problemy zdrowotne osób starszych (po 65 roku życia)

PROBLEMY ZDROWOTNE OSÓB STARSZYCH (PO 65 ROKU ŻYCIA)
I ZAPOTRZEBOWANIE NA REHABILITACJĘ W WARUNKACH
DOMOWYCH
SENIORS HEALTH PROBLEMS (AFTER 65 YEARS OLD) AND DEMAND FOR
REHABILITATION IN A HOME CONDITION.
mgr. Katarzyna Doktór
E-mail; [email protected]
Wprowadzenie
W wielu państwach na świecie przybywa osób w starszym wieku.
Mały przyrost naturalny, poprawa warunków życia, postępy nauk
medycznych to, czynniki, które przyczyniają się do wzrostu liczby osób po
60 roku życia. Część osób po 60 roku życia zaczyna odczuwać różnego
typu dolegliwości, które ograniczają aktywne życie. Dolegliwości te mają
różny charakter i w części przypadków wymagają nie tylko konsultacji
lekarskiej, ale pomocy fizjoterapeuty. Choroby dotykające ludzi starszych
powodują nie tylko pogorszenie jakości życia tych osób. Brak pomocy
w różnym zakresie dotyka także inny z wymiarów, równie ważny co
fizyczny, a mianowicie wymiar psychiczny. Rehabilitacja schorzeń osób
starszych powoduje, iż następuje poprawa stanu zdrowia. Obserwuje się
coraz większe zapotrzebowanie na rehabilitację nie tylko w warunkach
ambulatoryjnych, ale także domowych.
Cel pracy, materiał i metody badań
Aim of the study, material and test methods.
Celem niniejszej pracy jest ukazanie problemów zdrowotnych osób starszych oraz ich
zapotrzebowania na rehabilitację w warunkach domowych. Zapotrzebowanie na
rehabilitację po 65. to sprawa indywidualna każdego człowieka. Stan zdrowia każdego
człowieka zależy od wielu czynników, choć ludzie starsi zapadają częściej na różnego
typu schorzenia, niż młodsze roczniki. Stąd rodzi się potrzeba zapewnienia nie tylko
właściwej opieki ludziom starszym, ale także rehabilitacji, jeżeli pojawi się taka
konieczność.
Analizie zostały poddane opracowania książkowe oraz artykuły z czasopism poświęcone
problematyce zdrowotnej osób starszych po 60. roku życia
i ich zapotrzebowania na rehabilitację
The aim of this work is to show the health problems of older people and their needs for
rehabilitation at home. The demand for rehabilitation after the 65th is an individual
matter of every human. The health status of each person depends on many factors,
but older people often are passed to various types of diseases than younger
generations. Hence the need to ensure not only the proper care of the elderly, but
also rehabilitation, if the need arises.
The analysis has been the development of books and magazine articles devoted to
health issues of the elderly over 60 years old and their demand for rehabilitation.
Wyniki
Dzisiejsze czasy charakteryzują się tym, iż najczęściej starość łączy się
z występowaniem chorób przewlekłych. Starość tego typu przejawia się,
m.in. przyspieszeniem procesu starczego i zwyrodnieniowego, a także
występowaniem chorób współistniejących. Najczęstsze przyczyny zgonu
osób starszych to: choroby serca, nowotwory różnego typu, choroba
Alzheimera, zapalenie płuc, udary. Jeżeli chodzi
o starość prawidłową, to jest ona uwarunkowana różnorodnymi
czynnikami, takimi jak: genetycznymi, środowiskowymi, zdrowotnymi,
a także trybem życia.
Wielu starszych ludzi charakteryzuje zmniejszona odporność, osłabienie
reakcji obronnych, współwystępowanie wielu chorób (polipatologia),
niestabilność środowiska wewnętrznego, a także zmienione oddziaływanie
leków. Praktyka dnia codziennego dowodzi, iż zacieraniu ulegają
charakterystyczne objawy chorobowe. Niekiedy pojawiają się objawy
nietypowe, a taka sytuacja bez wątpienia znacznie utrudnia rozpoznanie,
a także skuteczne leczenie jednostki chorobowej.
Potrzeby ludzi zamykają się w różnych aspektach codziennego życia. Ludzie
starsi zapadają na szereg chorób somatycznych. Są to między innymi
choroby infekcyjne, które są związane z obniżeniem odporności
organizmu, choroby układu sercowo-naczyniowego, oddechowego i
pokarmowego, choroby narządu ruchu, a także układu hormonalnego przede wszystkim cukrzycę. Niekiedy ludzie starsi zapadają na kilka
schorzeń, co staje się istotnym problemem wpływającym nie tylko na
zdrowie fizyczne, ale także psychiczne. Młodzi ludzie dość często źle
znoszą różnego typu choroby, które ich dotknęły. Dlatego warto zwrócić
uwagę na tę grupę społeczną, która z racji wieku zapada częściej na
choroby, niż młodsza część społeczeństwa. Istotną rolą w przywracaniu do
życia w społeczeństwie, w tym osób starszych, pełni rehabilitacja.
Lekarze podkreślają, iż dość powszechnie występującym schorzeniem ludzi
starszych jest miażdżyca tętnic, w dalszej kolejności osteoporoza .
Schorzenie to polega na ubytku substancji organicznych oraz mineralnych
kości. Osteoporoza stwarza niebezpieczeństwo złamania kręgów lub kości
długich. Statystyki lekarskie wykazują, iż dość często występuje również
zwyrodnienie stawów, przewlekłe zapalenie oskrzeli, rozedma płuc.
Zauważalne jest większe występowanie części nowotworów oraz
psychicznych zespołów o charakterze otępiennym.
Zaburzeniami psychicznymi, które pojawiają się u części osób w wieku
starszym, są demencja oraz depresja. Demencja to synonim starzenia się
mózgu. Zaburzenie to dotyczy całej osobowości, pamięci oraz intelektu.
Przyczyną demencji u osób starszych jest najczęściej miażdżyca tętnic
mózgowych, a także choroba Alzheimera.
Głównym celem rehabilitacji jest utrzymanie lub przywrócenie zdolności do
samodzielnego funkcjonowania, przede wszystkim w zakresie głównych
czynności życia codziennego. Rehabilitacja ma również za zadanie
usprawnienie poszczególnych narządów oraz układów, w których
występuje dysfunkcja. Nie trzeba dodawać, iż duże znaczenie ma
rehabilitacja jeżeli chodzi o poprawę jakości osób, które osiągnęły wiek
zaliczający ich do osób starszych. Uważa się, iż u osób starszych, które
zostały objęte procesem usprawniania, zastosować można różne formy
oddziaływań terapeutycznych. Może to być kinezyterapia, fizykoterapia,
a także terapia zajęciowa. Nadmienić należy, iż wykorzystanie w praktyce
wymienionych oddziaływań terapeutycznych pozwala na właściwe, a także
nieinwazyjne postępowanie usprawniające. Celem każdej przeprowadzanej
rehabilitacji jest także ograniczenie czasu trwania niesprawności pacjenta .
Współpracując z lekarzem, rehabilitant może stosować takie metody
rehabilitacji, które pozwolą na maksymalne osiągnięcie założonego celu.
Poznając historię schorzenia, rehabilitant planuje odpowiednią metodę
rehabilitacji, a także zestaw ćwiczeń, które mogą przynieść najlepszy
rezultat.
Zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach domowych udzielane są pacjentom:
• w stanie wegetatywnym lub apalicznym;
• z zaburzeniami funkcji motorycznych, których przyczyną jest, m.in.
ogniskowe uszkodzenie mózgu, ciężkie uszkodzenia centralnego i
obwodowego układu nerwowego, uszkodzenie rdzenia kręgowego,
choroby przewlekłe postępujące, przede wszystkim: miopatie, choroba
Parkinsona, zapalenie wielomięśniowe, rdzeniowy zanik mięśni, guzy
mózgu, procesy demielinizacyjne, kolagenozy, przewlekłe zespoły
pozapiramidowe, reumatoidalne zapalenie stawów; choroby
zwyrodnieniowe stawów biodrowych lub kolanowych, po zabiegach
endoprotezoplastyki stawu - przez okres 6 miesięcy od dnia wykonania
operacji; urazy kończyn dolnych - przez okres 6 miesięcy od dnia
powstania urazu.
Każda wykonywana czynność życia codziennego wymaga dość częstej zmiany
pozycji, również w operowanym stawie. Zaznaczyć należy, iż pozycja
siedząca, przede wszystkim siadanie oraz wstawanie są bardzo
niebezpieczne. W tym przypadku będzie pomocny fizjoterapeuta, który
może nauczyć starszą osobę nie tylko metod właściwego poruszania się,
siadania i wstawania, ale także ćwiczeń, które będą pomocne przy dalszym
usprawnianiu. Osoby starsze bardzo chętnie wykonują ćwiczenia, które
fizjoterapeuta zaleca. Jest to bardzo ważny czynnik, który pomaga w
rehabilitacji. Seniorzy po tak ciężkim zabiegu, jakim jest bez wątpienia
wymiana stawu biodrowego, chcą ponownie samodzielnie poruszać się.
Jednakże potrzebna jest im rehabilitacja, która pomoże nie tylko w
usprawnianiu, ale nauczy określonych nawyków, które będą pomocne
w zachowaniu właściwych zachowań. Jak wcześniej podkreślano, także dla
starszych osób ważne jest zachowanie higieny osobistej oraz możliwość
samodzielnego wykonywania czynności fizjologicznych. Rehabilitant
mając bezpośredni kontakt z osobą starszą, podejmuje rozmowę, która dla
chorego może mieć bardzo ważne znaczenie. Znaczenie rehabilitacji w
stosunku do osób starszych może mieć znaczenie wielowymiarowe, co
trzeba mieć na uwadze.
Rehabilitacja osób starszych, które zapadły na określoną jednostkę chorobową
(jednostki chorobowe), jest zajęciem wymagającym cierpliwości i
zrozumienia nie tylko ze strony fizykoterapeuty. Osoba starsza chce w
wielu przypadkach pomóc, gdyż chce jak najszybciej wrócić do stanu,
który pozwala samodzielnie się poruszać. Jest to zadanie trudne, jednakże
w wielu przypadkach kończy się pełnym sukcesem.
Populacja ludzi starszych we współczesnych czasach systematycznie rośnie.
Nie wszystkie osoby starsze czują brzemię lat, które przeżyły. Jednakże w
okresie starości seniorów zaczynają dotykać różnorodne schorzenia, które
wymagają opieki i rehabilitacji. Liczba osób starszych, które poddawane są
zabiegom rehabilitacyjnym rośnie. Nie znaczy, iż są to schorzenia, które
wymagają znacznej liczby zabiegów rehabilitacyjnych, są wynikiem
groźnych chorób. Człowiek starszy wymaga specyficznego podejścia ze
strony osób, które podjęły się przeprowadzenia rehabilitacji. Fizjoterapeuta
musi być osobą empatyczną, wsłuchiwać się w to, co mówi osoba starsza.
Ważne jest, by złapać tzw. kontakt z osobą, którą fizjoterapeuta ma
usprawniać. Jest to bardzo ważny element udanej współpracy.
Ryc. 1. Współczesny podział okresu starości
Młodzi
starzy
Współczesny
podział okresu
starości
Starzy starzy
Długowieczni
Ryc. 2. Główne cele rehabilitacji
Usprawnienie
poszczególnych
narządów i układów
Główne cele
rehabilitacji
Poprawa
jakości
życia
Ograniczenie
czasu
niesprawności
pacjenta
Ryc. 3. Warunki finansowania przez Narodowy Fundusz Zdrowia
zabiegów rehabilitacyjnych w warunkach domowych
Warunki finansowania przez
Narodowy Fundusz Zdrowia
zabiegów rehabilitacyjnych w
warunkach domowych
Stan wegetatywny lub
apaliczny
Zaburzenia funkcji
motorycznych
Wnioski
Conclusion
• liczba osób starszych wzrasta w wielu państwach, w tym w Polsce;
• po 60 roku życia wiele starszych osób zapada na schorzenia, które utrudniają
życie w wielu wymiarach;
• większa liczba osób po 60. roku życia sprawia, iż wzrasta zapotrzebowanie
na rehabilitację również w warunkach domowych;
• dzięki rehabilitacji poprawia się nie tylko kondycja fizyczna starszych osób,
ale także psychiczna
• the number of older people is increasing in many countries, including
Poland
• after 60 years many older people falls on the conditions that make
their life difficult in many ways
• increased number of people over 60 years old, makes an increasing
demand for well rehabilitation at home
• through rehabilitation improves not only the physical condition of the
elderly, but mental condition as well
Bibliografia
[1] Dragan A.: Starzenie się społeczeństwa polskiego i jego
skutki, Biuro Informatyki, Dział Edycji i Poligrafii, Warszawa,
2011
[2] Leszczyńska-Rejchert A.: Człowiek starszy - jego
wspomaganie, Wydawnictwo Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego, Olsztyn, 2010
[3] Szarota Z.: Gerontologia społeczna i oświatowa,
Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w
Krakowie, Kraków, 2004
[4] Łój G.: Rehabilitacja a jakość życia osób w starszym wieku.
Gerontologia Polska, 2007, 4: 153
[5] Istrati J., Kocot-Kępska, Gądek A.: Zespoły bólowe narządu
ruchu - leczenie. Terapia, 2010, 12-12: 27-34