. Wycena poszczególnych elementów procesu oraz wyznaczenie ceny minimalnej za produkt. Złożenie produktów do wykorzystania na kolejnej sesji. Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Prasa, obciążniki lub inne dociski. Kleje i pędzle do kleju. Przekąski Skóra, papier, płatki srebra i złota, kawałki metalu i wosk itp. Rękodzieło – produkcja obwoluty do książek – Sesja 8 z 8. Cele sesji: Podsumowanie, ocean i uroczyste zakończenie. Długość Sesji: 4 godziny Materiały konieczne do sesji: Muszą być zapewnione w wystarczającej ilości dla każdego uczestnika. 1. Przekąski, drugie śniadanie, herbata, kawa 2. Aparat fotograficzny lub kamera Minuty 30 60 30 120 Działania Przywitanie uczestników przez prowadzącego zajęcia z warsztatów rękodzielniczych. Wspólne śniadanie (drugie śniadanie) Podsumowanie sesji - grupa dyskusja. Zachęcenie uczestników do prezentacji swoich produktów- wykonanych książek czy notesów. Prezentacja produktów wykonanych przez grupę, prezentacja współdziałania grupy w osiągnięcie zamierzonego celu. Prezentacja produktów i całej grupy na wspólnym zdjęciu (po uzyskaniu zgody na foto). Konieczne materiały Przekąski – lekkie śniadanie, herbata, kawa Przerwa Ewaluacja procesu produkcyjnego, analiza nabytych umiejętności i zdobytej wiedzy. Zaproszenie uczestników do wyrażenia opinii i podzielnia się wrażeniami po tych warsztatach. Prośba o komentarz czy ich oczekiwania zostały spełnione, co i dlaczego im się podobało lub nie podobało, co było trudne a z czym radzili sobie dobrze? Przekąski Podsumowanie cyklu warsztatów 3.5. W SKAZÓWKI DO PRACY ZE SPECYF ICZNYMI GRUPAMI UCZESTNIKÓW : Mając na uwadze potencjalną uniwersalność metodologii Zintegrowanego Podejścia AMM w pracy z różnymi grupami odbiorców, następujące wskazówki, uwzględniające różnorodność potrzeb członków należy zastosować. Różne ograniczenia, posiadane przez członków grupy, wymagają specyficznego podejścia, w szczególności w odniesieniu do osób niewidomych, osób niepełnosprawnych, emigrantów, osób umysłowo upośledzonych czy kobiet zagrożonych wykluczeniem społecznym. 3.5.1. DOROŚL I ZE SCHORZENI AMI WZROKU : Wskazówki ogólne dla trenerów: Wspieranie rozwoju świadomości kinestetycznej i świadomości swojego ciała. Poprawa percepcji własnego ciała i jego ograniczeń. Powiększanie osobistych zdolności ruchowych, zdolności wyrażania się poprzez sztukę i ruch ciała. Podniesienie samooceny i własnej wartości, wzmocnienie poczucia pewności siebie, autonomii osobistej i asertywności, główne dzięki wykorzystaniu ruchu i dotyku. Poszerzenie i wzbogacanie zdolności interpersonalnych, budowanie relacji z innymi i ze środowiskiem społecznym. Zachęcanie do lepszej komunikacji ze światem zewnętrznym i innymi osobami poprzez wzmacnianie potencjału twórczego. Szukanie nowych dróg niewerbalnej komunikacji z innymi Doświadczanie wymiany doświadczeń w grupie Komponent Tańca i ruchu Początek każdych zajęć rozpoczyna się od rytuału, każdy wchodzący do pomieszczenia zdejmuje buty i zasiada w kręgu, tak aby wszyscy uczestnicy mogli poczuć bliskość pozostałych. Zajęcie miejsca w kręgu (wg Labana i Kastenberga – płaszczyzna komunikacji - horyzontalna) ułatwia komunikację ze sobą i daje poczucie bezpieczeństwa. Trener przez cały czas trwania wszystkich sesji zwraca szczególną uwagę na swoją komunikację słowną, wydając bardzo jasne i dokładne instrukcje. Budowa tolerancyjnej atmosfery w oparciu o narrację i barwną prezentację prowadzoną przez trenera Praca z różnymi pozycjami ciała, eksperymentowanie z ruchami LMA, nawiązywanie kontaktu z zachowaniem osobistej przestrzeni. Kontakt fizyczny podczas ćwiczeń ograniczony aby nie urazić np.: dotykiem. Rozwijanie przestrzeni osobistej „Kinesfery, trening z różnymi rodzajami ruchów pochodzących z metod LMA i MES oraz praca z ich różnymi wariantami. Ćwiczenia najpierw rąk i nóg, następnie pozostałych części ciała: ruchy w płaszczyźnie i ruchy w przestrzeni wokół ciała. Budowanie atmosfery współpracy i zaufania poprzez proste układy ruchów wykonywanych wspólnie w parach, w małych grupach a następnie przez całą grupę. Można zastosować uzupełniające rekwizyty i muzykę. Sesje plastyczne i sesje rękodzieła. Dla tej specyficznej grupy tworzywa artystyczne do zastosowania w etapie rękodzieła muszą być tworzywami przestrzennymi – trójwymiarowymi. Aby zapewnić uczestnikom doświadczania pozostałych doznań wynikających kontaktu z materią czyli np.: poprzez dotyk I zapach. Uczestnicy wybiorą samodzielnie materiały, które najlepiej będą w stanie oddać ich odczucia i doznania. Użycie w tym celu gliny jest szczególnie korzystne dla tej grupy uczestników. Kluczowe znaczenie w komunikacji ma tutaj kształt, struktura, dotyk. Opanowanie zdolności percepcji otoczenia z wykorzystaniem innych zmysłów niż wzrok jest w przypadku tej grupy niezwykle istotne I kluczowe w pełnym uczestnictwie w życiu społecznym. 3.5.2 D OROŚLI – OSOBY NIESŁYSZĄCE Ogólne cele dla trenerów: Wspieranie rozwoju świadomości kinestetycznej i świadomości swojego ciała. Poprawa percepcji własnego ciała i jego ograniczeń. Powiększanie osobistych zdolności ruchowych, zdolności wyrażania się poprzez sztukę i ruch ciała. Podniesienie samooceny i własnej wartości, wzmocnienie poczucia pewności siebie, autonomii osobistej i asertywności, główne dzięki wykorzystaniu narzędzi ekspresji niewerbalnych. Poszerzenie i wzbogacanie zdolności interpersonalnych, budowanie relacji z innymi i ze środowiskiem społecznym. Zachęcanie do lepszej komunikacji ze światem zewnętrznym i innymi osobami za pomocą ruchów i sztuki. Komponent Tańca i ruchu Początek każdych zajęć rozpoczyna się od rytuału, każdy wchodzący do pomieszczenia zdejmuje buty i zasiada w kręgu, tak aby wszyscy uczestnicy mogli poczuć bliskość pozostałych oraz utrzymać kontakt wzrokowy. Zajęcie miejsca w kręgu (wg Labana i Kastenberga – płaszczyzna komunikacji horyzontalna) ułatwia komunikację ze sobą i daje poczucie bezpieczeństwa. Trener przez cały czas trwania wszystkich sesji zwraca szczególną uwagę na swoją postawę ciała i formy które pokazuje, ponieważ uczestnicy w kręgu będą się opierać głownie na percepcji wzrokowej. 1. Praca nad postawą ciała, kinesferą, ruchami i gestami. Praca w kilku płaszczyznach ruchowych 2. Wzrost możliwości ruchowych ciała i zdobywanie umiejętności ekspresji poprzez ruch. 3.Pomoc w podniesieniu swojej wartości, zdobywanie pewności siebie, wzrost autonomii i asertywności. 4. Wykorzystanie różnych rekwizytów np. bębnów itp. 5. Wzbogacenie umiejętności relacji międzyludzkich, umiejętności nawiązywania kontaktu, z otoczeniem. Zachęcanie do szerszej komunikacji z otoczeniem zewnętrznym. 6. Tworzyć układy choreograficzne, które wykorzystają poszczególne grupy ruchowe. Praca w małych grupach i praca nad przygotowaniem końcowego pokazu całej grupy. Sesje plastyczne i sesje rękodzieła. Uczestnicy grupy będą musiały opierać się na komunikacji wzrokowej aby i zrozumieć siebie i świat wokół. Trener będzie używać różnych tworzyw artystycznych, uwzględniając możliwości wzrokowe uczestników będzie pomagał w wybraniu tworzywa i formy dzieła najlepiej oddających uczucia uczestników. Przepływ informacji zwrotnych będzie odbywał się poprzez kontakt wzrokowy i prezentacje prac plastycznych – bez konieczności werbalnego tłumaczenia. Prace uczestników tworzące końcową instalację będą jakby sprawozdaniem z zajęć i będą opowiadać osobiste historie uczestników. 3.5.3. D OROŚLI – OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE FIZYCZNIE Wskazówki ogólne dla trenerów: Wzmocnienie funkcji testowania rzeczywistość. Wzmacnianie zdolności przystosowawczych. Wspieranie rozwoju świadomości kinestetycznej i świadomości swojego ciała. Poprawa percepcji własnego ciała i jego ograniczeń. Powiększanie osobistych zdolności ruchowych, zdolności wyrażania się poprzez sztukę i ruch ciała. Podniesienie samooceny i własnej wartości, wzmocnienie poczucia pewności siebie, autonomii osobistej i asertywności, główne dzięki wykorzystaniu narzędzi ekspresji niewerbalnych. Poszerzenie i wzbogacanie zdolności interpersonalnych, budowanie relacji z innymi i ze środowiskiem społecznym. Zachęcanie do lepszej komunikacji ze światem zewnętrznym i innymi osobami za pomocą ruchów i sztuki. Komponent Tańca i ruchu Początek każdych zajęć rozpoczyna się od rytuału, każdy wchodzący do pomieszczenia zdejmuje buty i zasiada w kręgu, tak aby wszyscy uczestnicy mogli poczuć bliskość pozostałych oraz utrzymać kontakt wzrokowy. Zajęcie miejsca w kręgu (wg Labana i Kastenberga – płaszczyzna komunikacji horyzontalna) ułatwia komunikację ze sobą i daje poczucie bezpieczeństwa. Trener przez cały czas trwania wszystkich sesji zwraca szczególną uwagę na swoją nieoceniającą postawę i służy pomocą. 1. Stworzenie przyjaznej i tolerancyjnej atmosfery. 2. Budowanie przyjaznej atmosfery współpracy z zastosowaniem technik zestrajania i mirroringu. i zaufania poprzez proste układy ruchów wykonywanych 3. rodzajami ruchów pochodzących z metod LMA i MES oraz praca z ich różnymi wariantami. Budowanie atmosfery współpracy i zaufania poprzez proste układy ruchów wykonywanych wspólnie w parach, w małych grupach a następnie przez całą grupę. 4. Zastosowanie rekwizytów i muzyki. 5. Wzrost stopnia trudności ćwiczeń w ramach rozwoju grupy. Sesje plastyczne i sesje rękodzieła. Trener zaprezentuje różne doznania zmysłowych, które mogą być nazwane, omówione a następnie grupa spróbuje zobrazować to doznania w formie plastycznej. Każdy uczestnik spróbuje sam znaleźć swój sposób wyrażania siebie w oryginalnych sposobów, uwolnimy się od stereotypów różnych formy sztuki. Wiele uwagi będzie poświęcone na proces odkrywania nowych mediów, w oparciu o indywidualne zdolności uczestników, ich postaw, a także preferencje i potrzeby. Praca w grupie z wykorzystaniem dowolnych technik plastycznych i gier pozwoli uczestnikom czerpać jeszcze więcej radości z procesu twórczego. 3.5.4. E MIGRANCI Główne zadania trenerów: Budowa świadomości kinestetycznej, poznawanie własnego wizerunku i postrzegania przez otoczenie w relacjach osobistych i kulturowych. Wyrażanie i komunikowanie osobistych postaw wynikających z pochodzenia. Podniesienie własnej wartości, wzmocnienie poczucia pewności siebie, autonomii osobistej i asertywności. Podkreślanie bogactwa różnic kulturowych. Wzbogacanie wachlarza ruchów uczestników w nowe formy artystyczne wynikające z wielokulturowości. Prezentacja tradycyjnych tańców, opowieści ludowych, sztuki regionalnej i mitów. Wspieranie procesu twórczego podkreślającego odrębność i bogactwo form Poprawa i wspieranie relacji międzyludzkich, zachęcanie do lepszej komunikacji z innymi. Poprawa umiejętności rozwiązywania konfliktów wynikających międzykulturowych różnic Komponent Tańca i ruchu 1. Nawiązanie komunikacji pomiędzy uczestnikami, stworzenie przyjaznej atmosfery i płaszczyzny współpracy. Trener przez cały czas trwania wszystkich sesji zwraca szczególną uwagę na swoją nieoceniającą postawę i służy pomocą. 2. Prezentacja i zachęcenie do przyłączenia się podczas prezentacji tradycyjnych regionalnych tańców, rytuałów, piosenek i tańców ludowych. 3. Eksperymentowanie z ruchami dynamicznymi w oparciu o tańce tradycyjne. Wspólna praca uczestników nad układem ruchowym z wykorzystaniem elementów z różnych kultur. Zachęcenie uczestników do pisania pamiętnika ze swoimi przemyśleniami. 4. Wspólnie uczestnicy grupy zdecydują i opracują wspólne zakończenie np.: w formie układu tanecznego. 5. Na końcu sesji opracowany zostanie taniec podsumowujący prace grupy, wykorzystujący wszystkie rodzaje ruchów i gestów, odzwierciedlających odczucia, wspomnienia, przemyślenia i doznania uczestników. Zaleca się zastosowanie rekwizytów, instrumentów muzycznych związanych z krajem pochodzenia i zwyczajami ludowymi. Sesje plastyczne i sesje rękodzieła. Grupa rozpoczyna podróż po mapie odwiedzając kolejno miejsca z których pochodzą poszczególni członkowie grupy. Trener pracuje z uczestnikami, pomagając im zaprezentować swoją historię i tradycje kulturowe swojej rodziny. Z zastosowaniem różnych technik plastycznych uczestnicy spróbują wyrazić różne emocje związane ze swoim krajem pochodzenia. Ta niewerbalna forma prezentacji jest łatwiejsza i bezpieczniejsza dla uczestników. Podzielenie się uczestników swoimi wspomnieniami z kraju pochodzenia zmniejszy bariery między nimi i wpłynie na zmniejszenie odizolowania i poczucie samotności. Prezentacja krajów pochodzenia uczestników, prezentacja kultury i zwyczajów pozwoli lepiej grupie się integrować, jak przezwyciężać różnice poprzez szukanie podobieństw. Dzięki sztukom plastycznym, każdy uczestnik będzie miał szansę zaprezentować swoje miejsce na ziemi, gdzie się teraz znajduje a gdzie chciałby być. Dzięki metaforycznemu przekazowi poprzez sztuki plastyczne, zastosowane kolory, zastosowane materiały i formę plastyczną, uczestnicy będą mogli swobodniej wyrazić siebie i swoje doświadczenia. 3.5.5. D OROŚLI UMYSŁOWO UPOŚ LEDZENI Wskazówki ogólne dla trenerów: Trening fizycznej I psychicznej integralności, Trening rozróżniania rzeczywistości zewnętrznej I wewnętrznej, Wzmacnianie zdolności twórczych i poznawanie znaczeń symbolicznych Promowanie wrażliwości i zrozumienia dla stanów emocjonalnych, integracji działania, emocji i myśli Wspieranie rozwoju świadomości kinestetycznej i świadomości swojego ciała. Poprawa percepcji własnego ciała i jego ograniczeń. Powiększanie osobistych zdolności ruchowych, Poszerzenie i wzbogacanie zdolności interpersonalnych, budowanie relacji z innymi i ze środowiskiem społecznym. Zachęcanie do lepszej komunikacji ze światem zewnętrznym i innymi osobami za pomocą ruchów i sztuki. Sesje Tańca i ruchu Początek każdych zajęć rozpoczyna się od rytuału, każdy wchodzący do pomieszczenia zdejmuje buty i zasiada w kręgu, tak aby wszyscy uczestnicy mogli poczuć bliskość pozostałych i utrzymać kontakt wzrokowy. Zajęcie miejsca w kręgu (wg Labana i Kastenberga – płaszczyzna komunikacji horyzontalna) ułatwia komunikację ze sobą i daje poczucie bezpieczeństwa. Trener przez cały czas trwania wszystkich sesji zwraca szczególną uwagę na swoją nieoceniającą postawę i służy pomocą. Uczestnicy prezentują swoje imię i próbują przedstawić się gestem lub ruchem. Trener następnie przeprowadzi krótką rozgrzewkę skupiającą się na pracy poszczególnych części ciała, zaczynając od stop do głowy. Rozwijanie przestrzeni osobistej „Kinesfery”. Następnie trening w oparciu o kontakt z podłożem (Bartenieff and Hackney) a następnie przejście do ruchów dynamicznych (LMA) z początku łatwiejsze układy. 1. Poruszanie się po płaszczyźnie po linii prostej. 2. Wypracowanie atmosfery zaufania poprzez proste ćwiczenia integrujące grupę. Rozwijanie zdolności nawiązywania więzi z użyciem różnych technik ruchowych (zaczerpniętych z LMA i AM). Praca w parach, następnie w małych grupach i całej grupie. Zastosowanie różnych rekwizytów I muzyki 3. Kolejność ćwiczeń I zadań ułożona narastająco pod względem trudności. 4. Podtrzymywanie dialogu, wymiana pomysłów i komentarzy w formie werbalnej- słownej. Komponent sztuk plastycznych i rękodzieła Uczestnicy z różnymi schorzeniami psychiatrycznymi, dzięki eksperymentowaniu z różnymi materiałami i technikami, mogą dokonać wybory techniki i materiału, który najlepiej im odpowiada i pozwoli wyrazić siebie w sposób nieskrępowany. Doświadczenia zebrane w trakcie zajęć sztuk plastycznych rozwijają ponadto zdolność członków grupy do ekspresji swoich uczuć w różnych formach artystycznych, co poszerzy ich umiejętności komunikacji w formach niewerbalnych. Rolą prowadzącego jest pomoc uczestnikom w zaprezentowaniu ich odczuć z zastosowaniem różnych obrazów, symboli i metafor zaprezentowanych w różnych dziełach sztuki. 3.5.6. K OBIETY ZAGROŻONE WYK LUCZEN IEM SPOŁECZNYM : Wskazówki ogólne dla trenerów: Promowanie zdolności twórczych - kreatywności Wzmacnianie wrażliwości, trening lepszego rozumienia różnych stanów emocjonalnych, Pomoc w szukaniu dróg rozwiązywania konfliktów, budowa zdolności mediacji i radzenia sobie w różnych sytuacji stresowych np.: złość, odrzucenie. Wspieranie rozwoju świadomości kinestetycznej i świadomości swojego ciała. Poprawa percepcji własnego ciała i jego ograniczeń. Powiększanie osobistych zdolności ruchowych, zdolności wyrażania się poprzez sztukę i ruch ciała. Podniesienie samooceny i własnej wartości, wzmocnienie poczucia pewności siebie, autonomii osobistej i asertywności, główne dzięki wykorzystaniu narzędzi ekspresji niewerbalnych. Poszerzenie i wzbogacanie zdolności interpersonalnych, budowanie relacji z innymi i ze środowiskiem społecznym. Zachęcanie do lepszej komunikacji ze światem zewnętrznym i innymi osobami za pomocą ruchów i sztuki. Komponent Tańca i ruchu Uczestnicy prezentują swoje imię i próbują przedstawić się gestem lub ruchem. W trakcie sesji poprowadzeni zostaną od najprostszych ruchów do trudniejszych zwracając uwagę na reakcje i odczucia własnego ciała związane z ruchem. Doświadczanie różnych bodźców płynących z ruchu ciała; poczucie własnej wagi, przesunięcia punktu ciężkości, wykonywanie prostych ruchów różnych części ciała, łącząc je prezentowaniem kształtów i obiektów. Zwracanie uwagi na sposób oddychania i pracę w przestrzeni osobistej – Kinesferze. W pierwszej fazie ”rozgrzewki” nacisk będzie kładziony na refleksję i szukanie nowych pomysłów I propozycji do realizowanych zajęć. W dalszej części będą rozwijane ćwiczenia testujące ograniczenia ruchowe ciała, ograniczenia przestrzeni osobistej, interakcji przestrzeni pozostałych uczestników I całej grupy. W drugiej części grupa przechodzi do bardziej złożonych układów ruchowych wykorzystujących ruchy dynamiczne, napięcia, przepływ napięcia, przenoszenie punktu ciężkości, ruchy pasywne i aktywne, ruchy defensywne i ofensywne. Uczestnicy będą pracować najpierw w parach a potem w małych grupach gdzie z pomocą trenera będą pracować nad nowym układem ruchowym. Układ ten będzie odzwierciedlał osobiste przeżycia i doznania uczestników a następnie grupy. Dalsza praca nad stworzeniem końcowego układu ruchowego z udziałem wszystkich uczestników. Warto zaprosić uczestników do podzielenia się komentarzami i stworzeniem małego pamiętnika z zajęć. Na końcu sesji opracowany zostanie taniec podsumowujący prace grupy, wykorzystujący wszystkie rodzaje ruchów i gestów, odzwierciedlających odczucia, wspomnienia, przemyślenia i doznania uczestników. Komponent sztuk plastycznych i rękodzieła Uczestnicy będą doświadczać różnych stymulacji płynących z kontaktu z różnymi materiałami artystycznymi, technikami, pracy w parach i indywidualnie. Próby znalezienia sposobów ekspresji i zaprezentowania odczuć lub osobistych historii. Poprzez swoje dzieła/instalacje uczestnicy mogą łatwiej wyrazić się I przekazać swoje doświadczenia I odczucia. Łatwiej im też wyrazić obszary z którymi mają trudności co daje możliwości wspólnych prób rozwiązania problemów lub istotnych zmian. 3.6. D ALS ZE REKOMENDACJE ORAZ PREZENTACJA NAJ LEPSZYCH PRAKTYK Zamieszczone tutaj rekomendacje oraz najlepsze praktyki powstały w ramach realizacji program AMM i są tutaj zamieszczone do dalszego wykorzystania. Skład grupy terapeutycznej Niektóre grupy miały jednorodny charakter tzn.: składały się np.: wyłącznie z osób niepełnosprawnych umysłowo, podczas gdy inne grupy, odzwierciedlając założenia zintegrowanego podejścia miały skład złożony np.: z imigrantów i osób niepełnosprawnych., kobiet z Europy wschodniej i kobiet z Afryki. Ze względu na swój skład, faza tworzenia więzi w obrębie tych grupy wahała się w czasie. Niektóre grupy jednoczyły się szybko a u innych ten proces trwał aż do czwartej sesji tańca i ruchu. Powstałe więzi rozwijały się dalej w miarę postępu program. Liczebność trenerów w stosunku do wielkości grupy Proporcja ta jest silnie uzależniona od wyzwań jakie stoją przed uczestnikami grupy. W wyniku realizacji sesji w krajach partnerskich można stwierdzić, że minimalna liczba trenerów to dwie osoby. Udział wolontariuszy jest tutaj mile widziany i pomocny. Rekrutacja & dobór członków grupy W ośrodkach gdzie uczestników zajęć można wybrać z większej zbiorowości należy zwrócić uwagę na uczucia osób niewybranych do zajęć. Wybór uczestników może być zarzewiem konfliktów pośród uczestników i należy w tej kwestii zachować daleko idącą ostrożność i takt. Przyjmowanie nowych uczestników zajęć może być też utrudniony przez członków rodzin kandydatów. Zdarzały się sytuacje gdzie rodzina nie wyrażała zgody na uczestnictwo osoby w dalszych zajęciach. Czasem przyczyny miały podłoże wynikające z braku możliwości transportowych lub zapewnienia opieki dla dzieci uczestnika. W projekcie, dowożenie i zapewnienie opieki dla dzieci było testowane z sukcesem. Kontynuacja pomiędzy sesjami Trenerzy zgłosili, że ważne jest połączenie wszystkich trzech komponentów. Na przykład muzyka odtwarzana w trakcie komponentu tańca powinna być także odtwarzana na sesjach sztuki i rękodzieła. Dla odprężenia trenerzy poświęcali kilka minut na to, by grupa mogła trochę potańczyć w trakcie komponentów sztuki i rękodzieła. Lokalizacja Ważne, by uczestnicy czuli się wygodnie i bezpiecznie w miejscu realizowania programu. Większość trenerów rekomendowała realizację komponentu rękodzieła w specjalnym warsztacie/ studiu rękodzieła, lecz przestrzegała także przez kwestiami związanymi ze zdrowiem i bezpieczeństwem uczestników oraz wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu i maszyn. W Polsce w trakcie pracy z uczestnikami niepełnosprawnymi zalecano, aby nie korzystać z pomieszczenia wyposażonego w lustra, gdyż powodowało to dyskomfort uczestników i ich rozpraszało. Techniki Ważne jest, by trenerzy znali przyjęte w Zintegrowanym podejściu metody AMM techniki i narzędzia stosowane w trzech komponentach. Trenerom zaleca się badanie, ćwiczenie i przygotowanie się do stosowania technik, których nie znają. W komponencie rękodzieła jest niezwykle ważne aby prowadzący sesje z tego komponentu miał głęboką wiedzę w zakresie wybranej technologii, produktu, narzędzi i materiałów. W przypadku braku takich doświadczeń konieczne będzie zatrudnienie artysty plastyka, który wspólnie z trenerami poprowadzi zajęcia rękodzieła. Myśli na zakończenie Na Litwie trener zakończył ostatnią sesję pytaniem do uczestników: „Jeżeli moje życie byłoby filmem…” 1. Jaki byłby jego tytuł? 2. Jaki byłby to gatunek filmu? 3. Jaka jest moja rola w tym filmie? Uczestników można także zachęcić do tworzenia nowych tytułów i scenariuszy na przyszłość (na określony dzień, miesiąc, rok...). Dni otwarte projektu W państwach realizujących projekt zorganizowane dni otwarte prezentujące osiągnięcia projektu stały się doskonałą okazja do kontaktu uczestników z szeroką publicznością. W oparciu o doświadczenie trenerów, którzy mogą potwierdzić gotowość grupy do prezentacji przed większą publicznością, zorganizowany dzień otwarty może być silnym narzędziem terapeutycznym. Zaleca się ostrożność w tym względzie szczególnie w przypadku osób niepełnosprawnych. Wsparcie kolegów i dzielenie się wiedzą Ponieważ jest to nowe podejście, trenerzy uznani, że komunikowanie się między sobą było bardzo przydatne. Na przykład we Włoszech trenerzy ze wszystkich testujących organizacji partnerskich odbywali regularne spotkania poprzez Skype’a. W trakcie tych sesji omawiali postępy grupy, pomysły na udoskonalanie, a także pomagali sobie wzajemnie rozwiązywać trudności operacyjne. 3.7. S POTKANIA ZES POŁU KOO RDYNUJĄCEGO - PODSUMOWANIE Spotkania zespołu koordynującego z udziałem koordynatora i trenerów prowadzących sesje są niezwykle ważne do prawidłowego wdrażania metodologii AMM. W ramach podejścia AMM przewidziane są cztery spotkania zespołu: Spotkanie zespołu nr 1, przed rozpoczęciem właściwej implementacji: Omówienie wytycznych, zapewnienie pełnego zrozumienia założeń oraz obszarów ewaluacji. Sprawdzenie dostępności terminów, pomieszczeń, zasobów i wsparcia itp. Spotkanie zespołu nr 2, Tydzień 7 – po zakończeniu etapu sesji tańca i ruchu. Sprawdź czy została zebrana ocean komponentu Tańca przed i po zajęciach Uzyskaj od uczestników zgodę na filmowanie, zdjęcia i wykorzystanie materiałów w różnych mediach dotyczących amm. Zbierz sugestie i komentarze dotyczące komponentu Tańca. Zbierz sugestie i wnioski trenerów prowadzących zajęcia z Tańca Omówienie doświadczeń i stopnia realizacji oczekiwań poszczególnych uczestników. Sprawdź dostępność pomieszczeń i materiałów na kolejne zajęcia. Zbierz komentarze i obserwacje od uczestników, trenerów, rodzin i wolontariuszy. Spotkanie zespołu nr, Tydzień 13 – po zakończeniu etapu sztuk plastycznych Sprawdź czy została zebrana ocean komponentu sztuk plastycznych przed i po zajęciach Uzyskaj od uczestników zgodę na filmowanie, zdjęcia i wykorzystanie materiałów w różnych mediach dotyczących amm. Zbierz sugestie i komentarze dotyczące komponentu sztuk plastycznych Zbierz sugestie i wnioski trenerów prowadzących zajęcia ze sztuk plastycznych. Omówienie doświadczeń i stopnia realizacji oczekiwań poszczególnych uczestników. Sprawdź dostępność pomieszczeń i materiałów na kolejne zajęcia. Zbierz komentarze i obserwacje od uczestników, trenerów, rodzin i wolontariuszy. Spotkanie zespołu nr 4, Tydzień 21 – po zakończeniu etapu sesji rękodzieła Sprawdź czy została zebrana ocean komponentu rękodzieła przed i po zajęciach Uzyskaj od uczestników zgodę na filmowanie, zdjęcia i wykorzystanie materiałów w różnych mediach dotyczących amm. Zbierz sugestie i komentarze dotyczące komponentu rękodzieła Zbierz sugestie i wnioski trenerów prowadzących zajęcia z rękodzieła. Z B I E R Z K O M E N T A R Z E I O B S E R W A C J E O D U C Z E ST NI K Ó W , T R E NE R Ó W , R O D Z I N I W O L O NT AR I U S Z Y . 4. W IRTUALNA BAZA WIEDZY PROGRAMU AMM 4.1. WBW –( WIRT UALNA BAZA WIEDZ Y ): WSPÓŁTWORZON A ENCYKLOPEDIA ONLINE Biorąc pod uwagę globalną filozofię zespołu/partnerstwa, cele projektu i styl pracy promowany we wszystkich fazach projektu, tworzenie horyzontalnej platformy współpracy (strona Wiki) jest rezultatem naturalnym; jest to sposób na wzmocnienie tego, co osiągnięto w ramach projektu i stanowi wartość dodaną do wypracowanej metodologii. Zintegrowane podejście AMM łączy w sobie różne techniki empowermentu pozwalające zbudować uniwersalną metodę wdrażania nowego narzędzia pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym. Projekt AMM pozwala też społeczności terapeutów – praktyków, wymieniać poglądy i dzielić się spostrzeżeniami z pracy codziennej. Encyklopedia „Wiki” tworzona przez praktyków zagadnienia jest doskonałą platformą wymiany wiedzy, gdzie istnieje możliwość dialogu online oraz możliwość zamieszczania wszelkich materiałów multimedialnych. Portal Wiki – programu AMM jest miejscem spotkań artystów, plastyków, trenerów, terapeutów, rehabilitantów, praktyków i teoretyków zagadnienia. Wszystkie osoby pracujące z osobami niepełnosprawnymi oraz zagrożonymi wykluczeniem społecznym (uchodźcy), mogą korzystać z portalu Wiki, jako narzędzia wymiany materiałów pisanych, zdjęć, filmów i innych powstałych w trakcie wdrażania i eksperymentowania z Zintegrowanym Podejściem AMM. Nie są tutaj konieczne wielkie umiejętności informatyczne w pracy z komputerem i Internetem, aby sprawnie korzystać z tego narzędzia. Zamieszczone wskazówki pozwolą Państwu korzystać z tego nowego narzędzia. Zapraszamy do odwiedzenia naszej wirtualnej encyklopedii wiedzy na temat wdrażania programu AMM an stronie: https://artmademan.wikispaces.com/ Można tu przejrzeć zasoby/strony, które pojawią się w ramce po lewej stronie. Można sprawdzić całą listę lub szukać w kategoryzacji utworzonej za pomocą tagów. Prosimy o udział i przyłączenie się do wspólnoty, by zwiększyć różnorodność dostępnych materiałów. Aby dokonać wpisów lub wgrać materiały, należy postępować według poniższych instrukcji: Należy wysłać e-mail na adres [email protected], prosząc o zaproszenie dla członka i pozwolenie na edycję (). Link ten pojawia się na stronie „domowej”. Po otrzymaniu swojego loginu i hasła, uzyskuje się dostęp i można edytować! 4.2. I NSTRUKCJE DOTYCZĄCE WPROWADZANIA NOWYCH TREŚ CI 1. Aby wprowadzić nowe treści musisz się zalogować za pomocą swojej nazwy użytkownika i hasła: 2. . Należy obejrzeć „Tabelę tagów (kategorii)” (w „Zasobach” w menu u dołu po lewej stronie i pokazaną wcześniej), aby wybrać sposób do określenia kategorii/zapisania nowych zasobów (narzędzie, film wideo, dokument…), które zostaną umieszczone. Oznacza to, że wybiera się tagi, jakie zostaną dodane do zasobów. Takie określenie kategorii jest zalecane, kryteria mają ujednolić różne wpisy. By zobaczyć listę/tabele tagów, proszę kliknąć tutaj. Istnieje także chmura tagów, zawierająca różne użyte tagi (tagi z tabeli i inne utworzone w sposób spontaniczny). 3- Aby zachować jednolity format i styl strony, zalecamy przestrzegania „wzoru” wprowadzonego materiału, aby ustrukturyzować swoją nową stronę (w „Zasobach” w menu u dołu po lewej stronie). Nie można edytować tej strony, a następnie zachować jej z własną treścią, więc należy najpierw wybrać całą stronę (tekst i tabela) i skopiować ją – „Ctrl+C” – tylko kopiowanie, przeklejanie później) następnie należy przejść do „Strony i pliki” – „Nowa strona” (menu u góry po lewej stronie); dodać Nową stronę i Tagi (a następnie kliknąć przycisk „Utwórz”). 4 Na nowej stronie, można wkleić teksty i tabele ze Wzoru, który wcześniej został skopiowany 5- Możesz edytować tekst ( tytuł, autor, zawartość, zdjęcia) Istnieje też możliwość edycji już opublikowanego materiału. 6. Zapisz stronę W razie kłopotów z zamieszczeniem swoich materiałów na stronie wiki proszę o kontakt pod adresem: [email protected] (po angielsku) Partnerzy program ART MADE MAN www.artmademan.eu https://artmademan.wikispaces.com/ http://www.facebook.com/pages/Art-Made-Man/224501640903163 Members of the Consortium: Project co-funded by: This project has been funded with the support of the Grundtvig Programme of the European Commission. This communication reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein. Agreement n. 2010 – 3565 / 001 – 001 Project n. 510401-LLP-1-2010-1-IT-GRUNDTVIG-GMP