2.3 WskaŸniki dostêp..

Sabina Puławska, Wiesław Starowicz
Zakład Ekonomiki i Organizacji Transportu
Politechnika Krakowska
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
„Dostęp” w odniesieniu do systemu
transportowego oznacza zbiór cech
określających warunki korzystania z układów
transportowych i sieci transportowych
obejmujących elementy:
-prawa,
-informacji (np. system opłat, rozkład jazdy,
nawigacja),
- organizacji (np. organizacja ruchu, linie
komunikacyjne, moŜliwości parkowania,
sterowanie ruchem),
-ograniczeń fizycznych (odległość od przystanków,
sprawność fizyczna, spowolnienie lub
ograniczenie ruchu środowiskami fizycznymi)[1]
[1]Krych A, Kaczkowski M., Słownik kompleksowych badań i modelowania potoków ruchu, Zeszyty Naukowo – Techniczne SITK,
Kraków 2010, nr 153.
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Dostępność wg normy jakości usług w publicznym
transporcie zbiorowym - norma przewiduje 8
kategorii kryteriów jakości usług transportu
zbiorowego. Pierwsze dwie, opisujące ofertę
publicznego transportu zbiorowego w sposób
ogólny, odnoszą się do pojęcia dostępności. Są to
kategorie:
- dostępność czasowo – przestrzenna rozumiana
jako obszar oferowanej usługi z pozycji
geografii, czasu, częstotliwości i środka
transportu,
- dostępność funkcjonalna – rozumiana jako
dostęp do systemu, włączając powiązania z
innymi systemami transportu [2]
[2]Starowicz W., Jakość przewozów w miejskim transporcie zbiorowym, Wydawnictwo PK, Kraków, 2007.
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Miasta poddane badaniom:
Miasto
Istniejące systemy transportu zbiorowego
Ostrów Wielkopolski
autobusowy
Gniezno
autobusowy
Tarnów
autobusowy
Lublin
autobusowy
trolejebusowy
Szczecin
autobusowy
tramwajowy
Łódź
autobusowy
tramwajowy
Kraków
autobusowy
tramwajowy
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Długość sieci w mieście
[km]
Miasto
Ostrów Wlkp.
Gniezno
Tarnów
Lublin
Szczecin
Łódź
Kraków
Łącznie
[km]
autobusowej i
tramwajowej
tramwajowej
autobusowej (*trolejbusowej) (*trolejbusowej)
104
68,5
67,2
262,7
285,8
428,8
500
28,5*
53,2
123,1
84,8
104
68,5
67,2
291,2
339
551,9
584,8
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Liczba przystanków w mieście
Miasto
Ostrów Wlkp.
Gniezno
Tarnów
Lublin
Szczecin
Łódź
Kraków
komunikacji
tramwajowej
autobusowej (*trolejbusowej)
152
107
172
326
342
573
668
56*
94
224
144
ogółem
152
107
172
382
436
797
812
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Do wskaźników charakteryzujących dostępność przestrzenną
infrastruktury liniowej transportu zbiorowego zaliczyć
moŜna wskaźniki:
Wskaźnik
gęstości geograficznej sieci
transportu zbiorowego
gęstości demograficznej
sieci transportu zbiorowego
wzór
objaśnienia
GpK =
K - długość dróg sieci transportowej
wykorzystywanej przez linie
transportu
zbiorowego [km],
a - powierzchnia danego obszaru
[km2].
K
a
[km/km ]
2
K - j.w.,
K
b - liczba mieszkańców danego
G =
obszaru
b
[km / 10000mieszkancow]
K
d
średniowaŜony gęstości sieci G pdK = Gp * Gd = K
a *b
transportu zbiorowego
K – j.w.,
a – j.w.,
b – j.w.


km


2
 km *10000mieszkancow 
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Miasto
Gęstość
geograficzna
Gęstość
demograficzna
Gęstość
średniowaŜona
GKp
GKd
GKpd
Komunikacja autobusowa i tramwajowa (*trolejbusowa) łącznie
Ostrów Wlkp.
2,45
14,19
5,90
Gniezno
1,68
9,76
4,04
Tarnów
0,93
5,72
2,30
Lublin
1,97
8,18*
4,02
Szczecin
1,13
8,23
3,05
Łódź
1,87
7,08
3,64
Kraków
1,79
7,75
3,72
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Do wskaźników charakteryzujących dostępność przestrzenną
infrastruktury punktowej transportu zbiorowego zaliczyć
moŜna wskaźniki:
Wskaźnik
gęstości geograficznej
przystanków
gęstości demograficznej
sieci przystanków
średniowaŜony gęstości
przystanków
wzór
objaśnienia
J
a
przystanki /km 2
G pJ =
[
]
J – liczba przystanków sieci
transportowej wykorzystywanej przez
linie transportu zbiorowego [km],
a - powierzchnia danego obszaru
[km2].
J - j.w.,
J
b - liczba mieszkańców danego
G =
obszaru
b
[przystanków / 10000mieszkancow]
J
d
J
G pd
= Gp * Gd =
J
a *b
K – j.w.,
a – j.w.,
b – j.w.


przystanków


2
 km *10000mieszkancow 
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Miasto
Gęstość
geograficzna
Gęstość
demograficzna
Gęstość
średniowaŜona
GJp
GJd
GJpd
Komunikacja autobusowa i tramwajowa (*trolejbusowa) łącznie
Ostrów Wlkp.
3,59
20,74
8,62
Gniezno
2,62
15,24
6,31
Tarnów
2,38
14,63
5,90
Lublin
2,59
10,73*
5,27
Szczecin
1,45
10,59
3,92
Łódź
2,71
10,23
5,26
Kraków
2,48
10,76
5,17
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Do określenia dostępności przestrzennej
infrastruktury punktowej stosowane są równieŜ
wskaźniki, które wyraŜają przeciętną wielkość
powierzchni obszaru przypadającą na kaŜdy
przystanek transportu zbiorowego, usytuowany
na sieci transportowej w tym obszarze:
Wskaźnik
obszar ciąŜenia do punktu
komunikacyjnego
maksymalny promień dojścia:
średnia odległość dojścia:
wzór
objaśnienia
a
OC =
J
[km2 /przystanek]
rm =
Oc
π
2
rs = rm
3
a - powierzchnia danego obszaru [km2].
J – liczba przystanków sieci
transportowej wykorzystywanej przez
linie transportu zbiorowego [km],
[km]
[km]
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
komunikacja
autobusowa
Miasto
komunikacja
tramwajowa
(*trolejbusowa)
łącznie
komunikacja
autobusowa i
tramwajowa
(*trolejbusowa)
obszar ciąŜenia do przystanku Oc [km2/przystanek]
Ostrów Wlkp.
0,28
nd
0,28
Gniezno
0,38
nd
0,38
Tarnów
0,42
nd
0,42
Lublin
0,45
2,63*
0,39
Szczecin
0,88
3,20
0,69
Łódź
0,51
1,31
0,37
Kraków
0,49
2,27
0,40
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Miasto
komunikacja
autobusowa
komunikacja
tramwajowa
(*trolejbusowa)
łącznie
komunikacja
autobusowa i
tramwajowa
(*trolejbusowa)
maksymalny promień dojścia rm [km]
Ostrów Wlkp.
0,30
nd
0,30
Gniezno
0,35
nd
0,35
Tarnów
0,37
nd
0,37
Lublin
0,38
0,92*
0,35
Szczecin
0,53
1,01
0,47
Łódź
0,40
0,65
0,34
Kraków
0,39
0,85
0,36
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
Miasto
komunikacja
autobusowa
komunikacja
tramwajowa
(*trolejbusowa)
łącznie
komunikacja
autobusowa i
tramwajowa
(*trolejbusowa)
średnia odległość dojścia rs [km]
Ostrów Wlkp.
0,20
nd
0,20
Gniezno
0,23
nd
0,23
Tarnów
0,24
nd
0,24
Lublin
0,25
0,61*
0,23
Szczecin
0,35
0,67
0,31
Łódź
0,27
0,43
0,23
Kraków
0,20
nd
0,20
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011
W referacie pokazano metody liczenia
niektórych
wskaźników
dostępności
przestrzennej
infrastruktury
miejskiego
transportu zbiorowego oraz przedstawiono
wyniki obliczeń dla wybranych miast
polskich. Wskaźniki te są fragmentem
benchmarkingu
systemów
transportu
zbiorowego w miastach i mogą słuŜyć do
planowania rozwoju sieci transportowej czy
planowania przestrzennego miast.
Nowoczesny transport publiczny w obszarach zurbanizowanych – Poznań, Rosnówko 2011