WYMAGANIA PROGRAMOWE TAJEMNICE PRZYRODY KL. VI

WYMAGANIA PROGRAMOWE
TAJEMNICE PRZYRODY KL. VI
Odkrywamy tajemnice naszej planety
Dział
Wymagania podstawowe
Uczeń:
- odczytuje informacje z kartki z kalendarza
- wyjaśnia, czym jest doba i rok
- rozpoznaje na ilustracji twórcę teorii heliocentrycznej
- wie do czego służy teleskop
-odróżnia gwiazdy od innych ciał niebieskich
- podaje nazwę galaktyki, w której znajduje się Układ Słoneczny
- wymienia rodzaje ciał niebieskich
- wyjaśnia, czym są gwiazdozbiory
- podaje nazwę jednej gwiazdy i 4 planet Układu Słonecznego
- wymienia planety sąsiadujące z Ziemią
- podpisuje przedstawione na ilustracji ciała niebieskie, używając nazw: gwiazda, planeta,
planeta karłowata, księżyc, kometa
- opisuje warunki umożliwiające istnienie życia na
- wymienia nazwy 2 planet Układu Słonecznego posiadających księżyce
- podaje różnice między planetami a gwiazdami
-opisuje Słońce
- wymienia nazwy planet Układu Słonecznego
-wymienia największą planetę Układu Słonecznego
- wymienia podstawowe ciała niebieskie
- opisuje budowę i wygląd komety
- podaje przykłady wykorzystania sztucznych satelitów
- wymienia imię i nazwisko Polaka, który odbył podróż kosmiczną
- wymienia narodowości (lub nazwiska): pierwszego człowieka w kosmosie i zdobywców
Księżyca
- opisuje kształt Ziemi
- odczytuje z rysunku wymiary Ziemi
- rozumie, że globus jest modelem Ziemi
- wskazuje na globusie północny i południowy biegun geograficzny
- dzieli kulę ziemską na półkule: pn i pd, wsch i zach
- wyjaśnia, dlaczego na Ziemi panują warunki sprzyjające życiu
- omawia budowę globusa
- wymienia przykłady zastosowania igły magnetycznej, np. busola, kompas
- wyróżnia równik, Zwrotnik Raka i Koziorożca, koła podbiegunowe
-.podaje przykłady ciał przyciąganych przez magnes
- podaje przykłady ciał, których magnes nie przyciąga
-podpisuje bieguny na rysunkach magnesów przyciągających się lub odpychających,
używając symboli N i S
- na podstawie obserwacji rysuje linie sił pola magnetycznego
-wymienia przykłady zastosowań igły magnetycznej
Wymagania ponadpodstawowe
Uczeń:
- porównuje geocentryczną i heliocentryczną budowę Wszechświata
- wyjaśnia pojęcie orbita
- wymienia jednostkę używaną przez astronomów
- wie, do jakiego gwiazdozbioru należy Gwiazda Polarna
-wyjaśnia pojęcia galaktyka, układ lokalny
-wyjaśnia, czym jest Wszechświat
- wyjaśnia przyczyny pozornego ruchu sklepienia niebieskiego
-wyjaśnia, czym jest rok świetlny
- opisuje zasługi Mikołaja Kopernika dla rozwoju nauk przyrodniczych
- odszukuje na niebie Wielki Wóz i Gwiazdę Polarną
- omawia "życie gwiazdy"
- określa prędkość światła
- wymienia w kolejności planety Układu Słonecznego rozpoczynając od znajdującej się
najbliżej Słońca
- rozpoznaje ciała niebieskie na podstawie opisu
- wyjaśnia, czym są gwiazdy, planetoidy, księżyc, komety, satelity
- opisuje różnice między planetami wewnętrznymi i zewnętrznymi
-wyjaśnia, co wyróżnia Ziemię wśród ciał niebieskich
-wyjaśnia, czym są planetoidy
- identyfikuje, na podstawie opisu, ciała niebieskie
- wyjaśnia czym jest układ planetarny
-dzieli planety na typy: ziemskie, olbrzymy i karłowate
- wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami
- opisuje w jaki sposób powstał Układ Słoneczny
- porównuje planety na schemacie
-wyjaśnia różnice między meteorami a meteorytami
-wyjaśnia, dlaczego na Księżycu nie ma atmosfery
-przedstawia na taśmie chronologicznej historię badań kosmosu
- omawia budowę kosmosu
- wyjaśnia, w jakim celu podejmuje się loty w kosmos
-wyjaśnia, jaką rolę pełni atmosfera ziemska
-wyjaśnia, czym jest oś ziemska
-podaje podstawowe wymiary kuli ziemskiej
- uzasadnia poglądy na temat kształtu Ziemi oraz dowody na jej kulistość w dawnych czasach
-wyjaśnia pojęcia: bieguny jednoimienne, bieguny różnoimienne
- wyjaśnia, co to jest pole magnetyczne
-omawia, w jaki sposób można otrzymać magnes
- wyjaśnia pojęcia: pole magnetyczne, linie sił pola magnetycznego
-wykazuje istnienie pola magnetycznego Ziemi za pomocą kompasu
Odkrywamy tajemnice naszej planety
- buduje prosty kompas na podstawie instrukcji zamieszczonej w podręczniku
- pokazuje na globusie bieguny magnetyczne Ziemi
- rysuje linie sił pola magnetycznego
- wymienia przykłady magnesów naturalnych
- pokazuje na mapie świata i globusie: południki, równoleżniki, równik
- zaznacza na rysunku globusa półkule: wschodnią, zachodnią, północną i południową
- wyjaśnia, czym różni się równik od pozostałych równoleżników, korzystając z globusa lub
mapy świata
- podpisuje na rysunku schematycznym południki, równoleżniki, równik
- określa kierunki na mapie świata
- wskazuje na globusie południki
- wskazuje punkty o długości geograficznej wschodniej i zachodniej
- zaznacza punkty o danej długości geograficznej na siatce z zaznaczonymi południkami
mając dany południk 00
- odczytuje długość geograficzną punktów na siatce z zaznaczonymi południkami mając dany
południk 00
- zaznacza punkty o danej długości geograficznej na siatce z zaznaczonymi południkami
- odczytuje długość geograficzną punktów na siatce z zaznaczonymi południkami
- wskazuje na globusie równoleżniki i równik
- wskazuje punkty o szerokości geograficznej północnej i południowej
- zaznacza punkty o danej szerokości geograficznej na siatce z zaznaczonymi
równoleżnikami mając dany równik
- odczytuje szerokość geograficzną punktów na siatce z zaznaczonymi równoleżnikami
mając dany równik
- zaznacza punkty o danej szerokości geograficznej na siatce z zaznaczonymi
równoleżnikami
- odczytuje szerokość geograficzną punktów na siatce z zaznaczonymi równoleżnikami
-zaznacza na rysunku globusa półkule: wschodnią i zachodnią, północną i południową
-odczytuje w stopniach współrzędne geograficzne punktów na siatkach kartograficznych
mając dany południk 00 i równik
- znajduje punkty o danych współrzędnych mając dany południk 0 0 i równik
-zaznacza na mapie świata lub globusie punkty leżące na tym samym równoleżniku lub
południku
- odczytuje w stopniach położenie wybranych punktów na różnych półkulach
- odczytuje w stopniach współrzędne geograficzne punktów na siatkach kartograficznych
- znajduje punkty o danych współrzędnych na przygotowanych siatkach kartograficznych
-wyjaśnia, dlaczego na Ziemi następują po sobie dzień i noc
- wyjaśnia, czym jest doba
- rozumie na czym polega ruch obrotowy Ziemi
- określa kierunek ruchu obrotowego
- zna czas obrotu Ziemi wokół własnej osi
-zaznacza na rysunku lub demonstruje na globusie kierunek ruchu obrotowego Ziemi
-wyjaśnia pojęcie czasu miejscowego
- podaje różnicę czasu miejscowego w Polsce
-podaje, ile czasu trwa obieg Ziemi wokół Słońca
- podaje przykłady przedmiotów zakłócających wskazania kompasu
-omawia zależność między położeniem ziemskich biegunów geograficznych i magnetycznych
-wyjaśnia znaczenie pojęć: siatka geograficzna, siatka kartograficzna
- wyjaśnia pojęcia: południki, równoleżniki, równik
-określa półkule, na których położone są wybrane kontynenty, państwa, miasta
-omawia różnice między południkami i równoleżnikami
- wyjaśnia, do czego wykorzystuje się określanie współrzędnych geograficznych
-wyjaśnia pojęcia: długość geograficzna, szerokość geograficzna
-wymienia cechy południków - wymienia cechy równoleżników
- wyjaśnia pojęcie długości geograficznej
- odczytuje długość geograficzną obiektów położonych na mapie i na globusie
- znajduje na mapie i globusie punkty o podanych długościach geograficznych
- wyjaśnia pojęcie długości geograficznej
-sprawnie odczytuje długość geograficzną obiektów położonych na mapie i na globusie
sprawnie znajduje na mapie i globusie punkty o podanych długościach geograficznych
- wymienia cechy odróżniające równik od innych równoleżników
- wskazuje kierunki świata na mapie, posługując się południkami i równoleżnikami
-odczytuje szerokość geograficzną obiektów położonych na mapie i na globusie
- znajduje na mapie i globusie punkty o podanych szerokościach geograficznych
- wyjaśnia pojęcie szerokości geograficznej
- sprawnie odczytuje szerokość geograficzną obiektów położonych na mapie i na globusie
- sprawnie znajduje na mapie i globusie punkty o podanych szerokościach geograficznych
- podaje nazwy półkul, na których są położone wskazane na mapie świata lub globusie
kontynenty, państwa, miasta
- odczytuje w stopniach współrzędne geograficzne obiektów położonych na mapie i globusie znajduje na mapie i globusie obiekty na podstawie podanych współrzędnych geograficznych
- podaje przykłady praktycznego wykorzystania umiejętności określania położenia punktów na
Ziemi
- sprawnie odczytuje w stopniach współrzędne geograficzne obiektów położonych na mapie i
globusie
- sprawnie znajduje na mapie i globusie obiekty na podstawie podanych współrzędnych
geograficznych
- określa, gdzie wcześniej wschodzi Słońce, mając podany punkt odniesienia
- omawia wpływ ruchu obrotowego Ziemi na życie ludzi i innych organizmów
- oblicza o ile stopni obróci się Ziemia w ciągu 1 h
- oblicza czas obrotu Ziemi np. o 1 stopień
- demonstruje ruch obrotowy na globusie
- wymienia następstwa ruchu obrotowego
- wyjaśnia, dlaczego na Ziemi występują różnice czasu
- rozumie, że wszystkie miejsca na tej samej długości geograficznej mają ten sam czas
miejscowy
-wymienia skutki nachylenia osi ziemskiej
-omawia wpływ zmian oświetlenia Ziemi przez Słońce na warunki życia organizmów
- wyjaśnia, posługując się schematem, dlaczego na obszarach podbiegunowych trwa noc
polarna i dzień polarny
Odkrywamy tajemnice naszej planety
Poznajemy zjawiska
fizyczne
- wymienia daty rozpoczęcia kalendarzowych pór roku
- rozumie, że występowanie pór roku jest skutkiem ruchu obiegowego Ziemi
-wyjaśnia, dlaczego wprowadzono rok przestępny
- omawia oświetlenie Ziemi w dniach równonocy
- wyjaśnia, co to jest orbita ziemska
- wyjaśnia, na czym polega ruch obiegowy Ziemi
- wyjaśnia pojęcia: :przesilenie letnie i zimowe, równonoc jesienna i wiosenna
- pokazuje na mapie świata i globusie zwrotniki Raka i Koziorożca, równik, koła
podbiegunowe
- wymienia strefy oświetlenia Ziemi
- pokazuje na mapie świata i globusie strefy oświetlenia Ziemi
- wie, w jakiej strefie leży Polska
- zaznacza na mapie i globusie zasięg oświetlenia stref
- pokazuje na mapie świata i globusie położenie kontynentów
- odczytuje z mapy świata nazwy kontynentów
- wyjaśnia pojęcie: kontynent
- wymienia nazwy kontynentów na kuli ziemskiej
- opisuje wybrany kontynent
- na mapie świata wskazuje równik, południk zerowy i 180o oraz bieguny
- charakteryzuje wybrany kontynent
- wskaże na mapie kontynenty leżących na półkuli północnej i południowej oraz wschodniej
i zachodniej
-odczytuje z mapy nazwy co najmniej 3 oceanów
- wyjaśnia, dlaczego obszary nadmorskie są atrakcyjnym miejscem wypoczynku
- wymienia nazwy wszystkich oceanów
- pokazuje na mapie świata położenie wszystkich oceanów
- wyjaśnia, które części oceanów nazywamy morzami
- podaje przykłady towarów transportowanych drogą morską
- omawia przebieg wyprawy Krzysztofa Kolumba
- wymienia imiona i nazwiska przynajmniej 3 podróżników, którzy dokonali istotnych
odkryć geograficznych do XX w.
- wymienia przynajmniej 3 odkrycia XX w.
- pokazuje na mapie świata lub globusie trasę wyprawy morskiej F. Magellana
- wymienia sposoby badania dna oceanicznego w XX w
- wymienia odkrycia J. Cooka
- wymienia następstwa ruchu obiegowego Ziemi
- porównuje dzienną wędrówkę Słońca w różnych porach roku - podaje wartość kąta
nachylenia osi ziemskiej
-wyjaśnia, od czego zależą zmiany dopływu energii słonecznej w ciągu roku
- wyjaśnia, jak oblicza się rok przestępny
- charakteryzuje poszczególne strefy oświetlenia Ziemi
- omawia oświetlenie Ziemi w pierwszych dniach czterech pór roku
-omawia położenie kontynentów na poszczególnych półkulach
- wyjaśnia pojęcia archipelag, półwysep
-wymienia nazwy kontynentów według ich powierzchni, rozpoczynając od największego
- porównuje Amerykę Północną i Amerykę Południową
- wskazuje na mapie największe niziny, wyżyny, góry, obszary pustynne
- charakteryzuje poznane kontynenty
- wymienia i wskazuje najludniejsze kraje
- omawia ukształtowanie powierzchni poszczególnych kontynentów
- wymienia i wskazuje największe jeziora, rzeki, oraz pasma górskie i ich szczyty na
poznanych kontynentach
- omawia rolę oceanu jako magazynu żywności
- wymienia przykłady surowców mineralnych pozyskiwanych z wód i spod dna oceanów
- wymienia poznane typy mórz
- wskazuje na mapie poszczególne typy mórz
- wyjaśnia pojęcie zatoka, morze
- wymienia nazwy oceanów według ich powierzchni, rozpoczynając od największego pokazuje na mapie świata lub globusie miejsca wydobywania ropy naftowej gazu ziemnego
spod dna mórz oceanów
- charakteryzuje poszczególne typy mórz i pokazuje je na mapie
- wymienia przyczyny wielkich odkryć geograficznych
- wymienia zasługi: B. Diaza, Vespucciego i V. da Gamy w poznawaniu świata
- charakteryzuje odkrycia geograficzne dokonane w XX w
- pokazuje na mapie świata lub globusie portugalską drogę wschodnią
- pokazuje na mapie świata lub globusie zachodni szlak hiszpański
-wskazuje różnice między podróżami odkrywczymi odbywanymi w XVII-XX w. a podróżami
z epoki wielkich odkryć geograficznych
- wymienia dokonania wielkich odkrywców
- zaznacza na mapie świata obszary, które poznawali polscy podróżnicy badacze
- wymienia odkrycia polskich podróżników - badaczy
- wyjaśnia, czym jest ruch ciał
- podaje przykłady ruchu ciał
- na podstawie rysunku toru rozpoznaje ruch prostoliniowy i krzywoliniowy
- wie, co to jest tor ruchu
- charakteryzuje wielkości opisujące ruch: prędkość, drogę, czas
- podaje przykłady występowania siły tarcia
- podaje przykłady sytuacji, w których występuje niewielkie tarcie
- wymienia czynniki, od których zależy wielkość siły oporu
- wyjaśnia, czym jest układ odniesienia
- wyjaśnia, na czym polega względność ruchu
- oblicza prędkość poruszającego się ciała
- zinterpretuje właściwości ruchu przedstawione na wykresie
- omawia, podając przykłady, względność ruchu i spoczynku
- oblicza drogę, czas, mając podane pozostałe wielkości opisujące ruch
- wyjaśnia, od czego zależy siła tarcia
- podaje przykłady działania siły tarcia w organizmie człowieka (stawy)
Poznajemy zjawiska fizyczne
- - omawia doświadczenie badające siłę oporu powietrza
- wyjaśnia pojęcie: siła oporu
- wykonuje doświadczenia według instrukcji
- zachowuje zasady BHP podczas doświadczenia
- formułuje wnioski na podstawie przeprowadzonego doświadczenia badającego siłę oporu
powietrza
- podaje przykłady elektryzowania ciał z życia codziennego
-dostrzega zjawiska elektryczne w przyrodzie (np. uderzenie pioruna)
-omawia wzajemne oddziaływanie ładunków elektrycznych o takich samych różnych
znakach
- podaje przykłady odbiorników prądu
- rysuje schemat prostego obwodu elektrycznego
- buduje prosty obwód elektryczny wg instrukcji w podręczniku
- zna i stosuje zasady bezpiecznego użytkowania urządzeń elektrycznych
-podaje przykłady źródeł prądu
-podaje przykłady przewodników i izolatorów elektrycznych
- wyjaśnia, dlaczego należy dobierać odbiorniki w zależności od napięcia prądu
- wymienia zasady oszczędnego korzystania z energii elektrycznej
- bada doświadczalnie przewodnictwo elektryczne różnych ciał
- podaje przykłady źródeł światła
- potrafi wskazać naturalne i sztuczne źródła światła
- rozumie, że światło rozchodzi się prostoliniowo, dopóki nie natrafi na przeszkodę
- wyjaśnia, jak powstaje cień
- wyjaśnia, co oznacza grot strzałki narysowanej przy promieniu świetlnym
- podaje cechy obrazu zaobserwowanego przez camerę obscurę
- wykonuje camerę obscurę zgodnie z instrukcją
- rysuje schemat odbicia światła od powierzchni gładkiej
-wyjaśnia, dlaczego należy używać elementów odblaskowych
- wskazuje, gdzie w przyrodzie można zaobserwować zjawisko rozszczepienia światła
- wymienia barwy podstawowe i dopełniające
- rysuje odbicie światła od powierzchni chropowatej
- wyjaśnia, kiedy następuje rozproszenie światła
- wyjaśnia, kiedy następuje załamanie światła
- rozumie, że większość ciał odbija światło, a nie jest jego źródłem
- określa, na czym polega zjawisko rozszczepienia światła białego
- wymienia elementy, z których jest zbudowana lupa
- podaje, do czego można wykorzystywać lupę
- wskazuje na rysunku elementy budowy oka ludzkiego
- wyjaśnia, kiedy obraz oglądany przez lupę jest obrazem powiększonym
- na schematycznym rysunku oka zaznacza soczewkę
- wymienia źródła dźwięku
- podaje przykłady dźwięków sprawiających przyjemność i dźwięków niekorzystnie
wpływających na organizm
- wymienia cechy dźwięku
- porównuje prędkość rozchodzenia się dźwięków w różnych ośrodkach
- omawia znaczenie sił oporu
- wymienia sposoby zmniejszania i zwiększania siły oporu
- przeprowadza doświadczenie porównujące siły oporu powietrza i wody
-omawia zależność między poszczególnymi czynnikami a wielkością siły oporu
- porównuje siły oporu powietrza i wody na podstawie przeprowadzonych doświadczeń
- wyjaśnia, na czym polega elektryzowanie ciał przez tarcie
- omawia sposób, w jaki ciała naelektryzowane oddziałują na ciała obojętne elektrycznie
- wyjaśnia, czym są wyładowania elektryczne
- wyjaśnia pojęcia: przewodniki, izolatory
- podaje wartość napięcia występującego w domowej instalacji elektrycznej, akumulatorach
samochodowych, bateriach
- wyjaśnia, czym jest prąd elektryczny
- określa podstawowe właściwości przewodników i izolatorów
- wyjaśnia pojęcie napięcia elektrycznego
- wymienia skutki przepływu prądu elektrycznego
- omawia wpływ przepływającego prądu na igłę magnetyczną
- wyjaśnia, czym jest promień świetlny
- omawia sposób powstawania cienia
- wyjaśnia, czym jest półcień
- omawia sposób rozchodzenia się światła
- wyjaśnia, dlaczego promień świetlny przedstawia się za pomocą strzałki
- przedstawia schematycznie powstawanie cienia i półcienia
- podaje przykłady wykorzystania camery obscury
- omawia zasadę działania camery obscury
- podaje przykłady przyrządów, w których wykorzystano zjawisko odbicia światła
- omawia wpływ barwy powierzchni na odbicie światła
- tłumaczy zjawisko załamania światła
- rysuje promień świetlny przechodzący z powietrza do innego ośrodka przezroczystego
- wykazuje, że światło białe jest mieszaniną wielu barw
- wyjaśnia pojęcie: odbicie zwierciadlane
- wymienia przykłady zjawisk związanych z odbiciem i załamaniem światła
- objaśnia, dlaczego światło białe ulega rozszczepieniu
- wyjaśnia, dlaczego za pomocą lupy można podpalić kartkę papieru
- omawia sposób odbierania wrażeń świetlnych przez oko człowieka
- opisuje budowę oka
- wyjaśnia pojęcia: ognisko, ogniskowa
- omawia sposób powstawania obrazu w oku
- wyjaśnia, kiedy ciała mają barwę czarną, a kiedy białą
- omawia cechy dźwięku
- opisuje wpływ hałasu na organizm człowieka
- wyjaśnia, na czym polega rozchodzenie się dźwięku
- porównuje prędkość światła i dźwięku (błyskawica, grzmot)
Odkrywamy tajemnice świata zwierząt
- wyjaśni pojęcie komórka
- wymienia miejsca, w których żyją zwierzęta
-przyporządkowuje poznane zwierzęta do kręgowców i bezkręgowców
- wyjaśnia, czym zwierzęta bezkręgowe różnią się od zwierząt kręgowych
- wymienia miejsca występowania płazińców i nicieni
- odróżnia na ilustracji płazińce od nicieni
- wskazuje wśród innych organizmów przedstawicieli parzydełkowców
- wskazuje 2 różnice między polipem i meduzą
-wymienia przynajmniej dwóch przedstawicieli parzydełkowców
- wykonuje schematyczne rysunki polipa i meduzy
- omawia budowę meduzy
- omawia budowę zewnętrzną tasiemca
- rozpoznaje na ilustracjach dżdżownicę i pijawkę
- opisuje budowę dżdżownicy
- omawia znaczenie dżdżownic w przyrodzie
- wymienia przynajmniej dwóch przedstawicieli pierścienic żyjących w Polsce
- omawia przystosowania dżdżownicy do życia w glebie
- wymienia przedstawicieli stawonogów
- rozpoznaje na ilustracjach zwierzęta należące do stawonogów
- opisuje budowę zewnętrzną pająka
- nazywa części ciała owada
- wymienia przykłady owadów żyjących na łące
- opisuje budowę zewnętrzną skorupiaków
- wymienia wspólne cechy budowy różnych grup stawonogów
- rozpoznaje na ilustracjach przedstawicieli poszczególnych grup stawonogów
- wymienia części ciała pająka, wskazując je na planszy
- zalicz pająki do pajęczaków
- określa środowisko życia pajęczaków
- wymienia miejsca, w których żyją mięczaki
- wymienia przedstawicieli mięczaków
- wymienia części ciała mięczaków na podstawie ilustracji
- wymienia cechy przystosowania ślimaków do środowiska
- wskazuje na ilustracji główne części ciała ryby
-rozpoznaje na ilustracjach po trzy gatunki ryb morskich i słodkowodnych
- wymienia cechy budowy zewnętrznej ryb świadczące o ich przystosowaniu do życia w
wodzie
- omówi sposoby odżywiania się ryb
- wymieni gatunki ryb słodkowodnych i morskich
- podaje przykłady zależności pokarmowych w środowisku słodkowodnym
- wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt wodno-lądowych
- wymienia przynajmniej trzech przedstawicieli płazów
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki płazów
- określa warunki środowiska życia płazów
- nazywa części ciała żaby
- wymienia cechy budowy zewnętrznej płazów świadczące o ich przystosowaniu do życia w
dwóch środowiskach
- podaje przykłady zwierząt należących do kręgowców i bezkręgowców
-omawia budowę komórki zwierzęcej
- wymienia hierarchicznie jednostki systematyczne w obrębie królestwa zwierząt
- wymienia charakterystyczne cechy kręgowców i bezkręgowców
- opisuje sposób zdobywania pokarmu przez parzydełkowce
- porównuje postać polipa meduzy
- wskazuje przystosowania w budowie tasiemca i glisty do trybu życia
- porównuje płazińce i nicienie
- omawia sposób zarażenia się pasożytami
- płazińcami i nicieniami
- wyjaśnia znaczenie terminu: pierścienice
- wyjaśnia, jaką funkcję pełni śluz, którym pokryte jest ciało dżdżownicy
- opisuje sposób poruszania się dżdżownicy
- omawia rolę dżdżownic w tworzeniu próchnicy
- omawia pokrycie ciała stawonogów
- porównuje budowę przedstawicieli poszczególnych grup stawonogów
- charakteryzuje przedstawicieli stawonogów
- wyjaśnia znaczenie pojęcia przeobrażenie
- wyjaśnia, na czym polega linienie u stawonogów
- podaje przykłady postaci larwalnych
- opisuje rozwój owadów na przykładzie motyla
- omawia przeobrażenia zupełne i niezupełne
- wymienia typy odnóży i aparatów gębowych, poda przykłady
- omawia znaczenie mięczaków w przyrodzie
- omawia sposób poruszania się ślimaka
- wskazuje różnice w budowie przedstawicieli poszczególnych grup mięczaków
- omawia sposób rozmnażania się ślimaków
- omawia sposób oddychania ryb - wyjaśnia określenie: ryby dwuśrodowiskowe
- opisuje przystosowanie ryb w budowie wewnętrznej do życia w środowisku wodnym
- wyjaśni rolę pęcherza pławnego u ryb
- omawia sposób rozmnażania się ryb
- charakteryzuje, podając przykłady, różnorodność gatunków ryb
- wymieni chronione gatunki ryb słodkowodnych
- omawia sposób oddychania płazów
- charakteryzuje wybranych przedstawicieli płazów
- uzasadnia konieczność ochrony płazów
- dzieli płazy na bezogonowe i ogoniaste, podając ich charakterystyczne cechy
- omawia cechy budowy zewnętrznej płazów świadczące o ich przystosowaniu do życia w
dwóch środowiskach
- opisuje rozwój żaby
- klasyfikuje, popierając przykładami, płazy na bezogonowe i ogoniaste
- rozpoznaje pospolite gatunki płazów
- wymienia cechy budowy gadów świadczące o ich przystosowaniu do życia na lądzie
- omawia poszczególne grupy gadów
- wymienia cechy odróżniające żmiję zygzakowatą od zaskrońca
- charakteryzuje gady jako kręgowce lądowe
Odkrywamy tajemnice świata zwierząt
- rozpoznaje na ilustracjach pięć gatunków płazów żyjących w Polsce
- wyjaśni znaczenie śluzu
- opisuje czynności życiowe płazów
- wymienia miejsca występowania gadów (prawie wszystkie kontynenty, głównie ląd,
niektóre występują w wodzie)
- przyporządkowuje pokazane na ilustracji gatunki gadów do poszczególnych grup
systematycznych
- wymienia miejsca występowania żmii zygzakowatej
- omawia budowę zewnętrzną gadów
- wyjaśnia, jak należy postępować po ukąszeniu przez żmiję
- wymienia elementy budowy skóry gadów chroniące przed urazami mechanicznymi
- omawia wybraną grupę gadów
- rozpoznaje przynajmniej trzy gatunki gadów żyjących w Polsce
- zalicza do gadów: jaszczurki, węże, żółwie i krokodyle
- rozumie na czym polega zmiennocieplność
- opisuje budowę zewnętrzną ptaka
- wymieni cechy budowy zewnętrznej ułatwiające ptakom lot
- omawia rolę kończyn tylnych u ptaków
- wyjaśnia pojęcia: stałocieplność, jajorodność
- rozróżnia na ilustracjach rodzaje piór u ptaków
- opisuje budowę pióra
- wymienia charakterystyczne cechy ptaków drapieżnych
-wymienia przynajmniej 2 gatunki ptaków zakładających gniazda na terenie Polsk
- podaje przykłady ptaków odlatujących z Polski
- wymienia 3 przykłady gatunków ptaków chronionych
- wymienia charakterystyczne cechy ptaków brodzących
- omawia sposób rozmnażania się ptaków
- omawia znaczenie ptaków w przyrodzie
- opisuje budowę jaja
- przyporządkowuje wybranych przedstawicieli ssaków do miejsc, w których żyją
- rozpoznaje na ilustracjach wybrane gatunki ssaków żyjących w Polsce
- rozpoznaje pospolite ssaki
- wymienia środowiska życia ssaków
- podaje przykłady ssaków z różnych środowisk
- omawia sposoby dokarmiania ssaków zimą
- omawia przekształcenia kończyn ssaków w zależności od pełnionych przez nie funkcji
- wymienia charakterystyczne cechy ssaków
- rozpoznaje wybrane gatunki ssaków chronionych w Polsce
- omawia znaczenie ssaków w przyrodzie
- rozumie na czym polega stałocieplność
- poznaje 5 gatunków ptaków występujących na danym terenie
- rozpoznaje przynajmniej 3 gatunki ssaków żyjących na danym terenie
- rozpoznaje gatunki ptaków krukowatych żyjących na danym terenie
- przyporządkowuje podane gatunki ssaków do miejsca ich występowania
- wymienia gatunki jaszczurek i węży
- porównuje budowę gadów i płazów
- omawia sposób rozmnażania się gadów
- rozpoznaje wszystkie gady występujące w Polsce
- wykazuje przystosowanie gadów do środowiska w budowie zewnętrznej i wewnętrznej
- omawia rolę poszczególnych rodzajów piór
- objaśnia, popierając przykładami, pojęcia: gniazdowniki i zagniazdowniki
- wykazuje przystosowania ptaków do lotu w budowie zewnętrznej i wewnętrznej
- wyjaśnia, dlaczego ptaki mają bardzo dobrze rozwinięty układ oddechowy
- wskazuje podobieństwa ptaków i gadów oraz różnice między nimi
- wyjaśnia, jakie znaczenie ma stałocieplność dla ptaków
- opisuje rozmnażanie się ptaków
- wymienia rodzaje piór i ich role
- podaje po trzy przykłady gniazdowników i zagniazdowników
- dzieli ptaki na zimujące w Polsce i odlatujące do ciepłych krajów
- omawia charakterystyczne cechy wybranych grup ptaków (strusie, pingwiny, blaszkodziobe)
- omawia budowę skóry ssaków
- omawia przystosowania ssaków do życia w różnych typach środowisk
- wymienia wytwory skóry ssaków
- charakteryzuje gromadę ssaków cechami budowy zewnętrznej i wewnętrznej
-omawia sposób oddychania ssaków
- omawia sposób rozmnażania i rozwój ssaków
- dzieli ssaki na stekowce, torbacze i ssaki łożyskowe
- wyjaśnia, czym jest i jaką rolę pełni łożysko
- zna rodzaje i funkcję zębów
-określa rodzaj pokarmu, którym żywi się dany ptak na podstawie jego obserwacji w terenie
- na podstawie obserwacji ssaka wymienia trzy cechy świadczące o jego przystosowaniu do
środowiska, w którym żyje
-rozpoznaje głosy pięciu gatunków ptaków
- rozpoznaje tropy wybranych (2-3) gatunków ssaków
Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
- wymienia składniki pogody
- opisuje pogodę aktualnie panującą w miejscu zamieszkania
- wymienia sposoby obserwacji i pomiaru poszczególnych składników pogody
- wyjaśnia różnicę między pogodą a klimatem
- charakteryzuje klimat występujący w Polsce
- odczytuje dane z prostych wykresów
- wyjaśnia pojęcia: pogoda, klimat
- odczytuje dane z wykresów
- analizuje proste wykresy i diagramy
- oblicza średnią temperaturę powietrza na podstawie danych w tabeli lub wykresu
klimatycznego
- wskazuje na mapie strefy klimatyczne Ziemi
- podaje przykład wybranego klimatu astrefowego
- wskazuje na mapie położenie trzech dowolnych stref krajobrazowych
- na podstawie mapy porównuje strefy klimatyczne występujące na półkuli północnej
południowej- wymienia cechy klimatu morskiego, kontynentalnego i górskiego
- wskazuje na mapie strefy krajobrazowe
- wymienia czynniki wpływające na rozmieszczenie stref klimatycznych
- wskazuje na mapie strefę wilgotnych lasów równikowych
-rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy wilgotnych lasów równikowych
- wymienia dwie cechy klimatu strefy wilgotnych lasów równikowych
- rozpoznaje na ilustracjach 3 rośliny występujące w wilgotnych lasach równikowych
- wyjaśnia pojęcie: deszcze zenitalne
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- omawia przystosowania wybranych roślin do życia w wilgotnym lesie równikowym
- charakteryzuje klimat równikowy na podstawie danych z wykresów
- podaje przykłady roślin, które można spotkać w wilgotnym lesie
-rozpoznaje na ilustracjach 5 zwierząt charakterystycznych dla wilgotnych lasów
równikowych
-omawia przystosowania wybranych zwierząt do życia w wilgotnym lesie równikowym
- wyjaśni pojęcie termitiery
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy sawann
- wymienia pory roku w strefie sawann
- rozpoznaje na ilustracjach 3 rośliny występujące na sawannach
-opisuje krajobraz sawanny
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- omawia przystosowania wybranych roślin do życia na sawannie
- pokazuje na mapie strefę sawann
- wymienia 3 gatunki roślin występujących na sawannach
- wyjaśnia zjawisko „koczowniczego trybu życia”
- rozpoznaje na ilustracjach 5 zwierząt żyjących na sawannach
- omawia przystosowania wybranych zwierząt do życia na sawannie
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy pustyń gorących
- wskazuje na mapie Saharę
- charakteryzuje klimat pustynny
- wymienia główne uprawy w oazach
- określa, jakie czynniki wpływają na występowanie danego klimatu
- określa, jakie informacje są zawarte na wykresie klimatycznym
- odczytuje z wykresu klimatycznego średnią temperaturę powietrza sumę opadów
atmosferycznych w poszczególnych miesiącach w Warszawie
- określa cechy klimatu na podstawie informacji zawartych na wykresie klimatycznym
- wykonuje obliczenia, wykorzystując dane zawarte na wykresie i na ich podstawie określa
cechy klimatu
- wyjaśnia pojęcie: strefy klimatyczne
- wyjaśnia pojęcie: klimat astrefowy
- omawia wpływ działalności człowieka na zmiany krajobrazów Ziemi
- wskazuje na mapie i omawia strefy krajobrazowe występujące na terenie Europy
- opisuje krajobraz wybranej strefy
- omawia związek między oświetleniem Ziemi a występowaniem stref klimatycznych
- opisuje wpływ oceanów i ukształtowania powierzchni na rozmieszczenie stref klimatycznych
- omawia zależność między strefami klimatycznymi a strefami krajobrazowymi
- przedstawia informacje na temat gatunków endemicznych (roślin i zwierząt) występujących
w wybranych strefach krajobrazowych
- wyjaśnia pojęcia: liany, epifity
- opisuje przebieg dnia w lesie równikowym
- wymienia warstwy lasu równikowego
- charakteryzuje warunki świetlne panujące w lesie równikowym
- wskazuje przyczyny zmniejszania się obszaru lasów równikowych
- omawia wpływ klimatu na powstanie strefy wilgotnych lasów równikowych
- wyjaśnia przyczynę małej żyzności gleb w lesie równikowym
- opisuje wilgotny las równikowy, uwzględniając warstwy roślinne i przykłady występujących
w nich roślin
- podaje przykłady działań człowieka w strefie wilgotnych lasów równikowych
- charakteryzuje faunę występującą w koronach drzew wilgotnych lasów równikowych
- omawia zagrożenia wynikające z działalności człowieka w strefie wilgotnych lasów
równikowych
- omawia rolę owadów żyjących w wilgotnych lasach równikowych
- opisuje roślinność sawanny
- na podstawie wykresu klimatycznego porównuje wysokości temperatury powietrza i ilości
opadów w porze suchej i deszczowej
- scharakteryzuje cechy klimatu panującego na sawannie
- porównuje wygląd sawanny w porze deszczowej i suchej
- charakteryzuje faunę sawanny
- opisze warunki życia ludzi zamieszkujących obszar sawanny
- omawia przystosowania roślin do życia w strefie sawann
- porównuje roślinność sawann i wilgotnych lasów równikowych
- charakteryzuje rodzaje sawann
- wymienia zalety życia w stadzie
- omawia zależności pokarmowe między zwierzętami żyjącymi na sawannie
- omawia warunki klimatyczne panujące w strefie pustyń gorących
- wymienia charakterystyczne elementy krajobrazu pustynnego (uedy, wyschnięte jeziora,
oazy)
- opisuje poszczególne rodzaje pustyń
- wskazuje największe pustynie na mapie
Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
- wskazuje na mapie strefę pustyń gorących
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- wymienia rodzaje pustyń
- wyjaśnia co to są uedy
- wyjaśnia znaczenie pojęcia oaza
- wymienia zajęcia mieszkańców pustyni
- rozpoznaje na ilustracjach 2 rośliny występujące w strefie pustyń gorących
- rozpoznaje na ilustracjach 3 zwierzęta żyjące na pustyniach
- na podstawie ilustracji wymienia 2 przystosowania dromadera do życia na pustyni
- omawia przystosowania roślin do wysokiej temperatury
- podaje przykłady przystosowań zwierząt do życia na pustyni
- wskazuje na mapie państwa strefy śródziemnomorskiej
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy śródziemnomorskiej
- rozpoznaje na ilustracjach 3 rośliny występujące w strefie śródziemnomorskie
- rozpoznaje na ilustracjach 3 zwierzęta żyjące w strefie śródziemnomorskiej
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- pokazuje na mapie strefę śródziemnomorską
- opisuje klimat śródziemnomorski, wykorzystując dane zawarte na wykresach
- wymienia typowe rośliny uprawiane w strefie śródziemnomorskiej
- podaje przykłady zwierząt żyjących w klimacie śródziemnomorskim
- wymienia nazwy 5 produktów otrzymywanych z roślin uprawianych w strefie
śródziemnomorskiej
- wskazuje na mapie najczęściej odwiedzane państwa strefy śródziemnomorskiej
- rozpoznaje na ilustracjach 5 roślin uprawianych w strefie śródziemnomorskiej
- pokazuje na mapie, gdzie występują pustynie piaszczyste, żwirowe i skaliste
- scharakteryzuje warunki życia ludzi zamieszkujących obszary pustynne
- wyjaśnia proces powstawania pustyń
- porównuje krajobrazy różnych rodzajów pustyń
- omawia przystosowania roślin do oszczędnego gospodarowania wodą
- omawia przystosowania 5 wybranych zwierząt do życia na pustyni
- opisuje przystosowania roślin do warunków klimatycznych
- opisuje życie mieszkańców strefy pustyń gorących
- omawia cechy klimatu śródziemnomorskiego
- wyjaśnia pojęcie: makia
- charakteryzuje roślinność śródziemnomorską
- wyjaśnia, dlaczego w strefie śródziemnomorskiej lasy zachowały się tylko w nielicznych
miejscach
- charakteryzuje uprawy w strefie śródziemnomorskiej
- charakteryzuje faunę śródziemnomorską
- omawia zmiany w szacie roślinnej strefy śródziemnomorskiej spowodowane działalnością
człowieka
- opisuje cechy roślin tworzących makię wyjaśnia pojęcie: roślinność twardolistna
- wymienia nazwy atrakcyjnych turystycznie miejsc leżących w strefie śródziemnomorskiej
- wyjaśnia, dlaczego basen Morza Śródziemnego jest atrakcyjny turystycznie
- pokazuje na mapie atrakcje turystyczne strefy śródziemnomorskiej
- wymienia korzystne i niekorzystne skutki rozwoju turystyki w strefie śródziemno-morskiej
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz stepowy
- rozpoznaje na ilustracjach 3 rośliny stepowe
- rozpoznaje na ilustracjach 5 zwierząt stepowych
- opisuje roślinność stepową
- wskazuje na mapie strefę stepów
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- omawia 3 wybrane przystosowania zwierząt do życia na stepie
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy północnych lasów iglastych
- rozpoznaje na ilustracjach 5 roślin występujących w tajdze
- wskazuje na mapie strefę północnych lasów iglastych
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
-przyporządkowuje podane rodzaje roślin do właściwych warstw tajgi
- opisuje klimat tajgi
- rozpoznaje na ilustracjach 5 zwierząt żyjących w tajdze
- na podstawie ilustracji omawia przystosowania 2 gatunków ssaków do życia w tajdze
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy tundry
- porównuje strukturę lasu liściastego i wilgotnego lasu równikowego
- opisuje życie zwierząt w lesie w poszczególnych porach roku
- wskazuje zależności między warunkami klimatycznymi a typem lasów
- opisuje życie mieszkańców strefy lasów liściastych i mieszanych
- rozpoznaje na ilustracjach 5 drzew liściastych
- na podstawie ilustracji omawia zmiany wyglądu drzewa liściastego w ciągu roku -wymienia
warstwy lasu
-rozpoznaje na ilustracjach 5 zwierząt występujących w lasach liściastych i mieszanych
- wymienia cechy klimatu umiarkowanego
- charakteryzuje warstwy lasu liściastego
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- omawia przystosowania zwierząt żyjących w lasach liściastych i mieszanych do warunków
zimowych
-wskazuje na mapie strefę lasów liściastych
- wymienia czynniki ograniczające zasięg występowania lasów liściastych i mieszanych
- omawia przystosowania drzew liściastych do zmian temperatury w ciągu roku
-wymienia gatunki drzew rosnących w lasach strefy umiarkowanej
- omawia zależności pokarmowe występujące w lesie
Poznajemy różnorodność krajobrazów Ziemi
Poznajemy
substancje i ich
przemiany
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki roślin występujących w strefie tundry
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki zwierząt występujących w tundrze przez cały rok
- wskazuje na mapie strefę tundry
- opisuje klimat tundry
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- rozpoznaje na ilustracjach zwierzęta występujące w tundrze podczas dnia polarnego wymienia przystosowania ssaków do życia w tundrze
- rozpoznaje na ilustracjach krajobraz strefy pustyń lodowych
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki zwierząt występujących w strefie pustyń lodowych
- na podstawie ilustracji omawia cechy budowy pingwina
- pokazuje na mapie Antarktydę
- opisuje warunki klimatyczne panujące na Antarktydzie
- wskazuje na mapie strefę pustyń lodowych
- odczytuje z wykresu klimatycznego przebieg temperatury powietrza i opadów
atmosferycznych
- rozpoznaje na ilustracjach ssaki żyjące na obszarach polarnych
- podaje przykłady roślin żyjących na Antarktydzie
- omawia przystosowania pingwinów do życia w klimacie polarnym
-wskazuje na mapie Alpy, Himalaje, Karpaty
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki zwierząt żyjących w Alpach
-wymienia po kolei piętra roślinne w Tatrach
- rozpoznaje na ilustracjach 3 gatunki roślin wysokogórskich
- omawia przystosowania wybranych gatunków zwierząt do życia w górach wysokich
- wyjaśnia pojęcia: step, pampa, preria
- porównuje przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w strefie lasów
liściastych i mieszanych oraz w strefie stepów
- omawia przystosowania roślin do życia na stepie
- porównuje warunki klimatyczne w strefie lasów liściastych i mieszanych oraz w strefie
stepów
- opisuje zmiany w szacie roślinnej stepów w ciągu roku
-podaje przykłady przekształcania stepów przez człowieka
- opisuje życie mieszkańców strefy stepów
- odróżnia prerię od pampy
- opisuje pory roku w strefie tajgi
- omawia przystosowania drzew iglastych do warunków klimatycznych panujących w strefie
tajgi
- omawia skutki występowania w tajdze wieloletniej zmarzliny -opisuje szatę roślinną tajgi
- opisuje zajęcia mieszkańców tajgi
- omawia przystosowania ptaków do życia w tajdze
- wymienia przykłady owadów, płazów i gadów żyjących w tajdze
- wyjaśnia pojęcia: tajga ciemna, tajga jasna
- omawia cechy klimatu panującego w strefie tundry
- omawia przystosowania roślin do warunków klimatycznych panujących w tundrze
- wyjaśnia, dlaczego na obszarze tundry nie występują lasy
- wyjaśnia, dlaczego występuje w tundrze dzień polarny i noc polarna
- opisuje życie mieszkańców tundry
- omawia cechy klimatu panującego w strefie pustyń lodowych
- rozpoznaje na ilustracjach rośliny występujące na obszarach polarnych
- omawia przystosowania ssaków do życia na obszarach polarnych
- wyjaśnia pojęcie: lądolód
- porównuje Arktykę i Antarktykę
- rozpoznaje na ilustracjach ssaki wodne zamieszkujące wody taczające pustynie lodowe
- wyjaśnia, dlaczego Antarktyda nazywana jest pustynią lodową
- podaje charakterystyczną cechę klimatu górskiego
- wymienia po kolei piętra roślinne w Alpach
- wymienia cechy krajobrazu wysokogórskiego
- wskazuje na mapie Himalaje, Koldyriery, Andy
- porównuje piętra roślinne Tatr i Alp
- omawia Charakterystyczne cechy budowy roślin wysokogórskich
- wyjaśnia, dlaczego w górach wysokich występuje piętrowy układ roślin
- wymienia przykłady mieszanin
- odróżni mieszaninę jednorodną i niejednorodną
- wyjaśni pojęcie mieszanina, mieszanina jednorodna i niejednorodna
- wskazuje przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych w przyrodzie
- wykonuje proste doświadczenie według instrukcji
- nazwie powietrze mieszaniną jednorodną
- wymieni główne składniki powietrza
-omawia cechy mieszaniny jednorodnej i niejednorodnej
- wyjaśni, kiedy woda jest mieszaniną jednorodną, a kiedy niejednorodną
-wyjaśnia pojęcie: mieszanina
- podaje przykłady substancji nierozpuszczalnych w wodzie
- wyjaśni pojecie stopu
- określi procentowy udział składników powietrza
Poznajemy substancje i ich przemiany
Odkrywamy, jak się
zmienia Ziemia
- uzasadni, dlaczego powietrze jest mieszaniną jednorodną
- uzasadni, że gleba jest mieszaniną niejednorodną
-bada doświadczalnie wpływ mieszania na szybkość rozpuszczania się cukru w wodzie
- formułuje wniosek na odstawie przeprowadzonego doświadczenia
- omówi jak powstaje roztwór
- sporządzi roztwór wodny soli, cukru
-omówi, jak powstaje roztwór
- nazwie składniki roztworu
- uzasadni, że woda jest uniwersalnym rozpuszczalnikiem
-wyjaśnia pojęcie mieszaniny jednorodnej na podstawie obserwacji mieszaniny wody i soli
lub wody i octu
-wymienia czynniki przyspieszające proces rozpuszczania
- podaje po 3 przykłady mieszanin jednorodnych i niejednorodnych
- podaje 2 przykłady wykorzystania różnych sposobów rozdzielania mieszanin w życiu
codziennym
-wymienia sposoby rozdzielania mieszanin niejednorodnych
- rozdziela mieszaninę siarki i opiłków żelaza
- oczyści wodę z widocznych zanieczyszczeń
-wymienia sposoby rozdzielania mieszanin jednorodnych
- omawia sposób rozdzielenia mieszaniny wody i soli
- do podanych mieszanin dobiera sposób ich rozdzielenia -rozdziela mieszaninę soli z cukrem
pudrem
- wykonuje proste doświadczenia według instrukcji
-nazywa przemiany stanów skupienia substancji
-wyjaśni, jaki składnik powietrza bierze udział w spalaniu
- omówi zasady postępowania podczas pożaru i zastosuje je w razie wypadku
- wymieni substancje, które ulegają korozji
- wyjaśni, po co organizmy żywe oddychają
-wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem a topnieniem substancji
- podaje przykłady przemian nieodwracalnych zachodzących w najbliższym otoczeniu
- wymienia cechy spalania
- podaje przykłady zniszczeń wywołanych przez korozję
- wyjaśni, dlaczego nie powinniśmy otwierać okien podczas pożaru
- określi sposoby zapobiegania korozji
-omówi skład niektórych stopów
- określi zastosowanie stopów w życiu człowieka
- wyjaśni pojęcia: roztwór, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona
- rozpoznaje substancje rozpuszczalne i nierozpuszczalne
- podaje inne przykłady rozpuszczalników niż woda
- omówi doświadczenie
- wyjaśnia, na czym polega rozpuszczanie
- określi znaczenie roztworów w przyrodzie
- uzasadni, że nie wszystkie roztwory są przyjazne środowisku
- omówi doświadczenie i wyciągnie wnioski
- do poznanych sposobów rozdzielania mieszanin dobiera przykłady z życia codziennego
-omawia filtrację jako sposób rozdzielenia mieszaniny niejednorodnej
-rozdziela dwoma sposobami mieszaninę wody i kredy
- opisuje sposoby rozdzielania składników mieszanin i zastosuje je w praktyce
- wyjaśnia, dlaczego podczas rozdzielania składników mieszanin jednorodnych wykorzystuje
się różnice w temperaturze wrzenia lub krzepnięcia składników mieszanin
- omawia sposoby rozdzielenia wody i piasku oraz wody i węgla leczniczego
- rozdziela mieszaninę mąki ziemniaczanej i cukru
- wykorzystując różną rozpuszczalność tych substancji w wodzie
- omówi wynik doświadczenia i wyciągnie prawidłowe wnioski
- wyjaśnia, na czym polega przemiana odwracalna i nieodwracalna
- opisuje proces spalania
- wyjaśni, dlaczego gaśnice zawierają dwutlenek węgla, a nie tlen
- opisuje proces utleniania
- wyjaśni, na czym polega korozja
- wyjaśni, w jakich warunkach powstaje korozja
-opisuje spalanie jako przykład przemiany nieodwracalnej
-porównuje procesy utleniania, spalania i oddychania
- wyjaśni, dlaczego spalenie z wydzielaniem dużej ilości dwutlenku węgla jest ekologicznym
problemem
-określi oddychanie jako inny przykład utleniania
- podaje przykłady zasobów przyrody
- podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych
- wymienia przynajmniej 3 działania człowieka, które przyczyniają się do wyczerpywania
zasobów przyrody
-wyjaśnia pojęcie: zasoby przyrody
- klasyfikuje zasoby przyrody na zasoby przyrody ożywionej i nieożywionej
- wymienia przykłady zasobów przyrody ożywionej i nieożywionej
- podaje 2 przykłady globalnych skutków zanieczyszczeń środowiska
- wymienia 2 sposoby zapobiegania powstawaniu „dziury ozonowej"
- wymienia przyczyny zanieczyszczeń środowiska
- charakteryzuje wyczerpywalne zasoby przyrody
- omawia na przykładach odtwarzanie się zasobów przyrody
- podaje przykłady zasobów odnawialnych i nieodnawialnych przyrody
- wyjaśnia, czym są odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody
- wyjaśnia, dlaczego zanieczyszczenia powietrza należą do szczególnie niebezpiecznych
- wyjaśnia, jak powstaje „dziura ozonowa”
- wyjaśnia, czym jest ozon
- omawia skutki istnienia „dziury ozonowej”
-- wyjaśnia rolę gazów cieplarnianych
- wymienia czynniki wpływające na wzrost ilości gazów cieplarnianych w atmosferze
Odkrywamy, jak się
zmienia Ziemia
- wyjaśnia pojęcie: dziura ozonowa
- wyjaśnia rolę warstwy ozonowej
- wymienia nazwy gazów cieplarnianych
- podaje 2 sposoby zmniejszenia ilości gazów cieplarnianych
- wymienia 2 źródła kwaśnych opadów
- na podstawie schematu omawia powstawanie efektu cieplarnianego
- podaje przykłady negatywnego wpływu kwaśnych opadów na stan środowiska
- proponuje 2 sposoby ratowania ginących gatunków roślin i zwierząt
- podaje przykłady pamiątek z podróży (przedmiotów), których przywożenie jest zabronione
- wyjaśnia, w jaki sposób powstają kwaśne opady
- omawia skutki wzrostu ilości gazów cieplarnianych na środowisko przyrodnicze
- podaje sposoby zapobiegania powstawaniu kwaśnych opadów
- podaje przykłady działań na rzecz ochrony przyrody prowadzonych przez organizacje
międzynarodowe
- podaje przykłady zadań z zakresu ochrony przyrody wymagających międzynarodowej
współpracy
- podaje przykłady międzynarodowych konwencji na rzecz ochrony przyrody
Zgodnie z Program nauczania przyrody w klasach 4–6 szkoły podstawowej, „Tajemnice przyrody” aut. Jolanta Golanko