Historia - Gmina Oświęcim

Historia
Pierwsza wzmianka o Babicach pochodzi z 1314 roku i
dotyczy utworzenia tu sołtysostwa, w którym książę
Mieszko Cieszyński ustanowił sołtysem niejakiego
Piotra Stossa. Równocześnie ustalił mu czas
"wolnizny", to znaczy zwolnił go od płacenia danin i
innych płatności. Nazwisko Stossów w Babicach
przewija się również i w późniejszych dokumentach.
Następnie wieś była własnością książąt oświęcimskich, a od 1457 roku aż do czasu
rozbiorów należała do królów polskich, czyli była tzw. wsią królewską. Według lustracji
starostwa oświęcimskiego, które miało miejsce w 1508 roku, Babice pełniły rolę służebną
wobec siedziby tegoż księstwa czyli zamku w Oświęcimiu. Z dokumentu tego wynika, że do
obowiązków mieszkańców wsi należało m.in. utrzymanie porządku w obrębie twierdzy,
wywożenie wszelkich nieczystości a dodatkowo uprawa warzyw (m.in. kapusty) w
miejscowym folwarku. Ponadto babiczanie mieli pomagać w pracach przy stawach rybnych
starostwa.
Z XVI w. pochodzi wzmianka, że most na Wiśle w Babicach był ważnym traktem handlowym
łączącym Kraków ze Śląskiem. Po rozbiorach, pod koniec XVIII w., rola tej drogi jeszcze
wzrosła, ponieważ Babice stały się granicznym punktem między Austrią (Galicją) a Prusami.
Granica w tym rejonie biegła właśnie wzdłuż Wisły i Przemszy. To właśnie tu rozwidlały się
ważne trakty kupieckie: oświęcimski na Śląsk Pruski przez Gorzów i Chełmek oraz babicki w
kierunku Krakowa. Dlatego władze austriackie zorganizowały tu komorę celną, która po
wybudowaniu dworca kolejowego w Brzezince, została tam przeniesiona w drugiej połowie
XIX wieku.
Do 1792 r. wieś, podobnie jak pozostałe dobra, należała do ostatniego starosty
oświęcimskiego Piotra Małachowskiego, od którego dzierżawił je Tomasz z Brzezia-Rusocki
herbu Zadora. W 1803 roku na publicznej licytacji zorganizowanej przez władze austriackie
nowym właścicielem został hrabia Wincenty Bobrowski herbu Jastrzębiec, właściciel Poręby
Wielkiej i Grojca. Wkrótce nowy właściciel odsprzedał je Kajetanowi Rusockiemu. Po nim
majątek wraz z Broszkowicami odziedziczyła córka Leokadia, wydana za Mikołaja Dębskiego
herbu Godziemba, właściciela majątku w Oświęcimiu. Po zniesieniu pańszczyzny w 1848
roku spadkobiercy Leokadii Dębskiej zaczęli swoje dobra rozprzedawać swoim dzierżawcom
i chłopom.
1 października 1939 roku, w miesiąc po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę, w
Babicach odbyło się tajne zebranie kilku oficerów Wojska Polskiego w celu utworzenia
konspiracyjnej organizacji bojowej pod nazwą Związku Walki Zbrojnej (późniejszej AK).
Uczestniczyli w nim: rotmistrz Stanisław Krepa ("Trojacki"), Mieczysław Jonkisz ("Mietek"),
Stanisław Matuszczyk i porucznik Jan Wawrzyczek ("Marusza", "Danuta"). W kwietniu 1941
roku okupant wysiedlił ludność polską z Babic, dokonując rozbiórki części zagród. W
pozostałych zaś zamieszkały rodziny Niemców zatrudnionych przy budowie zakładów
chemicznych (I.G. Farbenindustrie) w Dworach. Na terenie wsi utworzono duże
gospodarstwo rolne, zwane "majątkiem dworskim". Jego budynki gospodarcze zbudowali
więźniowie obozu KL Auschwitz z materiałów pochodzących ze wspomnianej rozbiórki
domów. W miejscowej szkole (obecnie mieści się tu przedszkole) w marcu 1943 roku
Niemcy założyli podobóz dla więźniów pod nazwą "Wirtschaftshof Babitz". W skład obozu
wchodziły również takie budynki jak: stajnia, obora, stodoła, zlewnia mleka, magazyny,
barak gospodarczy i umywalnia. Podobóz otoczony był drutami kolczastymi i zajmował cały
teren w widłach utworzonych przez drogę wiejską i linię kolejową.
Więźniowie (w liczbie ok. l60) byli zatrudniani przy obsłudze koni, w pracach polowych,
ziemnych, budowie dróg itp., zaś więźniarki (około 180) przy obrządku bydła,
kompostowaniu, nawożeniu jak również innych pracach polowych. Niejednokrotnie zdarzało
się wykorzystywanie kobiet jako siły pociągowej w czasie orki.
Likwidacja podobozu w Babicach nastąpiła na kilka dni przed wkroczeniem wojsk
radzieckich. 17 stycznia 1945 roku więźniów podobozu wraz z więźniami obozów
koncentracyjnych w Oświęcimiu ewakuowano do Wodzisławia Śląskiego i w głąb Rzeszy.
W artykule wykorzystano m.in. materiały zawarte w opracowaniu J. Zinkow "Oświęcim i
okolice"
Bronisław Jania
Źródło: Oświęcimska Gmina, nr 4 (25), sierpień-wrzesień 2001.