Podmioty aktywne w sprawach migracyjnych w Polsce

Krzos Hig
Probl
E, Cianciara
Epidemiol
D. 2012,
Podmioty
93(1):
aktywne
203-208
w sprawach migracyjnych w Polsce
203
Podmioty aktywne w sprawach migracyjnych w Polsce
Entities active in the field of migration in Poland
Elżbieta Krzos 1/, Dorota Cianciara 1,2/
Zakład Epidemiologii i Promocji Zdrowia, Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie
Zakład Promocji Zdrowia i Szkolenia Podyplomowego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny
w Warszawie
1/
2/
Celem artykułu jest przedstawienie pracownikom sektora zdrowotnego
najważniejszych podmiotów aktywnych na polu migracji. Omówiono zakres
działania instytucji rządowych i ich formy udzielania pomocy cudzoziemcom.
Wskazano także na organizacje pozarządowe, które udzielają pomocy
materialnej, socjalnej, psychologicznej i prawnej. Wyszczególniono wybrane
organizacje międzynarodowe działające w Polsce, podkreślając główne
zasady ich działania. Zwrócono uwagę, że działania na rzecz poprawy
sytuacji zdrowotnej migrantów, ich integracji oraz zarządzanie migracjami
powinny mieć charakter międzysektorowy.
Słowa kluczowe: migranci, zdrowie migrantów, zarządzanie migracjami,
działania międzysektorowe
© Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 203-208
www.phie.pl
Nadesłano: 05.12.2011
Zakwalifikowano do druku: 06.01.2012
Wstęp
Światowa Organizacja Zdrowia (ŚOZ) podkreśla, że poprawa sytuacji zdrowotnej migrantów jest
możliwa tylko przy zastosowaniu podejść zdrowia
publicznego. Zauważa, że niezbędne jest: kierowanie
się wartościami (równość, prawo do zdrowia), dążenie
do określonych celów (minimalizowanie negatywnych skutków migracji), stosowanie efektywnych
strategii (ukierunkowanie na determinanty zdrowia,
działania długotrwałe). Przyjęcie tych zasad oznacza
jednocześnie konieczność prowadzenia działań wielo- i międzysektorowych, a więc zharmonizowanej
współpracy wielu podmiotów z różnych obszarów
życia społecznego [1].
W Unii Europejskiej (UE) problematyka migracyjna jest rozpatrywana przede wszystkim przez
pryzmat polityki integracyjnej, zatrudnienia i edukacji
emigrantów, w mniejszym stopniu – ich zdrowia. Europejskie dokumenty (np. tzw. deklaracja z Saragossy
z 16 kwietnia 2010 r. [2]) utrzymują, że integracja jest
przede wszystkim procesem społecznym, a nie wyłącz-
The purpose of this article is to present the most important entities active
in the field of migration to those involved in the health care sector. The
scope of activities of governmental organizations and forms of aid to
migrants have been indicated. Non-governmental organizations which
provide social, psychological, legal and material help to migrants have
also been described. Specified international organizations which operate
in Poland have been listed with a description of their main activities and
goals. Attention has been brought to the fact that actions aiming at migrant
health improvement, their integration and migration management should
have an inter-sectoral dimension.
Key words: migrants, health of migrants, migration management, intersectoral actions
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Lek. stom. Elżbieta Krzos
Zakład Epidemiologii i Promocji Zdrowia, Szkoła Zdrowia Publicznego
Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego
ul. Kleczewska 61/63, 01-826 Warszawa
tel. 22 56 01 150, e-mail: [email protected]
nie procedurą prawną. Odbywa się w wyniku skomplikowanych relacji między jednostkami i grupami.
Polega na stopniowym włączeniu imigrantów w różne
struktury społeczne, takie jak rodzina, społeczność
szkolna, sąsiedzka i pracownicza, związki zawodowe,
organizacje religijne, kulturalne czy sportowe [3]. Tak
rozumiana integracja jest procesem wielosektorowym,
w którym władze każdego szczebla (unijnego, krajowego, regionalnego i lokalnego) mogą go ułatwiać
poprzez formułowanie i wdrażanie odpowiednich
polityk. Wykładnia ta jest zbieżna z podejściem do
zdrowia migrantów przyjętym przez ŚOZ.
Dla Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji
(International Organization for Migration – IOM)
nadrzędnym celem jest zarządzanie migracjami,
w którym istotne miejsce zajmuje problematyka zdrowotna [4]. IOM stoi na stanowisku, że promowanie
zdrowia migrantów jest jednym z elementów integracji
społecznej, ta zaś jedną ze składowych potencjału do
zarządzania migracjami [5]. Stanowisko IOM jest
zbieżne z zasadami międzysektorowego działania
w zdrowiu publicznym.
204
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 203-208
W Polsce w kwietniu 2011 r. przekazano do konsultacji społecznych dokument na temat nowej polityki
migracyjnej. Opracowanie liczy 132 strony i zawiera
11 rozdziałów. Słowo „zdrowie” wymienione jest tylko
raz: „Również kompetencje w obszarze migracji, odnoszące się do zagadnień takich, jak: edukacja, zdrowie
publiczne, bezpieczeństwo państwa, finanse i gospodarka powinny zostać zachowane przez poszczególne
resorty właściwe w ww. sprawach”. Słowo „zdrowia”
występuje 9 razy, przy czym najważniejsze jest sformułowanie: „Generalnie celem integracji powinno być
umożliwienie imigrantom samodzielnej egzystencji
pozwalającej na korzystanie z rynku pracy, systemów
edukacji i służby zdrowia…” [6].
Problematyką ściśle migracyjną zajmują się w Polsce instytucje i agendy rządowe, organizacje pozarządowe, a także międzynarodowe. Można oczekiwać, że
w debacie eksperckiej na temat polityki migracyjnej
weźmie udział wiele podmiotów i przedstawiciele
wszystkich sektorów społecznych, zgodnie z duchem
współpracy międzysektorowej. Prawdopodobny jest
udział sektora zdrowotnego, zwłaszcza instytucji
i pracowników zdrowia publicznego.
Celem artykułu jest przedstawienie pracownikom
sektora zdrowotnego najważniejszych podmiotów
aktywnych na polu migracji w Polsce oraz zakresu ich
kompetencji i działania.
Instytucje rządowe
Departament Polityki Migracyjnej w MSWiA
(DPM w MSWiA; obecnie DPM w MSW). Do zakresu
jego działania należy koordynowanie prac związanych z polityką migracyjną państwa i prowadzenie
współpracy międzynarodowej w sprawach migracyjnych pozostających w zakresie kompetencji Ministra
(tab. I). DPM zajmuje się gromadzeniem informacji
i analizowaniem sytuacji migracyjnej w kraju. Do zadań należy również inicjowanie i współorganizowanie
przedsięwzięć mających na celu upowszechnianie
wiedzy na temat zagadnień dotyczących polityki migracyjnej państwa.
Współpracuje z instytucjami, organizacjami
pozarządowymi i placówkami naukowo-badawczymi
w kraju, a także uczestniczy w pracach krajowych
i międzynarodowych instytucji zajmujących się analizą
danych dotyczących migracji. Do jego obowiązków
należy obsługa merytoryczna i organizacyjno-techniczna Zespołu do Spraw Zwalczania i Zapobiegania
Handlowi Ludźmi oraz międzyresortowego Zespołu
do Spraw Migracji. Ponadto prowadzi sprawy związane
z nadzorem Ministra nad Szefem Urzędu do Spraw
Cudzoziemców, obsługuje Krajowy Punkt Kontaktowy
Europejskiej Sieci Migracyjnej.
Urząd do Spraw Cudzoziemców (UdSC) jest
jednostką odpowiedzialną za prowadzenie postępowań
uchodźczych oraz wydawanie decyzji o przyznaniu
ochrony międzynarodowej w Polsce. Nadzoruje
funkcjonowanie ośrodków dla osób ubiegających się
o status uchodźcy. Prowadzi także ewidencję cudzoziemców i odpowiednie statystyki.
W przypadku odmowy przyznania ochrony
międzynarodowej w Polsce istnieje niezależny organ
odwoławczy – Rada do Spraw Uchodźcy (RdSU).
Rada rozpatruje odwołania od decyzji wydanej przez
Szefa UdSC w sprawach o nadanie lub pozbawienie
statusu uchodźcy. Jest także organem właściwym
w sprawach wznowienia postępowania, zmiany lub
stwierdzenia nieważności wydanych przez siebie decyzji lub postanowień.
Zespół do Spraw Zwalczania i Zapobiegania
Handlowi Ludźmi został utworzony na podstawie
Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów [7] jako organ
opiniodawczo-doradczy premiera. Do zadań zespołu
należy: ocena realizacji Krajowego Planu Działań
przeciwko Handlowi Ludźmi, proponowanie oraz
opiniowanie podejmowanych działań zmierzających
Tabela I. Instytucje rządowe – dane kontaktowe.
Table I. Governmental Organizations – contact details
Nazwa /Name
Adres /Address
Telefon /Phone number
Departament Polityki
Migracyjnej
ul. St. Batorego 5
02-591 Warszawa
22 601 45 51
http://www.msw.gov.pl/portal/pl/78/4066/
Departament_Polityki_Migracyjnej.html
Urząd do Spraw Cudzoziemców
ul. Taborowa 33
02-699 Warszawa
22 601 74 02; 22 601
74 13
http://www.udsc.gov.pl/
Zespół do Spraw Zwalczania i Zapobiegania
Handlowi Ludźmi
22 601 45 51
Komisja Wspólna Rządu
i Mniejszości Narodowych i Etnicznych
ul. St. Batorego
5 02-591 Warszawa
Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej
ul. Nowogrodzka 1/3/5 22 661 10 00
00-513 Warszawa
Rzecznik Praw Obywatelskich
Al. Solidarności 77
09-990 Warszawa
22 551 77 00
Straż Graniczna
Al. Niepodległości 100
02-514 Warszawa
22 500 40 02
Adres e-mail /E-mail address
[email protected]
22 601 45 51
Strona WWW /Web page
http://www.msw.gov.pl/portal/
pl/386/1999/Zespol_ds_Zwalczania_i_Zapobiegania_Handlowi_Ludzmi.html
http://www.msw.gov.pl/portal/
pl/313/4228/Komisja_Wspolna_Rzadu_i_
Mniejszosci_Narodowych_i_Etnicznych.html
[email protected]
http://www.mpips.gov.pl/
http://www.rpo.gov.pl/
[email protected]
http://www.strazgraniczna.pl/
Krzos E, Cianciara D. Podmioty aktywne w sprawach migracyjnych w Polsce
do skutecznego zwalczania i zapobiegania handlowi
ludźmi. Zespół współpracuje z organami administracji
rządowej, samorządu terytorialnego oraz organizacjami
pozarządowymi w zakresie zwalczania i zapobiegania
handlowi ludźmi. Zespół, jego grupa robocza i tematyczna są strukturalnie związane z DPM MSW.
Krajowy Punkt Kontaktowy Europejskiej
Sieci Migracyjnej (KPK ESM) współpracuje z Europejską Siecią Migracyjną (ESM; European Migration
Network – EMN). ESM jest platformą współpracy krajowych instytucji zajmujących się migracją i ochroną
międzynarodową cudzoziemców. Jej punkt kontaktowy w Polsce dostarcza raporty, analizy i opracowania
opisujące sytuację migracyjną w kraju, do tworzącego
się „Systemu Wymiany Informacji ESM”. Odpowiada też na doraźne zapytania przychodzące z innych
punktów kontaktowych oraz Komisji Europejskiej.
W skład KPK ESM wchodzą przedstawiciele i eksperci
urzędów centralnych, w tym MSW.
Komisja Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych (KW) działa z mocy ustawy
[8] jako organ opiniodawczo-doradczy Prezesa
Rady Ministrów. Do zadań należy wyrażanie opinii
w sprawach realizacji praw i potrzeb mniejszości, oraz
formułowanie propozycji w zakresie działań zmierzających do zapewnienia realizacji tych praw i potrzeb.
Komisja opiniuje projekty aktów prawnych dotyczących mniejszości oraz programy tworzenia warunków
sprzyjających zachowaniu i rozwojowi tożsamości kulturowej mniejszości. Kolejne zadanie to opiniowanie
wysokości i zasad podziału środków budżetu państwa
na wspieranie działalności zmierzającej do ochrony,
zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej oraz
zachowania i rozwoju języka regionalnego. Podejmuje
działania na rzecz przeciwdziałania dyskryminacji
osób należących do mniejszości.
Komisję tworzą przedstawiciele wskazanych
w ustawie organów administracji rządowej oraz przedstawiciele mniejszości narodowych (białoruskiej, czeskiej, litewskiej niemieckiej, ormiańskiej, rosyjskiej,
słowackiej, ukraińskiej, żydowskiej) i etnicznych
(karaimskiej, łemkowskiej, romskiej i tatarskiej),
a także przedstawiciele społeczności posługującej
się językiem regionalnym (kaszubskim). Członków
KW powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na
wniosek ministra spraw wewnętrznych. Opinie KW są
przekazywane premierowi oraz Radzie Ministrów. KW
może się zwracać z prośbą o informacje i stanowiska
do instytucji i środowisk naukowych oraz organizacji
społecznych. Zaprasza do swoich prac przedstawicieli
jednostek samorządu terytorialnego, organizacji społecznych i środowisk naukowych.
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej,
decyzją Komitetu Europejskiego Rady Ministrów
(KERM), zostało wskazane jako resort koordynujący
zadania z zakresu polityki integracyjnej. W dniu 11
205
stycznia 2005 r. KERM przyjął opracowany w resorcie
dokument pt. „Propozycje działań w kierunku stworzenia kompleksowej polityki integracji cudzoziemców
w Polsce” [9]. W opracowaniu tym zdefiniowane
zostały cztery aspekty polityki integracyjnej: (a) polityczny, który dotyczy związków polityki integracyjnej
z polityką migracyjną, azylową, antydyskryminacyjną,
zdrowotną, zatrudnienia, edukacyjną itd.; (b) prawny,
który dotyczy wypracowania przepisów prawnych do
realizacji polityki integracyjnej; (c) instytucjonalny,
który określa instytucje odpowiedzialne za realizację
działań integracyjnych wobec cudzoziemców, bada
potrzeby szkoleniowe i realizację szkoleń, a także
współpracuje z organizacjami pozarządowymi oraz
(d) merytoryczny, który dotyczy rozpoznania grup, do
których będzie kierowana pomoc integracyjna, ustalenia rodzajów pomocy oraz przygotowania kadr.
Rzecznik Praw Obywatelskich. Do jego zadań
należy ochrona wolności i praw obywateli, cudzoziemców i bezpaństwowców znajdujących się pod władzą
Rzeczypospolitej, osób prawnych, a nawet jednostek
organizacyjnych nie mających wprawdzie osobowości
prawnej, ale mogących być podmiotem praw i obowiązków.
Straż Graniczna (SG) jako organ państwowy
ma wyznaczone ustawowe zadania, do których należą
m.in. [10]: (a) przeprowadzanie kontroli legalności
wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców,
powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom;
(b) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie
przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,
w szczególności przestępstw określonych w ustawie
o cudzoziemcach z 13 czerwca 2003 roku. W ramach
tych zadań SG realizuje projekty współfinansowane
z Europejskiego Funduszu Powrotów Imigrantów. Do
projektów tych należą:
1. „Organizowanie powrotów przymusowych”.
Projekty realizowano w okresie 01.01.2008
– 31.12.2009 r. oraz 01.01.2010 – 30.06.2011 r.;
obecnie trwa kolejna edycja na okres 01.04.2011
– 30.06.2012 r.
2. „Wzmocnienie współpracy z państwami trzecimi
przy identyfikowaniu cudzoziemców” realizowany w okresie 01.07.2008 – 30.06.2010 r. oraz
01.10.2009 – 30.06.2011 r. i kontynuowany obecnie do 30.06.2012 r. Projekt dotyczy współpracy
z państwami pochodzenia nielegalnych migrantów przy potwierdzaniu tożsamości obywateli
państw trzecich w celu wydania im zastępczych
dokumentów podróży na powrót do kraju pochodzenia.
3. „Wzmocnienie współpracy między Państwami
Członkowskimi w dziedzinie powrotów” realizowany w okresie 01.01.2008 – 31.03.2010 r.
oraz 01.01.2010–30.06.2011 r. i część III, która
stanowi kontynuację (realizowana do 30 czerwca
206
2012). Projekt obejmuje współpracę z Państwami Członkowskimi UE przy organizowaniu
wspólnych lotów czarterowych w celu wydalenia
obywateli państw trzecich z terytorium Państw
Członkowskich.
4. „Wzmocnienie efektywności działań w zakresie
powrotów wykonywanych przez SG, w tym współdziałanie z innymi instytucjami”. Projekt realizowany w okresie 1.10.2010-30.06.2011 r. oraz
01.04.2011–30.06.2012 r. obejmuje organizowanie szkoleń dla funkcjonariuszy i pracowników
zaangażowanych w proces działań powrotowych
imigrantów.
Organizacje pozarządowe
Organizacje pozarządowe (tab. II), fundacje
i stowarzyszenia stanowią istotne uzupełnienie działań państwa na polu migracji. Monitorują bowiem
działania organów państwa pod kątem stosowanych
w nich procedur i przestrzegania standardów praw
człowieka. Sprzyja to wypracowywaniu właściwych
norm postępowania prawnego i sprawia, że organizacje
pozarządowe mogą następnie skutecznie współpracować przy stanowieniu nowego prawa [11].
Ważne jest, aby pomoc cudzoziemcom rozpoczynała się od momentu przekroczenia granic Polski
i trafiała bezpośrednio do zainteresowanego. Zazwyczaj potrzebna jest pomoc socjalna. Pozarządowe organizacje (np. Caritas) dostarczają żywność, przedmioty
potrzebne do wyposażenia mieszkań, środki czystości,
leki. Pomagają w nauce języka polskiego, dostępie do
szkolnictwa podstawowego, średniego oraz wyższego.
Pomoc prawną oferują tzw. Kliniki Prawne działające
przy uniwersytetach (UW, UJ), Helsińska Fundacja
Praw Człowieka (projekt „Bieg przez płotki”). Udzielają one informacji o przepisach prawnych dotyczących migrantów, porad prawnych z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego. Wyjaśniają także procedurę
nadania statusu uchodźcy, pomagają w sporządzaniu
wniosków do Prezesa UdSC i odwołań do RdSU.
Migranci to specyficzna grupa, wymagająca
wsparcia psychologicznego w asymilacji społecznej
oraz w próbach podjęcia pracy. Potrzebna jest diagnoza
problemów emocjonalnych i psychologicznych, szczególnie pod kątem zaburzeń lękowych, reakcji na ciężki
stres i zaburzeń adaptacyjnych związanych z szokiem
kulturowym. Dlatego organizacje pozarządowe starają
się prowadzić ogólnorozwojowe zajęcia świetlicowe dla
dzieci, dyżury w ramach poradnictwa psychologicznego na terenie ośrodków dla uchodźców (np. Centrum
Pomocy Migrantom i Uchodźcom Caritas białostockiego, które udzielało pomocy przebywającym
w ośrodkach dla uchodźców w Białymstoku i Łomży).
Pomoc psychologiczna obejmuje także motywowanie
uchodźców do integracji z polskim społeczeństwem
poprzez wzmacnianie ich dotychczasowych działań
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 203-208
zmierzających w tym kierunku, współpracę z wolontariuszami różnej narodowości, udzielanie informacji
i wsparcia, a także wymianę doświadczeń z pedagogami pracującymi z dziećmi uchodźców.
Organizacje międzynarodowe działające w Polsce
Wejście Polski do UE umożliwiło organizacjom
pozarządowym, a także administracji rządowej pozyskanie dodatkowych środków finansowych z funduszy
unijnych, wspierających integracje cudzoziemców
i mniejszości narodowych. Przykładem mogą być
projekty i fundusze: Europejski Fundusz Uchodźczy,
INTI, program EQUAL [11].
IOM (International Organization for Migration –
Międzynarodowa Organizacja ds Migracji) (patrz
www.iom.pl) powstała w 1951 r. W skład IOM wchodzą 132 kraje członkowskie, w tym Polska od 1992 r.
Celem IOM jest korzystne wykorzystanie potencjału
rozwojowego, jaki oferuje migracja, zarówno indywidualnym migrantom jak całym społeczeństwom. Podejmowane są inicjatywy na rzecz jak najlepszego wykorzystania transferów pieniężnych przekazywanych
do kraju pochodzenia, budowania kapitału ludzkiego
poprzez programy migracji zarobkowej, powrotów i reintegracji wykwalifikowanych obywateli, podnoszenia
kwalifikacji pracowników administracji rządowej oraz
wsparcia aktywizacji migrujących kobiet.
IOM oferuje administracji państwowej doradztwo w zakresie formułowania polityki migracyjnej
oraz pomoc techniczną w dziedzinie regulowania
migracji zarobkowych oraz innych ruchów migracyjnych. Pomaga rządom w opracowywaniu i wdrażaniu
prawodawstwa i mechanizmów administracyjnych w
zakresie migracji. Realizuje programy, które wspierają
rządy i migrantów w procesach selekcji i rekrutacji,
nauki języka i upowszechniania wiedzy o kraju przyjmującym, usług konsularnych, szkoleń, integracji
i powrotu. Organizacji tej powierzane jest zadanie odnajdywania rozproszonych obywateli uprawnionych
do wzięcia udziału w wyborach i referendach, a także
udzielenie im pomocy w głosowaniu. IOM posiada
także wiedzę i doświadczenie w realizacji programów
dotyczących odszkodowań i roszczeń powojennych.
Ponadto publikuje różne opracowania, w tym „World
Migration Report”.
UNHCR (United Nations High Commissioner
for Refugees – Wysoki Komisarz Narodów
Zjednoczonych ds Uchodźców) (patrz www.unhcrcentraleurope.org) podlega Zgromadzeniu Ogólnemu
ONZ i Radzie Gospodarczej i Społecznej ONZ.
Dwuletnie programy i budżet agendy zatwierdza
Komitet Wykonawczy UNHCR, aktualnie składający
się z 85 państw członkowskich.
UNHCR dąży do tego aby, każdy uchodźca, który
podróżuje w grupie migrantów o charakterze mieszanym i każda osoba ubiegająca się o status uchodźcy,
Krzos E, Cianciara D. Podmioty aktywne w sprawach migracyjnych w Polsce
207
Tabela II. Organizacje pozarządowe – forma działania i dane kontaktowe.
Table II. Non-governmental organizations – forms of activity and contact details
Organizacja
Forma działania i pomocy /Form of activity and aid
/Organization
Centrum Pomocy
Pomoc socjalna, wsparcie psychologiczne, pomoc materialna,
Migrantom i Uchodźcom szczególnie dla matek z małymi dziećmi, pomoc rzeczowa
Caritas (Białystok, Lublin,
Zgorzelec)
Dane kontaktowe /Contact details
Caritas Archidiecezji Białostockiej
ul. Warszawska 32, 15-077 Białystok
tel./fax 85 732 55 53
Caritas Diecezji Lubelskiej
ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2, 20-950 Lublin
tel./fax 81 743 71 86 (tel. w. 310)
e-mail: [email protected]
Caritas Diecezji Legnickiej
ul. Domańskiego 12, 59-900 Zgorzelec
tel./fax 75 77 16 561
Helsińska Fundacja Praw Porady prawne, edukacja prawna, monitoring
ul. Zgoda 11 00-018 Warszawa
Człowieka
tel. 22 828 10 08
http://www.hfhrpol.waw.pl/
Klinika Prawna KUL
Porady prawne
Uniwersytecka Poradnia Prawna Katolickiego Uniwersytetu
Lubelskiego
ul. St. Staszica 3 pokój 67, 20-081 Lublin
tel. 81 532 67 99; 81 532 67 98
e-mail: [email protected]
Klinika Prawna UW
Porady prawne
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego
Klinika Prawa
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-325 Warszawa
tel./fax 22 552 43 18 tel. 22 552 08 11
e-mail: [email protected]
http://www.klinika.wpia.uw.edu.pl/
Polska Akcja HumaniPomoc socjalna, podstawowe porady prawne, porady w ramach ul. Szpitalna 5/3, 00-031 Warszawa
tarna Centrum Pomocy
klubu pracy, świetlica dla dzieci, kolonie letnie, pomoc rzeczowa. tel. 22 828 88 82
Uchodźcom
Edukacja na temat praw człowieka. Dom Uchodźcy. Pomoc poza e-mail: [email protected]
granicami Polski (Czeczenia, Afganistan, Irak)
http://www.pah.org.pl/
Międzynarodowa Organi- Pomoc socjalna, zarządzanie migracjami z korzyścią dla migran- ul. Mariensztat 8, 00-302 Warszawa
zacja ds. Migracji (IOM) tów i społeczeństw, wsparcie krajów w sprostaniu wyzwaniom
tel. 22 5389103
operacyjnym społeczno-gospodarczy poprzez migracje, ochrona
e-mail: [email protected]
praw migrantów
http://www.iom.pl/
Stowarzyszenie „Jeden
Edukacja na temat praw człowieka i tolerancji, programy eduka- ul. Krasińskiego 3A/1, 60-830 Poznań
Świat”
cyjne i kulturalne
tel. 61 84 84 338
http://www.jedenswiat.org.pl/
Stowarzyszenie Praw Czło- Porady prawne, szczególnie dla osób zatrzymanych w aresztach
ul. Krowoderska 11/7, 31-141 Kraków
wieka im. Haliny Nieć
deportacyjnych, edukacja prawna
tel. 12 633 72 23
e-mail:[email protected]
http://www.pomocprawna.org/
Stowarzyszenie na Rzecz Porady prawne, badania
ul. Omulewska 24, lok. D-2, 04-128 Warszawa
Integracji i Ochrony Cutel. 608 298 622
dzoziemców „Proxenia”
e-mail:[email protected]
http://www.proxenia.org.pl/
Fundacja „Ocalenie”
Porady prawne, nauka języka polskiego, pomoc psychologiczna ul. Ordynacka 9 lok. 21, 00-364 Warszawa
tel. 22 828 50 54
e-mail: [email protected]
http://www.ocalenie.org.pl/
Polski Czerwony Krzyż
Opieka i pomoc socjalna, psychologiczna, szkolenia zawodowe
ul. Mokotowska 14, 00-950 Warszawa
(projekt EQUAL)
tel. 22 326-12-86
http://www.pck.pl/
Stowarzyszenie Amnesty Ochrona praw człowieka
ul. Piękna 66a, lokal 2, 00-672 Warszawa
International Polska
tel. 22 827 60 00
e-mail: [email protected]
http://www.amnesty.org.pl/
Tabele opracowane w oparciu o strony internetowe poszczególnych organizacji
uzyskała dostęp do terytorium danego kraju i nie
została odesłana – w wielu przypadkach – na śmierć
lub niebezpieczeństwo. UNHCR dąży do tego, aby
warunki recepcyjne oferowane przez państwo uchodźcom i osobom ubiegającym się o status uchodźcy były
zgodne z międzynarodowymi standardami. Warunki
recepcyjne oznaczają sposób, w jaki traktowane są
osoby ubiegające się o status uchodźcy od momentu
złożenia wniosku o nadanie statusu uchodźcy. Obejmują one dostęp do informacji na granicy, warunki
pobytu w ośrodkach dla uchodźców, dostęp do porad
prawnych, dostęp do edukacji i opieki medycznej,
możliwość uzyskania pracy, racjonalny czas trwania
procedury uzyskania statusu uchodźcy oraz swobodę
208
poruszania się. UNHCR podejmuje także problem
bezpaństwowców, czyli osób w stanie prawnego zawieszenia, spowodowanego wieloma czynnikami (np.
konflikt przepisów, niezarejestrowaniem urodzenia,
pozbawieniem lub zrzeczeniem się obywatelstwa).
Zajmuje się także przesiedleniami uchodźców, którzy są w niebezpieczeństwie albo ich potrzeby nie
mogą być zaspokojone w kraju, w którym się obecnie
znajdują. Przesiedlenia następują do kraju trzeciego
(największym krajem przesiedleniowym są USA). Zajmuje się też zapewnieniem ochrony prawnej poprzez
promowanie międzynarodowych umów dotyczących
uchodźców.
Amnesty International (patrz www.amnesty.
org.pl) jest ogólnoświatowym ruchem, który bada
przypadki naruszeń praw człowieka i podejmuje kroki
w celu ich powstrzymania. Dotyczy to także dbania
o humanitarne traktowanie uchodźców, bezpaństwowców i innych migrantów.
Europejska Sieć Integracji Migrantów (patrz
www.euromi.info) zajmuje się pomocą migrantom
zarobkowym nie znajdującym zatrudnienia w UE.
Organizacja zaczęła swoją działalność w wyniku
pogarszającej się sytuacji migrantów zarobkowych
z Polski w Wielkiej Brytanii. Polska Fundacja Barka
porozumiała się z organizacjami brytyjskimi, wkrótce
dołączyły też instytucje z innych krajów członkowskich UE mające podobne problemy.
Probl Hig Epidemiol 2012, 93(1): 203-208
Podsumowanie
Prowadzenie otwartej polityki migracyjnej w Polsce i Europie uznawane jest za rozwiązanie korzystne
w obliczu ujemnego przyrostu naturalnego. Rozwój
gospodarki oraz uzyskanie odpowiednich wpływów
do budżetu z podatków wymaga, aby Europa przyjęła
w swoje granice nowych obywateli. Podpisanie przez
Prezydenta RP tzw. ustawy abolicyjnej [12] wskazuje,
że kwestie te są rozważane także w Polsce.
Uważa się, że wprowadzenie ułatwień dla cudzoziemców, ich integracja oraz pomoc w podjęciu pracy,
to zadania, które powinny być wspomagane właściwym
informowaniem społeczeństwa o problemach migrantów. Podkreśla się, iż jest to potrzebne by uzyskać przychylną atmosferę do tworzenia ustaw, projektów czy
programów dla cudzoziemców [13]. Równocześnie
z akcją informacyjną powinno odbyć się formułowanie
„doktryny migracyjnej” zapisanej w dokumencie wagi
państwowej, która wyraża stosunek Polski do cudzoziemców. Doktryna winna być punktem wyjścia do
późniejszych ustaw, deklaracji, projektów [13].
Ważne jest, aby podwaliny do tworzenia szczegółowej polityki migracyjnej uwzględniały politykę
zdrowotną, w zakresie odpowiednim do jej rangi
społecznej. Ważne jest, aby na każdym etapie formułowania założeń i planów uczestniczyli pracownicy
zdrowia publicznego, zgodnie z zasadami działań
międzysektorowych.
Piśmiennictwo / References
1. World Health Organization. Health of migrants. Report by
the Secretariat. Sixty-first World Health Assembly. A61/12.
7 April 2008. http://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/A61/
A61_12-en.pdf
2. European Ministerial Conference on Integration. Zaragoza
15-16 April 2010. http://ec.europa.eu/ewsi/UDRW/
images/items/docl_13055_519941744.pdf
3. Fernandes A, Pereira Miguel J (red). Health and Migration
in the European Union: Better Health for All in an
Inclusive Society. Pro-Brook Publishing Limited, Suffolk,
2009: 7. http://www.pro-brook.com/images/PDFs/
Portugal%20EU%20health.pdf
4. International Organization for Migration. A Conceptual
Model for Migration Management. http://www.iom.
int/jahia/Jahia/migration-management-foundations/
conceptual-model-migration-management
5. International Organization for Migration. World Migration
Report 2010 - The Future of Migration: Building Capacities
for Change. Geneva 2010: 101-104. http://publications.iom.
int/bookstore/free/WMR_2010_ENGLISH.pdf
6. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zespół
do spraw migracji. Polityka migracyjna Polski – stan obecny i
postulowane działania. Wersja z 6 kwietnia 2011 r. http://
www.bip.msw.gov.pl/portal/bip/227/19529/Polityka_
migracyjna_Polski.html
7. Zarządzenie Nr 23 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 marca
2004. http://bip.kprm.gov.pl/portal/kpr/11/174/Zespol_
do_spraw_zwalczania_i_zapobiegania_handlowi_ludzmi.
html
8. Ustawa z dnia 6 stycznia 2005r. o mniejszościach narodowych
i etnicznych oraz o języku regionalnym Dz.U. z dnia 31
stycznia 2005 nr17 poz.141 z późn. zm.
9. Ministerstwo Polityki Społecznej. Propozycje działań
w kierunku stworzenia kompleksowej polityki integracji
cudzoziemców w Polsce. Warszawa, styczeń 2005 r. http://
ec.europa.eu/ewsi/UDRW/images/items/docl_14679_
95376699.pdf
10. Ustawa o Straży Granicznej z dnia 12 października 1990 r.
Dz.U. z dnia 19 listopada 1990 nr 78 poz. 462.
11. Goździk M. Problematyka organizacji pozarządowych
świadczących usługi na rynku pracy, skierowanych do
uchodźców, imigrantów, mniejszości narodowych. Fundacja
Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych. Warszawa 2006:
14‑17.
12. Ustawa z dnia 28 lipca 2011 r. o zalegalizowaniu pobytu
niektórych cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej
Polskiej oraz o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom
ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i ustawy
o cudzoziemcach. Dz.U. z dnia 13 września 2011 nr 191
poz. 1133.
13. Pacek M. Polska polityka migracyjna na tle rozwiązań
i doświadczeń Unii Europejskiej. Studia Europejskie 2005,
4, 51: 73.