Funkcjonowanie mechnizmów stabilizujących unię gospodarczą i

Zeszyty
Naukowe nr 734
Akademii Ekonomicznej w Krakowie
2006
Artur Nowak-Far
Katedra Prawa Europejskiego
Szkoła Główna Handlowa
Funkcjonowanie mechnizmów
stabilizujących unię gospodarczą
i walutową. Przeszłość,
teraźniejszość i przyszłość
1. Mechanizmy stabilizujące unię gospodarczą i walutową
Mianem mechanizmów stabilizujących unię gospodarczą i walutową można
określić wszystkie te instytucje prawa wspólnotowego (rozumiane jako jego konstrukty), które mają na celu zapewnienie jej sprawnego funkcjonowania i utrzymanie jej w stanie pożądanej, założonej przez prawodawcę wspólnotowego,
sprawności. Ich funkcją jest zarówno zapewnienie tych warunków niejako ex ante,
w momencie przystępowania poszczególnych krajów członkowskich do strefy jednolitej waluty euro, jak i zapewnienie właściwej stabilizacji ex post, już po przejściu państw członkowskich do etapu, na którym są one objęte jednolitą polityką
pieniężną europejskiego systemu banków centralnych (ESBC). Do wszystkich tych
mechanizmów można zaliczyć następujące instytucje:
– kryteria konwergencji prawnej i ekonomicznej, warunkujące przystąpienie
państw członkowskich Unii Europejskiej do strefy jednolitej polityki pieniężnej,
– przepisy zabezpieczające dyscyplinę finansów publicznych, w tym zabezpieczające przed monetyzacją deficytu budżetowego,
– przepisy zapewniające koordynację polityki gospodarczej państw członkowskich UE wobec siebie.
Wspólną funkcją tych mechanizmów jest wymuszenie takiej polityki gospodarczej krajów członkowskich Unii Europejskiej, która – najogólniej rzecz biorąc – opierałaby się na pewnej liczbie istotnych z makroekonomicznego punktu
Buk.indb 5
1/16/08 2:37:31 PM
Artur Nowak-Far
widzenia, a akceptowalnych z politycznego punktu widzenia elementach wspólnych dla całej UE. Inną ważną rolą instytucji stabilizujących jest stworzenie systemu skutecznych narzędzi perswazji politycznej, sprzyjających pogłębianiu integracji ekonomicznej w zakresie niezbędnym do prawidłowego działania unii walutowej teraz i w przyszłości.
2. Kryteria konwergencji prawnej i ekonomicznej
Przyjęte w traktacie z Maastricht kryteria konwergencji prawnej i ekonomicznej
mają długą historię. Sięga ona dyskusji nad możliwością tworzenia unii walutowej
i warunkami jej trwałości, która miała szereg momentów kulminacyjnych w latach
50. i 60. (w szczególności w studiach Triffina, Friedmana i Mundella), zaś później przerodziła się w dyskusję monetarystów z ekonomistami. W odniesieniu do
kwestii konwergencji prawnej (utożsamianej z niezależnością banku centralnego)
współczesną dyskusję rozpoczęła niemiecka debata konstytucyjna w 1948 r., która
rozwinęła się nieco później – w 1957 r., kiedy w RFN przyjmowano nową ustawę
o Deutsche Bundesbank. Dyskutowano na temat korzyści i kosztów wynikających
z wprowadzenia do niektórych współczesnych systemów politycznych znacząco
niezależnego (w wykonywaniu swoich kompetencji) banku centralnego, który
– z punktu widzenia rządu odpowiedzialnego za prowadzenie polityki fiskalnej
– może wręcz przyczyniać się do zwiększenia jej kosztów transakcyjnych. Polityczne polemiki w sprawie pozycji banku centralnego w systemie ustrojowym
państwa przybrały zaś postać argumentacji koncentrującej się wokół zagadnienia
odpowiedzialności przedmiotowej i podmiotowej banków centralnych.
Zob. w szczególności: R. Triffin, Europe and the Money Muddle: From Bilateralism to Near-Convertibility 1947–1956, Yale University Press, New Haven 1957.
Zob. np. zbiór esejów M. Friedmana, The Optimum Quantity of Money and Other Essays,
University of Chicago Press, Chicago 1969.
Zob. np. R.A. Mundell, Monetary Theory, Goodyear, Pacific Palisades 1971.
Zob. K. Stern, Die Notenbank im Staatsgefüge [w:] Deutsche Bundesbank (Hgs.), Fünfzig
Jahre Deutsche Mark: Notenbank und Währung in Deutschland seit 1948, C.H. Beck, München
1998, s. 141–192.
Zob. przegląd dyskusji w: A. Wojtyna, Szkice o niezależności banku centralnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa–Krakow 1998.
Zob. w szczególności: F. Amtenbrink, The Democratic Accountability of Central Banks:
A Comparative Study of the European Central Bank, Hart Publishing, Oxford 1999; A. Nowak-Far,
Granice niezależności banku centralnego w Unii Europejskiej [w:] Wzrost gospodarczy i rozwój
społeczny jako paradygmaty współczesności, red. J. Osiński, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
2003, s. 701–718.
Buk.indb 6
1/16/08 2:37:32 PM
Funkcjonowanie mechanizmów stabilizujących…
Przyjęte w odniesieniu do kryteriów konwergencji ekonomicznej rozwiązania stanowią kompromis pomiędzy stanowiskiem wspomnianych ekonomistów,
idących tropem dyskusji z lat 50. (m.in. studium Triffina) i podkreślających, że
warunkiem trwałej unii walutowej w Europie jest uprzednie zapewnienie w miarę
pełnej konwergencji gospodarczej krajów EWG, oraz monetarystów, którzy we
wprowadzeniu jednolitej polityki pieniężnej widzieli czynnik katalizujący wtórną
konwergencję gospodarczą w krajach w niej uczestniczących. Wspomniany kompromis wyraża się w tym, że kryteria konwergencji traktatu z Maastricht mają
charakter określany jako „nominalny” – co ma oznaczać, że nie obejmują one
szerokiego spektrum innych mierników zbieżności gospodarczej poszczególnych
krajów UE, w tym w szczególności PKB. Kompromisu można doszukiwać się
także w przyjęciu w traktacie z Maastricht rozwiązania dla całej Unii jednorodnego (bo stanowiącego jedną, spójną kategorię makroekonomiczną), ale nie
jednolitego (bo niestanowiącego jednolitej koncepcji wykonawczej) celu polityki
pieniężnej, jakim jest stabilność cen.
Przyjęte rozwiązania nie były przedmiotem szczególnie ważnych prac modyfikujących Konwentu, który ostatecznie zakceptował stanowisko przejęcia obecnego uregulowania kryteriów konwergencji. W odniesieniu do jednego z kryteriów
monetarnych – kryterium stabilizacji kursu walutowego, prace nad traktatem konstytucyjnym i jego ostateczna postać dały jednak sygnał dotyczący jego obecnego kształtu. Już obecna regulacja TWE nie jest w tym zakresie jasna, wymaga
„poszanowania zwykłych marginesów wahań kursów przewidzianych mechanizmem wymiany walut europejskiego systemu walutowego przez co najmniej
dwa lata, bez dewaluacji w stosunku do waluty innego państwa członkowskiego”.
Nawiązuje więc ona do jednego ze składników Europejskiego Systemu Walutowego, tzw. ERM, który został wraz z całym systemem zniesiony w 1998 r. i zastąpiony nowym, nieco inaczej zbudowanym, mechanizmem stabilizacji kursów, określanym jako ERM2. W związku z tą zmianą po 1998 r. zrodziła się
wątpliwość, jak należy interpretować wspomniane stabilizacyjne kryterium konwergencji. Najwłaściwszą interpretacją jest taka, że jego spełnienie musi się wiązać z rzeczywistym zapewnieniem stabilności kursu walutowego w sposób, który
był właściwy dla Europejskiego Systemu Walutowego. Można go więc spełnić i uczestnicząc w ERM2, i nie uczestnicząc w nim, ale zapewniając odpowiednią stabilność kursową. Taka właśnie, już obecna w literaturze , interpretacja została w projekcie traktatu konstytucyjnego ogłoszonym przez Komisję
A. Nowak-Far, Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie, C.H. Beck, Warszawa 2001,
s. 22–24.
D. Gros, N. Thygesen, European Monetary Integration: From the European Monetary System to Economic and Monetary Union, Longman, Harlow 1998, s. 441–446; A. Nowak-Far, Unia
Gospodarcza i Walutowa…, s. 167–168.
Buk.indb 7
1/16/08 2:37:32 PM
Artur Nowak-Far
właściwie zniesiona, gdyż formułował on omawiane kryterium wyraźnie w kategoriach uczestnictwa w ERM2. W ostatecznej jednak wersji traktatu powrócono
do pierwotnego jego określenia, pochodzącego z TWE, co nie może być uznane
za przypadkowe i stanowi – zdaniem autora artykułu – powrót do bardziej elastycznej formuły monetarnego kryterium konwergencji stabilności kursowej.
3. Reguły dyscypliny finansów publicznych
Dyskusja dotycząca konieczności prowadzenia zdyscyplinowanej polityki finansów publicznych ma w ekonomii charakter pierwotny – była ona przedmiotem jeszcze teorii klasycznych (np. w postaci żywo obecnie dyskutowanego Ricardiańskiego
teorematu ekwiwalentności10). Pewien dorobek empiryczny w tym zakresie został
zgromadzony w okresie funkcjonowania XIX-wiecznych unii walutowych, w szczególności najtrwalszej z nich – Unii Austro-Węgierskiej11.
Traktat rzymski w swojej pierwotnej formie nie zawierał istotniejszych postanowień bezpośrednio dotyczących dyscypliny finansów publicznych. Czynił to jednak pośrednio w przepisach dotyczących polityki gospodarczej: koniunktury oraz
bilansu płatniczego (art. 103–109). Wspomniane przepisy w zasadzie umożliwiały
Komisji i Radzie tworzenie takich środków koordynacji polityki gospodarczej również w wymiarze fiskalnym, które pozwalały uniknąć mocniejszych środków nacisku. Problem ten został rozstrzygnięty dopiero w traktacie z Maastricht, który
zawierał konkretne i wyposażone w odpowiednio poważne sankcje postanowienia,
utrudniające lub wręcz uniemożliwiające państwom członkowskim odchodzenie od
określonych w TWE (i w załączonych do niego protokołach) dopuszczalnych granic deficytu budżetowego i długu publicznego. Szczególnie kontrowersyjne w tym
zakresie okazało się wzmocnienie przyjętej konstrukcji, której prawodawca unijny
przypisywał funkcję stabilizującą UGiW, postanowieniami pakietu legislacyjnego
A. Nowak-Far, Unia gospodarcza i pieniężna [w:] Zmiany w dziedzinie rynku wewnętrznego
i polityk sektorowych, red. J. Barcz, Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2005, s. 29–36.
10
Przyczynkiem do dyskusji są uwagi D. Ricardo na temat zależności długu publicznego
i obciążeń podatkowych, zawarte w jego pracy pt. Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania,
PWE, Warszawa 1957, s. 279–296.
11
W tym zakresie najbardziej reprezentatywne wydają się badania Komlosa i studium Flandreau. J. Komlos, The Austro-Hungarian Empire as a Custom Union: Economic Development
in Austria-Hungary in the 19th Century, Princeton University Press, Princeton 1983; M. Flandreau,
The Bank, the States, and the Market: An Austro-Hungarian Tale for Euroland, 1867–1914 [w:]
Monetary Unions: Theory, History, Public Choice, F.H. Capie, G.E. Wood (eds.), Routledge, London 2003, s. 111–135.
Buk.indb 8
1/16/08 2:37:32 PM
Funkcjonowanie mechanizmów stabilizujących…
– Paktu Stabilności i Wzrostu z 1997 r. Badania (np. Korkmana12) wykazywały niejednoznaczność efektów stabilizacyjnych tak ukształtowanego narzędzia nacisku na
państwa członkowskie. Podniosły się także głosy przeciwne PSiW (np. wypowiedzi
Eichengreena13), podkreślające, że przyjęte w nim rozwiązania mogą uniemożliwić
dalszą harmonizację lub koordynację polityki fiskalnej. Wspomniany już Eichengreen wskazywał, że w warunkach jednolitej polityki pieniężnej i przy znacznych
ograniczeniach budżetowych „automatyczne stabilizatory fiskalne będą jedynym
dostępnym rządom środkiem walki z szokami makroekonomicznymi. Wszakże
ścisłe przestrzeganie procedury nadmiernego deficytu, wspartej przez (…) pakt
stabilizacyjny może to uniemożliwić i doprowadzić do pozbawienia skuteczności
jedynego pozostałego czynnika absorbującego szoki (…). Rządy narodowe dalej
będą jednak ściągać większość podatków europejskich, a kontrolowanie przez nie
podstawy opodatkowania daje im (…) możliwość (…) wykorzystania ich własnych
instrumentów podatkowych do rozwiązywania problemów fiskalnych”14.
Już w pracach Konwentu zgłoszono szereg propozycji złagodzenia PSiW.
W szczególności proponowano, by kryteria deficytu budżetowego uwzględniały
„elementy strukturalne” oraz „złotą zasadę” dotyczącą inwestycji publicznych,
jednak bez bliższego określenia docelowego kształtu legislacji. Propozycje te nie
zostały w ostatecznej wersji traktatu konstytucyjnego uwzględnione.
Stały się one jednak przedmiotem debaty politycznej wywołanej brakiem odpowiedniej sprawności traktatowego mechanizmu stabilizacji w odniesieniu do procedury unikania nadmiernych deficytów (PND) w przypadku zbiegu interesów dwu
dużych krajów UE – Francji i RFN, już w 2003 r. Jej reperkusją było orzeczenie
Trybunału Sprawiedliwości 27/04 „Komisja przeciwko Radzie” z 2004 r.15 Jej kulminacją było przedstawienie przez Radę Europejską 22 i 23 marca 2004 r. wniosków o zmianę PSiW tak, by nastąpiło m.in. „wzmocnienie jego przejrzystości oraz
krajowej własności ram fiskalnych UE” oraz by wzmocnieniu uległa jego siła nacisku. We wnioskach Rady Europejskiej podkreślono także konieczność zapewnienia
równości traktowania wszystkich krajów Unii w kontekście stosowania Paktu oraz
jego uelastycznienia. Najbardziej fundamentalne zmiany w tym zakresie zasugerowane Komisji polegają na:
12
S. Korkman, Fiscal Policy Coordination in EMU: Should It Go Beyond the SGP? [w:]
The Stability and Growth Pact: The Architecture of Fiscal Policy in EMU, A. Brunila, M. Buti,
D. Franco (eds.), Palgrave, Basingstoke 2001, s. 287–308.
13
Zob. B. Eichengreen, European Monetary Unification: Theory, Practice, and Analysis, The
MIT Press, Cambridge 1997, s. 225–269.
14
B. Eichengreen, Epilogue: Inconsistent Quartets [w:] tegoż, European Monetary…,
s. 324–325.
15
Buk.indb 9
Orzeczenie niepublikowane.
1/16/08 2:37:33 PM
10
Artur Nowak-Far
1) odejściu od formuły art. 104 TWE – od utrzymywania średniookresowej
pozycji fiskalnej „blisko równowagi lub w stanie nadwyżki budżetowej” (w tym
odejścia od sztywnego wskaźnika 3% PKB dla deficytu budżetowego oraz 60%
dla długu publicznego) przez przyjęcie bardziej elastycznej formuły, biorącej pod
uwagę zróżnicowanie gospodarcze i fiskalne państw członkowskich, jak również
ich różny poziom ryzyka fiskalnego, które uzależnione jest także od różnic w tendencjach demograficznych i wynikających z nich szczególnych obciążeń systemów
emerytalnych,
2) przyjęciu modelu reakcji zapobiegającej tworzeniu się nadmiernych deficytów, uwzględniającej cykliczność gospodarki,
3) uznaniu konieczności wzięcia pod uwagę ciężarów finansów publicznych,
wynikających z reform strukturalnych w krajach członkowskich (w szczególności
przez przyjęcie praktyki porównania ich długoterminowych efektów finansowych
z krótkoterminowymi wydatkami na nie),
4) pewnym złagodzeniu mechanizmu sanacyjnego PSiW, głównie przez rozłożenie procedury w czasie i wprowadzenie elementów szerszej konsultacji w przypadku wystąpienia deficytów,
5) rozluźnieniu kryteriów pozwalających uznać szczególność sytuacji powstania
nadmiernych deficytów oraz umożliwienie wzięcia pod uwagę innych czynników
przyczyniających się do ich wzrostu, np. wydatków na B+R w ramach realizacji
celów strategii lizbońskiej.
4. Koordynacja polityki gospodarczej
Koordynacja polityki makroekonomicznej państw członkowskich Unii Europejskiej odbywa się na podstawie tzw. ogólnych wytycznych polityki gospodarczej
(broad economic policy guidelines, BEPG). Ich historia, a właściwie historia
owej koordynacji, jest stosunkowo długa i sięga początków integracji w ramach
Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Artykuł 105 Traktatu EWG przewidywał
bowiem, że państwa członkowskie będą koordynować swoją politykę gospodarczą,
odpowiednio organizując w tym celu współpracę pomiędzy swoją administracją
i bankami centralnymi oraz korzystając ze wskazówek udzielanych przez Komisję. Jedynie w przypadku szczególnych trudności gospodarczych Komisja miała
obowiązek kierować do Rady zalecenia w sprawie konkretnej formy wzajemnej
pomocy w postaci zastosowania wobec danego kraju określonego środka, np. polityki handlowej. Celem tego rozwiązania było umożliwienie każdemu państwu
EWG prowadzenie polityki gospodarczej zgodnej z wymogami art. 104 TEWG,
a więc takiej, która zmierza do osiągnięcia „równowagi całości swego bilansu płatniczego oraz umocnienia zaufania do swej waluty, czuwając przy tym nad zapewnieniem wysokiego poziomu zatrudnienia oraz stałości cen”.
Buk.indb 10
1/16/08 2:37:33 PM
Funkcjonowanie mechanizmów stabilizujących…
11
Charakterystyczną (tendencją) rozwojową koordynacji polityki makroekonomicznej jest w zasadzie stałe rozrastanie się jej treści. Widać to choćby przy
porównaniu dość wczesnych aktów prawnych o funkcji koordynacyjnej, przyjętych
w ramach realizacji planu Wernera w pierwszej połowie lat 70., z obecnymi BEPG.
Tendencję tę można także zaobserwować w odniesieniu do ogólnych wytycznych
w ich obecnej postaci prawnej16. Wynika to najpewniej z oczekiwania, że BEPG
staną się narzędziem coraz szerszej koordynacji, w tym i takiej, której cele wykraczają poza obecną regulację TWE dotyczącą UGiW i odnoszą się np. do zadań
wynikających ze strategii lizbońskiej. Stąd także bierze się widoczna w pracach
Konwentu oraz we wnioskach Rady Europejskiej z marca 2005 r. intencja nadania im szerokiej formuły oraz zwiększenia ich roli17. Osiągnięcie tego celu będzie
się jednak odbywać kosztem zwiększenia szczegółowości BEPG, co w warunkach
okresowych zakłóceń równowagi gospodarczej może okazać się niepożądane.
5. Wnioski
Mechanizmy stabilizacyjne UGiW są trwałym elementem unijnego acquis.
Mają one swoją tradycję i podbudowę teoretyczną. Obecnie wszystkie te mechanizmy (poza kryteriami konwergencji prawnej) podlegają modyfikacjom, wynikającym najpewniej z poszerzenia UE. W nie mniejszym stopniu stanowią one
wyraz refleksji wynikającej z doświadczeń nagromadzonych przez jej państwa
członkowskie i instytucje.
Najistotniejsze w tym zakresie są zmiany zaproponowane przez Radę Europejską w marcu 2005 r. w odniesieniu do Paktu Stabilności i Wzrostu. Zdaniem
autora niniejszego artykułu nie są to propozycje zmiany fundamentalnej, przede
wszystkim dlatego, że w podstawowym wymiarze zachowano w nich pierwotne
funkcje i pierwotne mechanizmy wymuszające dyscyplinę finansów publicznych.
Propozycje Rady Europejskiej są w większości na tyle ogólne, że pozwalają Komisji na wybór wielu konkretnych rozwiązań legislacyjnych, które mają być zawarte
dopiero w jej wnioskach prawotwórczych. Należy przy tym pamiętać, że jakiekolwiek jej wnioski będą musiały się mieścić w granicach ogólnych celów zamierzonej reformy, wśród których zwiększenie efektywności PSiW oraz siły jego
narzędzi perswazji mają szczególne znaczenie, niedostrzegane przez pośpiesznych
komentatorów i krytyków wyników ostatniego, brukselskiego szczytu UE.
16
Badaniami w tym zakresie zajmują się obecnie S. Deroose, D. Hudson i J. Kuhlmann.
Rada Europejska w Brukseli 22–23 marca 2005 r. Konkluzje Prezydencji, DOC/05/1: Załącznik II.
17
Buk.indb 11
1/16/08 2:37:34 PM
12
Artur Nowak-Far
Literatura
Amtenbrink F., The Democratic Accountability of Central Banks: A Comparative Study
of the European Central Bank, Hart Publishing, Oxford 1999.
Eichengreen B., Epilogue: Inconsistent Quartets [w:] tegoż, European Monetary Unification: Theory, Practice, and Analysis, The MIT Press, Cambridge 1997.
Eichengreen B., European Monetary Unification: Theory, Practice, and Analysis, The
MIT Press, Cambridge 1997.
Flandreau M., The Bank, the States, and the Market: An Austro-Hungarian Tale for Euroland, 1867–1914 [w:] Monetary Unions: Theory, History, Public Choice, F.H. Capie,
G.E. Wood (eds.), Routledge, London 2003.
Friedman M., The Optimum Quantity of Money and Other Essays, University of Chicago
Press, Chicago 1969.
Gros D., Thygesen N., European Monetary Integration: From the European Monetary
System to Economic and Monetary Union, Longman, Harlow 1998.
Komlos J., The Austro-Hungarian Empire as a Custom Union: Economic Development in
Austria-Hungary in the 19th Century, Princeton University Press, Princeton 1983.
Korkman S., Fiscal Policy Coordination in EMU: Should It Go Beyond the SGP? [w:]
The Stability and Growth Pact: The Architecture of Fiscal Policy in EMU, A. Brunila,
M. Buti, D. Franco (eds.), Palgrave, Basingstoke 2001.
Mundell R.A., Monetary Theory, Goodyear, Pacific Palisades 1971.
Nowak-Far A., Granice niezależności banku centralnego w Unii Europejskiej [w:] Wzrost
gospodarczy i rozwój społeczny jako paradygmaty współczesności, red. J. Osiński,
Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2003.
Nowak-Far A., Unia gospodarcza i pieniężna [w:] Zmiany w dziedzinie rynku wewnętrznego i polityk sektorowych, red. J. Barcz, Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa
2005.
Nowak-Far A., Unia Gospodarcza i Walutowa w Europie, C.H. Beck, Warszawa 2001.
Ricardo D., Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania, PWE, Warszawa 1957.
Stern K., Die Notenbank im Staatsgefüge [w:] Deutsche Bundesbank (Hgs.), Fünfzig Jahre
Deutsche Mark: Notenbank und Währung in Deutschland seit 1948, C.H. Beck, München 1998.
Triffin R., Europe and the Money Muddle: From Bilateralism to Near-Convertibility
1947-1956, Yale University Press, New Haven 1957.
Wojtyna A., Szkice o niezależności banku centralnego, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa–Krakow 1998.
Stability Mechanisms of Economic and Monetary Union: Past, Present
and Future
There are three basic mechanisms that are meant to provide fundamental stability to
Economic and Monetary Union in Europe (EMU):
– legal and economic convergence criteria, which are prerequisites for the participation
of any EU country in the single monetary policy of the third stage of EMU (associated
with the adoption of the euro),
Buk.indb 12
1/16/08 2:37:34 PM
Funkcjonowanie mechanizmów stabilizujących…
13
– EC Treaty provisions safeguarding minimum discipline in public finance, including
those dissuading EU member states from “monetarising” their public deficits,
– EC Treaty provisions ensuring coordination of economic policies among EU member
states.
All these stabilising mechanisms have proven to be quite a stable element of the EC
acquis. They are also part of a major practical and theoretical tradition in Europe, which
even draws from the classical school of economics (e.g., Ricardo).
At present, all the stability mechanisms of the EMU are open to serious debate. All of
them, with the exception of the legal convergence criteria, have recently been reviewed.
The culmination of these reviews was the European Council summit in March 2005,
where member states expressed their desire to amend the Stability and Growth Pact (SGP)
in order to give it more flexibility. However, the proposed changes are not meant to alter
the stability mechanisms themselves. They rather seem to reflect experience with the
SGP under existing business cycle trends in the EU and to address the EU’s increased
economic divergence resulting from enlargement in 2004. The March 2005 European
Council proposals addressed to the Commission are, in the author’s view, of a general
nature and intended to be further interpreted by the Commission. As a result, they give
the Commission enough room for manoeuvre to formulate a proposal that could balance
experience with the SGP and the need for its increased flexibility with the general interest
in preserving the sustainability of the EMU.
Buk.indb 13
1/16/08 2:37:34 PM