Jan Paweł II, Benedykt XVI i Franciszek

PAPIEŻE XXI WIEKU
Jan Paweł II
Benedykt XVI
Franciszek
TEKST
Andrzej Medard Konieczny
Jan Paweł II
Jan Paweł II
Karol Wojtyła
18 maja 1920 roku – 2 kwietnia 2005 roku
Karol Wojtyła urodził się 18 maja 1920 roku
w Wadowicach. Jego ojciec, również Karol, był
wojskowym w Powiatowej Komendzie Uzupełnień. Dzięki temu zatrudnieniu mógł utrzymać
całą rodzinę. Matka, Emilia z Kaczorowskich,
pracowała dorywczo jako szwaczka. Karol miał
starszego brata Edwarda i siostrę Olgę, która nie
przeżyła wieku niemowlęcego. Jako dziewięcioletni chłopiec stracił matkę. Trzy lata później zmarł
na szkarlatynę Edward, mając zaledwie 26 lat.
Małego Karola nazywano zdrobniale Lolkiem. Lubił grać w piłkę nożną i jeździć na
nartach. W wolnym czasie brał również udział
w wycieczkach krajoznawczych. Często też wybierał się ze swoim ojcem na
spacery w okolice Wadowic.
W roku 1930 rozpoczął edukację w miejscowym gimnazjum. Zachęcony
przez swojego katechetę zapisał się do kółka ministranckiego, którego później został prezesem. W tym samym czasie odkrył w sobie talent aktorski,
dlatego chętnie angażował się w przedstawienia przygotowywane przez lokalny zespół teatralny.
Podczas wizytacji parafii młody Wojtyła witał biskupa Sapiehę. Duchowny, zdumiony dojrzałością chłopaka, zapytał go wówczas, kim pragnie zostać
w przyszłości, a on odparł, że aktorem. Na to biskup odpowiedział: „Szkoda,
że nie księdzem”.
14 maja 1938 roku Karol zdał maturę z wynikiem celującym, a zaraz potem przeniósł się z ojcem do Krakowa, gdzie zamieszkał w rodzinnym domu
matki, przy ul. Tynieckiej 10. W październiku rozpoczął studia polonistyczne
na Uniwersytecie Jagiellońskim. Naukę przerwał wybuch II wojny światowej.
5
Jan Paweł II
W lutym 1940 roku Wojtyła poznał Jana Tyranowskiego, świeckiego mistyka,
który – jak się potem okazało – wywarł wielki wpływ na jego duchowość. To
dzięki niemu przyszły papież poznał dzieła św. Jana od Krzyża. We wrześniu
1940 roku Wojtyła rozpoczął pracę jako robotnik w kamieniołomie na Zakrzówku. Rok później, w październiku 1941, zmienił miejsce zatrudnienia na fabrykę
chemiczną Solvay. W tym samym czasie rozpoczęła się jego przygoda z Teatrem
Rapsodycznym. Młodość była bardzo trudnym okresem, nie tylko ze względu
na trwającą II wojnę światową, ale przede wszystkim z powodu utraty ostatniej
bliskiej osoby. 18 lutego 1941 roku, po długiej chorobie, zmarł ojciec Karola.
W 1942 roku Wojtyła wstąpił do tajnego Metropolitarnego Seminarium
Duchownego w Krakowie, które pomimo okupacyjnego terroru udało mu się
ukończyć. Święcenia kapłańskie w przyspieszonym trybie otrzymał 1 listopada
1946 roku z rąk kardynała Adama Sapiehy, a dzień później odprawił swoją
mszę prymicyjną w krypcie św. Leonarda w katedrze na Wawelu. Po dwóch
tygodniach Wojtyła wyjechał na studia do Rzymu. Na papieskim Angelicum
napisał po łacinie rozprawę doktorską zatytułowaną: Nauka wiary według św.
Jana od Krzyża. Podczas studiów rzymskich zwiedził Francję, Belgię i Holandię. W 1948 roku, po powrocie do Polski, uzyskał tytuł doktora teologii na
Uniwersytecie Jagiellońskim. W lipcu tego roku został skierowany do pracy
duszpasterskiej w parafii Wniebowzięcia NMP w Niegowici, a rok później,
w sierpniu 1949, przeniesiono go do parafii św. Floriana w Krakowie.
W 1951 roku rozpoczął przygotowywanie rozprawy habilitacyjnej z etyki
chrześcijańskiej. Chociaż praca została zatwierdzona przez wydział, jednak
Wojtyła nie uzyskał tytułu, ponieważ ówczesne – komunistyczne – Ministerstwo Oświaty nie wydało na to zgody.
Przez najbliższe lata ks. Karol wykładał w polskich seminariach duchownych oraz na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Oprócz pracy naukowej
kontynuował aktywną działalność duszpasterską. Często wyjeżdżał ze studentami w góry lub organizował spływy kajakowe na Mazurach. Podczas
tych wypadów studenci nazywali go „wujkiem”; początkowo dlatego, aby
zmylić milicję (księżom nie wolno było wówczas prowadzić duszpasterstwa
poza kościołem), a później z sympatii do niego.
4 lipca 1958 roku Karol Wojtyła mianowany został biskupem pomocniczym archidiecezji krakowskiej. Hasłem swojej posługi biskupiej obrał zawołanie: Totus tuus (Cały Twój). W 1962 roku został krajowym duszpaste6
Jan Paweł II
rzem środowisk twórczych i inteligencji. Uczestniczył, wraz z kardynałem
Stefanem Wyszyńskim, w obradach II Soboru Watykańskiego. Tam poznał
wielkich teologów (m.in.: Henriego de Lubaca, Yves’a Congara, Karla Rahnera). Brał także aktywny udział w redagowaniu dokumentów soborowych.
Po śmierci biskupa Eugeniusza Baziaka, w 1964 roku, Wojtyła został arcybiskupem metropolitą krakowskim, a w 1967 papież Paweł VI podniósł go
do godności kardynalskiej. Jednocześnie powierzył mu prace nad encykliką
Humanae Vitae, która miała przedstawić naukę Kościoła na temat aborcji
i antykoncepcji. Jako metropolita krakowski walczył o budowę kościołów
w Krakowie. Jedna ze świątyń miała stanąć w Nowej Hucie, w miejscu, gdzie
stał już krzyż, jednak komuniści cofnęli pozwolenie. Wtedy to Wojtyła powiedział: „Gdzie jest wspólnota, tam jest Kościół”, dając do zrozumienia, że
brak budynku nie jest przeszkodą dla wspólnoty. Mimo licznych obowiązków duszpasterskich nie porzucił pisania. Wydał m.in.: traktat filozoficzny
Osoba i czyn; syntezę nauki Soboru Watykańskiego II U podstaw odnowy
oraz dramat Przed sklepem jubilera.
Po śmierci papieża Pawła VI (6 sierpnia 1978 r.), podczas konklawe, Wojtyła poznał jednego z najwybitniejszego teologów XX w. – Josepha Ratzingera.
Obaj brali udział w pracach Soboru Watykańskiego II, ale nie mieli wówczas
okazji się spotkać. Kardynał Ratzinger współtworzył Konstytucję dogmatyczną
o Kościele (Lumen Gentium), natomiast Wojtyła miał wpływ na Konstytucję
o Kościele w świecie współczesnym (Gaudium et spes). Nawiązanie znajomości
w 1978 zaowocowało wieloletnią przyjaźnią i współpracą.
26 sierpnia tego roku kardynałowie wybrali na następcę św. Piotra Albino
Lucianiego z Wenecji, który przyjął imię Jan Paweł I. Niestety jego pontyfikat był bardzo krótki – trwał zaledwie 33 dni. Papież zmarł 29 września 1978
roku na atak serca. 15 października rozpoczęło się nowe konklawe. Osoba
krakowskiego biskupa była kardynałom dobrze już znana z obrad Soboru
Watykańskiego II, a także z rekolekcji watykańskich, które wygłosił w 1976
roku. 16 października, w ósmym głosowaniu, Karol Wojtyła został wybrany biskupem Rzymu i przyjął imię Jan Paweł II. Pontyfikat inaugurowano
podczas mszy św. koncelebrowanej na placu Świętego Piotra 22 października 1978 roku. Wybór krakowskiego biskupa był zaskoczeniem nie tylko dla
Kościoła, ale i całego świata. Był pierwszym papieżem od 455 lat, który nie
był Włochem. „Wezwano mnie z dalekiego kraju” – powiedział zaskoczonym
7
Jan Paweł II
Mały Karol z matką Emilią Wojtyłową
Karol Wojtyła w dniu
I Komunii Świętej
Siostra matki Karola i jednocześnie jego
chrzestna, Maria Wiadrowska z dziećmi –
Janiną, Felicją i Adamem
11
Jan Paweł II
Kościół parafialny w Wadowicach – ustanowiony bazyliką mniejszą 13 stycznia 1993 roku.
Tutaj Karol Wojtyła został ochrzczony, przyjął I Komunię świętą i sakrament
bierzmowania. W tej świątyni służył do mszy św. jako ministrant i tutaj też odprawił swoją
mszę św. prymicyjną w listopadzie 1946 roku.
12
Jan Paweł II
Pierwsze publiczne
wystąpienie papieża
Jana Pawła II – na
balkonie Bazyliki
św. Piotra, w dniu
wyboru, 16 października
1978 roku o godz. 1920
Podczas audiencji
generalnej na placu
Świętego Piotra
w Watykanie,
29 września 2004 roku
Krótko przed
nominacją
kardynalską
– duszpasterska
wizytacja zakonu
oo. Karmelitów na
Piasku w Krakowie,
czerwiec 1967 roku
(po lewej)
17
Jan Paweł II
Pierwsza wizyta w Polsce, 2 czerwca 1979 roku. Kilka minut po godz. 1000 na Okęciu
ląduje specjalny samolot Alitalia z papieżem Janem Pawłem II na pokładzie. Po zejściu ze
schodów, ku zaskoczeniu wszystkich, Ojciec Święty klęka i całuje rodzinną ziemię. Pierwsza
wizyta papieża w Polsce, trwająca od 2 do 10 czerwca 1979 roku miała duże znaczenie
nie tylko dla wolności Kościoła w naszym kraju, ale również pośrednio przyczyniła się do
odzyskania przez Polskę i jej obywateli pełnych swobód demokratycznych. Zdaniem wielu
analityków, przemówienia papieża, wygłoszone podczas pielgrzymki, przyczyniły się do
powstania w następnym roku „Solidarności”.
18
Jan Paweł II
„W braterskich objęciach”. Jan Paweł II ze swoimi następcami: kardynałem Ratzingerem...
i kardynałem Bergoglio
34
Jan Paweł II
35
Jan Paweł II
38
Benedykt XVI
Benedykt XVI
Joseph Ratzinger
urodzony 16 kwietnia 1927 roku
Joseph Alois Ratzinger urodził się 16 kwietnia 1927 roku – w Wielką Sobotę – w Marktl
nad rzeką Inn, w Górnej Bawarii. Jego ojciec
miał również na imię Joseph i był policjantem, a matka, Maria, zajmowała się domem.
Przyszły papież miał dwoje starszego rodzeństwa: brata Georga, który także został księdzem, i siostrę Marię, która nie wyszła za mąż,
była natomiast gospodynią Josepha do swojej
śmierci w 1991 roku.
Lata spędzone w Marktl były trudnym czasem. Rodzinę prześladowały choroby, a sytuacja ekonomiczno-polityczna w kraju była
niekorzystna – panowało bezrobocie, ruchy ideologiczne antagonizowały społeczeństwo, działały nacjonalistyczne bojówki. Nie tylko z powodu profesji, ale też ze strachu przed utratą życia przez ojca, który był
zdecydowanym przeciwnikiem nacjonalizmu, rodzina często zmieniała
miejsce zamieszkania. W 1929 roku Ratzingerowie wyprowadzili się do
Tittmoning, a trzy lata później do Aschau nad Inn. Ostatecznie, w 1937
roku, osiedlili się w Hufschlag koło Traunstein, gdzie po przejściu na
emeryturę ojciec Josepha kupił skromny dom chłopski. W tym samym
roku młody Ratzinger rozpoczął naukę w Gimnazjum Humanistycznym
w Traunstein.
W 1939 roku, za radą miejscowego proboszcza i dzięki wsparciu finansowemu rodziców, Joseph wstąpił do niższego seminarium w Traunstein.
Początki nie były dla niego łatwe. Jak stwierdził później w swojej biografii, nie był stworzony do życia grupowego w internacie. Poza tym dla
przyszłego papieża ciężkim wysiłkiem był również sport – nie lubił dwóch
42
Benedykt XVI
Rodzinny dom
Benedykta
XVI w Marktl
(Bawaria,
Niemcy)
48
Benedykt XVI
Kardynał Ratzinger przewodniczy uroczystościom pogrzebowym Jana Pawła II
Audiencja generalna na placu
Świętego Piotra,
4 sierpnia 2006 roku
50
Benedykt XVI
Modlitwa Anioł Pański w oknie Pałacu Apostolskiego, 2007 rok
W Rzymie podczas
mszy kanonizacyjnej
Marii Bernardy Bütler
(12 października 2008 roku)
51
Franciszek
Franciszek
Jorge Mario Bergoglio
urodzony 17 grudnia 1936 roku
Jorge Mario Bergoglio urodził się 17 grudnia
1936 roku w Buenos Aires w Argentynie. Wywodzi
się z rodziny o włoskich korzeniach. Jego ojciec,
Mario Jose Giuseppe, pochodził z Piemontu. Pracował jako kolejarz. Natomiast matka, Regina Marìa
Sìvori, była córką włoskiej imigrantki i Argentyńczyka. 15 stycznia 1929 roku familia przyszłego papieża przyjechała do Buenos Aires z miejscowości
Portacomaro, znajdującej się w prowincji Asti we
Włoszech. Jorge miał czworo rodzeństwa: Alberto
Horacio, Óskar Adrián, Marta Regina i Marìa Elena
(oprócz Marìi wszyscy już nie żyją).
Uczęszczał do Szkoły Podstawowej nr 8
w dzielnicy Fiones. Trudno powiedzieć, jakim był uczniem, ponieważ funkcjonowały wówczas tylko dwa stopnie: „wystarczający” i „niewystarczający”.
W tym okresie dużą rolę odegrała w jego życiu nauczycielka wychowania
początkowego, Estela Quiroga, którą zaprosił na swoje święcenia kapłańskie
w 1969 roku. Bergoglio utrzymywał z nią kontakt aż do jej śmierci w 2006
roku.
Po ukończeniu szkoły podstawowej rozpoczął naukę w Technikum Chemicznym nr 27 w Buenos Aires, które ukończył z tytułem technika chemika.
W wieku 13 lat pod wpływem ojca Jorge zatrudnił się w fabryce tekstylnej produkującej pończochy. Jego ojciec uważał, że praca najbardziej kształtuje charakter
człowieka i trzeba ją podjąć od wczesnej młodości. Przyszły papież pracował od
godz. 700 do 1300, a od 1400 do 2000 uczęszczał na zajęcia w trybie wieczorowym.
Ważną osobą była dla niego babcia Rosa, która ukształtowała jego osobowość i pobożność. Wspomina jej reakcję na wieść o tym, że idzie do seminarium: „Jeśli Bóg cię wzywa, to będzie to błogosławieństwo. Ale nie zapomnij,
74
Franciszek
Jorge Mario Bergoglio (na zdjęciu
z lewej), ze swoim bratem Oscarem,
po przyjęciu I Komunii św.
w 1942 roku
Dwunastoletni Jorge
(w trzecim rzędzie od góry, czwarty
od lewej) jako uczeń prowadzonej
przez salezjanów szkoły Don Bosco
w Ramos Mejia, grudzień 1948 roku
79
Franciszek
84
Franciszek
Zdjęcie przedstawia historyczny moment modlitwy dwóch papieży: Franciszka
i papieża honorowego Benedykta XVI (23 marca 2013 roku w kaplicy w Castel Gandolfo).
95
Redakcja
Katarzyna Bereta
Projekt okładki, opracowanie graficzne, skład i łamanie
Bogusław Trybus
Zdjęcia
WOJTEK ŁASKI/EAST NEWS: s. 18, 19, 21 (dół), 26, 34,
GRZEGORZ ROGIŃSKI/REPORTER: s. 20 (góra), 21 (góra),
LASKI DIFFUSION/EAST NEWS: s. 20 (dół), 79 (góra), 80, 81,
JAN SKARŻYŃSKI/REPORTER s. 22, WOJCIECH DRUSZCZ/REPORTER s. 23 (góra),
MACIEJ MACIERZYŃŚKI/REPORTER s. 23 (dół), EAST NEWS s. 24 (góra),
LEEMAGE/EAST NEWS s. 24 (dół), SIPA PRESS/EAST NEWS s. 25, 68, 69,
AFP/EAST NEWS s. 27, 32, 33, 63 (góra), 67 (dół), 92, 94, ABACA PRESS/EAST NEWS s. 35,
RYSZARD RZEPECKI/REPORTER s. 57 (dół), PHOTOSHOT/REPORTER s. 67 (góra),
GPO/REPORTER s. 70, EIDON/REPORTER s. 71, 72, AP/EAST NEWS s. 93, 95;
WIKIPEDIA: s. 5 (whitehouse.gov – Eric Draper), 11, 14, 15 (from Najchętniej grał na bramce
by Mieczysław Maliński, Wydawnictwo Sióstr Loretanek, Warszawa 1985), 16 (Wuhazet-private
archiv), 17 góra (Vaticano), dół (Radomil), 28 (Thomas J. O’Halloran), 30 (José Cruz/Abr),
31 góra (Archeologo), dół (Soman), 36 (Beatrix), 37 od góry (blues_brother), (whitehouse.gov –
Eric Draper), (Ricardo Stuckert/PR), 39 (myself – User:Piotrus), 40 i 41 (Rocardo77), 42 (Sergey
Kozhukhov), 48 góra (Alexander Z.), dół (Decius), 49 góra (Mariana Lambert), dół (Rose Meierhofer), 50 góra (Carlosar/Abr), dół (blues_brother), 51 góra (Oliver-Bonjoch), dół (Rinaldo
Cornacchini), 52 góra (Valter Campanato/ABr), dół (Dongiobenve), 53 (Torvindus), 54 i 55
(Archiwum Kancelarii Prezydenta RP), 56 góra (Bogdan Janus), dół (Sebek2d), 57 góra (Paulina
Grębowiec), 58 i 59 góra (Wici), 59 dół (Elke Wetzig), 60 (Fabio Pozzebom/ABr), 61 (Marek69),
62 (Alberto Luccaroni), 63 dół (Archiwum Kancelarii Prezydenta RP), 64-65 (Air Force photo by
Tech. Sgt. Suzanne M. Day), 66 góra (White House Photo by Shealah Craighead), dół (White
House photo by Chrisa Greenberg), 73 (Starus), 79 dół (Ginés90), 82 (casarosada.gob.ar), 83
(Ezarate), 84 (Tenan), 85 (Fczarnowski), 86 (Maurizio Brambatti), 88 (Edgar Jiménez),
74 i 90-91 (Presidência da Republica/Roberto Stuckert Filho);
Konrad Czapliński: s. 11 (lewa, góra), 12, 13.
Wydanie I, wrzesień 2013
Wydawnictwo
ARKADIA
43-150 Bieruń, ul. Bojszowska 97
tel. 509 12 88 00, www.wydawnictwoarkadia.pl
Wyłączni dystrybutorzy wydania
KLUB DOBREJ KSIĄŻKI, ul. Mielczarskiego 25, 42-200 Częstochowa
MAGNAT, ul. Moniuszki 26 A, 41-902 Bytom
ISBN 978-83-937693-5-3
Druk i oprawa
Rzeszowskie Zakłady Graficzne