Warsztat krytyka kultury - dr Jagodzińska

OPIS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Warsztat krytyka kultury
Kod przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Instytut Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa
Instytut/Katedra
Filologia polska, FP 3-l
Kierunek
Specjalność/specjalizacja Kultura współczesna
studia pierwszego stopnia
Poziom kształcenia:
ogólnoakademicki
Profil:
stacjonarne
Forma studiów
III
6
Rok/semestr
Wydział
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
zawodowy, imię i
nazwisko koordynatora
przedmiotu
Liczba godzin
dydaktycznych i formy
zajęć
Liczba punktów ECTS
Rygor
Typ przedmiotu
Język wykładowy
Przedmioty
wprowadzające i
wymagania wstępne
dr Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska
15 h wykładów
4
egzamin
przedmiot specjalnościowy
język polski
(Wiedza o kulturze - znajomość ogólnej siatki pojęciowej z zakresu wiedzy o
kulturze i jej wytworach, umiejętność oceny i klasyfikacji zjawisk kultury)
EFEKTY KSZTAŁCENIA
WIEDZA
Student:
W01
Omawia podstawowe zagadnienia związane z funkcjami systemu kultury i mediów,
charakteryzuje ich znaczenie społeczno-kulturowe, szczególnie w kontekście
kultury popularnej. K_W07
Efekty kształcenia
W02
Prezentuje
podstawowe
wiadomości,
terminy
związane
z
analizą
krytycznoliteracką oraz różnymi tekstami kultury. Operuje podstawowymi pojęciami
z zakresu analizy innych - obok dzieła literackiego - wytworów kultury, w tym dzieła
teatralnego i dzieła filmowego. Zna ogólne reguły poprawności w zakresie
konstrukcji wypowiedzi krytycznej odnoszącej się do wybranych tekstów i zjawisk
kultury. Posługuje się pojęciami i wiedzą teoretyczną z zakresu podstawowych
form wypowiedzi krytycznej, zna gatunki tych wypowiedzi, rozróżnia style
wypowiedzi krytycznej itd. K_W08
W03
Ocenia znaczenie instytucji związanych z działalnością kulturalną, medialną,
edukacyjną, edytorską i krytyczno-literacką oraz ich rolę we współczesnym życiu
kulturalnym. K_W15
UMIEJĘTNOŚCI
Student:
U01
Rozpoznaje wytwory kultury, przeprowadza za pomocą oryginalnych, a także
standardowych, prezentowanych na zajęciach metod ich krytyczną analizę i
interpretację. Zdobywa umiejętność oceny i wartościowania wybranych tekstów
kultury w oparciu o zdobytą wiedzę na temat zjawisk, traktuje tekst kultury jako
makroznak, a kulturę jako system znaków, rozpoznaje ogólne procesy zachodzące
w przestrzeni kulturowej. Rozpoznaje wyznaczniki kultury popularnej, rozróżnia
tzw. obiegi kulturowe. K_U06
U02
Samodzielnie formułuje krytyczne opinie o wytworach kultury na podstawie wiedzy
naukowej i doświadczenia oraz prezentuje krytyczne opracowania w różnych
formach i w różnych mediach. Posiada elastyczną umiejętność opracowywania i
interpretacji wyników analizy i interpretacji wybranych tekstów kultury. K_U09
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Student:
K01
Rozumie potrzebę uczenia się i uczestniczenia w kulturze przez całe życie. K_K01
K02
Zdaje sobie sprawę z konieczności integracji wiedzy o kulturze, języku i literaturze
w budowaniu tożsamości narodowej.K_K06
K03
Bierze udział w życiu kulturalnym korzystając z mediów tradycyjnych i
elektronicznych (jednocześnie respektuje obowiązujące normy etyczne oraz
prawne. K_K07
.....................................................
data
..........................................................................................................
podpis prowadzącego przedmiot/ koordynatora przedmiotu*
Tab. Opis sposobu sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form
zajęć i sprawdzianów
Efekty kształcenia a forma zajęć
Efekty kształcenia dla **
kierunku
Ocenianie efektów kształcenia
Forma zajęć
przedmiotu
Sposoby
oceniania***
Efekty
kształcenia dla
przedmiotu
K_U06 K_U09
W01
W02, W03
U01, U02
W
W
W
K_K01
K01
W
K01
K_K06
K02
K03
W
W
K02
K03
K_W07
K_W08, K_W15
K_K07
kolokwium
W01
W02, W03
U06, U09
Załącznik Nr 2 do Zarządzenia Nr 40/2011/2012 Rektora UKW z dnia 10 lutego 2012 r.
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Rok akademicki: (2013/2014) Semestr: (zimowy/letni)
Warsztat krytyka kultury
Nazwa przedmiotu
Wydział Humanistyczny
Wydział
Instytut Filologii Polskiej
Instytut/Katedra
Filologia polska, 3-l
Kierunek
Specjalność/specjalizacja Kultura współczesna
wykład
Opisywana forma zajęć
Liczba godzin
dydaktycznych
15 h
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
dr Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska
zawodowy, imię i
nazwisko prowadzącego
daną formę zajęć
Treści programowe realizowane podczas zajęć
Treści programowe zogniskowane będą wokół kilku zagadnień teoretycznych, umożliwiających kształtowanie
umiejętności wstępnej diagnozy/oceny, opisu i wartościowania wybranych zjawisk kultury oraz tekstów kultury. Celem
przedmiotu jest bowiem wprowadzenie w problematykę semiotyki kultury, jak i przedstawienie mechanizmów
sterujących procesami w kulturze. Zrozumienie przez studenta zjawiska kultury masowej ułatwi krytyczny namysł nad
jej wytworami i wyposaży w narzędzia tejże obiektywnego opisu.
I. Spojrzenie krytyczne na kulturę współczesną w pryzmacie wybranych zjawisk:
1. Ogólne zagadnienia z zakresu semiotyki kultury: kultura jako przestrzeń znaków, definicja tekstu kultury jako
makroznaku. Komunikacja kulturowa jako proces, w którym materialne i niematerialne teksty kultury traktowane
są jako złożony komunikat uczestniczący w dialogu społecznym i kulturowym. Komunikacja poprzez język, obraz i
przestrzeń. Co to jest kultura medialna, jej cechy, nadzieje i zagrożenia.
- wybrane wątki z zakresu współczesnej filozofii i krytyki kultury; Jeana Baudrillarda koncepcja symulakru i
krytyka kultury medialnej. Makdonaldyzacja w ujęciu Georga Ritzera; społeczny bunt – ruch „no logo”, „slow
food”. Ewolucja wyznaczników pojęcia kiczu. Kicz w kulturze, przejawy kiczu. Kicz i kamp. Kicz jako problem
antropologiczny. Kicz jako źródło radości. Kicz a sztuka. Kicz w sferze religijnej. Kicz a kamp – cechy wspólne,
różnice. Przejawy kampu we współczesnej kulturze: studium przypadków.
- Czy historyczny podział na: tzw. kulturę "wysoką" i "niską" ma jeszcze jakikolwiek sens i przełożenie (rozbicie
zasady decorum). Cechy tzw. kultury postmodernistycznej. Obiegi kultury - formalne i nieformalne, wirtualizacja
kultury, trajektorie przepływu treści kultury, sposoby dystrybucji. Instytucje kultury i zasady organizacji życia
kulturalnego w Polsce.
2. Od kultury masowej do kultury popularnej. Typy tekstów kultury masowej. Refleksyjny i kulturotwórczy charakter
kultury popularnej. Pojęcie kultury popularnej, w szczególności: definicja i tematyka literatury popularnej, krótka
prezentacja wybranych dzieł tego typu kultury. Prezentacja wiodących gatunków nurtu literatury popularnej: romans,
kryminał, saga, powieść sensacyjna, powieść edukacyjna, inicjacyjna, "harlequine", komiks. Schematy fabularne,
modele postaci i przestrzeni. Fenomen "bestselleru". Fenomen popularności powieści J. K. Rowling, P. Coelho, D.
Browna, J.L. Wiśniewskiego, J. Chmielewskiej.
- Przyczyny poczytności dzieł literatury popularnej. Estetyka i ideologia literatury popularnej. Literatura i kultura
popularna wobec problemów współczesności. Uniwersalny charakter dzieł kultury popularnej. Feminizm,
postholocaust, religia, ideologia, gender; kategorie szaleństwa i normalności w literaturze popularnej; intertekstualność
literatury popularnej; literatura popularna wobec „trudnych tematów”: śmierci, zakazanej miłości, zła, okrucieństwa,
homoseksualizmu. Metafizyka w literaturze i kulturze popularnej. Teksty użytkowe. Muzyka i sztuka popularna. Na
czym polega analiza semiotyczna tekstów popkulturowych.
3. Telewizja jako kultura (na podstawie badań Wiesława Godzica): Serializacja i seryjność jako cechy kultury
popularnej. Sequel i remake. Serial – opera mydlana – telenowela. Seriale telewizyjne w epoce konwergencji mediów.
Seriale a poczucie wspólnotowości. Poetyka telewizyjnego show. Ewolucja form dokumentalnych - gatunki hybrydowe.
4. Film w popkulturze. Przemysł filmowy a film jako dzieło sztuki. Zmiana pozycji filmu we współczesnym pejzażu
audiowizualnym. Digitalizacja filmu jako zjawisko estetyczne. Główne tendencje rozwojowe sztuki filmowej. Wątki
mitologiczne we współczesnym filmie na przykładzie cyklu Gwiezdnych wojen i Matriksa.
5. Prasa a popkultura. Kultura „pierwszych stron”. Definicja tabloidów w ujęciu medioznawczym i kulturoznawczym.
Tabloidyzacja współczesnej kultury. „Kolorowa” prasa kobieca i młodzieżowa – studium przypadków.
II. Narzędzia analityczne krytyka kultury: widowiska, wytwory kultury audiowizualnej - film
1. Widowisko - pojęcie z zakresu antropologii kultury, rodzaje widowisk kulturowych. Główne pojęcia związane z
recepcją i oceną dzieła teatralnego w przestrzeni kulturowej: podstawowe konwencje teatralne (przypomnienie form i
gatunków teatralnych) i aktualne formy obecności w przestrzeni publicznej - teatr instytucjonalny (repertuarowy), teatr
studyjny, teatr amatorski, teatr uliczny, teatr telewizyjny, bulwarowy, ogródkowy, objazdowy, lalkowy, happening itp.
Mapa środowiska teatralnego w Polsce. Elementy spektaklu teatralnego. Struktura dzieła teatralnego - zasady analizy w
kluczu semiotycznym, w powiązaniu z najważniejszymi pojęciami analizy dramatu (I. Sławińska). Reguły budowy
wypowiedzi krytycznej: przypomnienie najważniejszych czasopism recenzenckich w Polsce.
2. Film - tworzywo filmowe. Intermedialność. Pojęcie adaptacji filmowej - problem przekładu intersemiotycznego (na
podst. M. Hopfinger). Krótki przegląd kilku koncepcji adaptacji filmowej poparty przykładami. Sztuka pisania recenzji:
analiza wybranych recenzji filmowych z portalu www.gazeta.pl/film i miesięcznika "Kino".
III. Główne zagadnienia z zakresu krytyki literackiej:
1. Trzy poziomy dojrzałej wypowiedzi krytycznej: analiza, interpretacja, wartościowanie. Funkcje krytyki literackiej
wg J. Sławińskiego - b. ogólnie: poznawczo-oceniająca, postulatywna, operacyjna i metakrytyczna; wypowiedź
krytyczna jako "surogat" repliki czytelniczej. Współzależność procesów uruchamianych przez krytykę: dekodowanie i
redekodowanie. Profesjonalny język interpretacji a konieczność uwzględniania tzw. norm czytania potocznego. Rodzaje
wypowiedzi zawierającej elementy krytyczne: nota prasowa, recenzja, esej, felieton, reportaż. Interpretacja i
nadinterpretacja wg U. Eco.
Metody dydaktyczne
Metody i kryteria
oceniania
Rygor
Literatura podstawowa
wykład
Realizowane głównie podczas zajęć konwersatoryjnych (patrz sylabus Warsztat krytyka kultury - konwersatorium).
Zaliczenie.
Warunkiem zaliczenia będzie również udział w konwersatorium.
J. Degler oprac., Problemy teorii dramatu i teatru, t. 1-2, Wyd. Uniwersytetu
Wrocławskiego, Wrocław 2003; Wprowadzenie do nauki o teatrze, t. 1-3,
Wrocław 1976-1978;
T. Pawłowski, Happening, Wyd. Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1988;
G. Gazda, S. Tynecka-Makowska (red.) Słownik rodzajów i gatunków literackich,
Kraków 2007;
J. Maziarski, Anatomia reportażu, Warszawa 1966.
J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja (Prace wybrane, t.II), Kraków 1998;
P. Stasiński, Poetyka i pragmatyka felietonu, Wrocław 1992.J. Fiske, Zrozumieć
kulturę popularną, Kraków 2010.
M. Krajewski, Kultury kultury popularnej, Poznań 2003.
J. Storey, Studia kulturowe i badania kultury popularnej. Teorie i metody,
Kraków 2003.
D. Strinati, Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań 1998.
I. Sławińska, Główne problemy struktury dramatu, w: Wprowadzenie do nauki o
teatrze, t. 1, Wrocław 1976.
G. Sartori, Homo videns. Telewizja i postmyślenie, Warszawa 2007.
Literatura uzupełniająca
(w tym portale
internetowe)
E. Szczęsna, Poetyka mediów. Polisemiotyczność, digitalizacja, reklama,
Warszawa 2007.
W. J. Burszta, Od mowy magicznej do szumów popkultury, Warszawa 2009.
CAMPania. Zjawisko campu we współczesnej kulturze, red. P. Oczko, Warszawa
2008.
W. Godzic, Telewizja jako kultura, Kraków 2002.
M. Czubaj, Biodra Elvisa Presleya. Od paleoherosów do neofanów, Warszawa
2007.
R. Drozdowski, Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów
dominujących, Poznań 2006.
U. Eco, Superman w literaturze masowej. Powieść popularna: pomiędzy retoryką
a ideologią, Kraków 2008.
Karnawalizacja. Tendencje ludyczne w kulturze współczesnej, red. Grad J.,
Mamzer H., Poznań 2004.
Kiczosfery współczesności, red. W. Burszta, E. Sekuła, Warszawa 2008.
Intermedialność w kulturze końca XX wieku, red. A. Gwóźdź, Białystok 1998.
K. Krzan, Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej,
Warszawa 2008.
Kultura popularna: konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A.
Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Kraków 2010.
K. Krzan, Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej,
Warszawa 2008.
Kultura popularna: konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A.
Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Kraków 2010.
K. Banaszkiewicz, Nikt nie rodzi się telewidzem, Kraków 2000.
W. J. Burszta, Kultura popularna jako wspólnota uczuciowa, w: „Kultura
Popularna”, 2002 nr 1.
Bauman o popkulturze. Wypisy, wyb. M. Halawa, P. Wróbel, Warszawa 2008.
W. J. Burszta, W. Kuligowski, Sequel. Dalsze przygody kultury w globalnym
świecie, Warszawa 2005.
Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce nowych mediów, red. A.
Gwóźdź, Warszawa 2008.
Film: fabryka emocji, red. K. Klejsa, T. Kłys, Kraków 2003.
Gadżety popkultury. Społeczne życie przedmiotów, W. Godzic, M. Żakowski
(red.), Warszawa 2007.
T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia,
telewizji i Internetu, Warszawa-Kraków 1999, cz. II.
W. Godzic, Oglądanie i inne przyjemności kultury popularnej, Kraków 1996.
M. Gołębiewska, Demontaż atrakcji, O estetyce audiowizualności, Gdańsk 2003..
M. Hopfinger, Doświadczenie audiowizualne. O mediach w kulturze
współczesnej, Warszawa 2003.
H. Jacoby, W. Irwin, Dr House i filozofia – wszyscy kłamią, Gliwice 2009
H. Jenkins, Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, Warszawa
2007.
M. Jędryka, Popkultura dla blondynek, Gliwice 2009.
P. Kowalski, Popkultura i humaniści. Daleki od kompletności remanent spraw,
poglądów i mistyfikacji, Kraków 2004.
B. Koziczyński, 333 popkultowe rzeczy… PRL. Jakość pierwsza, Poznań 2009.
Kultura popularna – tożsamość – edukacja, red. D. Hejwosz, W. Jakubowski,
Kraków 2010.
A. Lewicki, Od House’a do Shreka. Seryjność w kulturze popularnej, Wrocław
2011.
T. Miczka, O zmianie zachowań komunikacyjnych. Konsumenci w nowych
sytuacjach audiowizualnych, Katowice 2002.
T. Miczka, Wielkie żarcie i postmodernizm. O grach intertekstualnych w kinie
współczesnym, Katowice 1992.
Między powtórzeniem a innowacją. Seryjność w kulturze, red. A. Kisielewska,
Kraków 2004.
K. Krzan, Ekstaza w wersji pop. Poszukiwania mistyczne w kulturze popularnej,
Warszawa 2008.
Kultura popularna: konteksty teoretyczne i społeczno-kulturowe, red. A.
Gromkowska-Melosik, Z. Melosik, Kraków 2010.
E. Nieroba, A. Czerner, M. Szczepański, Flirty tradycji z popkulturą. Dziedzictwo
kulturowe w późnej nowoczesności. Warszawa 2010.
Od fotografii do rzeczywistości wirtualnej, red. M. Hopfinger, Warszawa 1997.
A. Ogonowska, Między reprezentacją a symulacją. Szkice z socjologii mediów.
Kraków 2007.
Podglądanie Wielkiego Brata, red. W. Godzic, Kraków 2001.
Po kinie?… Audiowizualność w epoce przekaźników elektronicznych, red. A.
Gwóźdź, Kraków 1994.
Post-soap. Seriale nowej generacji a polska widownia, red. M. Filiciak, B. Giza,
Warszawa 2011.
Prędkość i przyjemność. Kino i telewizja w dobie symulacji elektronicznej, red. A.
Gwóźdź, Kielce 1994.
Przemoc na ekranie, red. M. Hendrykowska, M. Hendrykowski, Poznań 2001.
G. Ptaszek, Talk show. Szczerość na ekranie?, Warszawa 2007.
L. Pułka, Kultura mediów i jej spektakle na tle przemian komunikacji społecznej i
literatury popularnej, Wrocław 2004.
Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, red.
T.Majewski, Warszawa 2009.
Seriale. Przewodnik krytyki politycznej, Warszawa 2011.
Słownik literatury popularnej, red. T. Żabski, Wrocław 2006.
K. Stasiuk, Krytyka kultury jako krytyka komunikacji. Pomiędzy działaniem
komunikacyjnym, dyskursem a kulturą masową, Wrocław 2003.
Studia z teorii komunikowania masowego, red. B. Dobek-Ostrowska, Wrocław
1999.
T. Szlendak, T. Kozłowski, Naga małpa przed telewizorem. Popkultura w świetle
psychologii ewolucyjnej, Warszawa2008.
J. Z. Szeja, Gry fabularne. Nowe zjawisko kultury współczesnej, Kraków 2004.
Świat (z) kolorowych czasopism, red. E. Zierkiewicz, Wrocław 2010.
Teledyskursy. Telewizja w badaniach współczesnych, red. R. Allen, Kielce 1998.
R. Wimmer, J. Dominick, Mass media i metody badań, tłum A. Kożuch, Kraków
2008.
W kulturze pierwszych stron, red. I. Borkowski, A. Woźny, Wrocław, 2005.
Portale internetowe.
www.filmpolski.pl
Bardzo dokładna baza danych twórców polskiego filmu.
www.tvp.com.pl/teatr
Baza danych Teatru Telewizji.
www.gazeta.pl/film
archiwum
..................20.09.2013...................................
..............................................Joanna Jagodzińska-Kwiatkowska..............................................
data
podpis prowadzącego daną formę zajęć
.................................20.09.2013...................
................................................................................................................
data
podpis koordynatora przedmiotu