ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM PRACY – WYKŁAD 4

ĄDZANIE BEZPIECZE
ŃSTWEM PRACY
ZARZ
ZARZĄ
BEZPIECZEŃ
Uwagi praktyczne dla procedur identyfikacji zagro
zagrożżeń i oceny ryzyka zawodowego
Pierwszym etapem oceny ryzyka zawodowego jest identyfikacja zagro
zagrożżeń. W procesie tym
rozpoznajemy czy zagrożenie istnieje oraz definiujemy jego charakterystykę tzn.:
� odpowiadamy na pytanie skąd pochodzi
� jakie są albo mogą być jego skutki zdrowotne dla pracownika
� jakie są możliwości uniknięcia wystąpienia niekorzystnych skutków
� jakie czynniki środowiska pracy sprzyjają wystąpieniu skutków
� czyli jakie jest prawdopodobieństwo wystąpienia skutków
Identyfikując zagrożenia stwierdzamy jaki jest stan środowiska pracy mogący spowodować
ąć od
wypadek, chorobę lub inną szkodę. Identyfikuj
Identyfikująąc zagro
zagrożżenia powinni
powinniśśmy rozpocz
rozpocząć
sporz
sporząądzenia listy wszystkich stanowisk pracy, a nast
nastęępnie dokonania ich analizy opisuj
opisująąc
kolejno
kolejno:
•
wykonywane czynności oraz sposób ich wykonywania
•
stosowane środki techniczne (maszyny, urządzenia, narzędzia)
•
stosowane materiały podstawowe, pomocnicze oraz ich skład chemiczny
•
stosowaną technologię prac
•
stosowane (używane) czynniki energetyczne (energia elektryczna, cieplna, sprzężone
powietrze, itp.)
•
sposób organizacji prac (praca pod nadzorem, samodzielna, w zespole)
•
wyrób końcowy
•
stan warunków środowiska pracy (zapylenie, hałas, oświetlenie, wilgotność powietrza,
czynniki biologiczne, czynniki mechaniczne)
•
stan techniczny obiektu, w którym wykonywana jest praca (posadzki, schody, stropy, ściany)
•
czy praca jest wykonywana na poziomie otoczenia, czy na wysokości
•
wymagania kwalifikacyjne i zdrowotne pracowników
•
osoby zatrudnione (kobiety, mężczyźni, niepełnosprawni)
•
stosowane zabezpieczenia (techniczne, organizacyjne, ochrony zbiorowe, indywidualne,
zabezpieczenia proceduralne np. instrukcje)
•
stopień uwzględnienia zasad ergonomii
•
oznakowanie, sygnalizacja
Źródłami informacji o zagro
zagrożżeniach są:
� dane techniczne o stosowanych na stanowisku pracy maszynach i urządzeniach
� dokumentacja techniczno – ruchowa i instrukcje środowiskowe
� wyniki pomiarów czynników szkodliwych, niebezpiecznych i uciążliwych występujących
na stanowisku pracy
� przepisy prawne i normy techniczne
� literatura naukowo – techniczna
� obserwacja środowiska pracy
� obserwacja zadań wykonywanych na stanowisku pracy
� obserwacja zadań i czynności wykonywanych poza stanowiskiem pracy
� wywiady z pracownikami
� obserwacja czynników zewnętrznych determinujących bezpieczeństwo na stanowisku pracy
� statystyka wypadków i chorób zawodowych oraz zdarzeń potencjalnie wypadkowych
� analiza organizacji i skuteczności dotychczasowych działań, których celem jest zapewnienie
właściwych warunków pracy
W celu prawid
prawidłłowego zidentyfikowania zagro
zagrożżeń oraz poprawnego przeprowadzenia oceny
ryzyka nale
należży przeanalizowa
przeanalizowaćć istniej
istniejąącą i opracowa
opracowaćć brakuj
brakująącą dokumentacj
dokumentacjęę, a w
szczeg
szczegóólno
lnośści:
* lista zagrożeń wraz z możliwymi ich skutkami dla zdrowia pracowników
* wykaz prac szczególnie niebezpiecznych
* wykaz prac wymagających co najmniej dwóch osób
* wykaz prac wymagających szczególnych kwalifikacji
* wykaz miejsc i stanowisk wymagających opracowania instrukcji obsługi i bezpiecznego
wykonywania prac
* wykaz występujących na danym stanowisku pracy szkodliwych czynników mechanicznych,
chemicznych, biologicznych, itp.
* wykaz stosowanych materiałów szkodliwych i niebezpiecznych
* karty charakterystyki stanowisk pracy
* potwierdzenie zatrudnienia pracowników o wymaganych kwalifikacjach zawodowych i
zdrowotnych
* dokumentacja szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
* lista stosowanych ochron i zabezpieczeń
Rozpoczynając analizę stanowiska pracy powinniśmy dowiedzieć się, które z wymagań
określonych przez przepisy i normy nie zostały spełnione na owym stanowisku pracy, a następnie
przystąpić do identyfikacji wszystkich zagrożeń, których źródłem są występujące czynniki
niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.
Identyfikacja zagrożeń powinna obejmować historię stanu środowiska pracy na stanowisku, a więc
zagrożenia, które przyczyniły się w przeszłości do wystąpienia wypadku przy pracy, choroby
zawodowej, awarii i zdarzeń potencjalnie wypadkowych.
Dalej należałoby odpowiedzieć na pytania czy były podjęte wnioski w zakresie korekcji warunków
pracy, czy te działania korekcyjne w sposób znaczący ograniczyły zagrożenia.
Analizuj
Analizująąc stanowisko pracy pod kątem wyst
wystąąpienia zagro
zagrożżeń nale
należży zwr
zwróóci
cićć uwag
uwagęę na:
� stosowane wyposa
wyposażżenie:
- czy stosowane jest wyposażenie właściwe dla rodzaju pracy
- czy wyposażenie jest poprawnie stosowane
- czy stan wyposażenia zapewnia bezpieczeństwo
� pozycja przy pracy – czy pracownik jest nara
narażżony na:
- uderzenie, pochwycenie, wywrócenie
- upadek na ten sam poziom
- upadek z wysokości
- kontakt z energią elektryczną
- kontakt z substancją chemiczną
- kontakt z materiałem gorącym, zimnym
- przeciążenie podczas przenoszenia, pchania, toczenia, sięgania, itp.
� metody pracy:
- czy realizowane zadania należy wykonywać za pomocą ustalonych, przyjętych, powtarzalnych
metod
- czy stosowane metody są odpowiednie dla zadania
- czy stosowane metody są bezpieczne
� środki ochrony zbiorowej:
- czy na stanowisku pracy wymagane są środki ochrony zbiorowej
- czy są one sprawne i stosowane
- czy spełniają swoje zadania
� środki ochrony indywidualnej:
- czy w obserwowanej pracy wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej
- czy wymagane środki ochrony indywidualnej są stosowane
- czy stosowane środki spełniają swoją rolę, czy nie stwarzają dodatkowych zagrożeń
ądzenie tzw. listy kontrolnej obejmuj
Pomocne w ocenie ryzyka jest sporz
sporzą
obejmująącej:
•
występujące zagrożenia
•
ich źródła
•
możliwe skutki
•
stosowane zabezpieczenia
List
Listęę kontroln
kontrolnąą mo
możżna sporz
sporząądzi
dzićć na dwa sposoby:
� list
listęę obejmuj
obejmująącą wszystkie zagro
zagrożżenia wyst
wystęępuj
pująące w firmie – sporządzamy listę
zagrożeń występujących na wszystkich stanowiskach; analizując kolejne stanowiska
dokonujemy przyporządkowania zagrożenia do konkretnego stanowiska pracy czy też
wykonywanej na nim czynności
� list
listęę kontroln
kontrolnąą obejmuj
obejmująącą konkretne stanowisko pracy będące przedmiotem analizy –
dokonujemy opisu konkretnego stanowiska pracy i wyszczególniamy zagrożenia
występujące w całym procesie pracy realizowanym na tym stanowisku
Analizując zagrożenia występujące w firmie powinniśmy również wziąźć pod uwagę sytuacje i
czynniki, które same w sobie nie stanowią zagrożeń, ale mogą potęgować występujące zagrożenia
lub sprzyjać popełnieniu błędów przez pracowników. Są to czynniki:
� czynniki psychologiczne:
� uciążliwość pracy (duże natężenie, monotonia)
� zamknięcie, wyizolowanie stanowiska, odosobnienie
� niejasność sytuacji, konflikty
� udział w podejmowaniu decyzji mających wpływ na pracę
� wysokie wymagania, słaba kontrola
� reakcje w sytuacjach awaryjnych
� wzajemne oddzia
oddziałływanie mi
mięędzy miejscem pracy a czynnikiem:
� zależność poziomu bezpieczeństwa od dokładności i przetwarzania informacji
� zależność poziomu bezpieczeństwa od wiedzy i umiejętności pracowników
� zależność poziomu bezpieczeństwa od norm zachowania
� zależność poziomu bezpieczeństwa od prawidłowego komunikowania się
� wpływ możliwych do przewidzenia odstępstw od zasad bezpieczeństwa
� dobór sprzętu ochrony osobistej
� czynniki ergonomiczne stanowiska pracy
� organizacja pracy:
� określone czynniki uwarunkowane procesem pracy (praca bez przerw, zmianowa, w dni
świąteczne)
� systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy (planowanie, monitorowanie)
� zadania związane z konserwacją maszyn, urządzeń, narzędzi i wyposażenia
� określone sposoby postępowania w sytuacjach awaryjnych i wypadkowych
� niezgodność z obowiązującymi przepisami
Kolejnym istotnym elementem jaki należy brać pod uwagę analizując zagrożenia są zagadnienia
ergonomii oraz sami pracownicy. Biorąc pod uwagę ergonomię stanowiska pracy należy ustalić czy
stanowisko pracy wraz z wyposażeniem jest ergonomiczne oraz czy niespełnienie wymagań
ergonomii sprzyja popełnianiu błędów mogących być przyczyną wypadków.
Identyfikuj
ść nara
Identyfikująąc zagro
zagrożżenia powinni
powinniśśmy równie
wnieżż uwzgl
uwzglęędni
dnićć mo
możżliwo
liwość
narażżenia os
osóób trzecich
na wyst
wystęępuj
pująące zagro
zagrożżenia:
� osoby kontrolujące nie będące pracownikami firmy
� osoby dokonujące pomiarów badawczych
� praktykanci, osoby szkolone
� osoby udzielające pomocy w nagłych wypadkach
� osoby odwiedzające (kontrahenci)
Analiza zagro
zagrożżeń po ich identyfikacji
Po przeprowadzeniu identyfikacji zagro
zagrożżeń musimy dokona
dokonaćć ich analizy tzn. okre
okreśśli
lićć:
•
możliwe straty spowodowane każdym z zagrożeń
•
prawdopodobieństwo zaistnienia straty
Przy każdorazowym sprawdzaniu skuteczności stosowanych dotychczas zabezpieczeń może okazać
się, że niektóre z identyfikowanych zagrożeń nie będą rozpatrywane przy ocenie ryzyka z powodu
niewielkich strat lub bardzo niskiego prawdopodobieństwa ich występowania.
ń mo
Szacuj
Szacująąc stopie
stopień
możżliwej straty powinni
powinniśśmy bra
braćć pod uwag
uwagęę:
� postępowanie pracownika zgodne z obowiązującym prawem dotyczącym ochrony przed
zagrożeniami
� rozległość, wielkość fizycznego uszkodzenia ciała pracownika lub utraty jego zdrowia
� rozmiar strat np. liczbę pracowników ponoszących stratę, a w niektórych metodach również
stopień zniszczenia maszyn, urządzeń, materiałów.
ństwo wyst
Z kolei szacuj
szacująąc prawdopodobie
prawdopodobień
wystąąpienia zdarzenia o okre
okreśślonej stracie musimy
uwzgl
uwzglęędni
dnićć nast
nastęępuj
pująące czynniki:
� prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia wywołującego zagrożenie
� częstotliwość i czas narażenia (ekspozycję) na działanie zagrożeń
� możliwość uniknięcia lub ograniczenia strat