Cykliczne spotkania o Ewangelii wg św. Jana

Cykliczne spotkania o Ewangelii wg św. Jana
„Ja za nimi proszę…” (tzw. Modlitwa Arcykapłańska) – rozdział XVII
Struktura XVII rozdziału:
W obliczu dokonanego dzieła (J 17, 1-5)
Prośba za uczniów (J 17, 6-19)
Prośba za przyszły Kościół (J 17, 20-26)
Analiza XVII rozdziału:
a) W obliczu dokonanego dzieła (J 17, 1-5)
Tekst
Komentarz
- Objawienie szczególnego związku Jezusa z Ojcem: jako Boska Mądrość ma udział w chwale
Ojca (por. J 1, 1-18);
- powrót do pełni chwały z Ojcem dokonać się może jedynie przez jedną drogę, jaką jest krzyż;
- cały rozdział pozwala wejść w serce Mesjasza: pokazuje nam intymność kontaktu Jezusa ze
swoim Ojcem oraz szczególną więź między Jezusem a Jego uczniami;
- modlitwa Jezusa charakteryzuje się następującymi elementami: Jezus wyszedł od Ojca i ma od
powstania świata taką samą chwałę, jak Ojciec (por. J 17, 5); ma udział we wszystkim, co
należy do Ojca (por. J 17, 10); ma moc udzielić chwały Ojca wierzącym w Niego (por. J 17,
22); jest wieczny (por. J 17, 5. 24) i posiada jedyną w sobie zażyłość z Ojcem (por. J 17, 25).
- oczy wzniesione ku niebu (ku Bogu) to częsty gest modlitewny - dziś obecny np. w I
17, 1
Modlitwie Eucharystycznej tzw. kanonie Rzymskim (por. Ps 121, 1; Ps 123, 1);
- podwójne znaczenie słowa „chwała” (kwestia szczegółowo omówiona przy rozdziale 1 i 12): 1.
Mojżesz odzwierciedla chwałę Boga (por. Wj 33-34), 2. Jezus, podobnie jak Ojciec, miał
zostać otoczony chwałą, jaką miał przed stworzeniem świata.
- słowo „ciało” w Starym Testamencie oznaczało ludzkość lub człowieka;
17, 2
- dopiero na końcu czasów Bóg obiecał przekazać swoją władzę konkretnej osobie (por. Iz 9, 67; Dn 7, 13-14);
- śmierć i zmartwychwstanie Jezusa nie jest przemijającym wydarzeniem, ale przełomem,
otwierającym drogę do nowego świata.
- temat poznania Boga omówiony został już szczegółowo w rozdziale 10;
17, 3
- teksty biblijne Starego Testamentu (tzw. księgi deuteronomiczne – spisane w języku greckim)
utożsamiają poznanie Boga z życiem wiecznym (por. Mdr 15, 3);
- nacisk na osobisty związek człowieka z Jezusem Chrystusem.
- temat wypełnienia dzieła zleconego przez Boga Jezusowi został szczegółowo podjęty w
17, 4-5
rozdziale 4 (por. J 4, 34);
- Stary Testament podkreśla, że Bóg nie udzieli swojej chwały nikomu innemu (por. Iz 42, 8; Iz
48, 11) – przyjęcie przez Jezusa chwały Ojca wyraźnie wskazuje, że jest On tym samym
Bogiem;
- Judaizm uważał takie roszczenie boskości jako związane z utożsamianiem Mądrości z chwałą
Boga (por. Mdr 7, 25-29).
b) Prośba za uczniów (J 17, 6-19)
Tekst
Komentarz
- wskazanie kolejny raz na nieunikniony konflikt świata i uczniów Chrystusa;
- uczniowie Jezusa podobni są do Izraela w czasach ostatecznych, o którym wyraźnie wspomina
Stary Testament tzw. „reszcie Izraela”;
- stanowili oni jedynych sprawiedliwych i dlatego w społeczeństwie stanowili prześladowaną
mniejszość.
- w Starym Testamencie Bóg nakazał Mojżeszowi objawić swoje imię (por. Wj 3, 13; Wj 3, 15);
17, 6
- imię Boga objawione ludziom ujawnia swój charaktery i atrybuty (por. Wj 33, 19; Wj 34, 5; Wj
34, 14; Iz 52, 6);
- słowo „uwielbić” lub „uświęcić” w odniesieniu do imienia Boga oznacza danie wyrazu Jego
świętości i doskonałości;
- uczynki sprawiedliwe powodowały chwałę imienia Boga, a złe przynosiły Mu ujmę;
- Żydzi modlili się o rychłe nadejście czasów ostatecznych, kiedy Bóg uświęci swoje imię.
17, 7-11
17, 12
17, 13-19
- Mojżesz najpierw sam przyjął słowo Boga, następnie przekazał Je Izraelowi, który jako jedyny
otrzymał Boże Prawo – Dekalog;
- fakt, że uczniowie Jezusa pojęli, że przyszedł od Boga wskazuje, że wypełnił swoje zadanie;
- pokazanie Jezusa i Jego uczniów w kontekście Mojżesza jest nawiązaniem do Księgi Wyjścia;
- uczniowie Jezusa nie należą do Niego samego, ale do Ojca, gdyż to dzięki Niemu przyszli do
Jezusa Chrystusa (por. J 6, 65).
- Jezus prawdopodobnie czyni aluzję do Starego Testamentu (por. Ps 41, 9), która już wcześniej
pojawia się w wypowiedzi Jezusa (por. J 13, 18);
- tradycja żydowska mówiła, że Bóg surowiej obejdzie się z apostatami (ludźmi, którzy
sprzeniewierzyli się – poznali prawdę, ale się od niej odwrócili) niż urodzonymi jako
poganie.
- zgodnie z tradycją biblijną Starego Testamentu Izrael jest oddzielony od świata i często przez
niego znienawidzony;
- Bóg uczynił to, aby mieć naród „uświęcony” czy „oddzielony” jako swoją własność: naród
święty (por. Kpł 11, 44-45) – motyw ten pojawia się w żydowskiej modlitwie towarzyszącej
zapaleniu świec szabatowych;
- to nawiązanie skutkuje tym, że skoro Bóg oddzielił i uświęcił swój lud w Starym Testamencie,
to ileż bardziej wyznawcy Chrystusa zostali oddzieleni dzięki Jego przyjściu na ziemię
skoro Prawo Boże stało się Ciałem (temat szczegółowo rozwinięty w rozdziale 1);
- Jezus traktuje swoich uczniów jako „resztę Izraela”, zgodnie ze wszystkim okresami
historycznymi Starego Testamentu, kiedy tylko część Narodu Wybranego szła za Bogiem
(w zależności od czasu większa – czasy Jozuego i Dawida czy mniejsza – czasy Mojżesza i
Eliasza);
- motyw często obecny u Proroków (por. Iz 10, 20-22; Jl 2, 32; Am 9, 8-12).
c) Prośba za przyszły Kościół (J 17, 20-26)
Tekst
Komentarz
- jedność osób Bożych jest wzorem jedności uczniów Chrystusa – szczególne zobowiązanie w
kontekście Tygodnia Powszechnej Modlitwy o Jedność Chrześcijan;
- nawiązanie do kwestii osobistego zamieszkania Boga w wierzących, szczegółowo obecnej w
rozdziale 14 (por. J 14, 23-24).
17, 20-26 - nawiązanie do kwestii przekazania chwały Boga ludowi, w którym Pan zostanie uwielbiony
(por. Iz 46, 13);
- nawiązanie do myśli, że Bóg uświęci swoją obecnością miejsce swojego zamieszkania (por. Wj
29, 43);
- adresaci Ewangelii szczególnie rozumieli wezwanie do jedności wobec konfliktu z synagogą, z
której zostali wykluczeni za wiarę w Jezusa oraz bolesnego problemu odstępców, którzy
pochodzili z ich własnych szeregów (kwestia ta szczególnie obecna w Listach św. Jana –
warto sięgnąć do wprowadzenia do poszczególnych listów, zwłaszcza 1. Listu);
- można też odczytywać to w kontekście jedności etnicznej czytelników tej Ewangelii, którzy
pochodzili z Galilei i Azji (por. J 10, 16; J 11, 52; J 12, 20-23);
- jednak św. Jan w swojej Ewangelii podkreśla ponadnarodowe pojednanie w Jezusie
Chrystusie, który wszystkim ludziom przyniósł zbawienie – widać to szczególnie w
kontekście spotkania z Samarytanami (kwestie te szczegółowo omówione zostały w rozdziale
4);
- uczniowie Jezusa zatem tworzą mniejszość we wrogim świecie i dlatego potrzebują siebie
wzajemnie, aby przetrwać w nim, jak inne mniejszości (obrazuje to szczególnie piosenka
religijna: „Bo nikt nie ma z nas, tego co mamy razem; każdy wnosi ze sobą to, co ma
najlepszego. Zatem, aby wszystko mieć, potrzebujemy siebie razem. Bracie, Siostro ręka w
rękę z nami idź”);
- nawiązanie do Starego Testamentu i troski o przyszłe pokolenia (por. Ps 78, 3-7).
Opracowanie o. Robert Wawrzeniecki OMI na podstawie:
Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu; David H. Stern, Komentarz Żydowski do Nowego Testamentu, Warszawa 2005;
Międzynarodowy Komentarz do Pisma Świętego, Warszawa 2001; Pismo Święte Nowego Testamentu i Psalmy – przekład ekumeniczny, Warszawa 2001;
Nowy Testament. Przekład na Wielki Jubileusz 2000 – ks. Remigiusza Popowskiego SDB, Warszawa 2000; Biblia Jerozolimska, Poznań 2006;
Ks. Antoni Paciorek, Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych: Ewangelia wg św. Jana, Lublin 2000;
René Laurentin, Prawdziwe życie Jezusa Chrystusa, Kraków 1999; Ks. Remigiusz Popowski SDB, Lyman Coleman, Nowy testament dla moderatorów, Warszawa 2007;
Ks. bp Romaniuk Kazimierz, o. Augustyn Jankowski OSB, ks. Lech Stachowiak, Praktyczny Komentarz do Nowego Testamentu, tom 1, Poznań-Kraków 1999;
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Najnowszy przekład z języków oryginalnych z komentarzem, Częstochowa 2008.
Strona internetowa warta polecenia „Dzieło Biblijne im. Jana Pawła II”: www.biblista.pl