fundusze UE 26 - RynekKamienia.pl

Z kraju
Bieg z przeszkodami
N
a listach beneficjentów przedsiębiorstw otrzymujących dofinansowanie z unijnej kasy
kamieniarze wciąż stanowią
nieliczną grupę. Jest tak między innymi
z powodu skomplikowanych procedur
ubiegania się o dofinansowanie, biurokracji oraz długiego okresu rozpatrywania wniosków. Poza tym firmy z tej
branży nie mają zbyt wielu ścieżek występowania o dotacje. Jednak ci, którzy
zaryzykowali, z reguły nie żałują, nawet
jeśli stracili dużo nerwów, zyskali wszak
po kilkaset tysięcy, a nawet po kilka milionów złotych. Na takie pieniądze nie
można już beztrosko machnąć ręką.
Rząd namawia polskich przedsiębiorców, aby starali się o dofinansowania w ramach programu Innowacyjna
Gospodarka. Nasz kraj pod względem
innowacyjności wlecze się bowiem
w europejskim ogonie. Polscy producenci ciągle konkurują głównie ceną,
a w dłuższym okresie nie da się uzyskać
przewagi konkurencyjnej, nie inwestując w jakość i innowacyjność. Wyrobów
chociażby „made in China” nikt przecież
cenowo nie pobije.
Małe i średnie firmy – a to przecież
głównie w tym sektorze działają nasi
rodzimi kamieniarze - jednak już teraz
obawiają się, że będą miały trudności
z uzyskaniem dofinansowania z programu Innowacyjna Gospodarka. Niepokój
wzbudza oczywiście fakt, że finansowane mają być projekty o dużej wartości,
powyżej 2 mln euro – co dla firm MSP
stanowi zbyt wysoko postawioną poprzeczkę. Dla nich istotnym źródłem
wsparcia ma być jednak nie program
Innowacyjna Gospodarka, a 16 regionalnych programów operacyjnych, na które
rząd przeznacza 16 mld euro.
To właśnie w nich kamieniarze najczęściej szukają szansy na skorzystanie
z możliwości dofinansowania.
Miliony na innowacyjność
Imponująca kwota dofinansowania
widnieje na liście zakwalifikowanych projektów realizowanych w ramach Regio26
nK 41 | 5/2009
Marek Sadek z firmy Globgranit II chętnie
korzysta z funduszy unijnych. Na najnowszy
projekt zdobył dofinansowanie w łącznej
kwocie 2,6 mln zł
nalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego przy firmie
Globgranit II Marek Sadek. Na wdrożenie
innowacyjnej w skali świata technologii
produkcji precyzyjnych wyrobów granitowych realizowanej w ramach priorytetu „Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa
i innowacyjność” schemat „Dotacje inwestycyjne dla MSP wspierające innowacyjność produktową i procesową na poziomie przedsiębiorstwa” firma uzyskała
dofinansowanie w łącznej kwocie 2,6
mln zł. W ramach projektu kupi maszynę
do badania płaskości, oprogramowanie
do badania płaskości, wybuduje oczyszczalnię ścieków oraz halę produkcyjną.
- Pierwszy raz staraliśmy się o unijną
dotację z nowej puli przeznaczonej na lata
2007 - 2013. Przygotowania do realizowanej obecnie inwestycji rozpoczęliśmy na
jesieni 2007 roku, czekając następnie na
kilkakrotnie przekładane ogłoszenie terminu naboru wniosków – mówi Wojciech
Łapicki z firmy Globgranit II. Obecna inwestycja nie jest pierwszą zdobytą przez
firmę. Właściciel, Marek Sadek, korzystał
już ze środków pomocowych, jak również ubiegał się o dofinansowanie wcześniej zakończonych działań.
Kolejnym dolnośląskim przedsiębiorstwem, które skorzystało już z tej szansy, jest spółka Sjenitex z Bielawy. Firma
otrzymała dofinansowanie w ramach
Programu Rozwoju Regionalnego Województwa Dolnośląskiego, Priorytet 1
– „Wzrost konkurencyjności dolnośląskich przedsiębiorstw. Przedsiębiorstwa
i innowacyjność” dzielenie 1.1 Innowacje
dla przedsiębiorstw, schemat – Dotacje
inwestycyjne dla MSP wspierające innowacyjność produktową i procesową
na poziomie przedsiębiorstwa. Projekt,
który uzyskał dotację (jego nazwa to
„Wdrożenie innowacyjnej w skali kraju
technologii cięcia bloków granitowych”)
dotyczy zakupu wielolinowego traka
diamentowego. Wartość dofinansowania
opiewa na nieco ponad 500 tys. złotych.
- Mieliśmy już „unijne doświadczenia”,
ponieważ korzystaliśmy z dotacji z funduszu przedakcesyjnego PHARE, chodziło
o oczyszczalnię wody wykorzystywanej
w procesie produkcji. Mimo iż korzystaliśmy z pomocy firmy konsultingowej i tak
z projektem było dużo roboty papierkowej. Moim zdaniem to właśnie biurokracja
najbardziej zniechęca do podjęcia starań
o dofinansowanie. Ponadto uważam, że
nawet projekty skierowane teoretycznie do
małych przedsiębiorstw tak naprawdę ich
nie dotyczą. Myślę, że mały projekt (mała
kwota dofinansowania) nie ma szans przebić się przez weryfikacyjne sito. Małym firwww.RynekKamienia.pl
fot: archiwum globgranit
[ Dotacje z funduszy Unii Europejskiej ]
Z kraju
mom po prostu się nie opłaca i nawet nie
rozpoczynają starań – mówi Jacek Słociński, współwłaściciel spółki Sjenitex.
na sTarT
Pomysł i dobrze napisany wniosek
pozwalają też na lepszy start. Z takiej
możliwości skorzystał dolnośląski Royal Stone. W ramach RPO Województwa
Dolnośląskiego, działanie: „Inwestycje
dla przedsiębiorstw”, schemat: „Dotacje
inwestycyjne wspierające rozwój mikroprzedsiębiorstw prowadzących działalność gospodarczą do 2 lat” uzyskał 235
tys. zł dotacji na zakup innowacyjnych
urządzeń i rozpoczęcie produkcji innowacyjnych granitowych blatów (90 proc.
produkcji to eksport blatów).
– Wykorzystaliśmy sytuację, bo firma
i tak rozpoczęłaby działanie. Możliwość
dofinansowania była jednak dodatkowym
impulsem. W przypadku firm starających
się o dotacje na uruchomienie produkcji szczególnie uciążliwe są długotrwałe
procedury. W naszym przypadku trwało
to około roku. Oznacza to konieczność
wstrzymania się z rozpoczęciem zakupów. Wiadomo, że jak ktoś rozpoczyna
działalność, chce to zrobić jak najszybciej,
a w przypadku dotacji byliśmy zobligowa-
2
a
j
c
y
ed
ni czekać na ostateczne rozstrzygnięcia
procedur. Oczywiście, starając się o dofinansowanie, najpierw trzeba mieć pieniądze na inwestycje, a dopiero potem dostaje
się zwrot. W przypadku firm startujących
z produkcją może to być spory problem.
Nie widzę natomiast problemu w wielkości
firmy starającej się o pomoc. My zatrudniamy sześciu, siedmiu pracowników i nie stanowiło to żadnej przeszkody – mówi Rafał
Kalenik, współwłaściciel Royal Stone.
sTraTy przEz KUrs EUro
Dofinansowanie na zakup nowocze-
Hanna kucik
Strategor
Wielkopolskie Centrum Ekspertyz Finansowych
Firmy branży kamieniarskiej najczęściej starają się o dofinansowanie z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych na lata 2007-2013. Od
złożenia wniosku do uzyskania decyzji o przyznaniu dofinansowania mija z reguły kilka miesięcy, np.
w Wielkopolsce przygotowywane do podpisywania są właśnie umowy na wnioski złożone w marcu
tego roku. Urzędy marszałkowskie pracują coraz sprawniej, ponieważ po pierwsze korzystają z dotychczasowego doświadczenia, po drugie mają świadomość, że przyznane fundusze muszą zostać
rozliczone do końca 2013 r., a do tego firmy potrzebują czasu.
Firmy kamieniarskie najczęściej otrzymują dofinansowanie na zakup nowoczesnych maszyn i urządzeń wykorzystywanych podczas obróbki kamienia. W różnych województwach różnie kształtowane są Regionalne Programy Operacyjne, ponieważ tworzą je poszczególne urzędy marszałkowskie.
W każdym z województw tworzone są kryteria oceny projektów, które mają na celu preferowanie
konkretnych projektów czy wdrażanych technologii. Zasadniczo preferowane są innowacyjne technologie i produkty, a stopień tej innowacyjności zależy już od województwa. W Wielkopolsce na
przykład najwyżej punktowane były projekty polegające na wdrożeniu technologii lub produktu
funkcjonującego w kraju krócej niż 5 lat. Natomiast wdrażanie innowacji do 3 lat na skalę świata
dawało możliwość ubiegania się o dofinansowanie na wyższym poziomie.
0
1
0
2
/
009
Chcesz uz yskać więcej informacji?
Chcesz dodać swoją firmę do Baz y?
Zadz woń lub napisz:
tel.: 061 66 29 870
e -mail: redakcja@now yk amieniar z.pl
w w w.baza-k amieniarsk a.pl
www.RynekKamienia.pl
5/2009 | nK 41
27
Z kraju
snych maszyn w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego zdobył również Wiesław Kisielewski, właściciel firmy Marmur Granit z Solniczek. Wartość
pomocy dla projektu „Budowa innowacyjnej linii komputerowego sterowania numerycznego” to około 320 tys. zł.
– Jestem zadowolony z tego, że zakwalifikowałem się na dofinansowanie. Po drodze wyniknęło jednak kilka spraw, które zamazują nieco ten pozytywny obraz. Po pierwsze na podpisanie umowy
czekałem prawie rok – złożyłem wniosek w sierpniu 2008, a umowę
podpisałem w lipcu 2009. Po drugie ze względu na wahania kursu
euro straciłem ponad 20 procent realnej wartości dofinansowania,
euro latem ubiegłego roku kosztowało przecież 3,20 zł, a obecnie
4,20 zł. To dziwne, że nikt nie bierze tego pod uwagę. W związku
z tym musiałem wybrać inną maszynę, co oczywiście wiązało się
z podpisaniem aneksu do umowy. Na szczęście okazało się, że w naszym kraju dostępne jest porównywalne jakościowo rozwiązanie za
oczywiście niższą cenę – wspomina W. Kisielewski.
Marmur Granit korzystał z pomocy firmy konsultingowej.
– Najprawdopodobniej można by przygotować taki wniosek
samemu, jednak wtedy musiałbym wszystko odłożyć na bok
i zajmować się tylko tym, a to przecież nie jest moja główna działalność. Rozmawiałem niedawno ze znajomym przedsiębiorcą
z Hiszpanii. Zapewniał mnie, że kiedy on starał się o dofinansowanie z Unii Europejskiej, przygotował tylko czterostronicowy dokument opłacalności inwestycji, resztę formalności wziął na siebie
bank. U nas wniosek to prawie książka – dodaje W. Kisielewski
Biurokrację jako największego hamulcowego w staraniach
o unijne dofinansowanie wymienia także Witold Woźniak, właściciel Zakładu Kamieniarskiego Kamex z Wielkopolski, który
uzyskał dofinansowanie na zakup nowoczesnych maszyn do
cięcia i obróbki kamienia w ramach Wielkopolskiego Programu
Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2012, projekt „Konkurencyjność przedsiębiorstw”, działanie: „Wsparcie rozwoju MSP”.
– Cała procedura trwała ponad półtora roku, a to zdecydowanie za długo – mówi W. Woźniak. – Mimo wszystko jeśli pojawi się
kolejna szansa skorzystania z dotacji, nie mogę powiedzieć, że już
z niej nie skorzystam.
Oprócz biurokracji i długiego okresu rozpatrywania wniosków wielu kamieniarzy przytacza także inne niebezpieczeństwo czyhające na beneficjentów. Nawet jeśli uda się przejść
szczęśliwie cały proces weryfikacji i uzyska dofinansowanie, to
najczęściej i tak trzeba skorzystać z bankowego kredytu albo
leasingu. Kiedy „interes się kręci” wszystko jest w porządku.
Jednak kiedy przychodzi zastój i nie ma rezerwowych środków,
nie ma z czego płacić rat. Dlatego nawet wielu z tych, którzy
28
nK 41 | 5/2009
- Ze względu na wahania kursu euro straciłem ponad 20 procent realnej
wartości dofinansowania. Musiałem wybrać inną maszynę - wspomina
Wiesław Woźniak z firmy Marmur Granit z Solniczek. Na zdjęciu stoi
obok zakupionego z funduszy UE waterjeta firmy Polkom Kimla
chcieliby skorzystać z dofinansowania, mając na uwadze minione załamanie koniunktury, boi się zdecydować.
Starając się o dofinansowanie innowacyjnych technologii,
przedsiębiorca musi zdobyć także opinię specjalistów potwierdzającą ową innowacyjność. Z tym, jak mówią kamieniarze, też
może być problem, dlatego najlepiej jak najszybciej zacząć poszukiwania instytucji naukowej, która może wystawić taki dokument.
Bez pomocy ani rusz
Procedury uzyskania dofinansowania z Unii Europejskiej są
niestety bardzo skomplikowane i naprawdę niewiele firm kamieniarskich decyduje się na przygotowanie projektu we własnym zakresie. Z kolei świadomość tego, że musimy skorzystać
z usług firm doradczych (czytaj zapłacić im), które i tak nie gwarantują stuprocentowego sukcesu, jest kolejnym hamulcem.
Harmonogram nadchodzących konkursów na
dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej
za zakresu wzrostu konkurencyjności
Małych i Średnich Przedsiębiorstw
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
Szczegółowe informacje: www.parp.gov.pl, www.mg.gov.pl
Priorytet IV Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia, działanie 4.4 Nowe inwestycje o
wysokim potencjale innowacyjnym. Planowana data ogłoszenia konkursu: 31 sierpnia 2009
– ogłoszenie konkursu, 14 września 2009 – nabór wniosków, termin ukończenia naboru projektów: 30 października 2009. Działanie 4.5 Wsparcie inwestycji o dużym znaczeniu dla
gospodarki. Planowana data ogłoszenia konkursu: 23 lutego 2009 – ogłoszenie konkursu, 2
marca 2009 - nabór wniosków, Termin ukończenia naboru projektów: nabór ciągły do wyczerpania alokacji przewidzianej na 2009 rok lub do końca roku 2009.
Regionalny Program Operacyjny (RPO) Województwa Dolnośląskiego
Szczegółowe informacje: www.rpo.dolnyslask.pl
Priorytet 1. Przedsiębiorstwa i Innowacyjność, działanie 1.1. Inwestycje dla przedsiębiorstw.
Planowana data kolejnego naboru: I, II, III i IV kwartał 2010 r., I kwartał 2011 r. Działanie 1.4.
Infrastruktura wspierająca innowacyjność i przedsiębiorczość w regionie. Planowana
data kolejnego naboru: wrzesień 2009 r., luty 2010 r., sierpień 2010 r.
RPO Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Szczegółowe informacje: www.fundusze.kujawsko-pomorskie.pl
Priorytet 5. Wzmocnienie konkurencyjności przedsiębiorstw, działanie 5.2 Wsparcie inwestycji
przedsiębiorstw, poddziałanie 5.2.1 Wsparcie inwestycji mikroprzedsiębiorstw. Planowana
data kolejnego naboru: grudzień 2009 r.
www.RynekKamienia.pl
fot: archiwum sjenitex, archiwum marmur granit
- Myślę, że mały projekt nie ma szans przebić się przez weryfikacyjne sito - mówi Jacek Słociński z firmy Sjenitex, która na zakup
traków linowych otrzymała dofinansowanie w wysokości 0,5 mln zł
Z kraju
RPO Województwa Lubelskiego
Szczegółowe informacje: www.rpo.lubelskie.pl
Oś priorytetowa I: Przedsiębiorczość i innowacje, działanie 1.2 Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsiębiorstw. Planowana data kolejnego naboru: 09.2009 - 11.2009.
RPO Województwa Małopolskiego
Szczegółowe informacje: www.malopolskie.pl/RozwojRegionalny/RPOperacyjny/
Oś priorytetowa 2 Gospodarka regionalnej szansy, działanie 2.1 Rozwój i podniesienie
konkurencyjności przedsiębiorstw, schemat A: Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP
(mikroprzedsiębiorstwa). Planowana data kolejnego naboru: III / IV kw. 2009 r. Schemat
A: Bezpośrednie wsparcie inwestycji w MŚP (małe przedsiębiorstwa). Planowana data kolejnego naboru: I kw. 2010 r. Oś Priorytetowa 7 Infrastruktura ochrony środowiska, działanie 7.1
Gospodarka wodnościekowa. Planowana data kolejnego naboru: I kw. 2010 r.
RPO Województwa Opolskiego
Tym bardziej że cały czas pojawiają się informacje o dużym
odsetku wniosków odpadających w przedbiegach z przyczyn
formalnych (źle przygotowane wnioski).
– Przedsiębiorcom, którzy interesują się możliwością ubiegania
się o dofinansowanie z funduszy unijnych, radziłabym kontakt
z doświadczoną i sprawdzoną firmą doradczą. W takich firmach
jak nasza pracują doświadczeni specjaliści, którzy doradzą, jak
sprofilować projekt, aby miał jak najlepsze szanse na uzyskanie
dofinansowania oraz sporządzą dla przedsiębiorcy dokumentację
aplikacyjną. Bez niezbędnego doświadczenia można mieć kłopoty nie tylko ze skompletowaniem dokumentów, ale przede wszystkim z takim ich sporządzeniem, aby mieć szansę na uzyskanie
dofinansowania. Jest to ważne, gdyż konkursy dla przedsiębiorców cieszą się bardzo dużym zainteresowaniem. W Wielkopolsce
na przykład w ostatnim konkursie złożono ponad 900 wniosków,
z czego połowa odpadła już na pierwszym etapie oceny formalnej.
Dofinansowanie ostatecznie uzyskało ok. 270 firm. Zaoszczędzi
się w ten sposób czas, pieniądze i przede wszystkim niepotrzebne nerwy – mówi Hanna Kucik z firmy Strategor Wielkopolskie
Centrum Ekspertyz Finansowych z Poznania.
Jak można przeczytać na wielu internetowych forach i stronach poświęconych funduszom unijnym, przed firmami obiecującymi gruszki na wierzbie można się zabezpieczyć.
W umowie możemy po prostu zastrzec, że jeśli nasz wniosek o dofinansowanie zostanie odrzucony ze względów formalnych - wynagrodzenia nie będzie w ogóle (taka klauzula
powinna być standardem przy uzgadnianiu warunków wynagrodzenia). Taka sytuacja to bowiem sromotna klęska każdego
doradcy, dowód na jego nierzetelność, a właśnie rzetelności
wymagamy przecież od doradcy przede wszystkim!
Mimo wszystkich przeszkód, które muszą po drodze do dofinansowania pokonać przedsiębiorcy, nie można z definicji
skreślić tej ścieżki unowocześnienia swojego zakładu. Możliwość instalacji innowacyjnych technologii, w dodatku za pół
ceny, to chyba wciąż duża szansa rozwoju. W biegu po unijną
kasę warto jednak korzystać z doświadczonych pomocników
w postaci rzetelnych firm doradczych. Na szczęście chociażby
w Internecie można znaleźć rankingi takich firm i wybrać naprawdę skutecznych a nie takich, którzy tylko pięknie mówią
i obiecują. 
Bogdan Lewicki
30
nK 41 | 5/2009
RPO Województwa Podkarpackiego
Szczegółowe informacje: www.si.podkarpackie.pl/RozwojRegionalny/K1/index.aspx
Oś priorytetowa IV: Ochrona środowiska i zapobieganie zagrożeniom, działanie 4.1 Infrastruktura ochrony środowiska, schemat A - Infrastruktura oczyszczania ścieków. Planowana data
naboru - maj 2010 r., planowana data zakończenia naboru – III kwartał 2010 r.
RPO Województwa Pomorskiego
Szczegółowe informacje: www.dpr.woj-pomorskie.pl
Oś priorytetowa 1 –Rozwój i innowacje w MŚP, działanie 1.1. Mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa, poddziałanie: 1.1.1. Mikroprzedsiębiorstwa. Planowana data kolejnego naboru:
03.09.2009 r. - 05.10.2009 r., 02.2010 r. - 03.2010 r., 08.2010 r. - 09.2010 r., 08.2011 r. 09.2011 r. Poddziałanie: 1.1.2. Małe i średnie przedsiębiorstwa. Planowana data kolejnego
naboru: 09.07.2009 r - 10.08.2009 r., 30.11.2009 r. - 30.12.2009 r., 04.2010 r. - 05.2010 r.,
06.2010 r. - 07.2010 r. Działanie 1.2. Rozwiązania innowacyjne w MŚP. Planowana data kolejnego naboru: 22.10.2009 r. - 23.11.2009 r., 11.2010 r. - 12.2010 r., 11.2011 r - 12.2011 r.
Oś priorytetowa 5 - Środowisko i energetyka przyjazna środowisku. Działanie 5.2. Gospodarka
wodna. Planowana data kolejnego naboru: 09.2010 r. - 10.2010 r.
RPO Województwa Śląskiego
Szczegółowe informacje: www.scp-slask.pl
Priorytet I. Badania i rozwój technologiczny (B+R), innowacje i przedsiębiorczość, działanie 1.2.
Mikroprzedsiębiorstwa i MSP, poddziałanie 1.2.1. Mikroprzedsiębiorstwa. Planowana data
kolejnego naboru: 8 czerwca 2010 - 9 sierpnia 2010 r.. Poddziałanie 1.2.2. Małe i Średnie
Przedsiębiorstwa. Planowana data kolejnego naboru: 8 września 2009 - 6 listopada 2009,
7 września 2010 - 8 listopada 2010 r.. Poddziałanie 1.2.3. Innowacje w mikroprzedsiębiorstwach i MŚP. Planowana data kolejnego naboru: 8 grudnia 2009 - 5 lutego 2010 r.
RPO Województwa Świętokrzyskiego
Szczegółowe informacje: www.rposwietokrzyskie.pl
Oś priorytetowa 1 - Rozwój przedsiębiorczości, działanie 1.1. Bezpośrednie wsparcie sektora
mikro, małych i średnich przedsiębiorstw. Planowana data kolejnego naboru: 2010 r.
Wielkopolski RPO
Szczegółowe informacje: www.wrpo.wielkopolskie.pl
Priorytet I Konkurencyjność przedsiębiorstw, działanie 1.2 Wsparcie rozwoju MSP, schemat I:
Projekty inwestycyjne. Planowana data kolejnego naboru: 2010 r. Schemat III: Projekty inwestycyjne zakładające nabycie i zastosowanie nowych rozwiązań technologicznych. Planowana
data kolejnego naboru: 2010 r., Priorytet III Środowisko przyrodnicze, działanie 3.4 Gospodarka wodnościekowa. Planowana data kolejnego naboru: I kw. 2010 r.
www.RynekKamienia.pl
fot: archiwum kamex
– Cała procedura trwała ponad półtora roku, a to zdecydowanie za
długo – mówi Witold Woźniak z Kamexu. – Mimo wszystko jeśli pojawi się kolejna szansa skorzystania z dotacji, nie mogę powiedzieć,
że już z niej nie skorzystam. Na zdjęciu Damian Woźniak, operator
jednej z zakupionych maszyn, centrum CNC Teorema XB firmy Ravelli
Szczegółowe informacje: www.rpo.opolskie.pl
Oś 1 Wzmocnienie atrakcyjności gospodarczej regionu, działanie 1.1 Rozwój przedsiębiorczości, poddziałanie 1.1.2 Inwestycje w mikroprzedsiębiorstwach. Planowana data kolejnego
naboru: 1 września - 14 września 2009 r., listopad 2010 r., listopad 2011 r. Działanie 1.3
Innowacje, badania, rozwój technologiczny, poddziałanie 1.3.2 Inwestycje w innowacje w
przedsiębiorstwach. Planowana data kolejnego naboru: 17 listopada - 30 listopada 2009
r., listopad 2011 r., styczeń 2013 r. Oś 4 Ochrona środowiska, działanie 4.1 Infrastruktura
wodno-ściekowa i gospodarka odpadami. Planowana data kolejnego naboru: 1 grudnia
- 15 grudnia 2009 r., wrzesień 2011 r.