Sektor nanotechnologii w Izraelu

Sektor nanotechnologii w Izraelu
2015-12-21 01:24:00
2
Izrael jest znany na całym świecie jako jedno z wiodących źródeł wiedzy i innowacji w zakresie zaawansowanych
prac badawczo-rozwojowych i technologii. Znakomite izraelskie tradycje w dziedzinie badań naukowych są
szeroko doceniane, a osiągnięcia technologiczne w takich gałęziach przemysłu jak telekomunikacja, elektronika,
oprogramowanie, sieci łączności, obronność i bezpieczeństwo oraz nauki przyrodnicze, stawiają Izrael w ścisłej
światowej czołówce.
Izrael jest znany na całym świecie jako jedno z wiodących źródeł wiedzy i innowacji w zakresie zaawansowanych
prac badawczo-rozwojowych i technologii. Znakomite izraelskie tradycje w dziedzinie badań naukowych są
szeroko doceniane, a osiągnięcia technologiczne w takich gałęziach przemysłu jak telekomunikacja, elektronika,
oprogramowanie, sieci łączności, obronność i bezpieczeństwo oraz nauki przyrodnicze, stawiają Izrael w ścisłej
światowej czołówce.
Ponad 100 wielkich firm technologicznych utrzymuje tu swoje ośrodki badawczo-rozwojowe. Światowe rankingi
biznesowe niezmiennie wymieniają Izrael wśród najbardziej atrakcyjnych krajów dla rozwijania nowoczesnych
technologii. Izraelska siła robocza należy do najbardziej wykształconych w świecie – 20% zatrudnionych w Izraelu
legitymuje się stopniami akademickimi. Na każdych 10.000 zatrudnionych 140 to naukowcy i laboranci, a 135 to
inżynierowie. Odpowiednie wskaźniki dla Stanów Zjednoczonych, Japonii i krajów europejskich są znacząco
niższe. Izrael jest trzecim światowym skupiskiem firm start-up, po kalifornijskiej „Dolinie Krzemowej” i
bostońskim „Korytarzu Technologicznym”. W samych Stanach Zjednoczonych sprzedaje swe wyroby i pomysły
ok. 2500 izraelskich firm start-up.
Liczba publikacji i patentów w dziedzinie nanotechnologii stawia Izrael odpowiednio na drugim i trzecim miejscu
w świecie, po Szwajcarii i Niemczech (wg studium opracowanego na zamówienie Komisji Europejskiej), a
najważniejsze osobistości izraelskich kręgów akademickich i biznesowych oraz przywódcy polityczni uznali
nanotechnologię za kluczową platformę dla zapewnienia Izraelowi wiodącej pozycji w pracach badawczorozwojowych w najbliższych dziesięcioleciach.
Co prawda, niewielkie rozmiary Izraela i ograniczone zasoby finansowe stanowią poważne wyzwanie, lecz
nanotechnologia stanowi naturalny czynnik prorozwojowy. Małe rozmiary kraju i niewielkie zasoby są czynnikiem
wspomagającym, gdyż wymuszają bardziej efektywne wykorzystanie funduszy, zminimalizowanie barier
biurokratycznych, szybsze przejście przez fazy prototypów i testów do fazy produkcyjnej, wysokie standardy
jakości i skoncentrowanie się na najbardziej obiecujących tematach badawczych.
Dla koordynacji badań w dziedzinie nanotechnologii w roku 2001 powołano z inicjatywy TELEM (Izraelskie Forum
na rzecz Narodowej Infrastruktury R&D) oraz Ministerstwa Handlu i Przemysłu, ogólnokrajowe forum: Izraelska
Inicjatywa Narodowa na rzecz Nanotechnologii (INNI), które skupia przedstawicieli przemysłu i świata
akademickiego. Misją INNI jest uczynienie z nanotechnologii kolejnej platformy gwarantującej przyszłe sukcesy
3
izraelskiego przemysłu oraz stworzenie z niej siły napędowej, zapewniającej Izraelowi wiodącą pozycję w świecie
w dziedzinie R&D.
Dla spełnienia tej misji INNI realizuje następujące zadania:
- kreowanie narodowej polityki dla zapewnienia funduszy na nanotechnologię, wraz z optymalizacją pozyskanych
zasobów w celu szybszej komercjalizacji;
- formułowanie dalekosiężnych programów badań naukowych i rozwoju technologicznego na uczelniach i w
przemyśle oraz promowanie w Izraelu infrastruktury na poziomie światowym dla wsparcia prac badawczorozwojowych;
- przewodzenie w kreowaniu projektów zgodnych z narodowymi priorytetami, przydzielanie budżetu i
nadzorowanie postępów;
- aktywne poszukiwanie funduszy ze źródeł publicznych i prywatnych w celu implementacji wybranych
projektów;
- promowanie rozwoju krajowego przemysłu nanotechnologicznego, który będzie miał silny wpływ na
ekonomiczny wzrost Izraela, z korzyścią dla inwestorów.
Do roku 2009 zainwestowano w Izraelu w badania naukowe w zakresie nanotechnologii ok. 325 mln $. Ponieważ
dziedziną tą zajmuje się na wyższych uczelniach ok. 300 naukowców, mowa o nakładach przekraczających milion
dolarów na każdego z nich. W izraelskim przemyśle ilość zespołów badawczo-wdrożeniowych wzrosła w latach
2008-2010 z 45 do 75.
W izraelskim narodowym programie rozwoju nanotechnologii uczestniczą wszystkie kluczowe ośrodki
akademickie:
- Politechnika w Hajfie (Technion) – działa tu Instytut Nanotechnologii im. Russella Berrie (RBNI), skupiający około
110 naukowców zajmujących się mikroelektroniką, mikroskopią elektronową i właściwościami powierzchni
materiałów. Instytut tworzy także zaplecze dla ośrodków badawczych w dziedzinie nanoelektroniki i
nanobiotechnologii.
- Uniwersytet w Tel Awiwie – Instytut Badawczy Nanowiedzy i Nanotechnologii, będący interdyscyplinarnym
ośrodkiem współpracującym z wydziałami techniki, nauk ścisłych, nauk przyrodniczych i medycyny, zatrudnia 55
naukowców zajmujących się badaniami na poziomie podstawowym i stosowanym.
- Instytut Weizmanna w Rechowot – działają tu trzy ośrodki, zatrudniające łącznie ok. 40 naukowców, zajmujące
się badaniami w dziedzinie nanotechnologii: Centrum Badań Submikronowych im. Brauna prowadzące badania w
zakresie projektowania i wytwarzania materiałów dla mezoskopowych elektronicznych układów
półprzewodnikowych; Centrum Nanonauki im. Kimmela zajmujące się związkami między biologią molekularną a
nauką w skali nano; oraz Centrum Nanofizyki im. Goldschlegera prowadzące badania naukowe i
eksperymentalne w zakresie nanofizyki.
- Uniwersytet Bar-Ilan w Ramat Ganie – jest siedzibą Centrum Nowoczesnych Materiałów i Nanotechnologii,
liczącego ok. 35 naukowców, skupiających się głównie na zastosowaniach nowoczesnych technologii w chemii,
fizyce i naukach przyrodniczych.
- Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie – istniejące tu Centrum Nanowiedzy i Nanotechnologii im. Kruegera to
interdyscyplinarny ośrodek liczący ok. 35 naukowców z różnych dziedzin, zajmujących się nanomateriałami,
nanobiologią, nanomedycyną i nanoelektroniką na poziomie podstawowym i stosowanym.
- Uniwersytet Negewu w Beer Szewie – działa tu Centrum Naukowe w Mezo- i Nanoskali, skupiające ok. 35
4
naukowców, koncentrujących się na badaniach na poziomie podstawowym w zakresie nanomateriałów i na
manipulowaniu przedmiotami w nanoskali.
Ważną rolę w przygotowaniu przyszłych kadr dla badania, rozwoju i wdrażania nanotechnologii pełni sieć
średnich szkół technicznych ORT, która w październiku 2010 wygrała organizowany przez Unię Europejską
przetarg na gromadzenie i opracowywanie wiedzy i informacji na temat nanotechnologii, publikowanych w
światowej prasie. Fundusz tego projektu, noszącego nazwę NanoChannels, wynosi 900 tys. €.
Nanotechnologia jest dyscypliną, która ma zastosowanie w wielu dziedzinach. Jedna trzecia osób zajmujących się
w Izraelu nanotechnologią (badania podstawowe oraz wdrożeniowe) skupia się na wytwarzaniu materiałów
przyszłości, 22% zajmuje się elektroniką i fotoniką (m. in. komórki słoneczne), 17% biologią i biotechnologią,
11% tworzeniem narzędzi i urządzeń (głównie dla przemysłu układów scalonych), a 4% membranami i układami
filtrującymi (służącymi, na przykład, do rozdzielania materiałów na skalę przemysłową). Pozostali zajmują się
wieloma innymi dziedzinami, w tym zastosowaniem nanotechnologii do oczyszczania wody, co w nękanym
niedoborem wody Izraelu ma specjalne znaczenie.
Głównymi źródłami finansowania nanotechnologii w Izraelu są: izraelskie fundusze badawczo-rozwojowe – 26%,
fundusze zagraniczne – 19%, wyższe uczelnie – 17% i dotacje rządowe – 15%. Firmy izraelskie finansują 8%
badań, firmy zagraniczne – 6%, a osoby prywatne – 7%. Udział funduszów inwestycyjnych wysokiego ryzyka
ogranicza się do 1%.
Ważne miejsce w badaniach i wdrażaniu nanotechnologii zajmuje współpraca międzynarodowa, inicjowana
najczęściej na poziomie rządowym, głównie z tymi krajami, które – podobnie jak Izrael – widzą w nanotechnologii
jeden ze strategicznych kierunków rozwoju przemysłowego w XXI wieku. Jako przykład wymienić można fakt, że
od kilku lat Izrael współdziała w tej dziedzinie z ośrodkami niemieckimi (wpólne programy badawcze,
koordynacja prac), a w r. 2009 rozpoczęła się współpraca (wspólne zespoły badawcze) z potężną rosyjską
korporacją rządową Rusnano (kapitał 5 mld $), powołaną w r. 2007 przez rząd Rosji dla rozwoju nanotechnologii
w tym kraju, którego przemysł wymaga gruntownej restrukturyzacji i modernizacji.
Spektakularnym przykładem możliwości nanotechnologii było wręczenie Benedyktowi XVI przez prezydenta
Izraela, Szymona Peresa, podczas jego wizyty w Watykanie w r. 2009, „nano-Biblii” – całego tekstu Starego
Testamentu w języku hebrajskim zapisanego na powierzchni 0,5 mm2, czyli mniejszej od powierzchni główki
szpilki.
Opracowano na podstawie materiałów: Izraelskiej Incjatywy Narodowej na rzecz Nanotechnologii (INNI) www.nanoisrael.org oraz Portalu Globes www.globes.co.il
5