Kultura totalitarna i jej korzenie

OPIS PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Kod przedmiotu
Wydział
Instytut/Katedra
Kierunek
Kultura totalitarna i jej korzenie
08.07/p,1,VI
Wydział Humanistyczny
Instytut Filologii Polskiej
Kulturoznawstwo
Specjalizacja/specjalność
Poziom organizacyjny
Studia pierwszego stopnia
studiów
stacjonarne,
System studiów
Rok/semestr
III
6
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
Prof. dr hab. Wojciech Tomasik
zawodowy, imię i
nazwisko prowadzącego/
prowadzących przedmiot
Liczba godzin
dydaktycznych
Liczba punktów ECTS
Opisywana forma zajęć
Rygor
Typ przedmiotu
Język wykładowy
30
7
wykład
egzamin
przedmiot podstawowy
język polski
Przedmioty
wprowadzające i
wymagania wstępne
Wiedza o kulturze
Założenia i cele
przedmiotu (w formie
efektów kształcenia)
Celem zajęć jest
zapoznanie studentów z pojęciem totalitaryzm i pojęciami pokrewnymi;
przedstawienie funkcjonowania kultury i sztuki w warunkach państwa
totalitarnego (z szczególnym uwzględnieniem polskiego stalinizmu); nauczenie
rozpoznawania cech kultury PRL-u (polskiego stalinizmu) i identyfikowania
obrazów „nowego człowieka”; przedyskutowanie relacji: kultura totalitarna –
kultura popularna (masowa)
EFEKTY KSZTAŁCENIA
WIEDZA
Student definiuje totalitaryzm i liberalizm, potrafi wskazać różnice (na
przykładzie komunizmu i współczesnego liberalizmu) (K_W02)
Student ma podstawową wiedzę o współczesnym stanie kultury (rozwijającej się
w warunkach systemu liberalnego) i o jej zagrożeniach (K_W09)
UMIEJĘTNOŚCI
Student umie posługiwać się zdobytą aparaturą badawczą w samodzielnym
rozpoznawaniu pozostałości kultury totalitarnej (postkomunizmu); student umie
zająć stanowisko w dyskusjach o współczesnym stanie kultury (i jego
zagrożeniach) (K_U06)
Student zdobywa umiejętność publicznego wyrażania stanowiska w kwestiach
dotyczących oceny kultury polskiej okresu powojennego (K_U09)
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Student ma świadomość znaczenia liberalizmu i poczuwa się do
odpowiedzialności za stan kultury (K_K05)
Student uczestniczy w środowiskowych dyskusjach o liberalizmie i zagrożeniach
totalitaryzmem (K_K06)
Treści programowe
przedmiotu
Metody dydaktyczne
Forma i warunki
zaliczenia przedmiotu –
wymagania i system
oceniania
Literatura podstawowa
Literatura uzupełniająca
(w tym portale
1. Pojęcie totalitaryzmu (totalizmu);
2. Funkcje sztuki totalitarnej;
3. Stalinowska
„architektura
mówiąca”
(„urbanistyka
mówiąca”);
4. Gest „mściwych narodzin”;
5. Symbolika komunistyczna (analiza wybranych systemów:
dom, ogród, maszyna, walka);
6. Gatunki sztuki totalitarnej („totalne dzieło sztuki”);
7. Sztuka i kult jednostki;
8. Artystyczne portrety wodza;
9. Sztuka totalitarna a kultura masowa („nowy człowiek” a
postać supermana);
10. Figura wroga („obcego”) i jej artystyczne przedstawienia;
11. O języku agresji i walki;
12. O wizjach doskonałego społeczeństwa (temat „harmonii ludzi
i maszyn”);
Wykład; prezentacja multimedialna; projekcja filmu dok. (jeśli pozwolą
warunki)
Rozmowa na temat zagadnień objętych planem wykładów i wybranych
pozycji z listy literatury uzupełniającej.
OCENY
DOSTATECZNA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm;
DOBRA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm; student potrafi wskazać genezę totalitaryzmu i
ocenić współczesne zagrożenia kultury liberalnej (warunki odradzania się
totalitaryzmu);
BARDZO DOBRA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm; student potrafi wskazać genezę totalitaryzmu i
ocenić współczesne zagrożenia kultury liberalnej (warunki odradzania się
totalitaryzmu); student umie krytycznie odnieść się do najważniejszych
publikacji dotyczących totalitaryzmu (komunizmu) i polskiej kultury
stalinowskiej; student zna najważniejsze stanowiska we współczesnych
dyskusjach o totalitaryzmie i jego konsekwencjach kulturowych
Holzer Jerzy, Komunizm w Europie. Dzieje ruchu i systemu władzy, Warszawa
2000;
Kula Marcin, Religiopodobny komunizm, Warszawa 2003;
Słownik realizmu socjalistycznego, redakcja Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków
2004;
Alichnowicz Karol, „Miejsce dla kpiarza”. Satyra w latach 1948-1955, Kraków
2006;
internetowe)
Ferenc Jakub, Sport w służbie polityki. Wyścig Pokoju 1948-1989, Warszawa
2008;
Głowiński Michał, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce
zdegradowanej, Warszawa 1992;
Jarosiński Zbigniew, Nadwiślański socrealizm, Warszawa 1999;
Krakowski Piotr, Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 2002;
Kupiecki Robert, „Natchnienie milionów”. Kult Józefa Stalina w Polsce 19441956, Warszawa 1993;
Leinwand Aleksandra J., Sztuka w służbie utopii. O funkcjach politycznych i
propagandowych sztuk plastycznych w Rosji Radzieckiej lat 1917-1922,
Warszawa 1998;
Mazur Mariusz, O człowieku tendencyjnym. Obraz nowego człowieka w
propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 19441956, Lublin 2009;
Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, wybór i opracowanie H.
Orłowski, tłumaczenie M. Tomczak, Poznań 2000;
Nim będzie zapomniana. Szkice o kulturze PRL-u, pod redakcją S. Bednarka,
Wrocław 1997;
Orłowski Hubert, Literatura w III Rzeszy, Poznań 1979;
Osęka Piotr, Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w
Polsce 1944-1956, Warszawa 2007;
Presja i ekspresja. Zjazd szczeciński i socrealizm, pod redakcją D. Michałowskiej
i P. Michałowskiego, Szczecin 2002;
Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat, pod redakcją S.
Zabierowskiego, przy współpracy M. Krakowiak, Katowice 2001;
Sadowski Jakub, Między Pałacem Rad i Pałacem Kultury, Kraków 2009;
Socrealizm. Fabuły - komunikaty - ikony, red. K. Stępnik, M. Piechota, Lublin
2006;
Sowiński Paweł, Komunistyczne święto. Obchody 1 maja w latach 1948-1954,
Warszawa 2000;
Tomasik Wojciech, Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie
„propagandy monumentalnej”, Wrocław 1999;
Tomasik Wojciech, Okolice socrealizmu. Prawie tuzin szkiców, Bydgoszcz 2009;
Toniak Ewa, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2009;
Włodarczyk Wojciech, Socrealizm. Sztuka polska 1950-1954, Kraków 1991;
.....................................................
data
.........................................................................................................................................
podpis prowadzącego przedmiot/ koordynatora przedmiotu*
Tab. Opis sposobu sprawdzania efektów kształcenia dla przedmiotu z odniesieniem do form
zajęć i sprawdzianów
Efekty kształcenia a forma zajęć
Efekty kształcenia dla **
kierunku
Ocenianie efektów kształcenia
Forma zajęć
przedmiotu
K_W01, K_W02
W02
W
K_W08, K_W09
K_K05, K_U06
K_09
K_K05
K_K06
W09
U06
U09
K05
K06
W
W
W
W
W
Sposoby
oceniania***
egzamin
Efekty
kształcenia dla
przedmiotu
W02, W09, U06,
U09, K05, K06
PROGRAM NAUCZANIA PRZEDMIOTU
Nazwa przedmiotu
Kultura totalitarna i jej korzenie
Opisywana forma zajęć wykład
Liczba godzin
dydaktycznych
30
Tytuł i/lub stopień
naukowy/tytuł
zawodowy, imię i
nazwisko
prowadzącego/
prowadzącego dana
formę zajęć
Prof. zw. dr hab. Wojciech Tomasik
Szczegółowa tematyka zajęć
1. Pojęcie totalitaryzmu (totalizmu); totalitaryzm czy totalitaryzmy? (faszyzm, nazizm, komunizm);
2. Geneza systemów totalitarnych (doświadczenia I wojny światowej, XIX w. i procesy
modernizacyjne, tradycja utopii); estetyczne źródła totalitaryzmu („awangarda” i realizm);
3. Funkcje sztuki totalitarnej (sztuka jako „fabryka optymizmu” i „cement społeczny”; sztuka jako
doskonała praca);
4. „Propaganda monumentalna” (jej założenia, realizacja, konsekwencje); „propaganda
monumentalna” jako model kultury stalinowskiej;
5. Stalinowska „architektura mówiąca” („urbanistyka mówiąca”) - na przykładzie rozwiązań
urbanistyczno-architektonicznych Warszawy i Nowej Huty;
6. Gest „mściwych narodzin”; o ruchu ikonoklastycznym (i opozycji: kultura burząca – kultura
utrwalająca);
7. Funkcje ikonoklazmu w kulturze (komunistycznej); ikonoklazm komunistyczny i ikonoklazm
postkomunistyczny (przykład kina „Moskwa”);
8. Symbolika komunistyczna (analiza wybranych systemów: dom, ogród, maszyna, walka);
9. Gatunki sztuki totalitarnej („totalne dzieło sztuki”);
10. Sztuka i kult jednostki (obraz wodza na przykładzie przedstawień Lenina, Stalina, Bieruta,
Dzierżyńskiego i Świerczewskiego); sztuka totalitarna a kultura masowa („nowy człowiek” a
postać supermana);
11. Figura wroga („obcego”) i jej artystyczne przedstawienia; o języku agresji i walki;
12. O wizjach doskonałego społeczeństwa (temat „harmonii ludzi i maszyn”).
Forma i warunki
zaliczenia przedmiotu
– wymagania i system
oceniania
Rozmowa na temat zagadnień objętych planem wykładów i wybranych
pozycji z listy literatury uzupełniającej.
Rozmowa na temat zagadnień objętych planem wykładów i wybranych
pozycji z listy literatury uzupełniającej.
OCENY
DOSTATECZNA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm;
DOBRA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm; student potrafi wskazać genezę totalitaryzmu i
ocenić współczesne zagrożenia kultury liberalnej (warunki odradzania się
totalitaryzmu);
BARDZO DOBRA
Student potrafi zdefiniować totalitaryzm i scharakteryzować opozycję
totalitaryzm – liberalizm; student potrafi wskazać genezę totalitaryzmu i
ocenić współczesne zagrożenia kultury liberalnej (warunki odradzania się
totalitaryzmu); student umie krytycznie odnieść się do najważniejszych
publikacji dotyczących totalitaryzmu (komunizmu) i polskiej kultury
stalinowskiej; student zna najważniejsze stanowiska we współczesnych
dyskusjach o totalitaryzmie i jego konsekwencjach kulturowych
Holzer Jerzy, Komunizm w Europie. Dzieje ruchu i systemu władzy, Warszawa 2000;
Kula Marcin, Religiopodobny komunizm, Warszawa 2003;
Literatura podstawowa Słownik realizmu socjalistycznego, redakcja Z. Łapiński, W. Tomasik, Kraków 2004;
Literatura
uzupełniająca (w tym
portale internetowe)
Alichnowicz Karol, „Miejsce dla kpiarza”. Satyra w latach 1948-1955, Kraków
2006;
Ferenc Jakub, Sport w służbie polityki. Wyścig Pokoju 1948-1989, Warszawa 2008;
Głowiński Michał, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej,
Warszawa 1992;
Jarosiński Zbigniew, Nadwiślański socrealizm, Warszawa 1999;
Krakowski Piotr, Sztuka Trzeciej Rzeszy, Kraków 2002;
Kupiecki Robert, „Natchnienie milionów”. Kult Józefa Stalina w Polsce 1944-1956,
Warszawa 1993;
Leinwand Aleksandra J., Sztuka w służbie utopii. O funkcjach politycznych i
propagandowych sztuk plastycznych w Rosji Radzieckiej lat 1917-1922,
Warszawa 1998;
Mazur Mariusz, O człowieku tendencyjnym. Obraz nowego człowieka w
propagandzie komunistycznej w okresie Polski Ludowej i PRL 1944-1956,
Lublin 2009;
Nazizm, Trzecia Rzesza a procesy modernizacji, wybór i opracowanie H. Orłowski,
tłumaczenie M. Tomczak, Poznań 2000;
Nim będzie zapomniana. Szkice o kulturze PRL-u, pod redakcją S. Bednarka,
Wrocław 1997;
Orłowski Hubert, Literatura w III Rzeszy, Poznań 1979;
Osęka Piotr, Rytuały stalinizmu. Oficjalne święta i uroczystości rocznicowe w Polsce
1944-1956, Warszawa 2007;
Presja i ekspresja. Zjazd szczeciński i socrealizm, pod redakcją D. Michałowskiej i P.
Michałowskiego, Szczecin 2002;
Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat, pod redakcją S.
Zabierowskiego, przy współpracy M. Krakowiak, Katowice 2001;
Sadowski Jakub, Między Pałacem Rad i Pałacem Kultury, Kraków 2009;
Socrealizm. Fabuły - komunikaty - ikony, red. K. Stępnik, M. Piechota, Lublin 2006;
Sowiński Paweł, Komunistyczne święto. Obchody 1 maja w latach 1948-1954,
Warszawa 2000;
Tomasik Wojciech, Inżynieria dusz. Literatura realizmu socjalistycznego w planie
„propagandy monumentalnej”, Wrocław 1999;
Tomasik Wojciech, Okolice socrealizmu. Prawie tuzin szkiców, Bydgoszcz 2009;
Toniak Ewa, Olbrzymki. Kobiety i socrealizm, Kraków 2009;
Włodarczyk Wojciech, Socrealizm. Sztuka polska 1950-1954, Kraków 1991;
.....................................................
data
......................................................................................................................................
podpis prowadzącego daną formę zajęć
.....................................................
data
......................................................................................................................................
podpis koordynatora przedmiotu