Metody Badań Jakościowych 2009/10 program-wymogi

dr hab. Krzysztof Podemski ©
Jakościowe Metody i Techniki Badań Socjologicznych,
ramowy program wykładów w r.akad. 2009/10, wymogi egzaminacyjne, literatura
I. Zagadnienia wstępne:
1. Ilość i jakość jako kategorie. Definicje badań jakościowych.
2. Podstawowe różnice między podejściem pozytywistycznym i interpretatywnym.
3. Zwięzły przegląd klasycznych ujęć „socjologii jakościowej” (za: H.Schwartz, J. Jacobs,
Qualitative Sociology. A Method to Madness, The Free Press, New York 1979):
a) socjologia rozumiejąca: M. Weber, G.H.Mead, H. Blumer, F. Znaniecki, B. Glaser i A. Strauss
b) socjologia formalna: G.Simmel, E.Goffman, A. Schutz, H. Garfinkel, A. Cicourel
II. Techniki zbierania danych jakościowych:
1. badania terenowe („etnografia”):
a) obserwacja nieustrukturalizowana:
- obserwacja uczestnicząca
- inne formy obserwacji nieustrukturalizowanej
b) wywiad nieustrukturalizowany : pogłębiony (in-depth- inteview, IDI), swobodny, jakościowy
2. wywiady grupowe:
- zogniskowane wywiady grupowe (focused group interviews, FGI)
- inne formy wywiadów grupowych
3. techniki projekcyjne:
- klasyczne techniki psychologiczne
- technika „wydobywania metafor” G. Zaltmana
4. dokumenty osobiste („life history”)
- metoda biograficzna
- wywiad narracyjny F. Schűtze
5. dane wizualne
III. Techniki analizy danych jakościowych:
1. teoria ugruntowana (m.in. B.Glaser i A. Strauss, B.Miles i A.Huberman, K.Konecki)
2. analiza fenomenologiczna (m.in.A. Schutz, A. Giorgi, C.Moustakas)
3. analiza semiotyczna (m.in. R.Barthes, U.Eco)
4. analiza hermeneutyczna (m.in. P.Ricouer, H.Gadamer, Z. Krasnodębski)
5. analiza etnometodologiczna i konwersacyjna (m.in. H.Garfinkiel, M.Czyżewski)
6. analiza dokumentarna (m.in. R.Bohnsack, S.Krzychała)
7. programy komputerowe wspierające analizę jakościową (QSR Nudist, Etnograf, Atlas itp.)
IV. Najnowsze idee w badaniach jakościowych (m.in. N.Denzin, Y.Lincoln i
współpracownicy)
dr hab. Krzysztof Podemski ©
Ocena końcowa (egzamin): recenzja 1 z książek z części „zielonej”
(będzie uzupełniana w ciągu roku), dopuszczalne jest wyjście poza
listę, ale tylko po uprzedniej konsultacji ([email protected]):
Ocena końcowa będzie wpisana do indeksu dopiero po uzyskaniu zaliczenia z
ćwiczeń i raportu.
Wymogi:
1.dopuszczalne maksymalnie 3 recenzje na jednym roku z tej samej pozycji (proszę
to ustalić między sobą)
2. minimum 14 400 znaków ( 8 stron z 1800 znaków: Times New Roman, 12,
spacja 1,5)
3. recenzja powinna zawierać 3 elementy:
a) szczegółowy opis zastosowanej metodologii (problem badawczy, założenia
teoretyczne, metody/techniki zbierania danych, zasady doboru próby, metody
analizy danych), jeżeli te informacje nie są podane bezpośrednio „kawa na ławę”,
należy próbować je „wyinterpretować” z materiału
b) streszczenie najważniejszych wątków pracy, wniosków)
c) uzasadnienie krytycznej (pozytywnej, mieszanej lub negatywnej) opinii autora
recenzji o recenzowanej pracy w oparciu o posiadaną wiedzę metodologiczną ( w
tym przez odniesienie do odpowiednich lektur z części II. Literatura
metodologiczna a) i b), np. dotyczących wywiadu, badań terenowych, obserwacji,
metody biograficznej, analizy konwersacyjnej, fenomenologii itd.) i
socjologiczną
d) od momentu otrzymania prac do jej ocenienia muszę mieć do dyspozycji co
najmniej 7 dni.
e) praca musi spełniać wymogi pracy naukowej (m.in. bibliografia, przypisy)
dr hab. Krzysztof Podemski ©
I. Wybrane współczesne przykłady badań jakościowych w naukach
społecznych
(książki do recenzji na egzamin, z wyjątkiem tych na czarno)
1. Arcimowicz K., Obraz mężczyzny w polskich mediach. Prawda. Falsz. Stereotyp, GWP,
Gdańsk 2003
2.Autobiografie czasów transformacji. Socjologowie krajów Europy Środkowej i Wschodniej,
red. J. Mucha i M.F. Keen, IFiS PAN, Warszawa 2006
3. Baranowska A., Techniki adaptacji do życia w instytucji totalnej. Na przykładzie żołnierzy
mieszkańców obozu Babilon w Iraku, Wyd. Adam Marszałek,Toruń 2008
4.Biedni o sobie i o swoim życiu, pr. zbior. pod E.Tarkowskiej, W. Warzywody, K. Wódz, BPS,
Śląsk, Katowice – Warszawa 2003
5.Bielska E., Studenci a liberalny system wartości w Polsce i Danii, GWP, Gdańsk 2006
6.Chmura-Rutkowska I., Ostrouch J., Mężczyźni na przełęczy życia,. Studium socjopedagogiczne,
OW Impuls, Kraków 2007
7.Cudze problemy. O ważności tego, co nieważne. Analiza dyskursu publicznego w
Polsce, pr. zbior.pod red. M.Czyżewskiego, K.Dunin i A.Piotrowskiego, Warszawa 1991
8.Czego nas uczy Radio Maryja? red.I.Krzemiński, Wyd. Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2009
9.Dunn E., Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, Wyd.
Krytyki Politycznej, Warszawa 2008
10. Elity rządowe III RP: 1997-2004. Portret socjologiczny, red. J. Raciborski, Trio, Warszawa
2006
11.Fox K., Przejrzeć Anglików. Ukryte zasady angielskiego zachowania, WWL MUZA, Warszawa
2007
12.Galent M, Goddeeris I., Niedźwiedzki D., Migration and Europeisation. Changing identities
and values among Polish pendulum migrants and their Belgian employers, NOMOS,
Warszawa 2009
13.Grzymała – Kazłowska A., Konstruowanie „innego”. Wizerunki imigrantów w Polsce, Wyd.
UW, Warszawa 2007
14.Hall E.T, Hall M.R, Czwarty wymiar w architekturze. Studium o wpływie budynku na
zachowanie człowieka, WWL MUZA S.A., Warszawa 2001
15.Halawa ZM, Życie codzienne z telewizorem, Wydawnictwo Akademickie i Profesjonalne,
Warszawa 2006
16.Horolets A., Obrazy Europy w polskim dyskursie publicznym, Uniwersitas, Kraków 2006
17.Inny – obcy. Wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, red. E.
Nowicka, J. Nawrocki, Warszawa 1996
18.Jasiecki K, Elita biznesu w Polsce. Drugie narodziny kapitalizmu, Wyd. IFiS PAN, Warszawa
2002
19.Kamiński M.K., Gry więzienne. Tragikomiczny świat polskiego więzienia, Oficyna Naukowa,
Warszawa 2007
20.Karpińska G.E, Miejsce wyodrębnione że świata. Przykład łódzkich kamienic czynszowych,
PTL, Łódź 2000
21.Kaźmierska K., Biografia i pamięć. Na przykładzie pokoleniowego doświadczenia ocalonych z
Zagłady, ZW NOMOS, Kraków 2008
dr hab. Krzysztof Podemski ©
22.Kleszcz I., Wykorzystanie ukrytej obserwacji uczestniczącej w badaniu stylu życia szarej strefy ,
w: Kultura i Społeczeństwo, nr 2/ 2004, Warszawa ( tego nie recenzować!)
23. Kloch Z., Odmiany dyskursu. Semiotyka życia publicznego w Polsce po 1989 roku, Fundacja
Nauki Polskiej, Wrocław 2006
24.Konecki K.T., Ludzie i ich zwierzęta. Interakcjonistyczno-symboliczna analiza społecznego
świata właścicieli zwierząt domowych , WN Scholar 2005
25. Krzychała S., Projekty życia. Młodzież w perspektywie badań rekonstrukcyjnych, WN
Dolnośląskiej Szkoły Wyższej, Wrocław 2009
26.Kultura organizacji. Badania etnograficzne polskich firm, red. M. Kostera, GWP, Sopot 2007
27.Kurczewska J., Patriotyzm polskich polityków, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2002
28.Kurczewski J, i inni, Praktyki cielesne, Trio, Warszawa 2006
29.Jaworowska M., Polityka młodego pokolenia przełomu wieków XX/XX. Studium socjologicznopolitologizne, A. Marszałek , Toruń 2006
30.Łukasiuk M., Obcy w mieście. Migracje do współczesnej Warszawy, WA ŻAK, Warszawa 2007
31.Nowicka E, Hermes, Odyseusz i greckie powroty do ojczyzny, ZW Nomos, Warszawa 2008
32. Majka-Rostek D., Związki homoseksualne. Studium socjologiczne, Difin, Warszawa 2008
33.Malewska-Szałygin A., Wiedza potoczna o sprawach publicznych, IEiAK UW, Wyd. DiG,
Warszawa 2002
34.Melchior M., Zagłada tożsamość. Polscy Żydzi ocaleni „na aryjskich papierach”. Analiza
doświadczenia biograficznego, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2004
35.Minkiewicz P., Społeczne światy szkół średnich. Od trajektorii marginesu do trajektorii elit. ,
WN DszWE TWp, Wroclaw, 2005
36.Mucha J., Uspołeczniona racjonalność technologiczna. Naukowcy z AGH wobec
cywilizacyjnych wyzwań i zagrożeń współczesności, IFiS PAN, Warszawa 2009
37.Muggleton D., Wewnątrz subkultury. Ponowoczesne znaczenie stylu, Wyd. UJ, Kraków, 2004
38. Ostrowski Ł., Mowa o a rasizmie. Pojęcie rasizmu we współczesnej polskiej prasie
antyfaszystowskiej i skrajnie nacjonalistycznej, Trio, Warszawa 2009
39.Palska H, Bieda i dostatek. O nowych stylach życia w Polsce końca lat 90-tych, Wyd. IFiS PAN,
Warszawa 2002
40.Pawlik W., Grzech. Studium socjologii moralności, ZW Nomos, Kraków 2008
41.Podemski K, Socjologia podróży, WN UAM, Poznań 2005, cz. III, ( tego nie recenzować!)
42.Podemski K, Obrazy i wizje społeczeństwa polskiego w prasie krajowej w 1981 roku, Wyd.
Naukowe UAM, Poznań 2008 ( tego nie recenzować!)
43.Polacy’80, pr. zbior. pod red. M. Marody, WFiS UW, Warszawa 2004
44.Rokuszewska-Pawełek, A, Chaos i przymus. Trajektorie wojenne Polaków – analiza
biograficzna, WN UŁ, Łódź 2002
45.Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, pr. zbior. pod red. M.Czyżewskiego,
S.Kowalskiego A.Piotrowskiego, Wyd. AREUS, Kraków 1997
46.Skulmowska-Lewandowska A., Życie w biedzie. Analiza wzorów kulturowych ubogich
mieszkańcówTorunia, ECE, Toruń 2006
47.Sulima R, Antropologia codzienności, Wyd. UJ, Kraków 2000,
48.Świda-Zięba H., Młodzi w nowym świecie, Wydawnictwo Literackie, Krakow 2005
49.Teoria i praktyka socjologii empirycznej, Warszawa 1990, PAN IFiS., (Cz. III, rozdziały; .
Kurczewski, Pamiętnik życia codziennego: metoda, A. Wyka, Z doświadczeń nad badaniami
awangardowych środowisk wzorotwórczych, M. Marody, Metodologiczne i techniczne
problemy badań jakościowych na przykładzie badań Polacy 80) (tego nie recenzować!)
dr hab. Krzysztof Podemski ©
50.Touraine A,, J. Strzelecki, F. Dubet, M. Wiewiórka, Solidarność. Analiza ruchu społecznego
1980-81 (wydania zagraniczne i podziemne),
51.Trutkowski C, Społeczne reprezentacje polityki, WN Scholar, Warszawa 2000
52.Underhill P., Dlaczego kupujemy? Nauka o robieniu zakupów. Zachowania klientów sklepie,
MT Biznes, Warszawa 2001
53.Wedel J, Prywatna Polska, Trio, Warszawa 2007
54.Weigl B., Formanowicz M., Romowie 2007. Od edukacji młodego pokolenia do obrazu w
polskich mediach, Wyd. WSPS „Academica”, Warszawa 2008
55.Wojakowski D, Swojskość i obcość w zmieniającej się Polsce, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2007
56.Woroniecka G, Działania polityczne. Proba socjologii interpretatywnej, Oficyna Naukowa,
Warszawa , 2001,
57.Woroniecka G. ? Co znaczy mieszkać. Szkice antropologiczne, Trio, Warszawa 2007
58.Zamorska B., Nauczyciele (Re) konstrukcje bycia-w świecie edukacji, WN Dolnośląskiej Szkoły
Wyższej, Wrocław 2008
II. Literatura metodologiczna:
A. Podstawowa:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Fenomenologia i badania psychologiczne, pr. zbior. pod red. A. Giorgi, Trans Humana,
Białystok 2003
Glaser B.G., Strauss A.L., Odkrywanie teorii ugruntowanej, NOMOS, Warszawa 2009
Grobel L., Sztuka wywiadu. Lekcje mistrza, Wyd. Wojciech Marzec, Warszawa 2006
Hammersley M. , Atkinson P. Metody badań terenowych, Zysk i Ska, Poznań 2000
Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych, pr. zbior. pod red. D. Urbaniak – Zając
i J. Piekarskiego, Wyd. UŁ, Łódź 2003
Howarth D., Dyskurs, Oficyna Naukowa, Warszawa 2008
Konecki K., Studia z metodologii badań jakościowych,. Teoria ugruntowana, PWN,
Warszawa 2000
Kostera M., Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, PWN, Warszawa
2003
Kvale S., InterViews. Wprowadzenie do jakościowego wywiadu badawczego, Trans
Humana, Białystok 2004
Maison D., Zogniskowane wywiady grupowe. Jakościowa metoda badań marketingowych,,
PWN, Warszawa 2001
Metoda biograficzna w socjologii, pr. zbior. pod red. J.Włodarka i M.Ziółkowskiego, PWN,
Warszawa-Poznań 1990
Metody badań jakościowych, t. 1, t.2, red. N. Denzin, Y. Lincoln, PWN 2009
Miles M.B., Huberman A.M., Analiza danych jakościowych, Trans Humana, Białystok 2000
Rancew-Sikora D., Analiza konwersacyjna jako metoda badania rozmów codziennych,
Wyd. Trio, Warszawa 2007
Silverman D., Interpretacja danych jakościowych, PWN, Warszawa , 2007
Silverman D., Prowadzenie badań jakościowych, PWN, Warszawa , 2008
dr hab. Krzysztof Podemski ©
·
·
·
·
·
Społeczne przestrzenie doświadczenia. Metoda interpretacji dokumentarnej, pr. zbior. pod
red. S. Krzychały, Wyd.Nauk. DSzW TWP, Wrocław, 2004
Suchańska A., Rozmowa i obserwacja w diagnozie psychologicznej, WAiP, Warszawa 2007
Sztompka P., Socjologia wizualna. Fotografia jako metoda badawcza, PWN, Warszawa
2005
Winkin Y., Antropologia komunikacji. Od teorii do badań terenowych, WUW, Warszawa
2007
Wywiad psychologiczny, cz. 1, Wywiad jako postępowanie badawcze, pr. zbior. pod red.
K.Stemplewskiej-Żakowicz i K. Krejtza, Prac. Testow Psychologicznych PTP, Warszawa
2005
B. Uzupełniająca:
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Adams S., W. Hicks, Wywiad dziennikarski, Wyd. UJ, Kraków 2007
Babbie W. E., Badania społeczne w praktyce, 10. Jakościowe badania terenowe, r. 13
Analiza danych jakościowych, PWN, Warszawa 2003
Borys T., Jakość życia jako kategoria badawcza i cel nadrzędny, w: Jak żyć? Red. A.
Wachowiak, Humaniora, Poznań 2001
Borys T., r.21.1 Jakość i ilość. Podstawowe intepretacje., w: Ocena i analiza jakości życia,
pr. zbior. pod red. W. Ostasiewicza, Wyd. AE im. OL, Wrocław 2004
Denzin N.K., Lincoln Y.S., Wkraczanie na pole badań jakościowych. Wprowadzenie do
podręcznika Handbook of Qualitative Research, w: Acta Universitatis Nicolai Copernici,
Socjologia Wychowania XIII, zeszyt 317 /1997
Encyklopedia Socjologii, t.1-4, Suplement, Indeksy , Oficyna Naukowa, Warszawa 19982007
Dyskurs jako struktura i proces, pr. zbior. pod red. T.A. van Dijka, PWN, Warszawa 2001
Giddens A., Socjologia, PWN 2004, podr. Etnografia w rozdziale 20
Gorzko M., Typ doskonały materiału socjologicznego. O niektórych zastosowaniach metody
biograficznej w socjologii polskiej., WN USzcz, Szczecin 2004
Gorzko M, Procedury i emergencja. O metodologii klasycznych odmian teorii
ugruntowanej, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2008
Ilościowe i jakościowe metody badania rynku. Pomiar i jego skuteczność, rozdz. 3
Problemy pomiaru i analizy danych jakościowych , pr. zbior. pod red. J. Garczarczyka,
Wyd AE w Poznaniu, 2006
Jahoda M., Deutsch M., Cook S.S. Projekcyjne metody badania postaw, w; Metody badań
socjologicznych pod red. S. Nowaka, PWN, Warszawa 1964
Kadrowanie rzeczywistości. Szkice z socjologii wizualnej, pr. zbior. pod red. J. Kaczmarka,
WN UAM, Poznań, 2004
Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do komunikacji społecznej, red.
A. Duszak, N. Fairclough
dr hab. Krzysztof Podemski ©
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
·
Konstruowanie jaźni i społeczeństwa., pr. zbior. pod red. E. Hałas, K.T.Koneckiego, Scholar
Warszawa 2005
Logika analizy socjologicznej. Wybór tekstów, oprac. A. Sułek, Wyd. IS UW, Warszawa
1979, Cz. VI - Badania jakościowe (A.H.Barton i P.F.Lazarsfeld, J. Szczepański)
Metody projekcyjne. Tradycja i współczesność, red. H. Sęk, UAM, Poznań 1994
Moustakas C. Fenomenologiczne metody badań, Trans Humana, Białystok, 2001
Narracja. Teoria i praktyka, red. B. Janusz, K. Gdowska, B.de Barbaro
Nikodemska-Wołowik A., Jakościowe badania marketingowe, PWE, Warszawa 1999
Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, pr. zbior. pod red.
P.B.Sztabińskiego, F. Sztabińskiego, Z. Sawińskiego, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 2004
Olechnicki K., Antropologia obrazu. Fotografia jako metoda, przedmiot i medium nauk
społecznych, Oficyna Naukowa, Warszawa 2003
Oppenhaimer A.N., Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, r. 12. Metody projekcyjne
w badaniu postaw, Zysk i spółka, Poznań, 2004
W kręgu socjologii interpretatywnej. Zastosowanie metod jakościowych, pr. zbior. .pod red
J. Leońskiego i A. Kołodziej-Durmaś
Zaltman G., Jak myślą klienci. Podróż w głąb umysłu rynku., Wyd. Forum, Poznań 2003
Zogniskowany wywiad grupowy. Studia nad metodą., pr. zbior. Pod red. J. LisekMichalskiej i P. Daniłowicza, WUŁ, Łódź 2004