130 UWAGA: Chcąc cytować tekst zawarty w niniejszej

130 UWAGA: Chcąc cytować tekst zawarty w niniejszej

UWAGA:
Chcąc cytować tekst zawarty w niniejszej publikacji pamiętaj, iż respektując prawa
autorskie przysługujące twórcy tego artykułu, jesteś zobowiązany do stworzenia przypisu
bibliograficznego, wskazującego autora, tytuł, wydawnictwo, rok i miejsce publikacji,
strony:
A. Antonowicz: Jednostki franchisingowe i własne w działalności sieci
franchisingowych, w: „Stymulowanie innowacyjności i konkurencyjności
przedsiębiorstwa w otoczeniu globalnej gospodarki wiedzy” pod red.
A. P. Balcerzaka i E. Rogalskiej, Wyd. UMK w Toruniu, Toruń 2010, s. 131-142
Spełnienie powyższego warunku oznacza, iż autor niniejszej publikacji wyraża zgodę na jej
wykorzystywanie w procesie dydaktycznym i naukowym.
Baza dostępnych artykułów autorstwa Alicji Antonowicz:
http://antonowicz.wzr.pl/
130
Alicja Antonowicz
Jednostki franchisingowe i własne w działalności sieci franchisingowych
Słowa
kluczowe:
franchising,
sieci
franchisingowe,
placówki
franchisingowe,
placówki
własne
franchisodawców.
Abstrakt: Do podjęcia problemu badawczego będącego przedmiotem niniejszego artykułu skłoniła
autorkę
analiza
danych
statystycznych
dotyczących
polskich
i
zagranicznych
rynków
franchisingowych, która wykazała, iż sieci franchisingowe rozwijają się nie tylko poprzez placówki
powiązane z przedsiębiorstwem macierzystym umowa franchisingu, lecz wykorzystują w tym celu
również placówki własne. Zastanawiające wydało się, dlaczego franchisodawcy decydują się na
zainwestowanie środków w tworzenie własnych placówek sprzedażowych? Dlaczego świadomie
rezygnują z możliwości bezkapitałowej ekspansji rynkowej, jaką daje im zawarcie kontraktu
franchisingowego? Sytuacja ta wydaje się zaprzeczać samej idei franchisingu. Z zamiarem uzyskania
odpowiedzi na powyższe pytania oraz w celu określenia skali omawianego zjawiska podjęta została w
artykule próba wyodrębnienia podstawowych różnic pomiędzy placówkami franchisingowymi i
placówkami własnymi franchisodawców, ze wskazaniem na rolę, jaką pełnią w sieci, a także na
okoliczności, w których są tworzone. W dalszej części autorka podjęła się zbadania, jak w praktyce
międzynarodowej kształtuje się omawiana struktura placówek, i jak na tym tle prezentują się polskie
sieci franchisingowe. W ostatniej części artykułu natomiast autorka podjęła próbę określenia, jaki
wpływ na udział placówek własnych w strukturze ma sektor oraz branża, w której funkcjonuje sieć
franchisingowa.
Wprowadzenie
Franchising stanowi jedną z najpopularniejszych i najszybciej rozwijających się form
dystrybucji towarów i usług, która jest z powodzeniem wykorzystywana w procesach
gospodarczych już na wszystkich zamieszkanych kontynentach. Dostrzeganie przez
przedsiębiorców licznych korzyści o charakterze biznesowym, które wynikają ze współpracy
franchisingowej, pozwoliły zająć franchisingowi istotną pozycję wśród porozumień
131
zawieranych w światowym obrocie gospodarczym. Przyczyniło się to do ukształtowania w
blisko siedemdziesięciu państwach świata rynków franchisingowych ze stroną podażową w
postaci organizatorów sieci franchisingowych oraz stroną popytową w postaci biorców
przystępujących do tych sieci.
W skład rynku franchisingu obok samych sieci franchisingowych, które w
rzeczywistości stanowią wyłącznie centrale systemów, wchodzą placówki, za pośrednictwem
których franchisodawcy dokonują dystrybucji swoich towarów lub usług. Praktyka
gospodarcza wskazuje jednak, iż nie wszystkie placówki, w oparciu o które franchisodawcy
prowadzą działalność, mają charakter franchisingowy. Okazuje się, że cześć z nich pozostaje
własnością franchisodawców. Istnienie w sieci placówek niezwiązanych umową franchisingu
wydaje się zaprzeczać samej idei franchisingu. Sens franchisingu wyraża się bowiem w
umiejętnym cedowaniu na określony podmiot gospodarczy pewnej sfery działania, przy
jednoczesnym kontrolowaniu jej przebiegu przy pomocy instrumentów prawnych,
ekonomicznych i organizacyjnych (Jacyszyn, 1993, s. 100). Dlaczego więc franchisodawcy
decydują się na zainwestowanie środków w tworzenie własnych placówek sprzedażowych,
świadomie rezygnując z możliwości bezkapitałowej ekspansji rynkowej, jaką daje im
zawarcie kontraktu franchisingowego? Chęć odpowiedzi na to pytanie skłoniło autorkę do
podjęcia badań będących przedmiotem niniejszego artykułu.
Rola jednostek franchisingowych i własnych w sieci franchisingowej
Jak zostało powiedziane we wstępie, właściciele systemów franchisingowych
prowadzą działalność zarówno przy wykorzystaniu jednostek franchisingowych, jak i
placówek własnych. Praktyka wskazuje, iż nawet przedsiębiorcy, w opinii których franchising
stanowi najkorzystniejszą formę dla rozwoju ich przedsiębiorstw, w początkowym etapie
funkcjonowania decydują się na tworzenie jednostek własnych. Placówki te mają zazwyczaj
za zadanie pełnić funkcję pilotażową. Na podstawie wyników przez nie osiąganych możliwe
jest bowiem określenie, czy budowa sieci franchisingowej jest na określonym obszarze
ekonomicznie uzasadniona. Przykładowo jednym z formalnych obowiązków ciążących na
franchisodawcach zrzeszonych we Włoskim Stowarzyszeniu Franchisingu (Associazione
Italiana del Franchising) jest konieczność przetestowania swojego przedsięwzięcia na rynku
przez minimum jeden rok poprzez zorganizowanie własnej placówki o charakterze
pilotażowym. Również w Wielkiej Brytanii, gdzie poziom rozwoju franchisingu jest
132
określany jako bardzo wysoki, przedsięwzięciu pilotażowemu poświęca się bardzo dużo
uwagi. Pominięcie tego etapu przez franchisodawcę i przejście do bezpośredniej sprzedaży
franchisingu na nowym nieznanym rynku jest uznawane, jak podaje A. Czub (1992, s. 72), za
nieuczciwe i nieetyczne. Podobnego zdania jest B. Pokorska (2003, s. 96), według której
uruchamianie własnych jednostek pilotażowych na wstępnym etapie rozwoju sieci stanowi
obowiązek każdego franchisodawcy, który ma na celu sprawdzenie zasadności i możliwości
rozwoju systemu na danym obszarze.
Na funkcji pilotażowej rola placówek własnych się jednak nie kończy. Tworzenie
jednostek własnych przez franchisodawców może mieć na celu utrwalenie marki na rynku lub
zwiększenie prestiżu sieci. Przykładowo placówki własne sieci odzieżowych zlokalizowane
są zazwyczaj w najdroższych, często niedochodowych w początkowym okresie działalności
miejscach, takich jak duże centra handlowe. Dzięki zastosowaniu tej strategii organizator
systemu buduje zasięg sieci we wszystkich typach lokalizacji, nawet w tych, którymi nie są
potencjalnie zainteresowani w danym momencie franchisobiorcy.
K. Krawczyk (Ryzyko…, 2003, s. 39) podaje z kolei, iż franchisodawcy prowadzą
własne placówki zazwyczaj na najtrudniejszych rynkach by móc dostosować rozwiązania
oferowanego systemu franchisingowego do zmian rynkowych w danym kraju. Dlatego też
decyzja o ekspansji poza granice kraju podejmowana nawet przez systemy o ugruntowanej
pozycji na rodzimym rynku jest realizowana początkowo bardzo często wyłącznie w oparciu
o jednostki własne. Przykłady tego typu działań były widoczne w Polsce już na początku lat
dziewięćdziesiątych, kiedy to na rynku polskim rozpoczęła funkcjonowanie znaczna liczba
przedsiębiorstw międzynarodowych. Były to podmioty, które rozwijały swą działalność w
skali globalnej przy wykorzystaniu sieci franchisingowych, niemniej jednak jedynie niewielki
ich procent rozpoczął współpracę z polskim inwestorami w oparciu o umowy franchisingowe.
Przedsiębiorstwa te tworzyły na rynku polskim liczne placówki, lecz były to z reguły
jednostki własne. Na podstawie wyników finansowych przez nie osiąganych przedsiębiorstwa
międzynarodowe podejmowały decyzje o rozwinięciu w Polsce sieci franchisingowej lub
wycofaniu się na inny rynek. Rekordzistą w tym zakresie był największy na świecie inwestor
stosujący umowę franchisingową – koncern PepsiCo, który do 1994 roku utworzył na rynku
polskim 54 własne restauracje. Tak duża liczba jednostek utworzonych wyłącznie przy
zaangażowaniu kapitałów własnych przez franchisodawcę została uznana za ewenement na
skalę światową. Oznacza to, iż PepsiCo doceniało perspektywy funkcjonowania na rynku
polskim, lecz nie było w tym okresie jeszcze gotowe do rozwinięcia w Polsce działalności w
oparciu o umowy franchisingowe. Innym przykładem międzynarodowych działań
133
dostosowawczych przy wykorzystaniu własnych placówek jest ekspansja przedsiębiorstwa
LPP S.A., które w ostatnich latach utworzyło w Czechach, na Węgrzech i Słowacji własne
sklepy sprzedające odzież marki Reserved.
Organizatorzy franchisingowych sieci usługowych wskazują ponadto na rolę jednostek
własnych we wprowadzaniu nowych i utrzymywaniu dotychczasowych standardów sieci.
Nowe rozwiązania są testowane zazwyczaj we własnych placówkach, a po uzyskaniu
zadowalających wyników finansowych lub osiągnięciu określonego wizerunku wprowadzane
są dopiero do jednostek franchisingowych. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż placówki
własne po spełnieniu swojej funkcji są często odsprzedawane przez franchisodawcę innym
przedsiębiorcom i przekształcane w ten sposób w jednostki franchisingowe.
Reasumując, idea franchisingu nie wyklucza istnienia w sieci placówek będących
własnością franchisodawcy, jednakże już sama frazeologia wskazuje na konieczność
posiadania przez franchisodawcę placówek franchisingowych. Podejście to potwierdzają
liczne statystyki dotyczące sieci franchisingowych, w których ujmowane są wyłącznie
systemy czynnie rozwijające się przy wykorzystaniu umowy franchisingu, co oznacza, iż nie
kwalifikuje się do tej grupy sieci rozwijających się wyłącznie poprzez placówki własne.
Przymiotnikiem „franchisingowy” określa się w praktyce zatem tylko taki system, który
prowadzi działalność przy wykorzystaniu co najmniej jednej placówki związanej umową
franchisingową.
Struktura jednostek sieci franchisingowych w wybranych krajach
W analizach dotyczących rynku franchisingu przyjmuje się, że proporcja między
liczbą własnych jednostek korporacyjnych i jednostek działających na podstawie formuły
franchisingowej świadczy o sile ekonomicznej systemu oraz skali jego rozwoju. Z założenia
im większą liczbą placówek franchisingowych w stosunku do placówek własnych dysponuje
sieć franchisingowa, tym wyższy stopień rozwoju prezentuje. W praktyce gospodarczej
placówki własne, w związku z omówioną w poprzednim punkcie rolą jaką pełnią w
działalności sieci franchisingowych, stanowią zdecydowaną mniejszość. Ich udział przyjmuje
zazwyczaj wielkości z zakresu 10-20%, oscylując jednak najczęściej wokół 15%.
Potwierdzają to dane zaprezentowane na wykresie 1.
134
Wykres 1. Struktura jednostek w sieciach franchisingowych w wybranych krajach w 2005
roku
100,0%
14,7%
15,6%
18,7%
85,3%
84,4%
81,3%
USA
Włochy
Hiszpania
80,0%
60,0%
40,0%
20,0%
0,0%
placówki franchisingowe
placówki własne
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Bond's Franchise Guide. Annual Franchising Industry Overview
2006 (2006), Source Book Publications, Oakland; Rapporto Sul Franchising in Italia 2005 (2006), Dati
Definitivi Assofranchising Elaborati da Quadrante S.R.L., Mediolan; La franquicia en España en 2005 (2006),
Servicio de Estudios Estadísticos de la Asociación Española de Franquiciadores, Madryd.
Ponieważ istnienie placówek własnych jest uzasadnione nawet w najbardziej
doświadczonych sieciach franchisingowych, również w amerykańskim rynku franchisingu,
uznawanym powszechnie za najbardziej dojrzały rynek franchisingowy świata,1 swój udział
mają jednostki pozostające własnością franchisodawców. Z danych przedstawionych na
wykresie 1 wynika, iż placówki własne w tym kraju stanowią 14,7% wszystkich placówek
sprzedażowych, w oparciu o które prowadzą działalność sieci franchisingowe. Nieco wyższy
udział jednostki własne prezentują w krajach o krótszym niż Stany Zjednoczone
doświadczeniu w wykorzystywaniu kontraktu franchisingowego, czego przykładem mogą być
Włochy i Hiszpania.2 W państwach tych placówki własne stanowią odpowiednio 15,6% i
18,7% jednostek działających w sieciach franchisingowych. Należy jednocześnie podkreślić,
iż struktura ta ma charakter stosunkowo statyczny i na przestrzeni lat nie wykazała w
wymienionych państwach większych zmian. Podczas gdy część sieci franchisingowych po
ugruntowaniu swojej pozycji na rynku zamienia dotychczasowe placówki własne w jednostki
o charakterze franchisingowym, nowo pojawiające się na rynku systemy inwestują środki w
placówki pilotażowe. Zatem proporcje pomiędzy oboma rodzajami jednostek pozostają na
względnie niezmiennym poziomie.
1
Stany Zjednoczone stanowią ojczyznę franchisingowej koncepcji prowadzenia działalności. Dzięki ponad
stuletniemu doświadczeniu w stosowaniu kontraktu franchisingowego, pozostają one liderem zarówno w
zakresie wielkości, jak i dojrzałości rynku franchisingu.
2
We Włoszech i Hiszpanii rynki franchisingowe mimo znacznych już rozmiarów, nie są jeszcze uznawane
za dojrzałe. Kontrakt franchisingowy jest wykorzystywany w gospodarkach tych państw odpowiednio od 1971 i
1970 roku.
135
Struktura jednostek sieci franchisingowych w Polsce
Struktura placówek sprzedażowych sieci franchisingowych obecnych na polskim
rynku nie odbiega znacznie od statystyk zagranicznych. Dane przedstawione na wykresie 2
wskazują, iż w latach 2002-2008 sieci franchisingowe w Polsce prowadziły działalność w
głównej mierze w oparciu o placówki związane umową franchisingową. Ich udział w
strukturze stanowił blisko 80%. Zauważyć można jednak, iż wyższą dynamikę przyrostu w
stosunku do jednostek franchisingowych (12,5% w skali roku) wykazywały w analizowanym
okresie jednostki własne (18,2% w skali roku). Ma to swoje odzwierciedlenie w strukturze
placówek, która zmienia się nieznacznie na korzyść jednostek własnych franchisodawców.
W 2002 roku wśród jednostek działających w ramach systemów franchisingowych placówki
własne stanowiły 17,7%, a w 2008 roku ich udział osiągnął poziom o ponad 4 punkty
procentowe wyższy (22,2%). Można przypuszczać, iż zmiany te wynikają z szybszego
przyrostu liczby placówek w nowo powstających sieciach, z których znaczna część ma
charakter pilotażowy, w stosunku do tempa tworzenia kolejnych jednostek franchisingowych
przez sieci już istniejące na rynku.
Wykres 2. Liczba jednostek franchisingowych i jednostek własnych w sieciach
franchisingowych w Polsce w latach 2002-2008
35 000
7 594
28 000
5 268
21 000
3 911
14 000
7 000
2 835
5 600
4 620
3 226
26 635
13 150
14 776
16 884
18 622
2002
2003
2004
2005
20 592
22 282
2006
2007
0
jednostki franchisingowe
2008
jednostki własne franchisodawców
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o franczyzie w Polsce 2009, Wyd. Profit System, Warszawa
2009; Raport o franczyzie w Polsce 2008, Wyd. Profit System, Warszawa 2008; Raport 2006/2007: Rynek
franczyzy i systemów agencyjnych w Polsce, Wyd. Profit System, Warszawa 2007; Raport o franczyzie i
systemach agencyjnych w Polsce 2005/2006, Wyd. Profit System, Warszawa 2006; Raport o Polskim Rynku
Franchisingu 2004/2005, Wyd. Profit System, Warszawa 2005; Raport o franchisingu w Polsce 2003/2004,
Wyd. Profit System, Warszawa 2004.
136
Udział jednostek franchisingowych wśród placówek, w oparciu o które działalność na
polskim rynku prowadzą sieci franchisingowe, prezentuje się odmiennie w poszczególnych
sektorach i branżach (wykres 3). Procentowo więcej placówek franchisingowych posiadają
systemy usługowe, w przypadku których w 2008 roku 82,5% jednostek funkcjonowało w
oparciu o umowę franchisingu. W sektorze handlowym natomiast jednostki franchisingowe
stanowiły w analizowanym okresie 76,5% wszystkich placówek.
Wykres 3. Struktura jednostek w sieciach franchisingowych w Polsce w 2008 roku według
sektorów
100%
80%
23,5%
17,5%
76,5%
82,5%
Sektor handlowy
Sektor usługowy
60%
40%
20%
0%
jednostki franchisingowe
jednostki własne franchisodawców
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o franczyzie w Polsce 2009, Wyd. Profit System, Warszawa
2009.
Zaprezentowana struktura może być konsekwencją istnienia w przypadku systemów
usługowych długotrwałej procedury wypracowywania standardów sieci w zakresie receptur
czy standardów świadczenia usług, która skłania franchisodawców do dłuższego
wykorzystywania placówek własnych.
Analiza branżowa przeprowadzona odrębnie dla każdego z sektorów wskazuje z kolei,
iż umowę franchisingu do ekspansji sieci w ramach sektora handlowego najszerzej
wykorzystują systemy z branż: artykuły spożywcze i przemysłowe oraz kosmetyki, biżuteria i
upominki, w przypadku których w 2008 roku jednostki franchisingowe stanowiły
odpowiednio 92,7% i 83,7% placówek (wykres 4). Największy udział placówek własnych
wystąpił natomiast w sieciach paliwowych, w których w 2008 roku prawie osiem na dziesięć
jednostek pozostawało własnością franchisodawców. Jednocześnie dane przedstawione na
wykresie 4 wskazują na wyraźną zmianę w tym zakresie, jaka nastąpiła w trakcie ostatnich
sześciu lat – w 2002 roku zaledwie 30,4% stacji benzynowych było własnością organizatorów
sieci franchisingowych. Można przypuszczać, że omawiana struktura jest konsekwencją
faktu, iż uruchomienie stacji benzynowej stanowi bardzo duże przedsięwzięcie finansowe
137
(inwestycja sięga 3-3,5 mln zł), w związku z czym rozwój porozumień franchisingowych w
tej branży nie dorównuje dynamiką pozostałym obszarom rynku franchisingowego.
Wykres 4. Udział jednostek franchisingowych w jednostkach ogółem w sieciach
franchisingowych w sektorze handlowym w Polsce w latach: 2002 i 2008 w podziale na
branże
2002 rok
artykuły dla domu i ogrodu
2008 rok
74,8%
47,6%
kosmetyki, biżuteria, upominki
83,7%
87,3%
stacje benzynowe
22,4%
69,6%
AGD, RTV i telekomunikacja
73,9%
55,9%
odzież i obuwie
65,3%
76,6%
artykuły spożywcze i przemysłowe
92,7%
94,3%
0%
25%
50%
75%
100%
0%
25%
50%
75%
100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o franczyzie w Polsce 2009, Wyd. Profit System, Warszawa
2009; Raport o franchisingu w Polsce 2003/2004, Wyd. Profit System, Warszawa 2004.
Do zmniejszenia w strukturze udziału placówek franchisingowych w analizowanym
sześcioletnim okresie doszło również w branżach: kosmetyki, biżuteria i upominki, odzież i
obuwie oraz artykuły spożywcze i przemysłowe, lecz zmiany te nie miały już charakteru tak
radykalnego, jak w przypadku sieci paliwowych. Systemy z pozostałych branż odnotowały
wzrost udziału placówek o charakterze franchisingowym, przy czym wzrost ten najwyższą
wartość uzyskał w przypadku systemów dystrybuujących artykuły dla domu i ogrodu (o 27,2
punkty procentowe).
Wśród sieci usługowych najwyższą przewagą jednostek franchisingowych nad
własnymi charakteryzowały się w analizowanym okresie systemy świadczące usługi
edukacyjne oraz usługi finansowe, w których placówki działające w oparciu o formułę
franchisingu stanowiły w 2008 roku odpowiednio 92,7% i 91,2% wszystkich jednostek
(wykres 5). Jednostki własne natomiast w najszerszym stopniu wykorzystywane były w
sieciach turystycznych i gastronomicznych, w których średnio blisko cztery na dziesięć
placówek należało do franchisodawców. Porównanie stopnia wykorzystania umowy
franchisingowej przez sieci usługowe w latach 2002-2008, wykazuje, iż do największych
zmian w tym zakresie doszło w sektorze usługowym w branżach: turystyka i edukacja, w
których udział jednostek franchisingowych zwiększył się odpowiednio o 16,1 i 17,9 punktów
138
procentowych. Jedyną branżą, w której na przestrzeni badanego okresu wzrósł udział
placówek własnych, jest gastronomia (wzrost o 12,3 punktów procentowych).
Wykres 5. Udział jednostek franchisingowych w jednostkach ogółem w sieciach
franchisingowych w sektorze usługowym w Polsce w latach: 2002 i 2008 w podziale na
branże
2002 rok
turystyka
2008 rok
61,3%
45,2%
usługi dla biznesu
74,5%
72,2%
fryzjerstwo i kosmetyka
90,3%
84,0%
edukacja
92,7%
74,8%
gastronomia
78,1%
usługi finansowe
79,4%
pozost. usługi dla klientów indywid.
65,8%
91,2%
88,6%
87,1%
0%
25%
50%
75%
100%
0%
25%
50%
75%
100%
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o franczyzie w Polsce 2009, Wyd. Profit System, Warszawa
2009; Raport o franchisingu w Polsce 2003/2004, Wyd. Profit System, Warszawa 2004.
Stopień wykorzystania jednostek własnych i franchisingowych przez franchisodawcę
wykazuje duże zróżnicowanie również w zależności od pochodzenia systemu. W przypadku
sieci zagranicznych obecnych na polskim rynku największa liczba jednostek własnych na
jeden system przypadała w 2005 roku w sieciach norweskich i holenderskich (średnio 185,0 i
82,6 jednostek własnych/system), najniższa natomiast w systemach pochodzenia japońskiego
i austriackiego (średnio 1,0 i 1,3 jednostek własnych/system) (wykres 6). Przedstawione
różnice mogą być konsekwencją specyfiki sieci franchisingowych w poszczególnych krajach i
obieranych przez nich strategii ekspansji międzynarodowej, jak również mogą wynikać ze
sposobu postrzegania przez zagranicznych franchisodawców bezpieczeństwa funkcjonowania
na polskim rynku oraz zaufania do polskich przedsiębiorców.
139
Wykres 6. Średnia liczba jednostek własnych i franchisingowych przypadająca na
zagraniczny system franchisingowy w Polsce w 2005 roku według kraju pochodzenia
jednostki własne
Dania
Austria
Turcja
Włochy
Australia
Hiszpania
Szwecja
Kanada
Czechy
Holandia
Wlk. Brytania
Francja
Niemcy
Norwegia
USA
Grecja
Szwajcaria
Japonia
Izrael
Węgry
350
300
250
200
150
100
50
0
jednostki franchisingowe
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Raport o franczyzie i systemach agencyjnych w Polsce 2005/2006,
Wyd. Profit System, Warszawa 2006.
Natomiast, jeśli chodzi o strukturę jednostek sprzedażowych polskich sieci
franchisingowych dokonujących ekspansji poza granice kraju, to analiza dostępnych dla roku
2006 danych wskazuje, iż w okresie tym poza granicami Polski funkcjonowały 204 jednostki
franchisingowe oraz 124 jednostki własne polskich franchisodawców. Tym samym na jeden
polski system franchisingowy dokonujący ekspansji zagranicznej przypadało średnio 7,6
jednostek franchisingowych oraz 4,6 placówek własnych z siedzibą poza granicami Polski.
Zakończenie
Przeprowadzona w niniejszym artykule analiza wskazuje, iż oba rodzaje placówek –
zarówno franchisingowe jak i własne, stanowią istotną część zarówno polskiego, jaki i
zagranicznych rynków franchisingowych. Kluczowym składnikiem sieci franchisingowych
pozostają jednak placówki tworzone w oparciu o umowę franchisingu, a placówki własne
pełnią w stosunku do nich funkcję uzupełniającą. Istnienie tych pierwszych jest warunkiem
niezbędnym, by przedsiębiorcę można było określić mianem franchisodawcy, a istnienie tych
drugich należy uznać w wyniku przeprowadzonych rozważań za niezbędne w określonych
etapach rozwoju sieci franchisingowej. Struktura placówek może służyć określeniu siły i
stopnia rozwoju sieci franchisingowej, lecz warto w tej ocenie uwzględnić również wpływ
takich czynników, jak kraj pochodzenia, a także sektor i branża, w której funkcjonuje dana
sieć franchisingowa.
140
Literatura
Bond's Franchise Guide. Annual Franchising Industry Overview 2006 (2006), Source Book
Publications, Oakland.
Czub A. (1992), Franchising w praktyce, „Businessman”, nr 12.
Jacyszyn J. (1993), Nowe formy prowadzenia działalności gospodarczej, Lex, Gdańsk.
La franquicia en España en 2005 (2006), Servicio de Estudios Estadísticos de la Asociación
Española de Franquiciadores, Madryd.
Pokorska B. (2003), Franchising w rozwoju procesów integracji w handlu, „Handel
Wewnętrzny”, nr 4-5.
Raport 2006/2007: Rynek franczyzy i systemów agencyjnych w Polsce (2007), Wyd. Profit
System, Warszawa. Raport o franczyzie i systemach agencyjnych w Polsce 2005/2006 (2006),
Wyd. Profit System, Warszawa. Raport o Polskim Rynku Franchisingu 2004/2005 (2005),
Wyd. Profit System, Warszawa.
Raport o franchisingu w Polsce 2003/2004 (2004), Wyd. Profit System, Warszawa.
Raport o franczyzie w Polsce 2008 (2008), Wyd. Profit System, Warszawa.
Raport o franczyzie w Polsce 2009 (2009), Wyd. Profit System, Warszawa.
Rapporto Sul Franchising in Italia 2005 (2006), Dati Definitivi Assofranchising Elaborati da
Quadrante S.R.L., Mediolan.
Ryzyko we franczyzie (2003), „Franchising Info” nr 2.
Franchise units and company-owned outlets within the activity of the franchise
networks
Key words: franchising, franchise networks, franchise units, company- owned outlets,
The central theme of the author’s research was to explore an analysis of statistics regarding
Polish and foreign franchise markets. The analysis has shown that franchise networks develop
not only by means of the outlets bound up with the franchise agreement, but also by means of
the units established and owned by the franchisor. The question has been raised – why do
franchisors decide to invest money in creating their own sales units? Why do they resign from
possibility of non-capital market expansion which is given by the franchise agreement? This
situation seems to be in contradiction to the idea of franchising. To find the answer to the
above questions and measure the scale of the phenomenon, the author of the article makes an
141
attempt to define basic differences between franchise units and company – owned outlets. The
author focused on the role both units play in the franchise network and the circumstances in
which the units are established. In the further part of the article the author aims to detect the
way in which the structures of the foreign units are shaped and presents Polish franchise
networks in comparison to the international practice. The final part of the article is an attempt
to determine what influence a branch has on participation of the company – owned outlets in
the structure.
142