Tytuł scenariusza: CoResolve – Youth Speaks

Tytuł scenariusza: CoResolve – Youth Speaks
Autorka scenariusza: Małgorzata Borowska
Etap edukacyjny: II i III
Krótki opis scenariusza: Scenariusz poświęcony jest metodzie rozwiązywania sporów i podejmowania decyzji
wypracowanej przez Deep Democracy Institute. Korzystają z niej m.in. szkoły w Południowej Afryce, Australii,
Holandii i Szwecji. Po pierwsze, po to, by rozwiązywać trudne sytuacje – w gronie rówieśników, zespole projektowym
czy społeczności szkolnej. Po drugie, po to, by w bardziej demokratyczny i angażujący wszystkich sposób dyskutować
ze sobą lub podejmować rozmaite klasowe/szkolne decyzje.
Czas trwania: 2 x 45 minut
Pytanie kluczowe: Jak przeprowadzić dyskusję na tzw. trudny temat – w sposób, który angażuje wszystkich?
Cele lekcji:
 będziesz w większym stopniu rozumieć, skąd bierze się spór/konflikt, jakie są jego źródła i konsekwencje dla
grupy – w tym zespołu klasowego/szkolnego
 będziesz potrafić poprowadzić w parach rozmowę (debatę/spór), która podejmuje temat różnicy zdań
między dwoma stronami (np. członkami/członkiniami klasy, zespołu projektowego)
 będziesz umieć poprowadzić klasową dyskusję na tzw. trudny temat, która wysłuchuje i angażuje wszystkich i
prowadzi do porozumienia
Kryteria oceny:
 zrozumiesz skąd się biorą trudne tematy/spory w grupie
 doprowadzisz do porozumienia lub/i podjęcia decyzji w zespole klasowym, w przypadku różnicy zdań
 zadbasz o większe zrozumienie w zespole projektowym/szkolnym
Metody:
Lekcja zawiera metody warsztatowe – wszystkie stanowią część CoResolve Youth Speaks. Jest to tzw. Chodzony,
Debata w parach, Debata w grupie, Złota strzała. Uczestnicy pracują w parach i dużej grupie. Część teoretyczna
zaprezentowana jest w formie mini-wykładu.
I. Wprowadzenie (10 minut)
[Uwaga techniczna: prowadź zajęcia w sali, w której osoby uczestniczące siedzą tak, by mogły widzieć się nawzajem –
wokół wspólnego stołu lub w kręgu. W pierwszej części zajęć będzie ci również potrzebne miejsce, w którym wszystkie
osoby uczestniczące w warsztacie będą mogły swobodnie poruszać się po sali]
1. Cele warsztatu. Rozpocznij zajęcia ze wszystkimi osobami siedzącymi w kręgu. Powiedz, że dzisiejsza lekcja będzie
poświęcona lepszemu komunikowaniu się w klasie/zespole projektowym/samorządzie (w zależności od tego, kto
uczestniczy w zajęciach). Powiedz też, że uczestnicy i uczestniczki zajęć poznają taką metodę rozwiązywania
sporów/porozumiewania się w sytuacji różnicy zdań, z której będą mogli korzystać samodzielnie: w parach lub
małych zespołach – jeśli będą czuli taką potrzebę. Zapewnij, że o tym, jakie tematy/kwestie zostaną poddane
dyskusji, zdecydują uczestnicy zajęć.
2. Rundka początkowa: „Zamelduj się” (nieobowiązkowo). Zaproponuj, żeby wszyscy chętni, zabrali głos w
dobrowolnej „rundce” głosów. To pozwoli ci zorientować się, jaka atmosfera panuje w grupie, z jaką
myślą/energią/uczuciami uczestnicy i uczestniczki zaczynają zajęcia.
II „Chodzony” (soft shoe shuffle) (10 minut)
1. Aby wybrać temat do dalszej pracy, zaproponuj „Chodzonego” – inaczej Dialog Dynamiczny. Chodzony to rozmowa
na stojąco, która pozwala na to, aby wszyscy mogli się w nią zaangażować.
2. Instrukcja. Rozpocznijcie stojąc w kole. Powiedz, że dyskusję może zacząć dowolna osoba – dając krok do przodu,
(wyłamując się z koła) i wygłaszając jakąś tezę/stwierdzenie. Pozostałe osoby okazują, że zgadzają się z tym
stwierdzeniem przysuwając się do mówiącej/mówiącego lub że się z tym nie zgadzają, odsuwając się. Kolejne osoby
występują z koła, aby wyrazić swoje opinie (Uwaga! Niekoniecznie w odniesieniu do tego, co już padło), a reszta
grupy przesuwa się dołączając do tych, z którymi się zgadzają. Jeśli dana osoba nie zgadza się z żadnym z
zaprezentowanych stanowisk może w dowolnym momencie odsunąć się od grup w wolną przestrzeń i wyrazić
własny pogląd. W tym przypadku inne osoby wyrażają swoje poparcie dołączając do niej/niego.
Powiedz uczestnikom i uczestniczkom, że zaletą tej metody jest możliwość zmiany zdania. Można wyrazić pewną
opinię i stanąć po jednej stronie, a za chwilę zmienić zdanie, powiedzieć coś zupełnie przeciwnego i stanąć po stronie
przeciwnej.
Każdy pogląd zajmuje miejsce w przestrzeni; istnieje bez względu na to, czy go popierasz czy nie. Możesz zmieniać
stanowisko tak często, jak tylko chcesz. Pozwoli ci to w fizyczny sposób odczuć, jak płynnie zmieniają się poglądy.
Im więcej się poruszasz, tym więcej opinii uda ci się poznać.
2. Wskazówki dla osoby prowadzącej:
 ZACHĘCAJ uczestników i uczestniczki do dowolnego poruszania się między grupami.
 Odwiedź osoby od używania/stawiania pytań.

Wytłumacz uczestniczkom i uczestnikom, w jaki sposób „oszukiwać” lub ukryć się. Jeśli ktoś woli nie zabierać
głosu, to powinien/powinna przemieszczać się z dowolną grupą - inaczej osoba prowadząca zapyta go/ją o
zdanie. Jeśli nie chcą zostać zapytani, powinni często się przemieszczać.
3. Uważaj na:

Nieprzemieszczanie się. Ludzie często zapominają o zmianie pozycji. Przypominaj i w miarę możliwości
zachęcaj wszystkie osoby do poruszania się.

Nie nalegaj na przemieszczanie się; zachęcaj i facylituj/umożliwiaj.
4. Pracę „Chodzonym” zakończ wtedy, gdy:

Przemieszczanie się nie jest wymagane: kiedy atmosfera/energia zmienia się, kiedy uczestniczki i uczestnicy są
bardzo zaangażowani często przestają chodzić i kontynuują rozmowę na stojąco w jednym miejscu. W takim
przypadku działaj według własnego uznania. Jeśli wywiązała się rozmowa i wszystkie osoby wydają się
zaangażowane, naleganie na zmianę pozycji może nie być najlepszym rozwiązaniem.

Miej na uwadze zachowania graniczne (piszemy o nich w tekście opisującym metodę), nawracające tematy,
powtarzanie się i zmiany energii.

Powracająca kwestia lub zachowania graniczne mogą sugerować, że grupa jest silnie spolaryzowana, co może
jedynie zostać rozwiązane poprzez Dyskusję/Spór.

Kiedy wydaje się, że grupa zbliża się do podjęcia decyzji i wyłoniła się oczywista większość. Podejmijcie decyzję
oraz zapytaj mniejszość co musi się wydarzyć, aby zdecydowali/zdecydowały się przyłączyć. W ten sposób
przeszliście i przeszłyście do czwartego z 4 Kroków.
III. Świadome – nieświadome. Mini-prezentacja (10 minut)
Jeśli poprzednia aktywność nie zajęła dużo czasu lub pracujesz na lekcji zblokowanej – poświęć chwilę na
wprowadzenie osób uczestniczących w „kulisy” CoResolve.
1. Przygotuj plakat lub slajd z górą lodową i wyświetl go/pokaż jako pomoc wizualną.
2. Przedstaw uczniom fragment teorii dotyczące świadomego i nieświadomego w grupie – piszemy o nim w części
teoretycznej. W ten sposób uzasadnisz pierwszą część warsztatu oraz wprowadzisz do następnej.
IV. Debata w parach (10 minut)
1. Jak tylko rozpoznasz, że w „Chodzonym” jakaś kwestia powraca w wypowiedziach, a opinie wokół niej są
spolaryzowane – zakończ aktywność i zaproponuj uczestnikom debatę (zadbaj o neutralny ton, bez fanfarów).
Wyłowiliście bowiem kwestię, którą powinniście się zająć: to ona powoduje napięcie w grupie, choć nie jest to
wypowiadane wprost. Jeśli ją jednak „przegadacie” (zajmiecie się nią w debacie zgodnie z instrukcją CoResolve) –
macie szansę na głębsze zrozumienie problemu i znalezienie dla niego rozwiązania.
Uwaga: Jeśli prowadzisz lekcję 45-minutową lub rozpoczynasz swoją podróż z CoResolve – zaproponuj debatę w
parach. Jeśli pracowałaś/pracowałeś z tą grupą wcześniej metodami warsztatowymi lub/i macie za sobą pierwszą
lekcję związaną z CoResolve – możesz od razu przejść do debaty grupowej (opisujemy ją niżej).
2. Wyjaśnij uczestnikom i uczestniczkom, na czym będzie polegać debata (niezależnie od tego, czy prowadzona w
parach, czy grupie, debata ma zawsze ten sam przebieg). Instrukcja do tego, co będzie się działo powinna być
precyzyjna, żeby zbudować poczucie bezpieczeństwa konieczne do uczestniczenia w niej.
Możesz powiedzieć: Przed chwilą kilkukrotnie powróciła kwestia „…..”, zajmiemy się nią w debacie. Urządzimy ją z
dwóch powodów: po pierwsze dlatego, żeby dowiedzieć się czegoś głębszego o tej kwestii i o nas samych, po drugie:
po to, żeby pozostać ze sobą w relacji.
 W debacie wezmą udział dwie strony stojące naprzeciwko siebie. Najpierw wysłuchamy wszystkich
argumentów po jednej ze stron – bez wtrąceń, odpowiadania sobie, przerywania. „Wy wszystkie strzały” – to
znaczy, że każda ze stron wypowie wszystko, co przychodzi na myśl osobom stojącym po stronie, która jest
przy głosie.
 Osoby stojące po każdej ze stron W KAŻDEJ CHWILI MOGĄ ZMIENIĆ MIEJSCE. Będę Was zachęcać, żebyście
zmieniali je jak najczęściej – za każdym razem wtedy, gdy w jakikolwiek sposób poczujecie, że jest wam
„niewygodnie” (słuchać, stać, być obecnym po dotychczasowej ze stron).
 Gdy żadna ze stron nie będzie już miała nic do dodania w swojej turze, przejdziemy do odkrywania ziaren
prawdy – każda z osób będzie miała prawo do sformułowania własnego wniosku/spostrzeżenia dotyczącego
tego, czego się o sobie dowiedziała w wyniku debaty.
3. Pozwól uczestnikom dobrać się w pary. Ponieważ będą oni/one pracować samodzielnie, przedstaw wszystkie
cztery kroki debaty na flipczarcie, tablicy lub slajdzie i pozostaw w widocznym miejscu, by osoby uczestniczące mogły
się do nich odwoływać.
KROKI W DEBACIE CoRESOLVE
Krok 1. Ustalcie zasady bezpieczeństwa
Krok 2. Wypowiedzcie wszystko – wypuście wszystkie strzały
Krok 3. Wybierzcie „ziarno prawdy”
Krok 4. Podejmijcie decyzje
Krok 1. Zasady bezpieczeństwa
Jeśli proponujesz parom/grupie debatę, która ma służyć podjęciu decyzji w sprawie „mniejszego kalibru”, np.
dylematu czy organizować, czy nie organizować w szkole dyskusyjny klub filmowy albo czy zespół projektowy
powinien/nie powinien przyjmować nowych członków i członkinie, możesz pominąć zasady bezpieczeństwa.
Zakładamy jednak, że możesz chcieć użyć CoResolve w przypadku grupowego konfliktu lub różnicy zdań, któremu
towarzyszy lęk i obawa utraty relacji. Dlatego zawsze rozpoczynaj od ustalenia trzech obowiązkowych zasad
bezpieczeństwa i poproś pary, aby powtórzyły je i zgodziły się na nie przed rozpoczęciem rozmowy.
Możesz powiedzieć: decydujemy się na tę debatę/spór, ponieważ:
1. Nikt nie ma monopolu na prawdę
Jedni lubią przerwy na świeżym powietrzu, inni wolą usiąść na parapecie i pogadać z przyjaciółmi – każdy z nas ma
unikalne spojrzenie na świat. Każde spojrzenie jest właściwe i nikt nie ma monopolu na prawdę. W trakcie rozmowy
będziemy pamiętali o tej zasadzie.
2. Rozmawiamy, żeby zostać ze sobą w relacji
Nie będziemy prowadzić tej rozmowy, by wygrać, ale by pozostać w relacji – móc ze sobą przebywać, uczyć się od
siebie, współpracować. Relacja jest ważniejsza od posiadania racji.
3. Korzystamy z tej metody, by się rozwijać
Poprowadzimy tę rozmowę, żeby dowiedzieć się czegoś o sobie – i o sobie nawzajem. Możemy w jej trakcie
odczuwać różne emocje – również trudne, jak złość albo niepokój. Dzieje się tak, ponieważ w debacie obniżamy swój
poziom niewiedzy. Ale to najważniejsza i najbardziej wartościowy aspekt tej metody.
Zaproś osoby w parach do tego, żeby dopytały się nawzajem i ustaliły inne, ważne dla nich zasady bezpieczeństwa.
Jeśli sprawa jest drażliwa, często pojawia się np. kwestia tego, żeby na siebie nie krzyczeć albo nie obwiniać
nawzajem. Dopuszczalna jest każda zasada, której osoby potrzebują.
Uczul osoby w parach, aby zgodziły się na każdą z zasad.
Krok 2. Wypowiedz wszystko – wypuść strzały
Zapraszamy was, żebyście wypowiedzieli wszystko, co „wam leży na sercu” w związku ze sprawą, którą wybraliście
(lub którą wybraliśmy wspólnie w poprzedniej części ćwiczenia). Ważne, żebyśmy wypowiedzieli wszystko, co jest z
nią związane. Ale nie będziemy tego robić tak, jak zwykle – metodą „ping-ponga”, czyli odpierając każdą opinię.
Każda ze stron będzie miała swoją turę – do momentu, gdy poczuje, że powiedziała już wszystko, co chce. W tym
czasie druga ze stron WYŁĄCZNIE słucha. Jeśli po takim cyklu (każda ze stron „wypuszcza wszystkie strzały”),
przyjdzie wam do głowy coś jeszcze – zdecydujcie się na drugą turę: każda ze stron znów dostaje czas na wypowiedź,
a druga strona słucha.
Dlaczego „strzały”? Każda relacja ma swoje dobre i złe chwile. W przyjaźni lub we współpracy chcemy, żeby dobre
chwile trwały jak najdłużej, dlatego – gdy coś nas złości lub martwi – powstrzymujemy się od wypowiadania tego, nie
chcąc zepsuć współpracy, przekonując się, że „to nie ma znaczenia” albo że „za chwilę o tym zapomnimy”. Problem
w tym, że prawdopodobnie nie zapominamy, tylko chowamy tę kwestię, jak strzałę w kołczanie, żeby w razie czego,
móc jej użyć w walce. Używamy jej później jako amunicji.
Ponieważ jednak w tej metodzie nie chodzi o zwycięstwo, to pozbędziemy się wszystkich zachowanych strzał,
wypuszczając je w powietrze, tj. wypowiadając wszystko, co mamy do wypowiedzenia. Zakończymy debatę, jak
„kołczany będą puste”.
Pamiętajcie!
 Nie owijajcie w bawełnę! Starajcie się wypowiadać opinie zdecydowanie i prosto, np. „Nie jestem
odpowiedzialna za twoją część pracy w projekcie, chcę, żebyś robiła ją sama!”
 Nie przerywajcie sobie nawzajem – wyjdzie z tego „ping-pong”, tradycyjna dyskusja, gdy każda ze stron broni
się przed tym, co przed chwilą zostało powiedziane.
 Nie usprawiedliwiajcie się w odpowiedzi na jakiś zarzut, np. „Nie zrobiłam tego, bo Kasia nie dała mi w porę
zdjęć do prezentacji”. Raczej formułujcie opinie w danej sprawie.
 Nie wracajcie do raz wypowiedzianych opinii. Jeśli argumenty, opinie zaczynają się powtarzać, czas zakończyć
tę część debaty.
Krok 3. Ziarno prawdy
Z dużym prawdopodobieństwem w trakcie „wypuszczania strzał” (Kroku 2) druga strona (albo ty sam/sama) powie
coś, co do ciebie trafi, tj. poruszy cię, będzie odkrywcze, uderzające. Poczujesz (częściej i wcześniej niż pomyślisz), że
to, co w danej chwili wypowiedziane, jest dla ciebie prawdziwe. Możesz to też fizycznie odczuć: skrzywić się,
zaczerpnąć powietrza, poczuć ukłucie w brzuchu. To strzała, która była celna – „trafiła do domu”. Przyjrzyj się jej (z
delikatnością, to jednak „strzała”) i odpowiedz sobie na pytanie: co (ta opinia, stwierdzenia, które cię poruszyło)
mówi o tobie? Z czego sobie zdałeś/zdałaś sprawę? Być może masz kilka takich odkryć dotyczących siebie
samego/samej.
Odkrycia nie muszą brzmieć dokładnie tak, jak wypowiedzi, które je wywołały, ponieważ metoda, której używamy,
ma obnażyć przed nami to, co było do tej pory w dyskusji ukryte/nieświadome.
Wymieńcie się w parze swoimi spostrzeżeniami – to „ziarna prawdy”, które posłużą nam w kolejnym kroku do
pojęcia decyzji.
Uwaga!
 Jeśli na tym etapie nadal odnosicie się do tego, co padło w Kroku 2, tj. odpieracie zarzuty, dyskutujecie ze
sobą – to nie są ziarna prawdy. Wróćcie na chwilę do Kroku 2 – trzeba wypuścić pozostałe strzały.


Nie formułujcie swoich spostrzeżeń z użyciem „tak, ale…”. Przyznajcie, co chcecie przyznać, bez wtrętów i
usprawiedliwień.
Każda z osób powinna na tym etapie być w stanie sformułować odkrywczą myśl/refleksję dotyczącą danej
kwestii – jeśli nie jest w stanie, to znaczy, że Krok 2 nie przebiegł pomyślnie.
Krok 4. Decyzja na podstawie „ziaren prawdy”
Na podstawie wiedzy zdobytej w Kroku 3 zdecydujcie (każda z osób indywidualnie), co zrobić w sprawie, której
dotyczy „ziarno prawdy”. Decyzja powinna być prosta do podjęcia. Obydwie osoby powinny czuć, że jest „oczywista”
i że im „pasuje” lub popycha trudną sprawę do przodu. Decyzja, która przychodzi wam do głowy może się różnić od
tego, jakie mieliście o niej wyobrażenie przystępując do rozmowy – może w ogóle dotyczyć kwestii, która wydaje się
różna od wyjściowej (o tym, dlaczego tak jest, piszemy w części dotyczącej teorii stojącej za CoResolve).
V.a. Debata w całej grupie (w przypadku lekcji zblokowanej lub 2 x 45 minut, czas: 30 – 40 minut)
1. Zbierz wszystkie opinie i wybierz kwestię do debaty („Chodzony”). Jeśli prowadzisz warsztat dotyczący CoResolve
na lekcji zblokowanej, zaproś teraz do debaty całą grupę. Użyjcie tematu, który spolaryzował grupę w trakcie
poprzedniego „Chodzonego” lub użyjcie „Chodzonego” ponownie, aby zebrać wszystkie opinie – i (jak już pisałyśmy)
wybrać tę kwestię, która zaczęła się powtarzać po rozpoczęciu aktywności i spolaryzowała grupę. W ten sposób
powstają strony w debacie.
2. Podaj raport o stanie spraw (tzw. „Prognoza pogody”). Po tym, jak zakończysz „Chodzonego” w tej części,
podsumuj wszystkie kwestie sporne i nazwij też inne rzeczy, które dały się zaobserwować w grupie (np. dynamikę,
atmosferę, emocje). Mów neutralnym tonem głosu, jak prezenter/prezenterka pogody – stąd nazwa. „Prognozę
pogody” możesz podać zawsze wtedy, kiedy wydaje się, że grupa utknęła lub kiedy pojawiają się zachowania
graniczne/symptomatyczne lub wkracza powtarzalność (patrz w części teoretycznej).
W ten sposób wszystkie osoby zdają sobie z nich sprawę/stają się ich świadome.
Unikaj identyfikowania i wskazywania poszczególnych osób. Zamiast tego mów o rolach. Na przykład: „Są dwie
osoby, które kłócą się/nie mogą się zgodzić”, zamiast: „Jacek i Piotr kłócą się ze sobą”.
3. Zaproś grupę do debaty. Podaj instrukcję identyczną do tej, która poprzedza debatę w parach. Podkreśl, że w
debacie stałe będą dwie strony sporu, ale osoby mogą, a nawet powinny, zmieniać miejsce tak często, jak mają na to
ochotę lub jak potrzebują (przestały identyfikować się z opiniami wypowiadanymi przez jedną ze stron, było im bliżej
do opinii drugiej strony, ect.).
Przebieg debaty opisany jest powyżej – w odniesieniu do debaty w parach. Nie będziemy go powtażać. Poniżej
uwypuklamy jednak zadania moderatora/moderatorki (a właściwie facylitatorki, od ang. to facilitate – uławiać)
istotne na każdym z Kroków debaty w grupie.
Krok 1. Zasady bezpieczeństwa (w przypadku trudnych tematów lub konfliktu w grupie)
 Zanim jeszcze osoby staną i ustawią się w przestrzeni po dwóch stronach reprezentujących dwie
spolaryzowane opinie w debacie – podaj trzy obowiązkowe zasady bezpieczeństwa i uzyskaj zgodę dla każdej
z nich poprzez głosowanie. Zasada zostaje przyjęta, jeśli wszystkie osoby podniosły rękę za daną zasadą. Jeśli
nie masz pełnej zgody – nie rozpoczynaj debaty.
 Jeśli głosów przeciwnych (wstrzymujących się) jest niewiele, zapytaj KAŻDEJ wstrzymującej się osoby o
alternatywę, w następujący sposób: Przykro mi, że straciłaś/straciłeś swój głos. Czego potrzebujesz, żeby móc
przyjąć zasady i wziąć udział w debacie?
Pytanie o potrzeby jest dość trudne, ale zwykle osoby zapytane podają konstruktywne rozwiązanie dla tego,
że wstrzymały się od głosu. Mówią np. że potrzebują lepiej zrozumieć, o co chodzi w danej zasadzie, np. jak
ma być przestrzegana „nikt nie ma monopolu na prawdę”. Wówczas wyjaśnij, jaki jest cel, kierunek tej
zasady. Czasem osoby podają dodatkową zasadę pracy, z której chcą móc skorzystać w trakcie debaty –
zapamiętaj każdą z nich.
 Po tym, jak wysłuchasz wszystkich, POWTÓRZ TRZY GŁÓWNE ZASADY oraz DODAJ te, które zostały dodane
przez osoby wstrzymujące się od głosu. Powiedz: W debacie będziemy kierować się trzema zasadami…., ale
mądrość mniejszości podpowiedziała nam, że powinniśmy również być uważni na…., starać się o to, by….”
Głosuj wszystkie zasady, aż do uzyskania stuprocentowego poparcia dla nich. To niezwykle ważne: tylko
dzięki temu osoby będą miały poczucie bezpieczeństwa niezbędne dla przeprowadzenia debaty na trudny
temat.
Krok 2. Wypuść wszystkie strzały
Zadania moderatora/moderatorki (lub – jak wolimy – facylitatora/facylitatorki) na tym etapie są następujące:
 Ponownie nazwij strony w debacie: dwa przeciwstawne stanowiska na dany temat i określ, gdzie w
przestrzeni będzie znajdować się które stanowisko. Zaproś osoby z grupy, aby ustawiły się naprzeciwko
siebie – tam, gdzie się w tym momencie widzą. Podkreśl, że w każdym momencie są zaproszeni do zmiany
miejsc (strony).
 Stań po stronie, po której jest więcej osób. Ta strona zaczyna „wypuszczać strzały” aż do wyczerpania. Druga
strona słucha, nie przerywając.
 Możesz zacząć samemu formułując opinię na dany temat. To pokaże (zamodeluje) grupie, w jaki sposób
będzie toczyć się debata. Nie używaj pytań. Formułuj proste, nawet ostre sądy.
 Pilnuj porządku – jedna strona mówi, aż wyczerpią się jej argumenty. Nie pozwól grupie grać w „ping-ponga”,
tj. odpowiadać sobie nawzajem z dwóch stron.
 Co jakiś czas zachęcaj do zmiany stron.
 Zachęcaj do wypowiadania wszystkich poglądów. Jeśli na jakiś chcesz szczególnie zwrócić uwagę, wypowiedz
go samemu/samej.
 Zasugeruj, żeby osoby nie powtarzały opinii, które już padły.



Zanim zmienisz stronę, sprawdź, czy wszystko zostało już powiedziane, pytając: czy po tej stronie jest jeszcze
coś do wypowiedzenia
Zawsze stawaj w szeregu osób po stronie, która właśnie jest u głosu.
Pozwól na jedną turę głosu dla każdej ze stron, a następnie sprawdź, czy po tej stronie zostały jeszcze jakieś
niewypowiedziane głosy, przenosząc się na stronę, której w danym momencie udzielasz głosu.
Krok 3. Ziarna prawdy
1. Pozwól grupie zająć miejsca po debacie. Zadbaj o skupienie: nie spiesz się, mów spokojnym tonem, nie żartuj i nie
rozśmieszaj grupy. Słowem: zadbaj o własną neutralność, to delikatny moment.
2. Zaproś do refleksji nad strzałą, która „trafiła do domu” i odpowiedzi na pytanie: Czego się o sobie
dowiedziałam/dowiedziałem? Jaka wypowiedź we mnie zarezonowała i co ona mówi o mnie? Daj grupie czas na
refleksję.
3. Po chwili zaproś do głosu. Powiedz, że zabrać głos może każdy, kto jest gotowy. Zachęcaj (pytając „kto jeszcze chce
się podzielić”), ale W ŻADNYM WYPADKU nie wywołuj do odpowiedzi. Motywuj tym, że ponieważ wszyscy jesteśmy
częścią tego samego procesu (i pola energetycznego – jeśli wcześniej przeprowadziłeś/przeprowadziłaś), więc im
więcej wypowiedzi, tym większą wiedzę zyskujemy o sobie, jako grupie. Ważne: ZAPAMIĘTUJ to, co osoby mówią będzie ci to potrzebne do podsumowania. Jeśli pracujesz w parze z inną osobą facylitującą dyskusję, możecie się
umówić, że jedna osoba wspiera grupę będąc uważną i aktywnie słuchając, a druga notuje.
4. Podsumuj parafrazując (powtarzając w skrócie – liczy się istota, nie dokładna treść) wszystkie wypowiedzi, które
padły w rundce. Powinny stanowić jedno długie zdanie zaczynające się od: Jako grupa zyskaliśmy wiedzę o…,
dowiedzieliśmy się też, że…, jesteśmy wrażliwi na… Uczyń z indywidualnych wypowiedzi grupowy zasób wiedzy.
Krok 4. Podejmijcie decyzje
Proces podejmowania decyzji poprowadź podobnie, jak rundkę w Kroku 3.
1. Poproś każdą z osób, aby indywidualnie podjęła decyzję w oparciu o wiedzę uzyskaną o sobie i o grupie w
poprzednim kroku.
2. Poczekaj na głosy osób chcących się wypowiedzieć. Zachęcaj tych, którzy jeszcze nie zabrali głosu.
3. Sparafrazuj wszystkie indywidualne decyzje czyniąc z nich jedną decyzję grupową.
4. Spytaj o poparcie: Kto z Was zgadza się z całością tego stwierdzenia. Jeśli nie uzyskałaś/uzyskałeś
stuprocentowego poparcia – postępuj jak w Kroku 1 w ustalaniu zasad. Powiedz: Przykro mi, że straciłaś swój głos.
Czego ci w tej decyzji brakuje, abyś mogła się z nią zgodzić. Doprowadź do konsensusu.
Na tym etapie powinieneś/powinnaś odczuć, że atmosfera w grupie zmieniła się – dzięki owocnemu przejściu przez
debatę (szczególnie na trudny temat) zespół ma większą wiedzę o sobie, a to często prowadzi do większego poczucia
intymności i bezpieczeństwa.
V.b. Podsumowanie: „Wymeldowanie” lub „Chodzony” (10 min)
Podsumowaniem warsztatu CoResolve jest zwykle „Wymeldowanie” (tak, jak wymeldowanie się z hotelu). To
dobrowolna rundka, w której osoby krótko podsumowują (głównie dla siebie, choć na głos), z czym kończą. Zadaj
takie pytanie lub inne, podobnie otwarte, na które łatwiej jest odpowiedzieć: z jaką myślą kończą; z jaką refleksją; co
im teraz, pod koniec, towarzyszy. Nie pytaj „czego się dzisiaj nauczyły”. Daj osobom czas na zastanowienie się, czy
chcą się wypowiedzieć, zachęcaj, ale nie wywołuj do odpowiedzi.
Możesz też zakończyć krótką rundą „Chodzonego” – z tym samym otwartym pytaniem.