Rozwiazania zagraniczne_oprac. Kamila Lewandowska

Rozwiązania zagraniczne pobudzające
pobudzające współpracę kultury i biznesu
w Europie
Opracowanie zestawia i opisuje dobre praktyki krajów zagranicznych w zakresie ożywiania
współpracy między kulturą a biznesem. Celem analizy jest próba opracowania rekomendacji
rekomendac
dotyczących rozwiązań w Polsce. Propozycje mają przede wszystkim, choć nie wyłącznie, charakter
zmian w obowiązującym ustawodawstwie.
Materiał składa się z trzech części. W pierwszej opisane zostały rozwiązania wprowadzone w
czterech wybranych krajach europejskich.
uropejskich. Wybór został podyktowany z jednej strony uznaniem tych
przykładów za najciekawsze, z drugiej, chęcią przedstawienia zastosowanych rozwiązań w krajach o
podobnych
systemach administracji i finansowania kultury. W drugiej części opracowania
przedstawiono
edstawiono sytuację Polski, skupiając się na rozwiązaniach prawnych mających wpływ na
współpracę kultury i biznesu. Trzecia część zawiera rekomendacje, czyli zestawienie rozwiązań
możliwych do wprowadzenia w Polsce.
W zagranicznych opracowaniach na temat
temat rozwiązań systemowych w zakresie wspierania kultury
przez sektor prywatny stosuje się podział na sponsoring (forma współpracy o podłożu komercyjnym,
gdzie darczyńca korzysta z potencjału promocyjnego beneficjenta) oraz formy dobroczynne (np.
darowizny). Taki podział zgadza się z rzeczywistością większości krajów europejskich, między innymi
w pierwszym opisanym – Austrii.
I. Rozwiązania zagraniczne
AUSTRIA
Wspieranie kultury przez sektor prywatny. Tendencje
Dla austriackiego biznesu kultura staje sie coraz
coraz bardziej istotnym partnerem. Zajmuje drugą pozycję
(43%, po sporcie – 48%) wśród najczęściej sponsorowanych dziedzin. Od 1989 roku nastąpił
sześciokrotny wzrost inwestycji w tym zakresie. Badania austriackiej organizacji Wirtschaft für
Kunst (Ekonomia Sztuki) wykazują szacunkowy poziom sponsoringu kultury w Austrii na 43 miliony
euro. W 2006 roku 143 austriackie firmy aplikowały w konkursie o nagrodę dla sponsora sztuki
'Maecenas 2006'. Łączna suma wpływów od tych firm dla sektora kultury wyniosła 8,8 milionów
euro. Największe finansowanie ze źródeł prywatnych otrzymują festiwale, natomiast najbardziej
wspieraną dziedziną są sztuki performatywne. Wzrasta aktywność sponsorska małych i średnich
firm, zwłaszcza w zakresie wspierania regionalnych inicjatywy
inicjatywy kulturalnych. Dostrzeżono wagę
inwestowania w kulturę jako czynnik rozwoju regionalnych biznesów.
Sponsoring
Według badań Wirtschaft für Kunst, najczęstszymi odpowiedziami firm na pytanie, dlaczego
angażują się w sponsoring kultury było: poprawa wizerunku
wizerunku firmy (55%), uwzględnienie sponsoringu
kultury w filozofii organizacji (53%), a także Public Relations (45%). Sponsoring jest więc
traktowany przede wszystkim jako nośnik treści mających wesprzeć budowanie pozytywnej opinii o
firmie. Jednocześnie potencjał
jał promocyjny zostaje wykorzystany – 76% firm potwierdza pojawienie
się w mediach informacji o jej aktywności sponsorskiej. Sponsoring jest w Austrii przede wszystkim
narzędziem komunikacji i w tej formie został ujęty przez ustawodawcę w przepisach prawnych.
prawny
Austriacki sponsor dysponuje możliwością odliczeń podatkowych, jeśli współpraca ma charakter
przekazania środków finansowych przez firmę i zapewnienie nośników reklamowych przez
beneficjenta. Według rozporządzenia Ministerstwa Finansów z 1987 roku opublikowanego
o
w
Dzienniku Urzędowym austriackich organów podatkowych (Amtsblatt der österreichischen
Finanzverwaltung, nr 310/1987) fakt o sponsorowaniu musi zostać ujęty nie tylko w programie
wydarzenia kulturalnego, ale również podany do wiadomości w mediach
mediach i działaniach Public Relations
firmy. Podmiot prywatny może więc uznać działalność sponsorską za wydatek reklamowy i wliczyć w
koszty uzyskania przychodu, jeśli jest on efektywny i zgodny z działalnością firmy. Organizacja musi
jednak udowodnić, że przedsięwzięcie,
zedsięwzięcie, które sponsoruje ma wpływ na promocję i budowanie jej
pozytywnego wizerunku.
1
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
W praktyce sponsoring jest więc traktowany jak reklama. A jednak dla sponsoringu kultury
wprowadzono specjalny zapis zwany acceptilation of sponsorship (Bundesministerium
inisterium für Finanzen,
Federalne Ministerstwo Finansów, Maj 1987, GZ 06 0410/1-IV/6/87,
0410/1 IV/6/87, wydrukowane w Amtsblatt
der Österreichischen Finanzver-waltung,
Finanzver waltung, oficjalnej publikacji Austriackiej Administracji Finansowej,
nr 310/1987). Dokument ten określa, wpieranie
wpieranie jakiego typu przedsięwzięć kulturalnych jest dla
firmy efektywne i które z nich mogą zostać wliczone w koszty operacyjne. Jednocześnie zaznaczono,
że w przypadku sponsoringu kultury beneficjent nie ma możliwości zapewnienia tak szerokich działań
reklamowych
amowych jak, np. w przypadku sponsoringu sportu. Aby zatem stwierdzić, czy sponsorowanie
przedsięwzięcia kulturalnego jest dla firmy efektywne, bierze się pod uwagę znaczenie i zakres tego
przedsięwzięcia (otwarcie na dużą publiczność, nie tylko krąg osób zaproszonych przez sponsorów)
oraz, że organizator wydarzenia w odpowiedni sposób informuje opinię publiczną o fakcie
sponsorowania. Ważnym zapisem dla tego dokumentu jest brak obowiązku udowodnienia
ekwiwalentności wkładu sponsora i beneficjenta. Innymi słowy,
słowy, wartość usług promocyjnych po
stronie instytucji kultury nie musi równać się kwocie przekazanej przez sponsora. Zapis ten, tak jak i
cały dokument acceptilation of sponsorship dotyczy wyłącznie sponsoringu kultury.
Darowizny
Darowizny mogą być uznane
ne za koszty operacyjne i odliczone od podatku, jeśli beneficjent znajduje
się na ściśle określonej liście instytucji zawartej w Income Tax Act (§
(§ 4 Abs 4 Z 5 i 6, Income Tax
Law 1988)- lista jest też corocznie publikowana w Dzienniku Urzędowym austriackich
austriacki organów
podatkowych. Zawiera ona niewielką liczbę organizacji, ograniczoną do uniwersytetów, muzeów,
akademii i Biblioteki Narodowej. Dokument nie ogranicza się tylko do instytucji publicznych.
Darowizny mogą być przekazywane np. muzeom prywatnym, jeśli
jeśli są one porównywalne z
publicznymi pod względem wskaźników dotyczących zwiedzających oraz gdy ich kolekcje są istotne
pod względem historycznym, artystycznym lub kulturalnym dla całej Austrii (BGBl I 2002/155 since
October 5th 2002).
zać tak środki finansowe, jak i dobra rzeczowe, jednak ich wartość nie może
Donator może przekazać
10% przychodu z poprzedniego roku kalendarzowego.
BELGIA
Wspieranie kultury przez sektor prywatny. Tendencje
Według badań instytucji zajmującej się wspieraniem współpracy pomiędzy
pomiędzy biznesem i kultura w
Belgii – Prométhéa,, nie istnieje wyraźne rozróżnienie na sponsoring i filantropię (mécénat). Z jednej
strony wzorem dla systemu belgijskiego są rozwiązania francuskie, czyli rozwinięta forma filantropii.
Z drugiej współpraca ta ma
a być układem obopólnych korzyści. Najczęstszym zjawiskiem jest w
efekcie współpraca oparta na łączeniu tych dwóch form wsparcia prywatnego. Ostatecznym celem
angażowania się biznesu w inwestycje kulturalne jest bowiem budowanie wizerunku organizacji i
działania Public Relations.
Władze belgijskie aktywnie stymulują kooperacje między sektorem kultury i biznesu. Jedną z
inicjatyw jest wspomniane stowarzyszenie Prométhéa, które jest jedną z czołowych organizacji
zajmujących się kojarzeniem podmiotów o podobnych
podobnych celach, jak i zapewnianiem doradztwa z zakresu
sponsoringu kultury. Główną misją Prométhéa jest rozwój mecenatu prywatnego w obszarze sztuki i
dziedzictwa narodowego we Wspólnocie Francuskiej. Stowarzyszenie powstało w odpowiedzi na
potrzebę integracjii między podmiotami z różnych sektorów gospodarki tego regionu.
Belgia jest przykładem kraju o rozwiniętej współpracy opartej na partnerstwie publicznopubliczno
prywatnym (PPP). Rząd części flamandzkiej wprowadził przepisy dopuszczające programy
partnerstwa PPP jako
ako główny sposób dofinansowania prywatnego – szczególnie projektów
kulturalnych, stwarzających możliwość pozyskiwania korzyści komercyjnych. Następnie
Ministerstwo Kultury zainicjowało program CulturInvest, w ramach którego rząd flamandzki
przestał być wyłącznie
yłącznie źródłem finansowania, a zaczął aktywnie partycypować jako inwestor w
projektach kulturalnych. CulturInvest to swego rodzaju fundusz inwestycyjny dla organizacji
przemysłów kultury (przemysł kultury obejmuje producentów lub dystrybutorów produktów bądź
usług w dziedzinie kultury). Na fundusz składają się środki od Flanders Participation Company PMV
(która zapewnia połowę finansowania funduszy) i siedmiu partnerów strategicznych. CulturInvest
2
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
finansuje projekty o krótkich terminach realizacji lub partycypuje
partycypuje kapitałowo w rozwiaja.aych się
spółkach.
Dokumenty prawne - Arts Decree i Haritage Decree umożliwiają organizacjom komercyjnym
ubieganie się o wsparcie inwestycji przez sektor publiczny. Podobnie sektor publiczny może być
inicjatorem współpracy
półpracy i występować o wsparcie sektora prywatnego.
Sponsoring
Koszty związane ze sponsoringiem mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu i odliczone od
podatku na podstawie artykułu 49 Income Tax Code. Aby jednak wydatek ten mógł podlegać
odliczeniom,
niom, kwota inwestycji musi być „rozsądna”.
„rozsądna”. W praktyce trudno zdefiniować to określenie, a
przepisy zabraniają organom podatkowym o decydowaniu w tej kwestii. Odliczenie wydatku
sponsorskiego może okazać się niemożliwe w przypadku, gdy kwota przeznaczona na
n sponsoring jest
nieproporcjonalnie duża w stosunku do kapitału i obrotów firmy.
Darowizny
Darowizny dla instytucji i organizacji kultury, ujętych w odpowiednich przepisach, podlegają
odliczeniom podatkowym. Podmioty te poddane są ścisłej kontroli przez organy podatkowe a kwota
darowizny jest ograniczona. Minimalna kwota to 30 euro,
maksymalna - w danym roku
rozliczeniowym nie może przekraczać 5% wyniku finansowego, nie może być też wyższa niż 500 000
euro. Darowizny w formie rzeczowej nie są przewidziane
przewidzi
przez prawo.
Inne
Nowy system podatkowy w zakresie podatku VAT wprowadzony został w 1993 roku w wyniku
normalizacji tego systemu w Europie. Na podstawie art. 44 § 2, pkt 6 – 9 Kodeksu VAT sektor kultury
(instytucje publiczne i organizacji non-profit)
non
zyskał możliwości zwolnień podatkowych (6% VAT),
między innymi w przypadku:
- wypożyczania przedmiotów związanych z działalnością kulturalną, jeżeli są one produktem
działalności non-profit,
- wstępu do niekomercyjnych muzeów, pomników (przyrody), ogrodów botanicznych, zoo,
- świadczenia usług przez artystów sztuk scenicznych, m.in. aktorów, muzyków etc. dla podmiotów
prywatnych,
- organizacji przedstawień teatralnych, baletu, wystaw, koncertów, produkcji filmów a także
organizowania konferencji przez instytucje
instytucje uznawane przez odpowiednie władze, pod warunkiem, że
osiągnięcie dochodów z tej działalności będą przeznaczone na pokrycie jej kosztów.
Artyści sprzedający swoje dzieła podlegają niższej stawce VAT (w Belgii system podatkowy VAT
uwzględnia dwie stawki – 6% i 21%). Niższa stawka VAT dotyczy przede wszystkim przedmiotów i
usług kultury (książki, oryginalne dzieła sztuki, obiekty kolekcjonerskie oraz bilety wstępu, itd.).
Innym rozwiązaniem jest wprowadzenie udogodnień w przypadku zakupu dzieł sztuki
sztuk (obrazów,
rzeźb), jeśli zostały one zakupione przez firmę w celu umieszczenia w budynku o przeznaczeniu
komercyjnym (np. do ozdoby biura). W takim przypadku wartość nabytego dzieła może zostać
natychmiast zamortyzowana, maksymalnie do 2% kwoty wartości inwestycyjnej
inwestycyjnej budynku, w którym
został umieszczony.
DANIA
Wspieranie kultury przez sektor prywatny. Tendencje
Rząd duński podejmuje działania w celu pobudzania interakcji między instytucjami kultury i sektorem
komercyjnym oraz ożywienia współpracy między
między nimi. Celem władz publicznych jest taka regulacja
współpracy, by biznes odnosił korzyści w zakresie rozwoju i promocji marki oraz przychylności
klientów i pracowników. Jednocześnie działania te mają być dla instytucji kultury suplementem, nie
substytutem
utem dotychczasowych działań rządu na rzecz kultury. W zacieśnianiu relacji między kulturą
a biznesem nie chodzi o pozbycie się przez władze publiczne obowiązku finansowania kultury.
Według raportu Reach Out! z października 2008 roku, integracja biznesu i kultury jest jednym z
trzech głównych celów działań Ministerstwa Kultury (pozostałe dwa to zaangażowanie nowych grup
w uczestnictwa w kulturze oraz kwestie jakości przedsięwzięć kulturalnych).
3
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
Jednym z rozwiązań systemowych jest obowiązek zawierania regulacji
regulacji dotyczących współpracy z
podmiotami sektora prywatnego w umowach między rządem a instytucją kultury. Od 2002-2003
2002
Ministerstwo Kultury oraz Ministerstwo Biznesu i Spraw Ekonomicznych współpracują ściśle, przede
wszystkim w kwestii przemysłów kultury. Współpraca ta została uregulowana w 2007 roku za
pomocą Porozumienia o wzmocnieniu ekonomii kultury w Danii. Dokument ma na celu przede
wszystkim:
− wzmocnienie duńskich przemysłów kultury na arenie międzynarodowej poprzez ich
profesjonalizację i współpracę międzynarodową,
− stymulowanie kooperacji między organizacjami biznesowymi i kulturalnymi w celu
pogłębienia wiedzy i umiejętności biznesowych sektora kultury, a z drugiej strony –
pobudzenie kompetencji kreatywnych oraz rozwoju biznesu.
Inicjatywa ta buduje pomost między kulturą i biznesem przy zachowaniu rzeczywistej zasady winwin. Jest to także innowacyjne podejście do współpracy międzysektorowej, zakładającej współpracę
na innych zasadach niż sponsoring. W tym przypadku firma czerpie nie korzyści promocyjne,
promocy
ale
wiedzę i umiejętności kluczowe dla jej rozwoju.
Częścią duńskiej strategii jest raport Denmark in the Culture and Experience Economy-5
Economy steps
(2005), opublikowany przez Ministerstwo Kultury i wydawany od tej pory co roku. W wersji z 2008
roku położono
żono nacisk na poprawę współpracy między kulturą, biznesem, uniwersytetami i ośrodkami
badawczymi. W wyniku tego raportu nawiązano żywą debatę o sponsoringu Teatru Królewskiego w
Kopenhadze i innych publicznie dotowanych instytucji, co zaowocowało wprowadzeniem
wprowadz
korzystnych dla sponsoringu kultury zmian w prawie podatkowym .
Sponsoring
Wydatki na sponsoring mogą być odliczone od podstawy opodatkowania, należy jednak udowodnić,
że są one racjonalnie powiązane z kosztami reklamowymi. Przepisy nie narzucają limitów
l
co do kwot,
które mogą być odliczane, jednak środki przeznaczane na sponsoring nie mogą przekraczać podstawy
do opodatkowania.
Darowizny
Według ustawy o ulgach podatkowych w sektorze kultury (Act. Nr 138) przyjętej przez Parlament
20 grudnia 2004 roku,
oku, darowizna może być odliczona od podstawy opodatkowania (max. 25% tej
podstawy). Dodatkowo, Act. 1389 umożliwił przekazywanie w ramach darowizny także dóbr
rzeczowych (w tym przypadku również obowiązuje limit 25%).
FRANCJA
Wspieranie kultury przez sektor prywatny. Tendencje
Specyfika współpracy między biznesem a kulturą we Francji opiera się na zdecydowanym
przedkładaniu filantropii ( Mécénat) nad inne formy wsparcia. Należy przy tym dobrze rozumieć
pojęcia wymieniane we francuskich ustawach. Wspomniana
Wspom
filantropia (Mécénat) definiowana jest
według dekretu z dnia 6 stycznia 1989 r. dotyczącego terminologii ekonomicznej i finansowej jako
akt wsparcia finansowego bez jakiegokolwiek wynagrodzenia od beneficjenta, w celu wspierania
działalności, dzieła lub osoby służącej dobru publicznemu. Ten sam dokument definiuje sponsoring
(Parranaige) jako dostarczanie materialnego wsparcia dla wydarzenia, osoby, przedsięwzięcia lub
organizacji w celu czerpania bezpośrednich korzyści. Pierwsza z tych relacji odnosi
od
się do kategorii
wspólnego dobra, druga ma na celu przede wszystkim korzyści finansowe partnerów. A jednak także
w przypadku filantropii dostrzega się, że podmiot prywatny wspierając kulturę wpływa na budowanie
swojego wizerunku poprzez powiązanie nazwy
nazwy organizacji z nazwą inicjatywy kulturalnej. Filantropia
jest dla firm środkiem komunikacji i elementem strategii. To sposób na zaakcentowanie swojego
zaangażowania w sprawy kultury i kwestie społeczne. W tym sensie filantropia może być uznana za
zjawisko
ko zwane w krajach anglosaskich corporate philantropy z tą jednak różnicą, że filantropia w
wydaniu francuskim obejmuje także osoby fizyczne.
4
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
Pierwszy akt legislacyjny dotyczący filantropii, zwany o rozwoju filantropii (sur le développement du
mécénat) uchwalony
chwalony został 23 lipca 1987 roku i do dziś jest obowiązującym dokumentem prawnym
w tym zakresie. Następnym krokiem było ustanowienie prawa o tworzeniu korporacyjnych fundacji
(la création des fondations d'entrepris) z dnia 4 lipca 1990 roku. Kolejnym zapisem była dyrektywa
wskazująca różnice między filantropią a sponsoringiem opublikowana przez francuskie organy
podatkowe 26 kwietnia 2000 r.
Ministerstwo Kultury i Komunikacji we Francji (Le Ministère
Minist re de la culture et de la communication)
jest aktywne w tworzeniu płaszczyzn budujących porozumienie pomiędzy kulturą i biznesem.
Realizuje np. program Missión du mécénat, którego celem jest ożywienie współpracy obu sektorów.
W jego ramach organizowane są tzw. czwartki z mecenatem (jeudis du mécénat), podczas których
spotykają się mecenasi kultury i pracownicy sektora kultury oraz profesjonaliści z dziedziny
sponsoringu.
Filantropia (Mécénat)
Przepisy dotyczące rozliczeń podatkowych wydatków związanych z filantropią zostały zawarte w
ustawie z 1 sierpnia 2003 r o filantropii, stowarzyszeniach i fundacjach. Poprzez tę ustawę rząd
francuski promuje filantropię zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Przepisy pozwalają firmom
przekazującym środki w ramach filantropii na odliczenie od podatku należnego 60% przekazanej
kwoty, maksymalnie do 0,5% obrotów firmy. Francja jest jednym z nielicznych krajów w Europie, w
którym darowiznę można odliczyć od podatku należnego, a nie (jak w większości przypadków) od
podstawy opodatkowania. Takie odliczenie może być dokonane,
dokonane, jeśli darowizna przekazana została,
m.in.:
−organizacji
organizacji pożytku publicznego zajmujących się dobroczynnością, edukacją, nauką i badaniami,
pomocą
społeczną i humanitarną, sportem, sprawami rodzinnymi, kulturą i dziedzictwem
narodowym, ochroną środowiska,
a,
−zatwierdzonym
zatwierdzonym prywatnym lub publicznym agencjom i organizacjom badawczym,
−fundacjom,
−Radzie Dziedzictwa,
−Publicznym
Publicznym i prywatnym akademiom sztuki i instytucjom non-profit
non profit prowadzącym edukację
trzeciego stopnia,
−prywatnym
prywatnym lub publicznym organizacjom w dziedzinie
dz
sztuk scenicznych,
i innym.
Nawiązując do pierwszego wymienionego typu organizacji, pożytek publiczny (intérêt général)
oznacza, że organizacja działająca w sektorach wymienionych w 1a art. 238 bis CGI:
−ma status non-profit,
−ma status użytecznościi społecznej lub 4P (koncept, który bierze pod uwagę 4 czynniki: nie
kierowanie się trendami rynkowymi, działanie na rzecz osób i grup potrzebujących, ustalanie stawek
niższych niż biznesowe oraz dostosowanie mediów promocyjnych do grupy targetowej),
−spełnia
łnia kryterium bezinteresownego zarządzania (gestion désintéressée – organizacja jest
zarządzana na zasadzie dobrowolności przez osoby, które w wyniku eksploatacji nie odnoszą żadnych
korzyści pośrednich lub bezpośrednich),
−nie
nie działa w imię dobra małej grupy
gr
osób.
Sponsoring (Parranaige)
Zgodnie z decyzją administracyjną z dnia 12 kwietnia 1985 r., firmy we Francji są uprawnione do
traktowania sponsoringu jako kosztów działalności bieżącej (koszty zarządu) . Wynika to z Artykuł
39-1.7 Kodeksu Podatkowego,
wego, który precyzuje, że jest to możliwe jeśli wydatki te zostały
poczynione na rzecz projektów o charakterze dobroczynnym, edukacyjnym, naukowym, pomocy
społecznej i humanitarnej, sportu, spraw rodzinnych, kultury i dziedzictwa narodowego, ochrony
środowiska,
wiska, promocji kultury francuskiej, języka i badań naukowych. W ten sposób rozdzielono
wydatki na reklamę i marketing od kosztów sponsoringu. W wyniku sponsorowania firmy muszą
odnosić korzyści. Wydatki na sponsoring muszą być też proporcjonalne do przychodów
przyc
firmy i do
odniesionych korzyści. Sponsoring jest traktowany jako transakcja handlowa, a zatem podlega
opodatkowaniu VAT.
5
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
NIEMCY
Wspieranie kultury przez sektor prywatny. Tendencje
W Niemczech prywatne finansowanie kultury ma sprzyjające warunki w postaci decentralizacji
administracyjnej, przekazywania zadań organizacjom non-profit
non profit oraz częściowej liberalizacji
instytucji kultury. Obowiązek finansowania jest coraz częściej oddawany w ręce instytucjom prawa
cywilnego, takim jak stowarzyszenia lub fundacje.
fundacje. Podmioty te mogą ubiegać się o wsparcie ze źródeł
prywatnych. Liberalizacja instytucji kultury polega na zamianie statusu publicznej instytucji kultury
na spółki z o.o. lub fundacje.
Według ostatniej publikacji o prywatnym finansowaniu kultury w Hamburgu
Ha
(Private
Private Förderung im
Hamburger Kulturleben,, 2010) ponad 40% prywatnych organizacji wspiera finansowo życie
kulturalne miasta. Stanowiłoby to ok. 8% całościowego wkładu sektora prywatnego w kulturę w
Niemczech, szacowanego na 350 milionów euro.
Niemieckie
mieckie rozwiązania koncentrują się na kojarzeniu podmiotów z obu sektorów. Organizacja
Kulturkreis der deutschen Wirtschaft im BDI e.V., założona przez Federację Niemieckiego Biznesu,
promuje artystów z dziedzin architektury, sztuki wizualnych, literatury
literatury i muzyki oraz zapewnia
członkowskim przedstawicielom biznesu doradztwo w zakresie sponsoringu kultury. Organizacja
prowadzi szkolenia w zakresie wyboru partnera i zarządzania relacją sponsorską (włączając
sponsorów zza granicy). Projekty finansowane są
są ze składek członkowskich i darowizn 400 członków
(w tym wiodących niemieckich firm).
Sponsoring
Zjawisko sponsoringu reguluje ustawa o opodatkowaniu sponsoringu Ertragsteuerliche Behandlung
des Sponsoring (OFD Frankfurt am Main, dostępny od 07.05.2003 - S 2741 - 86 - St II 12). Ustawa
zawiera następującą definicję : Przekazanie środków pieniężnych przez firmy osobom, grupom lub
organizacjom sportowym, kulturalnym, religijnym, naukowym, społecznym, ochrony środowiska lub
działającym w innych sferach społecznych
społecznych i politycznych w zamian za usługi promocyjne, Public
Relations lub reklamę. Usługi sponsorskie są świadczone na podstawie umów między sponsorem i
beneficjentem, które ustalają rodzaj i zakres tych usług.
Wydatki na sponsoring mogą zostać wliczone w koszty uzyskania przychodu, jeśli prowadzą do
korzyści firmy w postaci budowania pozytywnego wizerunku. Informacje o fakcie sponsorowania w
mediach mogą zostać uznane za wydatek na usługi Public Relations. Aby jednak odliczenie wydatków
sponsorskich mogło
o być dokonane, należy zwrócić uwagę na sposób, w jaki firma jest promowana.
Dopuszczalne są takie formy jak wykorzystanie loga, nazwy lub innych elementów identyfikacji
wizualnej sponsora i umieszczenie jej w widocznych miejscach (billboardy, standy, materiały
mate
drukowane, pojazdy i inne przedmioty związane z promowanym przedsięwzięciem). Podanie faktu o
sponsorowaniu do wiadomości w prasie jest również traktowane jako koszt możliwy do odliczenia,
nawet jeśli firma sama zapewnia przepływ takich wiadomości.
Koszty sponsoringu mogą zostać wliczone w koszty uzyskania przychodu bez względu na to, czy
zostaną uznane za konieczne lub właściwe dla organizacji. Należy jednak udowodnić dążenie do
korzyści reklamowych. Nierównowaga między wkładem sponsorskim a zamierzoną
zamier
korzyścią
komercyjną może być odliczona od podatku jako poniesiona strata.
Specjalny zapis dotyczy sponsorowania działalności organizacji zwolnionych z podatku dochodowego
(Steuerliche Behandlung bei steuerbegünstigten Empfängern). Tego typu organizacje
organi
nie mogą być
nośnikiem treści reklamowych. Sponsor nie może wiec „komercyjnie eksploatować” wydarzenia.
„Komercyjna eksploatacja” nie jest żadnym z działań opisanych wcześniej (umieszczanie loga na
billboardach itp.), następuje jednak w przypadku intensywnego
intensywnego podkreślania faktu o sponsorowaniu,
między innymi gdy przedstawiciele firmy osobiście uczestniczą w działaniach promocyjnych.
6
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
Darowizny
Kwoty darowizn przekazanych przez firmy mogą być odliczone od przychodu, nie można ich jednak
wliczyć w koszty
zty jego uzyskania (Income Tax Act § 10 b). Firma przekazując darowiznę nie świadczy
żadnych usług na rzecz darczyńcy, a ten z kolei nie odnosi żadnych korzyści ekonomicznych (BFH of
25 listopada 1987, Federal Tax Gazette II 1988 p. 220, 12 września 1990,
1990, Federal Tax Gazette II
1991 p. 258).
Aby wzmocnić stopień poczucia odpowiedzialności społecznej ustawodawca wprowadził ustawę o
regulacjach finansowych zaangażowania obywatelskiego (Gesetz
Gesetz zur weiteren Stärkung des
bürgerschaftlichen Engagements, Bundesgesetzblatt
Bundesgesetzblatt 2007, Teil I Nr. 50), 1 stycznia 2007 roku.
Ustawa zawiera regulacje dotyczące zakładania fundacji i przekazywania im darowizn oraz
wprowadza wiele nowych ulg podatkowych dla darczyńców. Art. 9 Par. 5 umożliwia:
−odliczenie
odliczenie kwoty darowizny od podstawy
podstawy opodatkowania (max. 20% podstawy opodatkowania lub
max. 0,004% obrotów i kwoty wynagrodzeń w danym roku),
−rozliczenie
rozliczenie darowizn, które przekraczają powyższe limity, w roku następnym.
II. Sytuacja Polski
POLSKA
Sponsoring
Polskie ustawodawstwo reguluje kilka zjawisk powiązanych ze współpracą biznesu i kultury. Brak jest
natomiast aktów prawnych dedykowanych
dedykowanych wyłącznie sponsoringowi. Polska fundacja
COMMITEMENT TO EUROPE Arts&Business opisuje ją, dając wyraz stosowanym praktykom,
w następujący sposób:
Relacja partnerska, w której sponsor przekazuje na rzecz sponsorowanego środki (finansowe,
rzeczowe bądź usługi) pomocne w realizacji jego konkretnego celu (projektu). W zamian za rzeczone
środki sponsorowany pozwala na wykorzystanie promocyjnego potencjału
potencjału tkwiącego w danym
projekcie kulturalnym.
Można zatem uznać, że sponsoring , podobnie jak w innych krajach europejskich, jest świadczeniem
usług promocyjnych przez beneficjenta na rzecz darczyńcy. Różnica w stosunku do innych krajów
polega więc na braku
raku ustawowego sprecyzowania/zdefiniowania pojęcia sponsoringu . Pojawia się
ono, owszem, w:
−Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982
roku, Art. 2 pkt 5
−Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania
używania tytoniu i wyrobów tytoniowych
z 9 listopada 1995 roku, Art. 2 pkt
pk 8
−Ustawa o Radiofonii i Telewizji z dnia 29 grudnia 1992 roku, Art.4 pkt 7
Jednak zapisy te zostały ustanowione ściśle na potrzeby danych ustaw i tylko ich dotyczą, np.
zabrania się informowania o sponsorowaniu imprez masowych przez producentów i dystrybutorów
napojów zawierających do 18% alkoholu. Ponadto regulacje te nie określają roli ani zadań obu stron
we współpracy sponsorskiej, ani rozliczeń podatkowych w przypadku wydatków sponsorskich.
sp
Tymczasem rozliczenia podatkowe wynikające ze sponsoringu regulowane są przez ustawy
dotyczące innych zagadnień. Podstawowym dokumentem prawnym jest tu Ustawa o podatku
dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 roku. W ustawie tej zawarto
zawarto dwa ważne dla
sponsoringu zjawiska: reklamę i reprezentację. Osobną kwestią zawartą w tej ustawie jest
darowizna.
Jeśli chodzi o rozliczenie kosztów reklamowych,, zawierają się one w definicji kosztów uzyskania
przychodów: Kosztami uzyskania przychodów
przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów
lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów (Art. 15 pkt 1). Całkowity koszt reklamy
może zostać uznany za koszt uzyskania przychodów, dlatego wydatki sponsorskie, w celu osiągnięcia
korzyści podatkowej, muszą być tak klasyfikowane. W świetle polskiego ustawodawstwa reklama i
7
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
sponsoring są właściwie tym samym i w obu przypadkach istnieje zobowiązanie do wystawienia
faktury VAT podlegającej opodatkowaniu. Problem polega na wymogu ekwiwalentności
ekwiwalentnośc usług, które
wymusza od obu stron faktura VAT. Jest to sytuacja niesprzyjająca kulturze, trudno bowiem
zapewnić promocję o dużej wartości rynkowej podczas przedsięwzięć kulturalnych.
W przypadku reprezentacji,, według Art. 16 pkt 28 nie można jej sklasyfikować
sklasyfikować jako kosztu uzyskania
przychodów. Definicję reprezentacji określa wyrok Sądu Administracyjnego w Warszawie z 12
czerwca 2008 (III SA/Wa 157/08): [reprezentacja] odnosi się do dobrego reprezentowania firmy,
które może podlegać na wystroju firmy, jej logo, tablicach informacyjnych, sposobie podejmowania
reprezentantów i kontrahentów. Sponsoring mógłby być rozliczany jako koszt reprezentacyjny,
jednak sponsor nie otrzymywałby wówczas żadnych korzyści podatkowych. Ta forma (reprezentacji)
mogłaby sprzyjaćć współpracy kultury i biznesu.
Darowizna
Darowizna jest rodzajem „bezinteresownego” przekazania środków. Formę tę definiuje kodeks
cywilny (art. 888 §1): Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego
świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem
k
swego majątku. Różnica między formą sponsoringu a
darowizną jest założenie obustronnych korzyści w pierwszym, i jednostronnych w drugim
przypadku. Kwestie związane z rozliczaniem darowizny reguluje ustawa o podatku dochodowym od
osób prawnych i według
dług Art. 16 pkt 14 tej ustawy, darowizna nie jest wliczana w koszty uzyskania
przychodu. Istnieje jednak możliwość odliczenia darowizny od podstawy opodatkowania, jeśli została
ona przekazana na cele określone w art. 4 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie,
e, organizacjom, o którym mowa w art. 3 ust. 2 i 3 tej ustawy, lub
równoważnym organizacjom, określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego
(…) - łącznie do wysokości nieprzekraczającej
nieprzekraczając 10 % dochodu (…).
Innymi słowy, darowizna może być odliczona od podstawy opodatkowania, do wysokości nie większej
niż 10% tej podstawy. Jednocześnie nie może zostać wliczona w koszty uzyskania przychodów.
Poniższa tabela ilustruje rozliczenie podatkowe darowizny:
Przychód
Koszt księgowy
Koszt
Dochód
podatkowy podatk.
Odliczenie
Dochód
do Podatek
darow.
od
opodatkowani wg skali
doch. podatk
a
20%
-limit 10%
PRZYPADEK I: bez darowizny (według obecnego ustawodawstwa)
1000
(bez
1100
darowizn)
1000
100
0
PRZYPADEK II: z darowizną (według obecnego ustawodawstwa)
1000 (w tym
1100
950
150
15
darowizna 50)
10
100
20
135
27
Według polskiego ustawodawstwa nie ma możliwości, tak jak w wielu innych krajach europejskich,
wliczenia darowizny w koszty uzyskania przychodów.
przychodów. W rezultacie podatnik, który nie przekazał
darowizny ma wyższą podstawę opodatkowania. Wynika z tego sytuacja paradoksalna: darczyńca
płaci wyższy podatek niż ten podatnik, który nie darował. Polskie ustawodawstwo nie tylko więc nie
sprzyja prywatnym darczyńcom, ale nakłada na nich dodatkowe koszty.
Inne
Często występującą formą współpracy między podmiotami kultury i biznesu jest barter. Barter jest
wzajemną wymianą bez udziału pieniądza. Podstawową zasadą w umowie barterowej jest wymiana
towarów bądźź usług o równej wartości, istnieje więc obowiązek ekwiwalentności świadczeń obu
stron. Takie założenie nie jest dla organizacji sektora kultury korzystne gdyż zapewnienie
partnerowi usług o wartości pieniężnej ekwiwalentnej do wkładu jest często trudne lub niemożliwe.
Kwestie związane z barterem reguluje ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r..
Według art. 29 ust.3 tej ustawy, wartość świadczeń w ramach barteru powinna zostać ustalona na
poziomie tzw. wartości rynkowej.
8
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl
ązaniem dla współpracy kultury i biznesu jest partnerstwo publiczno-prywatne
publiczno
(PPP).
Innym rozwiązaniem
Ten typ partnerstwa reguluje ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym
publiczno prywatnym (PPP) z dnia 19 grudnia
2008 r., która (w porównaniu z poprzednią z dn. 25 lipca 2005r.) ułatwiła realizację
realizację tej współpracy,
eliminując zbędne obciążenia administracyjne oraz likwidując skomplikowane wymogi przy wyborze
partnera prywatnego. Obecna ustawa rezygnuje także z wielu innych dotychczasowych obowiązków,
w tym sporządzania szczegółowych analiz dotyczących
dotyczących partnera prywatnego. Na podstawie
przepisów poprzedniej ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym
publiczno prywatnym z 2005 r. nie powstał
praktycznie żaden projekt PPP. Nowe przepisy miały zatem uaktywnić tę sferę i prowadzić do jej
intensywnego wykorzystania.
Kamila Lewandowska
9
Narodowe Centrum Kultury | ul. Płocka 13, 00--082 Warszawa | e-mail: [email protected] | tel.: (+48) 22 21 00 100 | www.kulturasieliczy.pl