Powstanie szkoły trywialnej w Borzęcinie Górnym

.
Powstanie szkoły trywialnej w Borzęcinie Górnym
Lucjan Kołodziejski
Od dnia 1 września 1867 r. w Borzęcinie Górnym
rozpoczęła działalność 3 klasowa szkoła trywialna.
Okoliczności jej powstania przedstawia zachowane w
oryginale pismo z c.k. Urzędu powiatowego (sic!) w
Radłowie skierowane do Urzędu Parafialnego w Borzęcinie z dnia 27 grudnia 1866 r. Szczęśliwie na karcie
pocztowej z ok. 1900 r. zachowało się zdjęcie tego drewnianego budynku szkoły wybudowanej po 1847 r.,
dzięki darowiźnie barona Badenfelda, właściciela klucza radłowskiego. Przekazał on na jej rzecz 4 morgi
pola ornego, 2 morgi ogrodu warzywnego i 6 sągów drewna sosnowego na opał. Funkcjonowała do 1909 r.
W tymże roku oddano bowiem do użytku nowy budynek o 12 salach naukowych, 2 kancelaryach i 2
mieszkaniach dla nauczycieli. To już jednak inna historia.
D
o Gminy Borzęcin. Stosownie do intymowanego gminie Borzęcin pod dniem 9 grudnia b.r. L
4038 dekretu wysokiej c.k. Komisji Namiestniczej w Krakowie z dnia 17-go listopada b.r. L 29348
mocą którego orzeczenie c.k. urzędu powiatowego z dnia 19 września br. L 3241 w obiekcie
przeistoczenia tamtejszej tymczasowej szkoły, na szkołę główna parafialną i uzupełnienia dotacji
dla nauczyciela oraz i organisty i nowej dotacyi do pomocnika szkolnego –zniesione zostało i
załatwienu protokołu w dniu 21. Listopada br. z gminą Borzęcin sporządzonego tę sprawę
reasumującego orzeka – c.k. urząd powiatowy na podstawie wysokiego c.k. Ministerium Stanu z dnia
14 listopada 1865Liew 9970 i wysokiej CK Komisji Namiestniczej z dnia 19 lutego 1866 L 655, że Gmina
Borzęcin w celu przeistoczenia tamtejszej szkoły na 3 klasową szkołę trywialną obowiązaną jest . – 1) Do
istniejącej już dotacji nauczyciela : a/ w gotówce w kwocie 55 f. 65 gr. b/ w gruntach mianowicie z 4
morgów 826 ornego pola i 934 – z ogrodu w kwocie rocznej 6 fl . 30 gr. Razem w kwocie 61 fl. 95 gr.
ażeby nauczyciel rocznej pensyi 200 fl. miał. Rocznie dopłacać 138 fl. 5 gr. słowami sto trzydzieści
osiem złotych 5 gr. 2/ pomocnikowi szkolnemu roczne płacić 150 fl słownie sto pięćdziesiąt złr. w.a. 3/
na opalanie drugiej izby szkolnej sześć sągów miękkiego drzewa dostarczyć i przywieść, a w jeden sąg
po 5 fl. rachując czyni 30 fl. ponieważ gmina żadnego lasu nie posiada 4/ na drobne potrzeby szkolne
rocznie 6 fl. na czyszczenie szkoły /zamiatanie/ rocznie 12 fl. 5/ na nagrody szkolne rocznie 5 fl. Razem
340 złr 5 gr. a.w. słownie trzysta czterdzieści złotych 50 gr. w.a. a to spowodu że gmina Borzęcin bez
uszczepku w odpłaceniu podatków w stanie jest obowiązkom wyżej wyszczegółowionym pod każdem
względem zadosyć uczynić mając: a/ już nowy budynek szkolny zawierający w sobie 2 izby szkolne,
każdą przynajmniej na 100 dzieci z potrzebnym urządzeniem i mieszkaniem dla nauczyciela składające
się z 2 pokoi 1 kuchni i 1 spiżarni a na reszcie stancyje dla pomocnika szkolnego. b/ mniej więcej do 400
dzieci zdolnych do szkolnej nauki c/ według ostatniego obliczenia ludności z roku 1857 ,769 a teraz już
nawet przeszło 800 domów dosyć z sobą związanych. d/ planują podatku w row. 1/3 dodatku 4644 fl.72
gr. podatku domowo klasycznego 738 fl. 24 ½ gr podatku domowo czynszowego 2 fl 74 ½ gr. podatku
zarobkowego 71 fl. 40 gr. Dochodowego 41 fl 91 gr. a. w. Razem 5 499 fl. 2 gr. e) posiadając w
prywatnych kapitałach/: funduszach/ 5937 złr. 66 gr. od których rocznie 296 złr. 87 ½ gr odsetek
pobiera f/ w obligacjach rządowych 11954 złr. 64 gr. od których rocznie 441 złr 56 ½ gr. odsetek
pobiera.- g/ w spichlerzu gromadzkiem 63 miary pszenicy 903 miary żyta163 mierzyc jęczmienia 570
mierzyc owsa z ktorych w ilości 50 mierzyc pszenicy 605 mierzyc żyta, 158 mierzyc jęczmienia, 418
mierzyc owsa, rozpożyczane jest, Które także rocznie: 3 mierzyc pszenicy, 37 mierzyc żyta, 9 mierzyc
jęczmienia, 26 mierzyc owsa, jako nadwyżczek/: odsetki przynoszą. h/ pobierając za wydzierżawione
polowane gminne od roku 1866 aż do roku 1871 rocznie po 21 fl. i/ posiadając według metryki
gruntowej z roku 1820 pod Nr sub rep. 170 własnych pastwisk 158 morgów 1235 [zagonów]. Ani
nauczycielowi ani tez pomocnikowi służba organisty nadaną być nie może. Pomocnik będzie pierwsza
klaszę, nauczyciel zaś druga i trzecia klaszę zaopatrywać. Płaczenie wyżej wyszczególnionych pensji i
dodatków powinno z początkiem przyszłego szkolnego roku t.j. od dnia 1 września 1867 r. się
rozpocząć, a zatem wypada pensje dla nauczyciela i pomocnika niemniej i dodatek na rozpoczęcie
Szkoły kwartalnie z góry mianowicie : 1/ Pensji dla nauczyciela 34 złr 51 ¼ albo w okrągłej sumie 34 fl
51 ½ a na czyszczenie szkoły 3 fl. Razem 38 fl 51 ½ do 17 września 1847 - 1 grudnia 1847 – 1 marca
1848 – 1 czerwca 1848 itd. do rak nauczyciela. 2/ . Pensję pomocnika w tych samych kwartalnych
ratach /terminach/ po 57 fl 50… do rak pomocnika. 3/ dodatek na drobne potrzeby szkolne półrocznie
a zatem do 17 stycznia 1848 i 15 czerwca 1848 itd. zawsze po 2 fl 50 gr do rąk nauczyciela: 4/ dodatek
na nagrody szkolne w tych samych terminach jako pod 3 zawsze po 2 fl 50 gr do rąk Wielebnego Księdza
Proboszcza pod eksekucyją złożyć. 5/ Jeżeli gmina na opał drzewa w ilości 6 sągów1 w naturze
dostarczy a zawsze w miesiącu październiku każdego roku zawsze uskutecznić należy to zostanie od
złożenia wyrachowanej kwoty za takowa kwotę 30 złr uwolnioną, jeżeli zaś drzewa w naturze nie
dostarczy to powinna wyrachowaną za takową kwotę 30 fl zawsze w miesiącu październiku do rąk
nauczyciela złożyć który się sam o drzewo postara, jednakowoż gmina zawsze obowiąna jest i będzie
takowe ku szkole znieść ażeby wszelkiem egzekucjom przeciw gminie z tego zapowiedz zacznie się po
prawomocności niniejszego c.k. urzędu podatkowego w Radłowie ażeby przypadające powyższe pensjie
i datki z procentów od obligacji urzędowych gromadzie należących się potrącał, a tam gdzie się należy
odpłacał na których gmina obowiązana będzie tyle obligacji co depozytu złożyć, ażeby powyższe kwoty
odsetek zaksięgowane były. Oczem gmina Borzęcin z tym wdatkiem uwiadamia się, iż jej przeciw
niniejszeu orzeczeniu prawem rekursu do wysokiej N Komisyi namiestniczej w 14 dniach wniosek
przysłuża: c.k. Urzędu powiatowego Radłów 27 grudnia 1866
N.Naczelnik
Z c.k. Urzędu powiatowego Radłowskiego
Dziękuję mgr Piotrowi Kani za udostępnienie karty pocztowej.
1
1 sążeń - 178,80 m