Jak przygotować dziecko na przyjście na świat rodzeństwa?

Jak przygotować dziecko na
przyjście na świat rodzeństwa?
Wiele mądrych matek, gdy oferowany jest im wybór, bardzo poważnie zastanawia się nad
obecnością kolejnego dziecka w życiu rodziny. Analizują one wszystkie korzyści i straty
związane z tą decyzją. Zastanawiają się nad możliwościami opieki, pogodzenia pojawienia się
maluszka z pracą zawodową, kalkulują domowy budżet oraz same siebie pytają – czy uda mi
się przez to przejść?
Jako świadomi rodzice, równolegle myślimy o tym, jakie zmiany wprowadzi nowy członek
rodziny w życie pozostałych naszych dzieci. Martwimy się, czy pochłonięci opieką nad
maluszkiem znajdziemy czas dla jego starszego rodzeństwa. I często zdarza nam się wpaść w
pułapkę „jesteś starszy, więc mądrzejszy”. Wydaje nam się, że dojrzalsi o kilka lat Basia i
Krzyś, są dużo bardziej samodzielni i zaradni, stąd nie potrzebują naszej ciągłej uwagi, jakiej
wymaga od nas noworodek. Myślimy, że potrafią zrezygnować ze swoich potrzeb, podzielić
się czasem i zabawkami.
Paradoksalnie to właśnie starsze dziecko wymaga od nas więcej uwagi
i zaangażowania. To jemu jest szczególnie trudno odnaleźć się w nowej roli. Bycie bratem lub
siostrą to zadanie uczące ogromnej cierpliwości, wzajemności, tolerancji i umiejętności
dostrzegania potrzeb drugiej osoby poprzez umiejscowianie ich we własnej hierarchii. Jak
bolesne jest podzielenie się mamusią, spoglądanie jak ona tuli rodzeństwo z czułością i troską,
które nie jest już mu tak dostępny.
Przygotowanie rodzeństwa na pojawienie się brata lub siostry to ogromnie ważne zadanie. To,
co należy zrobić na początku to opowiedzieć, jak bardzo odmieni się ich codzienność, po
pojawieniu się na świecie nowego dziecka. Warto włączyć rodzeństwo w przygotowania na
przyjęcie dzidziusia – urządzenie pokoju, wspólny wybór imienia, rodzinne czytanie i
spędzanie czasu „z brzuszkiem”. Ciąża powinna być dla rodziny czymś naturalnym, a żyjący
w łonie matki potomek, już od momentu poczęcia, istniejącym, ważnym i branym pod uwagę
1
członkiem rodziny. Naturalność tego procesu pomoże starszemu dziecku znormalizować to
doświadczenie. Pamiętając, jak ważne jest i jego poczucie własnej wartości, bycie starszym
rodzeństwem daje mu możliwość poczucia się kimś znaczącym, wyjątkowym, co może
ochronić go przed przesadną zazdrością o dziecko.
Niezwykle istotne jest uświadamianie dziecka i przyzwyczajanie do tego, że będzie ono
posiadało młodsze rodzeństwo To naprawdę trudne zbudować więź z niemowlęciem, którego
zachowań się nie spodziewamy i nie rozumiemy.
Opowiedzmy jak wygląda dzień niemowlaka słowami:
„Brunio, twój brat, gdy się urodzi, przez długi czas będzie tylko leżał. Nie ma tyle siły i
zdolności co ty, aby się poruszać. Jest na to jeszcze za mały. Musi dorosnąć, nabrać sił i
powolutku zacząć samemu próbować. Brunio na początku będzie spał, pił mleko z piersi i
siusiał do pieluszki. Czasami się rozpłacze i rozkrzyczy. To może mu zająć dużo czasu. Tak
robią bardzo małe dzieci. Ponieważ nie potrafią nic więcej, rodzice noszą je na rękach, w
nosidełku, kołyszą i przytulają. Im dzieci są starsze, można z nimi robić coraz więcej. Ale
minie troszkę czasu zanim Brunio nauczy się mówić, tak jak ty, i będzie z nim można
porozmawiać. Brunio będzie malutki. Będzie mu trzeba stale we wszystkim pomagać, bo on
nic jeszcze nie potrafi. Cieszę się, że będzie miał takiego brata jak ty. Pewnie i on sam nie
może się doczekać, jak cię pozna.”
Jako rodzice musimy być gotowi na różne reakcje ze strony naszych pociech
w perspektywie pojawienia się rodzeństwa. Może się zdarzyć, że dzieci obrażą się na nas lub
będą chciały odzyskać swoje prawa pytając „To kiedy go oddacie?”. Ich emocje, nawet jeśli
przykre, są naturalne i mają prawo się pojawić. Naszą rolą jest pozwolić im je przeżyć,
jednocześnie tłumacząc i nazywając rzeczywistość, np.:
„Usłyszałam, że myśl o pojawieniu się na świecie Krysi bardzo cię złości. Domyślam się, że
jest Ci szczególnie trudno. Martwisz się czy będziemy mieć dla siebie czas i co stanie się z
twoimi zabawkami. Jesteś dla mnie najważniejszy na świecie, tak jak tata jest i jak Krysia.
Kocham ciebie bardzo. To nigdy się nie zmieni, bo rodziców i dzieci łączy szczególna miłość,
która nigdy się nie kończy i nigdy nie maleje, nawet jak się ją dzieli między różne osoby.
Zawsze jest jej tyle samo.”
2
Naturalne jest również naśladowanie młodszego brata w jego zachowaniach
i upodobaniach. Starsze dzieci robią to po to, by zwrócić na siebie naszą uwagę. To ważny
sygnał, że chcą być zauważone. Bądźmy wyrozumiali dla ich uczuć i potrzeb, zadbajmy
wówczas szczególnie o cenny czas razem.
Rady dla Rodziców:



Sięgnijcie po książki o podobnej tematyce, np. „Franklin ma siostrzyczkę”, „Franklin
jest starszym bratem” P. Bourgeois czy „Natalka będzie miała rodzeństwo” B. GotzenBeek. Te historie krok po kroku przybliżą małemu człowiekowi zmiany, jakie
wydarzą się w jego życiu. Wytłumaczą, jak to w ogóle się wydarzyło, że w brzuszku u
mamy pojawiła się dzidzia.
Przypomnijcie starszemu dziecku z jaką ciekawością, niecierpliwością i entuzjazmem
oczekiwaliście na jego narodziny. Pokażcie mu zdjęcia z tamtego czasu, jego pierwsze
śpioszki, grzechotkę. Opowiedzcie o swojej miłości i wyczekiwaniu. To pozwoli mu
znów poczuć się wyjątkowo i znacząco.
Pamiętajcie – nowe nie znaczy lepsze! Ważne, aby starsze rodzeństwo wiedziało, że
jest dla was tak samo ważne i wartościowe, jak nowe dziecko. Nie wywołujcie w nim
poczucia bycia gorszym komentarzami: „mam nadzieję, że nie będzie tyle płakał co,
ty”, „może będzie się lepiej uczył” lub „to nasza ostatnia nadzieja”.
Agnieszka Gąstoł-Olbrycht
psychoterapeuta, psycholog
pedagog specjalny
3