Opracowanie profilu zawodowego, przygotowanie i przystosowanie

Strona 1 z 10
Opracowanie profilu zawodowego, przygotowanie i przystosowanie
ROZDZIAŁ 4: Techniki wzmacniania i budowania wiary w siebie
1. na poziomie indywidualnym
● SES powinien systematycznie przekazywać klientowi informacje zwrotne dotyczące
osiągnięć, jako potwierdzenie kompetencji, powodzenia zawodowego oraz sukcesu
w innych obszarach, np.: najlepszy sprzedawca, wystawa zdjęć… To, co wydaje się
“normalne” w zwykłych okolicznościach może być ważnym osiągnięciem dla osoby
posiadającej niewielkie doświadczenie zawodowe lub powracającej na rynek pracy
po dłuższej nieobecności spowodowanej chorobą.
● SES może poprosić daną osobę, aby opowiedziała o chwilach w swoim życiu, gdy to
ona była w stanie pomóc innym. Mogą to być momenty z życia zawodowego lub
osobistego: związane z rodziną, sąsiadami, wspólnotą religijną, wolontariatem.
Celem jest nakłonienie klienta, by mówił o sobie w sposób pozytywny, o sytuacji,
gdy miał głos decydujący; aby wyraził to, co wprawia go w dobre samopoczucie.
Poprzez takie ćwiczenie SES może dużo dowiedzieć się o kliencie.
2. w grupie
● Przed rozpoczęciem pracy SES musi doprowadzić do przełamania barier między
członkami grupy. Można stosować różne techniki i metody integracyjne. Działanie
tego typu w minimalnym zakresie to umożliwienie wszystkim, aby się przedstawili i
zadali sobie na wzajem pytania.
● ćwiczenia prowadzące do tworzenia pozytywnych relacji w grupie:
○ Poproś wszystkich w grupie, aby opowiedzieli o pięciu zdarzeniach, w
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 2 z 10
których to oni byli “aktorami”, i które dały im uczucie prawdziwej satysfakcji.
Może to dotyczyć pieniędzy, współpracowników, problemu, czy kręgu
rodzinnego, nawet jeśli znajomi i współpracownicy nigdy nie wiedzieli o
poczuci satysfakcji; to jest sytuacja powodująca głębokie zadowolenie.
Nie jest łatwo znaleźć 5 sytuacji (zawodowych czy osobistych), które miały
miejsce i w których byliśmy zaangażowani i powodowały one nasze poczucie
satysfakcji lub braku satysfakcji. Poproś uczestników, aby zapisali te sytuacje.
Celem takiej rozmowy jest wydobycie takich wydarzeń na światło dzienne i
zestawienie z doświadczeniami innych uczestników.
● Z informacji zwrotnych przekazywanych przez opiekunów z firm, w których
klienci odbywali praktyki wynika, że osoby te wypowiadają się z trudnością.
Dlatego, żeby rozwijać ich umiejętności społeczne i techniki radzenia sobie w
nowych sytuacjach warto zaangażować ich w ćwiczenia poprawiające sposób
wyrażania siebie. Na przykład wypowiadanie się w obecności grupy: wybierz
zagadnienie, który może zainteresować grupę i mów na dany temat do
uczestników przez kilka minut a następnie odpowiadaj na pytania.
Przykład: pracownik ochrony cierpiący na stwardnienie rozsiane wybrał
prezentację na temat różnych kwestii bezpieczeństwa i konieczności działań
zapobiegawczych wśród młodzieży.
3. Techniki i narzędzia udzielania wskazówek
A. kwestionariusze
Kwestionariusze są powszechnie stosowane przy sporządzaniu profilu zawodowego,
przygotowaniu i przystosowaniu. Powinny być merytorycznie uzasadnione i możliwe do
wykorzystania podczas realizacji procesu. SES musi mieć czas, aby wykorzystać wyniki.
Ponadto, nic nie powoduje większego zniechęcenia dla klienta niż bezsensowne
mnożenie kwestionariuszy. Dlatego SES powinien starannie wybrać tylko kilka, aby
następnie móc wykorzystać zawarte w nich informacje.
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 3 z 10
A. testy osobowości
Testy osobowości należy przeprowadzić i analizować w początkowej fazie przygotowania,
aby SES i klient mogli zastanowić się razem, co wyniki wnoszą realnie do dyskusji. Jeśli
narzędzie to zastosowane zostanie później, wyniki, dobre czy kiepskie, mogą podważyć
pracę wykonaną wcześniej.
Przykład: test osobowości o nazwie RIASEC pomaga zbadać sześć aspektów
osobowości, których nazwy w języku angielskim tworzą skrót widoczny w nazwie
narzędzia: praktyczny, artystyczny, przedsiębiorczy, badawczy (np. umiejętność
rozwiązywania problemów), towarzyski i konwencyjny. Test składa się z 48
przykładowych zadań, które badany ocenia z punktu widzenia swoich preferencji, w skali:
(1) nie lubię (2) raczej nie lubię (3) jest mi obojętne (4) raczej lubię (5) lubię.
Wyniki dają impuls do dyskusji, gdzie możemy zobaczyć czy badany zgadza się z
wynikiem, i dlaczego.
Testy tego typu pozwalają na uzyskanie wskaźników, podobnie jak materiały
publikowane w czasopismach.
http://personality-testing.info/tests/RIASEC.php
b. KWESTIONARIUSZ ZAINTERESOWAN ZAWODOWYCH (VIQ)
Istnieje wiele kwestionariuszy zainteresowań zawodowych (VIQ). Pozwalają poznać silne
strony, które można wziąć pod uwagę planując działania klienta. Rola SES polega w tym
przypadku na omówieniu wyników i udzieleniu rady, jak wyniki należy rozumieć bez
wyciągania pochopnych wniosków.
Należy wysłuchać argumentów klienta na rzecz wyboru danego zawodu. Będzie to
pomocne dla zrozumienia jego priorytetów. Racjonalne wyjaśnienia mogą stanowić
wsparcie dla planowanych strategii, a w innym przypadku będą przydatne przy
definiowaniu priorytetów życiowych klienta oraz wyjaśnieniu, w jaki sposób należy
dokonywać wyboru zawodu.
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 4 z 10
● przemyślenia w grupie
W ramach ćwiczeń grupowych można zastosować zgłaszane przez poszczególne osoby
pytania skierowane do całej grupy. Ćwiczenie takie ma dwa cele:
- osoby szukające pracy mają okazję wyrazić swoje pomysły i podzielić się
doświadczeniami w ramach otwartej dyskusji, a także przemyśleć odpowiedzi innych
osób
- uczestnik zgłaszający pytanie słyszy odpowiedzi innych osób poszukujących pracy a nie
tylko opinie SES; ponadto inni uczestnicy mogą mieć podobne wątpliwości, i dzięki temu
uzyskają potrzebną informację.
Ta metoda wspomaga rozwój umiejętności decydowania o swoich sprawach.
● Ćwiczenia symulacyjne
Takie ćwiczenia można wykonywać indywidualnie lub w grupach. Umożliwiają
sprawdzenie posiadanych przez uczestników wyobrażeń na temat interesującego ich
zawodu i stanowiska pracy.
Procedura jest dość prosta. Prosimy klienta, aby odegrał rolę osoby wykonującej
określony zawód. Doradca SES lub inni uczestnicy ćwiczeń wchodzą w interakcję z
przedstawiającym, zgodnie z oczekiwaniami w odniesieniu do osoby pracującej na danym
stanowisku. Warto również spytać grupę, czy ktoś z obecnych w pracy zawodowej miał
do czynienia z pracownikami na omawianym stanowisku, jeśli tak – można zadać pytania
dotyczące tego doświadczenia.
Ważne jest, aby przedstawiający wiedział, jakie są oczekiwania wobec osoby na
omawianym stanowisku.
Przykład: uczestnik odgrywa rolę recepcjonisty; czy jego zachowania związane z tą
pracą są wiarygodne? czy obserwatorzy są w stanie rozpoznać zawód? czy prezentujący
jest miły i przyjazny? czy potrafi prowadzić dokumentację? czy odbiera telefon w
odpowiedni sposób? czy potrafi z uśmiechem przygotować kawę?
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 5 z 10
Różne aspekty ujawnione przy pomocy tego ćwiczenia nie muszą faktycznie występować
w przyszłej pracy. Celem jest uświadomienie danej osobie, jak inni (lub tylko SES) widzą
dany zawód.
● Zbieranie informacji dotyczących zawodu
Osoba szukająca pracy oczekuje od SES informacji na temat danej branży i zawodu.
Oczywiście jednym z zadań SES jest dostarczanie tego typu informacji, sporządzanie
profilu zawodowego, zapewnianie dokumentacji dotyczącej danego stanowiska pracy.
Jednak podczas realizacji całego procesu SES powinien dążyć do wzmocnienia klienta i
jego samodzielności. Zatem, na pierwszym etapie można przekazać następujące
informacje:
➔ materiały opisujące zawód dostępne w Internecie
➔ materiały w formie fizycznej dotyczące danego zawodu, powiązania między
różnymi zawodami/branżami
Przykład: dokumentacja ROME, stosowana we Francji, zawierająca opis zawodów i
podająca wykaz zawodów bardziej i mniej pokrewnych.
➔ adresy ośrodków informacyjnych w okolicy, wraz z opisem zalet każdego z
nich
➔ istniejące na miejscu ośrodki szkoleniowe
➔ różne formy finansowania szkoleń, dla osób zdrowych i niepełnosprawnych
➔ lista stron internetowych pomocnych przy szukaniu pracy, dopasowanych do
preferencji danej osoby; dla konkretnych obszarów rynku (praca przez
Internet, zawody artystyczne) lub dla osób niepełnosprawnych
poszukujących pracy
➔ rekrutacja niepełnosprawnych pracowników do urzędów publicznych
SES może prosić klienta o znalezienie następujących informacji na temat danego zawodu:
➔ w jakich sektorach ten zawód występuje? jakie branże obecnie zatrudniają?
➔ jakie są zarobki?
➔ godziny pracy?
➔ jakie umiejętności, w tym społeczne (lub umiejętności miękkie) są
wymagane?
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 6 z 10
W drugiej rundzie SES może udzielić pomocy klientowi w poszukiwaniu szerszych
informacji na temat zawodu, sugerując np. korzystanie z forów dyskusyjnych (powinien
też wyjaśnić jak działają), lub poszukiwanie opinii innych osób na temat danego zawodu.
Przykład: Istnieją liczne fora dyskusyjne na temat pracy opiekuńczej, gdzie osoby z
doświadczeniem w tym zawodzie oraz kandydaci do pracy dzielą się informacjami.
SES może też zasugerować, aby klient przeprowadził badania w terenie. Takie działanie
stwarza możliwość spotkania z osobami aktywnymi zawodowo w danym obszarze i
zapoznanie się z realiami pracy oraz wzmocnienie motywacji osoby szukającej
zatrudnienia.
Im więcej spotkań tym lepiej. SES powinien poprosić klienta, aby porozmawiał z 10
przedstawicielami danego zawodu tak, aby faktycznie spotkał się z co najmniej pięcioma.
Klient powinien otrzymać formularz zawierający zestaw pytań i miejsce na wpisanie
odpowiedzi. Taki zapis powinien być sporządzany dla każdej rozmowy. Raport powinien
być podpisany też przez rozmówcę.
Pytania powinny obejmować zagadnienia takie jak szkolenie, godziny i harmonogram
pracy, trudności mogące wynikać z niepełnosprawności osoby szukającej pracę.
Na koniec rozmowy klient powinien też poprosić rozmówcę o wskazanie innego
przedstawiciela zawodu, z którym mógłby porozmawiać, tym sposobem zacznie tworzyć
swoją sieć kontaktów.
Tematy do dyskusji
Jest to lista tematów, które SES może wręczyć grupie, dostosowując zagadnienia do
problemów istotnych dla tejże grupy. Jedna z technik polega na poszerzeniu zakresu
pytania przed omówieniem specyficznych przeszkód opóźniających podjęcie decyzji.
● W jaki sposób można uzyskać satysfakcję z pracy?
○ Przykład: zacznij poszerzać temat: czy mógłbyś zostać lekarzem? w jaki
sposób lekarz uzyskuje satysfakcję z pracy? zależnie od odpowiedzi
(pieniądze, pomaganie innym...)
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 7 z 10
SES może przejść do innego zawodu lub zajęcia w danej grupie zawodowej, lub do
pomysłu danej osoby. Tym sposobem można poznać wyobrażenia na temat zawodu i
nadzieje z nim wiązane przez daną osobę.
○ Przykład: klient chciałby podjąć pracę nauczyciela, ale wymagania dotyczące
wykształcenia są zbyt wysokie; zespół może zastanowić się nad innymi
zawodami, które polegają na dzieleniu się wiedzą i klient może rozważyć
zawody takie jak szkoleniowiec/trener/instruktor dla osób dorosłych.
● Na jaki wysiłek jestem w stanie się zgodzić? ile energii mogę znaleźć w sobie? Ile
czasu mogę poświęcić na szkolenie? Jakie warunki materialne byłyby konieczne dla
odbycia szkolenia zawodowego?
Klient może w pełni zobaczyć jakie wymagania wiążą się z wybranym zawodem.
Przykład: aby zostać pracownikiem biurowym, jeśli oferowane są szkolenia tylko w
pełnym wymiarze godzin wymagające pozostania w pozycji siedzącej przez zbyt
dużo czasu dla danej osoby, poszukujący pracy musi udać się do centrum
szkoleniowego i zasugerować specjalne rozwiązanie w ramach harmonogramu
obejmującego pełny wymiar godzin.
● Na co się zgodzę? Na jakie czynności się nie zgodzę, mówiąc teoretycznie?
Ogólnie ludzie często obawiają się wyrazić, czego chcą, ale przeważnie nie mają
trudności z określeniem, czego nie chcą.
Dyskusja polega na omówieniu potencjalnych problemów w przyszłej
pracy/podczas praktyki / na danym stanowisku. W ten sposób możemy
jednoznacznie przypomnieć oczekiwania wobec pracownika w danym zawodzie
oraz o hierarchii, aby ustalić priorytety dotyczące wyboru zawodu.
Przykład: pełny weekend i dobre pobory w porównaniu do wspólnego biura i pracy
na przedmieściu.
Pomoże to osobie szukającej pracę na określanie kontekstu i zachowanie dobrych
proporcji.
Należy tu wspomnieć o praktycznych przykładach.
Przykład: być przedstawicielem handlowym bez podróżowania.
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 8 z 10
C. indywidualne podejście do przygotowania i przystosowania
Zróżnicowane warunki życiowe w połączeniu z różnymi rodzajami kalectwa powodują, że
poszczególne osoby inaczej podchodzą do podobnej sytuacji. W związku z tym SES będzie
mieć do czynienia z osobami, które będą potrzebować niewielu informacji (np.
aktualnych danych dotyczących poszukiwanej pracy, lub potwierdzenia wyboru zawodu)
a także z osobami wymagającymi bardzo dużej pomocy.
SES powinien poznać następujące aspekty sytuacji osobistej danej osoby:
● należy brać pod uwagę stan zdrowotny osoby (leczenie, terapia, ...); angażowanie
w działania w niepełnym wymiarze godzin; przestrzeganie zaleceń lekarza;
● sytuacja finansowa, materialna, i organizacyjna. SES musi wiedzieć na ile sytuacja
osobista pozwala klientowi zaangażować się w przygotowania i poszukiwanie
pracy.
Przykład: kobieta chce pracować w sklepie, ale musi kończyć pracę o 17., aby
odebrać dzieci.
● od strony psychologicznej, jeśli dana osoba nie pracowała przez pewien okres
czasu, w jaki sposób będzie wyrażać swoje obawy (po tylu latach, aby być w
stanie...); jak reaguje na spojrzenia innych ludzi. Czasem osoby niepełnosprawne
od niedawna czują się gorsze i z trudnością znoszą spojrzenia innych. Mogą
również mieć obawy co do nowego środowiska pracy.
w koniecznych przypadkach SES musi:
- nawiązać kontakt z pomocą społeczną, aby kontynuować przygotowanie lub integrację
Przykład: osoba szukająca pracy nie może uczestniczyć w spotkaniu ze
względu na koszt przejazdu, albo nie je z powodu braku pieniędzy, można
skontaktować się z pomocą społeczną.
Przykład: w przypadku złożonego kalectwa fizycznego osoba szukająca pracy
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 9 z 10
może skorzystać z wsparcia przy przejazdach, szkoleniach, egzaminach.
- wzmacniać u klienta wiarę w siebie, dostarczać aktualne informacje od chwili
zdefiniowania projektu i przygotować przejście do działań:
- jakie cechy pozwolą na moje powodzenie na rynku pracy, tak abym mógł
podjąć odpowiednie działania z wiarą w sukces.
Te cechy zależą od osobowości, wcześniej uzyskanych umiejętności, wyobrażeń na
temat zawodu, i stylu bycia w środowisku (konfrontacyjny, uprzejmy).
Przykład: po odbyciu szkolenia i podjęciu pracy na stanowisku specjalisty ds.
kosztów, klient zdecydował się na ponowne szukanie pracy, bo nie mógł znieść
swojego nowego otoczenia. Można tego było uniknąć, gdyby odpowiednie kwestie
zbadano na początku.
W sprawozdaniach na temat postępów SES powinien opisać, co zostało zrobione podczas
wspólnych spotkań i co zaplanowano na następny raz. Jeśli klient nie wykonał żadnych
zadań z powodu problemów zdrowotnych lub z braku motywacji, taką informację
również należy odnotować. Aktywność może być różna zależnie od miejsca, w którym
przygotowanie jest prowadzone; korzystny efekt można osiągnąć prosząc klienta by
podpisał dokumenty opisujące, co osiągnięto podczas spotkania.
Po pierwszym spotkaniu SES może również porozmawiać z osobą rekrutującą lub
partnerem, (jeśli pracuje w zespole) na temat odczuć dotyczących osób biorących udział
w programie przygotowawczym, aby sprawdzić czy ich zachowania są zależne od SES.
Pracując w zespole, nawet jeśli metody i tematy są różne, doradcy SES powinni stosować
takie samo podejście, aby klient nie był zdezorientowany co do założeń i roli SES. Osoba
szukająca pracy powinna czuć, że otrzymuje wsparcie od całego personelu.
Podsumowanie
Głównym celem SES jest zapewnienie, aby klient ukończył cykl działań na tym etapie, od
wstępnych informacji podstawowych, przez wypróbowanie kilkunastu pomysłów i wybór
kilku, które zostaną przeniesione na następny etap poszukiwania pracy. Zależnie od czasu
przeznaczonego na przygotowanie, może się zdarzyć, że projekt aktywizacji nie zostanie
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego
Strona 10 z 10
zatwierdzony przez SES lub inny organ, lub okoliczności nie pozwolą na wejście lub
powrót na rynek pracy.
Inny priorytet na tym etapie to wzmacnianie autonomii, wiary w siebie i umiejętności
decydowania o sobie, ponieważ w późniejszej fazie rola SES będzie się zmniejszać a rola
osoby szukającej pracy będzie wzrastać. To na tym etapie należy skonfrontować
oczekiwania i wyobrażenia z rzeczywistością.
Podstawy z zakresu Zatrudnienia Wspomaganego – Dział 3
Kurs szkoleniowy dla Europejskiego Specjalisty ds. Zatrudnienia Wspomaganego