Ks. Fedorowski Streszczenie Inwigilacja aktywności duszpasterskiej

Ks. Fedorowski
Streszczenie
Inwigilacja aktywności duszpasterskiej księży przez Powiatowy Urząd
Bezpieczeństwa Publicznego w Sandomierzu w latach 1944-1956
Jednym z zadań Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Sandomierzu
była inwigilacja działalności duszpasterskiej. Funkcjonariusze UB zwracali uwagę na
działalność kaznodziejską duchownych. Represje spotykały duchowieństwo także podczas
katechizacji w szkołach. Działalność katechetów podlegała nadzorowi i inwigilacji ze strony
bezpieki, przy czym posługiwano się agenturą werbowaną spośród młodzieży. Obserwowano
także wizytacje biskupie w parafiach, organizowanie odpustów, pielgrzymek, procesji Bożego
Ciała, nabożeństwa pożniwne. Ponadto władze bezpieczeństwa inwigilowały rekolekcje i
misje organizowane w parafiach, przeważnie w okresie wielkiego postu. Duchownych
oskarżano, że w ten sposób odciągają ludność od obowiązków wobec państwa. Powyższe
inicjatywy PUBP w Sandomierzu utrudniły działalność duszpasterską duchownym,
stawiającym opór komunistycznym władzom. W wielu przypadkach działania takie
uniemożliwiały normalne funkcjonowanie parafii.
Summary
Fr Konrad Fedorowski, The Surveillance of the Church Pastoral Activity by the
District Office of Public Security in Sandomierz (1944-1956)
One of the objectives of Provincial Office of Public Security in Sandomierz was
surveillance of pastoral activities. Public Security officers focused their attention on preaching
activities of priests. Repressive measures were undertaken on priests also during religious
education at schools. Activities of catechists were under supervision and surveillance by
security forces, wherein the subversive forces were recruited among the youth. Bishops’
inspections in parishes, church fairs, pilgrimages, Corpus Christi processions, harvest
festivals were also observed. Furthermore, Security Authorities took into surveillance retreats
and missions organized in parishes, mostly during Lent. Priests were accused of drawing the
people away from duties towards the state. Initiatives of Provincial Office of Public Security
in Sandomierz mentioned above hindered the preacher’s activities of priests, which resisted
the communist authorities. In many cases, such activities made normal functioning of a parish
impossible.
Olga Cyrek
Streszczenie
Przedstawienia Ducha Świętego na ikonach bizantyjskich i ruskich. Kanon
ikonograficzny a dogmat teologiczny
Artykuł opisuje w jaki sposób w sztuce chrześcijańskiej przedstawiano Trzecią Osobę
Trójcy Świętej. Było to dość trudne, gdyż Ducha Świętego nie można było ukazywać jako
człowieka.
Niemniej jednak można uznać, iż ukrytą ikoną Ducha Świętego pozostaje Maryja, jako
osoba całkowicie Nim przeniknięta. Na ikonach maryjnych Trzecia Hipostaza pojawiała się
także dodatkowo jako gołębica (na ikonie Zwiastowania), czy też jako światłość-złoto.
Na wyobrażeniach Chrystusa obecność Ducha Świętego podkreślona została przez
ukazanie promienia, lub małego koła (ikona Narodzenia Chrystusa). Objawiał się On też jako
unosząca się gołębica (ikona Chrztu Chrystusa), lub jako światłość (ikona Przemienienia).
Natomiast na ikonie ukazującej scenę „Pięćdziesiątnicy” objawia się On pod postacią
zstępujących języków ognia, które spoczywają na Apostołach.
Summary
Presentation of the Holy Spirit on Byzantine and Russian Icons. The Canon of
Iconographic and Theological Dogma.
The article describes how Christian art depicted the Third Person of the Trinity. It was
quite difficult, because the Holy Spirit could not be presented as a man. Nevertheless, it can
be concluded that Mary, as an individual penetrated by him completely, remains the hidden
icon of the Holy Spirit. On other Marian icons the Third Hypostasis also appeared as a dove
(the icon of the Annunciation), or as a light-gold.
The presence of Holy Spirit on the icons depicting Jusus Christ was emphasized by
showing the ray of light, or a small circle (the icon of Christ’s birth). He also revealed himself
as a hovering dove (the icon of the Baptism of Christ), or as the light (the icon of the
Transfiguration).
However, on the icon showing a scene of “Pentecost” he reveals himself as descending
tongues of fire, which rest upon the Apostles.
Ks. Jerzy Dąbek
Streszczenie
Działania wychowawczo-duszpasterskie w diecezji sandomierskiej w latach 19922007
Artykuł jest próbą zebrania w jedną całość wielości inicjatyw duszpasterskich
podejmowanych w diecezji sandomierskiej. Ukazuje płaszczyzny działalności duszpasterskiej
realizowanych w latach 1992-2007 do których należy zaliczyć funkcjonowanie
duszpasterstwa dzieci i młodzieży, prezentuje grupy, ruchy i stowarzyszenia działające na
terenie parafii, następnie opisuje przygotowanie do sakramentów bierzmowania i małżeństwa.
Artykuł zakończony jest prezentacją duszpasterstwa powołaniowego troszczącego się dar
licznych powołań do życia kapłańskiego i zakonnego.
Summary
Educational-pastoral activities in the Sandomierz Diocese in the years 1992-2007
The article is an attempt to gather into one whole the multiplicity of pastoral initiatives
undertaken within certain time limits. It shows the level of the pastoral activity implemented
in the years 1992-2007 which includes functioning of pastoral activity among children and
teenagers, it presents groups, movements and associations operating in parishes, then it
describes preparations for the sacraments of confirmation and marriage. The article ends with
the presentation of pastoral activity taking care for the blessing of numerous vocations for
priesthood and monasticism.
Ks. Witold Jedynak
Streszczenie
Wpływ reorganizacji parafii w Rzeszowie na oddziaływanie duszpasterskie
Kościoła lokalnego
Przestrzennemu i demograficznemu rozwojowi Rzeszowa towarzyszył rozwój
lokalnych społeczności parafialnych. Proces organizowania struktur parafialnych w
Rzeszowie usprawnił oddziaływanie duszpasterskie Kościoła w jego lokalnym wymiarze.
Mniejsze pod względem terytorialnym i personalnym jednostki mogą skutecznie wypełniać
swoją podstawową funkcję, jaką jest zaspokojenie potrzeb religijnych wiernych, a także
wzmocnienie więzi między parafianami.
Summary
The influence of changes in parishes structures in Rzeszow on pastoral effecting
of the local Church
The spatial and demographical development of Rzeszow was accompanied by the
growth of its local parish communities. The process of organization of parishes structures in
Rzeszow facilitated the effect of pastoral Church in its local dimension. Parishes small in
territory and the number of members can effectively perform their principal function, which is
meeting the religious needs of the faithful and tightening the bond between their parishioners.
Ks. Artur Jerzy Katolo,
Eutanazja – godne umieranie?
Pojęcie „godne umieranie” wcale nie oznacza zadawania śmierci osobie chorej
terminalnie. Eutanazja współcześnie bywa postrzegana jako prawo, a jej zwolennicy widzą w
niej racjonalne samobójstwo. Zagadnienie autonomii pacjenta wyraża pytanie: do kogo należy
życie? Każde życie, które przychodzi na świat, jest ubogaceniem i bogactwem całego świata,
tak samo, jak każda strata konkretnej osoby jest stratą dla całego świata. Prośba o eutanazję,
nawet w optyce areligijnej, należy postrzegać jako stratę i zubożenie dla całego świata. Czy
na przykład, bogactwo lub też zdrowie mogą stanowić wartość wyższą od samego życia?
Osoba żywa może starać się o bogactwo, albo o zdrowie, nigdy zaś martwa. Logicznym więc
się jawi fakt, iż życie jest wartością pierwotną w stosunku do określonych standardów
jakościowych tegoż. Kto ma prawo określać odpowiednie kryteria jakości życia?
Demokratycznie wybrana władza? Referendum ogólnonarodowe? Przewrotność eutanazji
można krótko scharakteryzować: choremu, który jest wyczerpany walką z bólem, proponuje
się radykalne rozwiązanie, jakim jest zadanie śmierci. Zamiast łagodzić ból i podtrzymywać
nadzieję, wywiera się presję na chorego, aby ten sam poprosił o uśmiercenie go.
Summary
Euthanasia – a Dignified Death?
The notion of “dignified death” does not mean, at any rate, inflicting death to a
terminally ill person. Nowadays, euthanasia is seen as the right, and its adherents perceive it
as a rational suicide. The issue of the patient autonomy is expressed in the following question:
who does life belng to? Each existence which is brought to the world enriches it and becomes
the wealth of humanity. Thus, each loss of an individual is a loss for the world. A request for
euthanasia, even from a non-religious perspective, must be seen as a loss and impoverishment
for the whole world. For instance, can fortune or health constitute a value greater than life
itself? A living person is able to strive for prosperity or well-being while a dead one is not.
Therefore, it is a logical truth that life is the primal value in relation to its quality standars.
Who then is eligible to define the criteria for life quality? Is it a democratically elected
government, or maybe an international referendum? The perversity of euthanasia can be
shortly characterised as it follows: a sick person, already exhasted by his struggle with
suffering, is proposed a radical solution in the form of death. Instead of alleviating his pain
and keeping up his spirit, a pressure is brought so that he himself asks for ending his life.
Justyna Kroczak
Streszczenie
Geneza pojęcia Sofii – Mądrości Bożej
Artykuł stanowi próbę uchwycenia zjawisk świata starożytnego, które w sposób najbardziej
wyraźny wpłynęły na kształtowanie się nowożytnego, zwłaszcza rosyjskiego rozumienia
pojęcia Sofii-Mądrości Bożej. Poddano analizie trzy wzorce kulturowe: judaizm, filozofię
grecką i chrześcijaństwo. Filozofia grecka, jako punkt szczytowy państwowości greckiej,
stanowi inny wzorzec kulturowy, niemniej jednak podobnie jak dwa pozostałe w znaczący
sposób wpłynęła na rozwój świadomości religijnej i cywilizacyjnej Europy. Pojęcie SofiiMądrości Bożej mieści w sobie idee, które organizują, jak się wydaje, życie religijne
człowieka antyku, dlatego pojęcie to warte jest przestudiowania jako ciekawy problem
badawczy.
Summary
Genesis of the Concept of Sophia – God's Wisdom
This paper is an attempt of characteristics concerning different phenomena of the
ancient world, which seem to affect modern, especially Russian understanding of the concept
of Wisdom-Sophia. The presentation includes analysis of three huge cultural patterns:
Judaism, Greek philosophy and Christianity. There is a need to mention that Greek
philosophy, as the most important legacy of Greek civilization, appears as a different kind of
the cultural pattern. However, likewise the two others, it influenced the development of the
European religious and civilization awareness. The concept of Wisdom-Sophia contains ideas
which seem to organize religious life of the Antiquity man. Therefore, I consider this notion
as a worth exploring field of research.
Ks. Siwecki
Streszczenie
Z refleksji nad pryncypium Kościoła lokalnego
Artykuł opisuje pryncypia wymiaru personalno-wspólnotowego, jako istotny element
portio populi Dei oraz kryterium „lokalności”. Zaznacza się, że w teologii Kościoła lokalnego
wymiar „luogo” nie jest sprawą marginalną, ponieważ lokalność stanowi warunek
urzeczywistniania mysterium Ecclesiae, tożsamość Kościoła lokalnego jest nierozerwalnie
związana z miejscem, ponieważ określenie „lokalny” należy do obszaru, w którym uosabia
się i urzeczywistnia Kościół Boży. Kościół lokalny, będąc zbawczym wydarzeniem, którego
jest znakiem i narzędziem uobecnia się w sakramentalnej rzeczywistości. Eucharystyczny
charakter Kościoła lokalnego stanowi stały punkt odniesienia w opisie teologii Kościoła w
konkretnym miejscu.
Summary
From the Reflection on the Principium of Local Church
The article describes the determinants of the personal-community perspective, as
principal element portio Populi Dei and principium of „locality”. It must be underlined that
the dimension „place” is not the marginal matter in the theology of the local Church, because
locality is the condition of the realization of mysterium Ecclesiae. The identity of the local
Church is connected with the „place” inseparably, because „locality” belongs to the space in
which the Church of God materializes and realizes. The local Church, being the salutary event
of which it is the sign and instrument, realizes itself in the sacramental reality. The
Eucharistic character of the local Church constitutes the point of reference in the description
of theology of the Church in a concrete place.
Ks. Krzysztof Sordyl
Streszczenie
Związki doktryny pryscyliańskiej z pismami Hilarego z Poitiers i filozofią stoicką
Pośród odniesień, które można znaleźć w doktrynie pryscyliańskiej, pochodzących z
kultury filozoficznej późnego okresu starożytnego oraz pism Hilarego z Poitiers, na pierwszy
plan wysuwa się filozoficzne rozróżnienie między sermo a sensus.
Za Hilarym z Poitiers, Pryscylian wykorzystał stoickie rozróżnienie między
wewnętrzną myślą człowieka (sensus), a zewnętrznym wyrażeniem tej myśli przez słowo
(sermo). Używa go do rozróżnienia Ojca i Syna. Słowo (sermo) oznacza Chrystusa, który stał
się ciałem (Logos zewnętrzny), a termin sensus oznacza Słowo w Bogu (Logos wewnętrzny).
Słowo, które przyjęło ciało czyni widzialnym Boga, który jest niewidzialny.To rozróżnienie
między Słowem wewnętrznym a Słowem wypowiedzianym na oznaczenie drugiej Osoby
Trójcy nie jest nowe. Lo,goj evndia,qetoj i lo,goj proforiko,j są wyrażeniami przyjętymi przez
filozofię stoicką, ale pochodzą z platonizmu. Zostały one wykorzystane nie tylko przez
autorów klasycznych, lecz również przez Ojców przednicejskich.
Doktryna prysycliańska zawiera elementy o charakterze stoickim. Bóg nie jest
cielesny, nie jest tylko częściowo w człowieku, nie jest obojętny na zło i istnieje poza
światem. Pryscylian, za Hilarym, przedstawia także definicję Boga, przywołując ideę
zewnętrzności i wewnętrzności, posiadania i bycia posiadanym. W Jego doktrynie Bóg jest
transcendentny i immanentny, to znaczy jest wokół wszystkiego i we wszystkim. Poza
pismami Hilarego, pogląd ten przypomina myślenie stoickie, gdzie Bóg prowadzi i ożywia
kosmos przez pneuma, która jest wszędzie.
Racjonalność Boga jest ideą tertuliańską, która stanowi także element filozofii
stoickiej. Pryscylian i Hilary zbliżają się do tego stanowiska, mówiąc o dziele „niepojętej
inteligencji” Boga. Podejmując kwestię niepojętej inteligencji Boskiej pokazuje, iż istnieje
rzeczywistość, której nie można wypowiedzieć i która pochodzi z doświadczenia
mistycznego. Poznanie istoty boskości pozostaje niedostępne dla intelektu ludzkiego i owe
tajemnice są zarezerwowane dla wtajemniczonych, którzy osiągnęli wysoki stopień
duchowego rozwoju.
Przedstawiony tu pokrótce zarys myśli Pryscyliana pozwolił nam uściślić jego związki
z Hilarym z Poitiers oraz filozofią stoicką. Doktryna Pryscyliana oraz jego uczniów zawiera
schematy antropologiczne i teologiczne odziedziczone po Hilarym. Oparli się oni także na
słownictwie oraz na ideach zapożyczonych z filozofii stoickiej.
Summary
Connections of Priscillian Doctrine with Papers of Hilarius of Poitiers and with
Stoic Philosophy
Priscillian follows Hilarius of Poitiers in his use of the stoic distinction between the
internal thought of a man (sensus) and the external expression of this thought by words
(sermo). He applies this distinction to Christ. Sermo signifies Christ who became man (the
external Logos), and sensus signifies the Word in God (the internal Logos). These expressions
came eventually from Platonism and have been used both by Classical authors and pre-Nicean
Fathers.
There are other stoic elements in Priscillian’s doctrine. God is not carnal and exists out
of the world. He is transcendent and immanent at the same moment, he is around everything
and in everything. This reminds us not only of Hilarius’s ideas, but also of stoic thinking
about God who guides and vivifies the universe by his pneuma.
The rationality of God is an idea of Tertullian, also taken from stoic philosophy.
Hilarius and Priscillian are close to it when they talk about the intelligence of God that cannot
be understood. The knowledge of his divine nature is reserved for those who have achieved
the high level of spiritual development.
The general overview of the doctrine of Priscillian shows that he and his disciples
inherited the anthropological and theological schemes of Hilarius, using also stoic ideas and
vocabulary.
O. Stanisław Zdziarstek
Egzystencjalna godność chrześcijanina - podstawą dla jego powinności moralnej
(Kol 3,1-4)
W Kol 3,1-4 Paweł zawarł dwie rożne treści chrystianologiczne. W w. 1a oraz w w. 3
przedłożył adresatom treść ontyczną wyrażającą ich egzystencjalną godność; natomiast w w.
1b oraz w w. 2 nakreślił im powinność moralną. Ich egzystencjalna godność stanowi
podstawę a jednocześnie wymóg dla powinności moralnej. Apostoł apelując do nich o
podjęcie przez nich godziwych działań moralnych i zaniechania niegodziwych, nie ograniczył
się tylko do przedłożenia im tych powinności, lecz przedłożył im także rację, dlaczego
powinni podejmować tego rodzaju działania: jest nią ich godność, którą zostali obdarzeni
podczas chrztu. Powinność moralna wiernych nie jest więc bezpodstawna, lecz ma
uzasadnienie w godności ontycznej: skoro otrzymali nową godność, wobec tego Paweł miał
prawo nakazywać im godziwe postępowanie oraz nakłaniać ich do zaniechania działań
niegodziwych. Egzystencjalna godność jest faktem rzeczywistym, lecz obecnie nie jest
dostrzegalna; będzie można ją dostrzec dopiero w wieczności.
Summary
The Existential Dignity of a Christian as the Basis for their Moral Obligation
(Col.3:1-4)
Saint Paul presents two different Christianological meaning in the first four verses of his
Third Letter to the Collosians. In the 1 a 3 verses he explains to his recipients the ontic
content which communicates their existential dignity. Whereas, in the verses 1 b and 2 he
outlines their moral obligation. Their existential dignity is at the same time the foundation and
condition for moral obligations. While appealing for their taking decent steps and giving up
the vile ones, the Apostle Paul does not restrict himself to displaying those duties but he
expounds the reasons standing behind such committments. It is, he argues, their dignity which
they acquired during the Baptism. The moral obligation of the followers is not, therefore,
groundless but it is justified by the ontic dignity. Due to their new dignity gaining, Paul is
allowed to demand their adquate behaviour, and to discourage them from the foul ones. The
existential dignity is a real fact, however, it is currently unnoticeable as it will only be seen in
eternity.
Ks. Bogdan Stanaszek
Streszczenie
Materiały do bibliografii księży diecezji sandomierskiej za lata 2010-2012
Bibliografia obejmuje publikacje księży diecezji sandomierskiej z lat 2010-2012. Jest
ona kontynuacją poprzednich zestawień drukowanych w „Studiach Sandomierskich”.
Obejmuje działy: książki, prace redakcyjne, artykuły naukowe, artykuły popularnonaukowe i
prasowe, recenzje.
Summary
The materials for the bibliography of the Sandomierz Diocese priests in
years 2010-2012
The bibliography includes the publications of priests from the Sandomierz Diocese in
years 2010-2012. It is the continuation of the previous compositions printed in „Studia
Sandomierskie”. It consists of the following sections: books, editorial works, reseach studies,
popular science and press articles, reviews.
Ks. Janusz Królikowski,
Okólnik biskupa Stefana Zwierowicza z 1902 r. zabraniający uczęszczania dzieci
katolickich do szkół cerkiewnych
Bp Stefan Zwierowicz, posługujący w diecezji wieleńskiej (1897-1902) oraz diecezji
sandomierskiej (1902-1908), jest postacią wyjątkową w dziejach Kościoła katolickiego w
Polsce. Odznaczał się on nie tylko gorliwością pasterską, ale i duchem patriotyzmu. Pracując
na terenie zaboru rosyjskiego, sprzeciwiał się akcji rusyfikacyjnej. Wyrazem tego sprzeciwu
był okólnik z 1902 r. skierowany do duchowieństwa diecezji wileńskiej, w którym
zdecydowanie wystąpił przeciwko rusyfikacji prowadzonej w rosyjskich szkołach. Po
wydaniu tego dokumentu bp. Zwierowicz został wygnany do Tweru, a następnie pozbawiony
biskupstwa wileńskiego. Niniejszy artykuł zawiera pełny tekst okólnika z 1902 r., wydany w
oparciu o kopię znalezioną w archiwum parafialnym w Krywiczach na Białorusi.
Summary
Bishop Stefan Zwierowicz's 1902 Circular Letter Prohibiting Catholic Children
from Attending to the Ortodox Church Schools
Bishop Stefan Zwierowicz who served in the Vilnius (1897-1902) and Sandomierz
(1902-1908) dioceses was a unique figure in the history of the Polish Catholic Church. Not
only did he distinguish himself by his pastoral zeal but also he was known for his patriotic
spirit. While working in the area belonging to the Russian Partition he opposed the
Russification. The circular letter from 1902, which fully expressed his resistance, was
addressed to the clergy of the Vilnius diocese. He condemned there the Russification
conducted in schools of the Russian Partition. After the document had been released the
bishop was expelled to Tver in the first place, and subsequently deprieved of the Bishopric of
Vilnius. The following article contains the full text of the letter which was published on the
basis of a copy found in Krywicze parish archive (Belarus).
Recenzenci zewnętrzni tomu 19 (2012), nr 1 i 2:
Ks. dr hab. Arkadiusz Baron, o. prof. dr hab. Tadeusz Maria Dąbek OSB, ks. dr hab. Jan
Dziedzic, dr hab. Ryszard Gryz, ks. doc. dr hab. Wilhelm Gaj-Piotrowski, o. prof. dr hab.
Bolesław Tomasz Jelonek, ks. dr hab. Witold Jedynak, ks. dr hab. Tadeusz Kałużny SCJ, o. dr
hab. Dariusz Kasprzak OFCap, prof. dr hab. Feliks Kiryk, ks. prof. dr hab. Józef Krasiński,
ks. dr hab. Janusz Lekan, prof. dr hab. Zdzisław Pietrzyk, ks. dr hab. Kazimierz Talarek, ks.
prof.dr hab. Marian Wolicki.