Kultura języka z retoryką

Transkrypt

Zajęcia I: Tropimy błędy językowe
mgr Anna Alochno-Janas
www.arsverbi.pl
[email protected]
mgr Anna Alochno-Janas - www.arsverbi.pl [email protected]
1
Czym jest kultura języka?
 Piękne słowo jest elementem pięknego życia. – Gaston
Bachelard
 Kultura języka a kultura umysłowa to właściwie
synonimy. – Witold Doroszewski
 Język można uważać za autoteliczną wartość kultury
porównywalną ze sztuką czy też nauką. – Jadwiga
Puzynina
 Kultura języka zaczyna się tam, gdzie zaczyna się
świadomość językowa, gdzie ludzie nie tylko mówią,
lecz zastanawiają się nad tym, jak mówią. – Stanisław
Szober
2
Czym jest kultura języka?
 Kultura języka – jeden z elementów kultury osobistej.







Świadomość
językowa,
znajomość
mechanizmów
językowych i sprawność w posługiwaniu się normą
językową. Dbałość o język: pełna szacunku postawa dla
języka.
Elementy kultury języka to:
1. poprawność językowa;
2. sprawność językowa (kompetencja);
3. etyka słowa (w reklamie, polityce);
4. estetyka słowa (w literaturze, poezji);
5. retoryka;
6. erystyka.
3
Do czego służy ta wiedza?
 Człowiek świadomy znaczenia języka i siły jego
oddziaływania, będzie potrafił z nich korzystać do
własnych celów w różnych sferach życia.
 Znajomość mechanizmów językowych pozwala
zdemaskować nieetyczne techniki stosowane przez
innych użytkowników języka i obronić się przed nimi.
 Brak ogłady językowej dyskredytuje człowieka,
wskazuje bowiem na braki w jego wykształceniu i
kulturze osobistej.

4
Historia i współczesność
 1440 r. – Traktat o ortografii Jakuba Parkoszowica –
początek dziejów kultury języka w Polsce i pierwszy
wzorzec ogólnopolskiego języka kulturalnego.
 1562 r. – w zbiorze epigramatów Źwierzyniec Mikołaj
Rej zawarł swój słynny dwuwiersz: A niechaj narodowie
wżdy postronni znają, / Polacy nie gęsi, iż swój język
mają.
 Współczesną normę językową ustalają: Rada Języka
Polskiego, Komisja Kultury Języka i Towarzystwo
Miłośników Języka Polskiego.
5
Schemat komunikacji R. Jakobsona
 Roman Jakobson (1896-1982), rosyjski strukturalista w






swoim słynnym tekście Poetyka w świetle językoznawstwa
(1960 r.) sformułował uniwersalny model komunikacji
(akt mowy) oparty na sześciu elementach:
1. nadawca,
2. odbiorca,
3. komunikat,
4. kod,
5. kontekst,
6. kontakt.
6
 Każdy z tych elementów determinuje odpowiednią






funkcję komunikatu językowego, a funkcja
nakierowuje na ten element. Jedna z funkcji jest
zawsze dominująca nad innymi.
1. funkcja ekspresywna (emotywna),
2. funkcja impresywna (konatywna),
3. funkcja poznawcza (referencyjna),
4. funkcja metajęzykowa,
5. funkcja fatyczna,
6. funkcja poetycka.
7
8
Norma, uzus i błąd językowy
 Norma językowa – zwyczaj językowy właściwy dla
środowiska kulturalnego; oficjalnie przyjęte standardy
poprawności językowe skodyfikowane w słownikach i
uznane za powszechnie obowiązujące.
 Uzus językowy – (łac. korzystanie, praktyka) przyjęte w
danym społeczeństwie i realnie używane zwyczaje
językowe; wyraz normy językowej i jedno z kryteriów
rozstrzygających o poprawności językowej. Uzus może (ale
nie musi) zostać usankcjonowany przez normę językową.
 Błąd językowy – niezamierzone odstępstwo od normy
językowej.
9
Typy błędów językowych
 1. ortograficzny,
 2. gramatyczny (np. fleksyjny),
 3. interpunkcyjny,
 4. składniowy,
 5. frazeologiczny,
 6. stylistyczny,
 7. fonetyczny.
10
Rodzaje słowników - językowe












1. ortograficzny,
2. interpunkcyjny,
3. języka polskiego,
4. poprawnej polszczyzny,
5. wyrazów obcych,
6. etymologiczny,
7. frazeologiczny,
8. synonimów,
9. antonimów,
10. idiomów,
11. gwar,
12. języków obcych.
11
Rodzaje słowników - inne
 1. terminologii z danej dziedziny nauki, np.




literaturoznawstwa, psychologii, muzyki, historii,
religii;
2. pisarzy;
3. epok literackich, historycznych;
4. tematyczne, np. symboli, mitów, motywów,
gatunków literackich, gatunków filmowych, erotyzmu;
5. leksykony – także nietypowe, np. Leksykon
samobójców, Leksykon śmierci wielkich ludzi.
12
Popularne zjawiska językowe
 Neologizm – innowacja językowa, wyraz nowo




utworzony.
Internacjonalizm – wyraz funkcjonujący w wielu
językach w podobnej postaci.
Zapożyczenie – wyraz przejęty z języka obcego; kalka
językowa.
Archaizm – wyraz przestarzały, staroświecki,
wychodzący z użycia.
Regionalizm – wyraz, konstrukcja lub wymowa
właściwe dla danego regionu.
13
Popularne zjawiska językowe
 Homonimy – wyrazy jednakowo brzmiące, lecz
różniące się znaczeniem i niekiedy pisownią;
rozróżniamy je na podstawie kontekstu.
 Frazeologizm – utarty zwrot, związek frazeologiczny.
 Tautologia – występuje, kiedy wyraz określający
powtarza znaczenie wyrazu określanego.
 Pleonazm – wyrażenie składające się z wyrazów
znaczących to samo.
14
Kultura korespondencji e-mailowej
 E-mail i list tradycyjny to ta sama forma
wypowiedzi pisemnej przekazywana za pomocą
odmiennego medium. Oficjalna korespondencja
posiada swoje ustalone reguły.
 Grzech główny: „Witam” w nagłówku!
 Inne częste błędy: brak podpisu, skróty lub imię
adresata w nagłówku, kalkowanie interpunkcji
angielskiej bez związku z zasadami interpunkcji
polskiej, brak tematu.
 Kultura oficjalnej korespondencji e-mailowej w
pigułce - do pobrania na stronie: www.arsverbi.pl
15
Uśmiechnij się! 
16
Zapraszam również na stronę autorską:
www.annais.pl
17

Kultura języka z retoryką

Transkrypt

Podobne dokumenty

regulamin-konkursu

kultura-jezyka_zagadnieniadokolokwium2016

zajeciadrugie_swiatjezyka_2016

Najczęstsze zjawiska językowe

Plik źródłowy

Pedagogika czasu wolnego 2016 Tematy referatów, bibliografia

Schemat komunikacyjny wg Romana Jakobsona

Pedagogika czasu wolnego 2016 Opis projektu do wykonania

liceum ogólnokształcące klasa językowa

Starostwo Powiatowe w Giżycku