IChF110413a - Doktor w p˘ˆ roku

Instytut Chemii Fizycznej
Polskiej Akademii Nauk
adres:
tel.:
fax/tel.:
email:
WWW:
ul. Kasprzaka 44/52
01-224 Warszawa
+48 22 3432000
+48 22 3433333, 6325276
[email protected]
http://www.ichf.edu.pl/
Warszawa, 13 kwietnia 2011
Doktorat w pół roku
Marcin Gronowski, doktorant z Instytutu Chemii Fizycznej PAN, obronił pracę
doktorską z astrochemii złożoną zaledwie pół roku po otrzymaniu magisterium.
Tak szybkie tempo było możliwe dzięki wczesnemu zaangażowaniu się w badania
naukowe prowadzone przez IChF PAN.
Przyspieszanie kariery naukowej jest jednym celów wchodzącej w życie reformy nauki. Instytut
Chemii Fizycznej PAN (IChF PAN) pokazuje, że hasło to nie jest tylko deklaracją. W maju
ubiegłego roku magistrem został Marcin Gronowski, który zaledwie pół roku później złożył pracę
doktorską i właśnie ją obronił. „Obrona doktoratu nie byłaby możliwa, gdyby dr Gronowski nie
zaczął przygody z naszym instytutem jeszcze w okresie liceum. Z naukowcami jest jak ze
sportowcami, sukces odnoszą ci, którzy zaczynają odpowiednio wcześnie” – mówi prof. dr hab.
Robert Hołyst, dyrektor naukowy IChF PAN.
W 2004 roku Marcin Gronowski, wówczas licealista z Grudziądza i laureat olimpiad chemicznych i
astronomicznych, skontaktował się z Instytutem Chemii Fizycznej PAN w Warszawie w ramach
stażu finansowanego przez Fundację na rzecz Dzieci. Już w następnym roku Gronowski został
formalnie zatrudniony przez Instytut na część etatu w zespole zajmującym się astrochemią
przestrzeni międzygwiazdowej, kierowanym przez dr. hab. Roberta Kołosa, profesora IChF PAN.
W tej formie współpraca trwała przez cały okres studiów, zakończonych obroną pracy
magisterskiej z chemii kwantowej na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego w kwietniu
2010 roku.
Zainteresowania Gronowskiego dotyczyły zarówno części eksperymentalnej, związanej z
przeprowadzaniem doświadczeń astrochemicznych, jak również spraw teoretycznych, w
szczególności dotyczących obliczeń kwantowo-chemicznych. „W efekcie już w chwili pisania pracy
magisterskiej Gronowski był współautorem dziewięciu publikacji naukowych w czasopismach z
listy filadelfijskiej, w tym tak prestiżowych jak Astrophysical Journal” – mówi prof. Kołos.
Przed doktoratem Gronowski odbył także cztery staże zagraniczne we Francji. Dwa z nich były
poświęcone badaniom eksperymentalnym z użyciem zaawansowanych technik spektroskopowych
i wyrafinowanych technik laserowych. Pozostałe dwa dotyczyły syntezy chemicznej egzotycznych
cząsteczek o znaczeniu astrochemicznym, wcześniej niesyntetyzowanych w laboratoriach.
Tematem pracy doktorskiej Gronowskiego, obejmującej wyniki zebrane w latach 2005-2010 i
złożonej w listopadzie ubiegłego roku, są m.in. nitryle, czyli cyjanki znajdujące się w przestrzeni
kosmicznej. Najważniejsze z nich to cząsteczki liniowe, w formie szeregu zbudowanego z atomów
węgla, zakończonego z jednej strony atomem wodoru, a z drugiej grupą nitrylową CN (węgiel-
azot). „Cząsteczki tego typu oddziałują z promieniowaniem mikrofalowym. Można je badać
metodami radioastronomicznymi, poznając w ten sposób zjawiska chemiczne zachodzące w
przestrzeni międzygwiazdowej” – mówi dr Gronowski.
Nitryle są składnikiem lodów kometarnych, występują także na Tytanie, księżycu Saturna, gdzie ich
polimery odpowiadają za charakterystyczne, pomarańczowe zabarwienie atmosfery. Cząsteczki te
mają również znaczenie prebiotyczne. Gdy znajdą się w odpowiednim środowisku, mogą
prowadzić do powstania bardziej złożonych cząsteczek organicznych, takich jak puryny czy
pirymidyny, których struktura jest zbliżona do nukleotydów tworzących DNA.
W pracy doktorskiej Gronowski szczególnie interesował się cząsteczkami pokrewnymi do
cyjanopoliacetylenów, powstającymi w wyniku innego uporządkowania tego samego zestawu
atomów. „Badane przeze mnie cząsteczki mogą mieć odwróconą grupę nitrylową (NC zamiast
CN), a znajdujący się na końcu łańcucha atomów wodór może przemigrować w inne miejsce” –
wyjaśnia Gronowski. Sposób oddziaływania tych nietrwałych cząsteczek z promieniowaniem wciąż
jest stosunkowo słabo poznany.
Gronowski zaprezentował badania teoretyczne, za pomocą których można przewidzieć
oddziaływanie opisanych cząsteczek zarówno z promieniowaniem mikrofalowym, podczerwonym,
widzialnym, jak i ultrafioletowym. Dodatkowo przedstawił też powiązane tematycznie wyniki z
eksperymentów laboratoryjnych, w których egzotyczne, nietrwałe cząsteczki astrochemiczne były
w warunkach kriogenicznych izolowane od siebie atomami gazu szlachetnego. Izolacja zapewniała
cząsteczkom trwałość pozwalającą na pomiary, zwłaszcza analizę widm w podczerwieni.
„Przykład dr. Gronowskiego pokazuje, że przygodę z nauką warto rozpoczynać tak wcześnie, jak
to tylko możliwe. Nie ma się czego bać. Dobre instytucje naukowe są naprawdę zainteresowane
młodymi, zdolnymi ludźmi” – podsumowuje prof. Hołyst.
Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk (http://www.ichf.edu.pl/) został powołany w 1955 roku jako jeden z pierwszych
instytutów chemicznych PAN. Profil naukowy Instytutu jest silnie powiązany z najnowszymi światowymi kierunkami rozwoju chemii
fizycznej i fizyki chemicznej. Badania naukowe są prowadzone w 9 zakładach naukowych. Działający w ramach Instytutu Zakład
Doświadczalny CHEMIPAN wdraża, produkuje i komercjalizuje specjalistyczne związki chemiczne do zastosowań m.in. w rolnictwie
i farmacji. Instytut publikuje około 200 oryginalnych prac badawczych rocznie.
KONTAKTY DO NAUKOWCÓW:
prof. dr hab. Robert Hołyst
Dyrektor naukowy Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk
tel. +48 22 3433123
email: [email protected]
dr Marcin Gronowski
Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk
tel. +48 22 3433214
email: [email protected]
POWIĄZANE STRONY WWW:
http://www.ichf.edu.pl/
Strona Instytutu Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk.
http://www.ichf.edu.pl/press/
Serwis prasowy Instytutu Chemii Fizycznej PAN.
MATERIAŁY GRAFICZNE:
IChF110413b_fot01s.jpg
HR: http://ichf.edu.pl/press/2011/04/IChF110413b_fot01.jpg
Dr Marcin Gronowski w laboratorium astrochemicznym Instytutu Chemii Fizycznej PAN w Warszawie. (Źródło: IChF PAN, Grzegorz
Krzyżewski)