Przyroda - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie

MONITORING
PRZYRODY
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO W 2011 roku
Monitoring przyrody
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w Lublinie w ramach PMŚ prowadził w 2011 r. badania na potrzeby funkcjonowania Stacji Bazowej Zintegrowanego Monitoringu Środowiska w Roztoczańskim Parku Narodowym. Badaniami objęto
następujące komponenty środowiska: wody powierzchniowe, podziemne, gleby i rośliny.
Jakość wód powierzchniowych
Monitoring wód powierzchniowych prowadzony
był w zlewni badawczej rzeki Świerszcz, w profilu
pomiarowym Malowany Most i Zwierzyniec, w zakresie elementów biologicznych i fizykochemicznych z częstotliwością 4 razy w roku. W celu oceny
stanu ekologicznego wód badano następujące
wskaźniki: temperaturę, pH, tlen rozpuszczony,
BZT5, ogólny węgiel organiczny, przewodność, substancje rozpuszczone, twardość ogólną, azot amonowy, azot Kjeldahla, azot azotanowy, azot ogólny,
fosforany i fosfor ogólny. Badane wskaźniki osiągnęły I klasę jakości. Na obu stanowiskach pomiarowych prowadzone były również badania makrobezkręgowców bentosowych, jednak z uwagi na
fakt, że ten element biologiczny jest nieuwzględniony w klasyfikacji wód (warunki referencyjne w trakcie ustalania), nie dokonano oceny stanu ekologicznego w ww. punktach pomiarowo-kontrolnych.
Jakość wód podziemnych
Monitoring wód podziemnych prowadzony był w 5
studniach zlokalizowanych na terenie RPN, które
ujmowały kredowy poziom wodonośny charakteryzujący się naturalną izolacją od powierzchni terenu.
W badanych wodach stężenia azotanów osiągnęły
wartości poniżej 10 mg/l. Stwierdzone podwyższone
wartości wodorowęglanów i wapnia były wynikiem naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych Roztocza. Stwierdzono występowanie
cynku w zakresie stężeń wahających się od I do IV
klasy jakości. Pozostałe wskaźniki odpowiadały
I klasie jakości. Przeprowadzona ocena wód wykazała, że w 4 studniach wystąpiły wody o dobrym
stanie chemicznym, natomiast w studni na terenie
leśniczówki Rybakówka odnotowano słaby stan
chemiczny ze względu na cynk, którego wartość
przekroczyła granicę III klasy jakości.
90
Konik polski w Roztoczańskim Parku Narodowym
Fot. J. Tkaczyk
Zawartość metali ciężkich i siarki
w glebach i mchach
Pospolite gatunki mchu Pleurozium schreiberi
są to organizmy wyraźnie reagujące na naturalne i antropogeniczne zmiany w środowisku i z tego
względu są wykorzystywane jako bioindykatory
w ocenie zagrożenia środowiska. Z uwagi na
fakt, że są dobrymi absorbentami stosuje się je
do określania zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi oraz związkami siarki.
Badania prowadzone na terenie RPN obejmowały określenie zawartości następujących metali: ołowiu, kadmu, cynku, niklu, chromu ogólnego oraz
siarki ogólnej i siarczanowej w próbkach glebowych i mchach. W glebach przeprowadzono dodatkowo badanie odczynu. Próbki gleb pobrane
zostały z dwóch warstw: do 30 cm i od 30 cm do
60 cm głębokości. Wyniki badanych gleb w punktach rozmieszczonych w sąsiedztwie przebiegających tras komunikacyjnych wykazały, że stężenia
metali są niewielkie - niższe od dopuszczalnych
dla kategorii A w obowiązującym rozporządzeniu
w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. Zawartości metali wskazują na
naturalny poziom ich występowania. Na podstawie wartości odczynu pH, gleby zaliczono do gleb
bardzo kwaśnych i kwaśnych. Ocenę wyników zawartości siarki ogólnej i siarki siarczanowej przeprowadzono w oparciu o 4-stopniową skalę zasobności i zanieczyszczenia gleb siarką (wg kryteriów
MONITORING PRZYRODY
opracowanych przez IUNiG w Puławach dla gleb
użytkowanych rolniczo). Siarka ogólna we wszystkich badanych próbach gleb była na poziomie naturalnej zawartości. W przypadku siarki siarczanowej
zanotowano podwyższone zawartości (II stopień)
w obwodzie ochronnym Obrocz. Wyniki badań gleb
na terenie RPN przedstawione zostały w tabeli 2.
Monitoring prowadzony na terenie RPN obejmował również badania mchów w tych samych
profilach pomiarowych co gleby. Wyniki badań
przedstawiono w tabeli 3.
Z analizy uzyskanych wyników badań zawartości metali w mchach wynika, że utrzymywały się
one na poziomie zbliżonym do lat ubiegłych. W obwodzie ochronnym Kruglik znacznemu obniżeniu
uległa zawartość siarki, natomiast w obwodzie
Słupy odnotowano prawie 3-krotny wzrost w stosunku do roku 2007. Porównując wyniki przeprowadzonych badań do lat wcześniejszych można
stwierdzić, że utrzymują się one w dalszym ciągu w zakresie niskich stężeń charakterystycznych dla ,,czystych’’ obszarów Polski.
Tabela 1. Ocena jakości wód podziemnych na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego w 2011 r. (źródło: WIOŚ)
Ocena
bakteriologiczna
Ocena fizykochemiczna wody
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
Lokalizacja studni
Głębokość
punktu [mp.p.t]
Klasa wody
Zawartość
azotanów [mg/l]
Wskaźniki odpowiadające niższej klasie jakości
Liczba bakterii grupy
coli/w tym typu
kałowego [w 100ml]
ok.50
III
5,13
wodorowęglany, wapń,
cynk
0/0
ok.50
II
5,44
wapń, cynk
3/3
ok.50
III
9,42
wapń, cynk
3/3
ok.20
IV
9,43
wodorowęglany, wapń,
cynk
1/1
ok.20
I
4,71
wodorowęglany, wapń
0/0
Leśniczówka Florianka
st. wiercona
Leśniczówka Kruglik
st. wiercona
Leśniczówka Bezednia
st. wiercona
Leśniczówka Rybakówka
st. wiercona
Leśniczówka Dębowiec
st. kopana
Tabela 2. Wyniki badań gleb na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego w 2011 r. (źródło: WIOŚ)
chrom
Siarka
ogólna
[mg/kg s. m.]
3,65
1,88
36,7
11,1
2,50
19,7
52,4
16,1
1,62
6,79
2,89
85,6
77,7
0,91
1,19
5,23
4,69
64,5
60,4
<0,33
1,07
3,32
10,19
3,95
96,7
28,7
<0,33
1,75
2,04
8,33
4,23
68,8
20,9
11,04
<0,33
1,39
2,12
11,16
4,37
77,7
23,2
5,18
4,49
<0,33
1,89
2,51
9,84
3,99
114,3
34,1
30
3,52
8,26
<0,33
0,81
2,54
6,54
3,78
106,5
32,0
60
4,29
2,25
<0,33
1,44
1,44
6,30
3,20
80,7
24,0
Lp.
Lokalizacja punktów
Odl./głeb.
Odczyn
pH
1.
Obwód Ochronny
Obrocz – (Malowany
Most przy torach LHS)
150/30
150/60
2.
Obwód Ochronny
Obrocz – (Malowany
Most po drugiej stronie
torów LHS)
3.
4.
5.
Zawartość metali [mg/kg s. m.]
ołów
kadm
nikiel
miedź
cynk
4,79
3,84
<0,33
<0,7
1,12
5,14
2,04
<0,33
<0,7
0,99
80/30
4,33
5,14
<0,33
0,89
80/60
4,96
3,37
<0,33
Obwód Ochronny
Kruglik
30
3,58
12,55
60
4,20
3,49
Obwód Ochronny
Słupy
30
4,54
60
Obwód Ochronny
Bukowa Góra
Siarka
siarczanowa
[mg/kg s. m.]
Tabela 3. Wyniki badań mchów na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego w 2011 r. (źródło: WIOŚ)
Ołów
kadm
Nikiel
miedź
cynk
chrom
Siarka
ogólna
[mg/kg
s.m.]
Obwód Ochronny Obrocz – (Malowany Most przy torach
LHS) odl. 150 m
Obwód Ochronny Obrocz – (Malowany Most po drugiej
stronie torów LHS) odl. 80 m
2,47
<0,15
0,87
6,90
35,7
2,07
828,6
2,14
<0,15
0,76
5,87
29,0
1,75
778,1
3.
Obwód Ochronny Kruglik
2,58
<0,15
0,85
5,48
31,7
1,42
613,1
4.
Obwód Ochronny Słupy
2,30
<0,15
0,96
4,68
24,4
2,19
733,4
5.
Obwód Ochronny Bukowa Góra
2,32
<0,15
0,87
6,19
31,3
2,01
814,8
Lp.
Lokalizacja punktów
1.
2.
Zawartość metali [mg/kg s. m.]
91