Zapachy jak złość, z czasem się ulatniają….

Imię i nazwisko ucznia :
…………………………………………
Klasa:
……….
Zapachy jak złość, z czasem się
ulatniają….
Roślinne olejki eteryczne są najczęściej mieszaninami lotnych substancji o różnym
charakterze chemicznym i na ogół przyjemnym zapachu. W ich składzie można znaleźć ponad
500 związków organicznych, w tym węglowodory, alkohole, aldehydy, ketony, kwasy, estry,
fenole, laktony, chininy, tereny itp. W większości olejki eteryczne są ciekłe i prawie
bezbarwne, jednak po dłuższym przechowywaniu żółkną i brązowieją. Łatwo rozpuszczają się
w eterze, benzenie i czystym alkoholu, a w wodzie są słabo rozpuszczalne. Ich gęstość jest na
ogół niższa niż 1 g/cm3, a temperatury wrzenia nie można ściśle określić ze względu na
złożoność składu. Ponieważ olejki są lotne z parą wodna, można je wyodrębnić z
rozdrobnionego materiału przez destylację z parą wodną. Zasada destylacji z parą wodną
polega na tym, że liczne wysoko wrzące substancje słabo mieszalne z wodą można za pomocą
wdmuchniętej pary przeprowadzić w stan lotny i skroplić wraz z nią w chłodnicy. Para wodna
porywa olejki eteryczne zawarte w rozdrobnionym surowcu roślinnym, a w odbieralniku
zbiera się biaława, mętna emulsja olejku. Gdy w odbieralniku zbierze się 5- 10 cm3 destylatu,
należy przerwać doświadczenie, ponieważ zmiażdżony surowiec dostarcza najwyżej 5-10 cm3
olejku, co np. dla 30g kopru daje ok. 1 g, czyli nieco ponad 1 cm3 olejku. Cała reszta to
przedestylowana woda. Przykładowe surowce olejkowe to: anyż (1,5-6 % olejku), igły
sosnowe lub jodłowe (0,2- 0,3% olejku), kminek (3-7% olejku), mięta (1-2%) szałwia
(1,3-2,5%). Popularną fryzjerską wodę kolońską otrzymuje się przez rozpuszczenie w 10 dm3
spirytusu 10 g olejku lawendowego, 100 g bergamotowego, 8 g rozmarynowego, 15 g
pomarańczowego, 100 g cytrynowego, 10 g olejku z kwiatów pomarańczy, a po rozpuszczeniu
olejków dodaje się jeszcze 2 dm3 wody.)[1] Olejki eteryczne od dawna stosuje się w celach
kosmetycznych, dezynfekcyjnych i leczniczych.
Na podstawie:
[1] ,,Chemia organiczna w probówce” H.
Rompp, H. Raaf;
[2],,Farmakognozja” S. Kohlmuntzer PZWL
1985;
[3] J. Michejda, L. Ratajczak ,,Ćwiczenia z
fizjologii roślin” PWN 1986.
Uwaga: Eksperymenty chemiczne wykonujemy w ubraniu ochronnym!
Na stole masz przygotowany sprzęt, odczynniki i materiał badawczy:
surowiec roślinny (materiał badawczy): mięta, rozmaryn, anyż, koper, goździki, cynamon,
wanilia, gorzkie migdały, igły świerkowe (ew. sosnowe), rumianek, kolendra, kminek,
lawenda, majeranek, skórka pomarańczowa i cytrynowa, jagody jałowca;
odczynniki: woda destylowana, etanol;
sprzęt laboratoryjny: zestaw do destylacji z parą wodną, kawałki porowatej porcelany,
nożyczki, tarka, nóż, deseczka do krojenia, 3 butelki o pojemności. 10 cm3, cylinder miarowy
o pojemności 20cm3, moździerz porcelanowy z pistelem, pipetka Pasteura, probówki w
statywie, łyżka porcelanowa.
Przyjrzyj się zgromadzonym substancjom oraz sprzętowi i:
Zaproponuj problem badawczy/problemy badawcze, które możesz rozwiązać za pomocą
zgromadzonego sprzętu i materiału;
Sformułuj
możliwą
hipotezę/hipotezy
do
problemu
badawczego/problemów
badawczych;
Zapisz czynności, jakie będziesz wykonywać, uwzględniając opis próby kontrolnej
i badanej, by zrealizować doświadczenie w celu weryfikacji hipotezy/hipotez:
Zrealizuj doświadczenie wg własnego planu.
Udokumentuj doświadczenie:
Dokonaj analizy wyników:
Sformułuj wniosek/wnioski z doświadczenia:
Dokonaj ewaluacji (oceny) realizacji i efektów własnego działania: