Empfehlungen zur Patienteninformation Polnisch

46
Bulimia nervosa (żarłoczność)
Bulimia nervosa (Eß-Brechsucht)
Str. 46–47
?
Kogo ona dotyczy?
?
Wen betrifft sie?
Bulimia jest ukrytym, utajonym schorzeniem. Dotyczy
ona w około 90 % młodych kobiet. Trudno ocenić, ile
osób jest nią dotkniętych. 1–2 % społeczeństwa ma
okresowo problemy z atakami „wilczego głodu“ i stosowaniem następnie środków do regulacji wagi, jak np.
drastyczne diety, nadużywanie środków przeczyszczających, leków powściągających apetyt i leków
odwadniających. Należy tutaj odróżnić osoby chore na
bulimię od osób, które cierpiąc na ataki ostrego głodu,
nie prowokują następnie wymiotów. Mówi się o tzw.
„binge eating disorder“. Ponieważ chorzy ci nie stosują
tu środków regulujących wagi, dochodzi często do
poważnej nadwagi.
?
Jakie są objawy choroby? (metodyka)?
?
Was für Krankheitszeichen treten auf (Symptomatologie)?
Chorzy na bulimię zajmują się większą część dnia
myślą o jedzeniu. Ataki żarłoczności występują naprzemian z wysiłkami w kierunku pozbycia się spożytego
pokarmu, czy poprzez głodówki, wymioty, przeczyszczenie, czy odwadnianie. Ataki jedzenia odbywają się w
ukryciu i są tak długo, jak możliwie przemilczane. Gromadzi się, chowa środki żywności, na zakupienie zapasów wydaje się mnóstwo pieniędzy. Po ataku jedzenia dochodzi regularnie do przygnębienia, poczucia
winy, i chorobliwie przesadnej troski o zrujnowaną figurę i przyrost tuszy. W rzeczywistości waga chorych
na bulimię jest w przeciwieństwie do pacjentów z
Zalecenia do informacji pacjentów
U. Trenckmann B. Bandelow
psychiatria i psychoterapia
© Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002
jadłowstrętem (Anoreksja, popatrz str. 43), przeciętna
lub lekko poniżej przeciętnej, choć istnieje niebezpieczeństwo, że poprzez wymioty, przeczyszczanie i
odwadnianie się, dojść może do zaburzeń przemiany
materii z rozkojarzeniem gospodarki wodnej i elektrolitowej.
?
Jakie są przyczyny?
?
Was sind die Ursachen?
Nie istnieje dotychczas żaden ogólnie uznany i w
każdym sensie sprawdzony model dla zrozumienia
bulimii. Dyskutuje się z jednej strony faktory rozwojowo-biograficzne: w sytuacji rodzinnej bulimicznych
kobiet panuje często niejasna, niewypowiedziana atmosfera niepewności, na ile można, na którym rodzicu
„polegać“. Matki opisywane są stosunkowo często, jako
nadprotekcyjne i przytłaczające, ojcowie, jako niewiele
obecni lub uczuciowo niezdecydowani lub zdynstansowani. Atmosferę rodzinną cechuje kontrola, unikanie
konfliktów i nadmierne zaangażowanie; odgraniczenie
się takich pacjentek jest prawie niemożliwe. W atmosferze, w której nie respektuje się indywidualnych potrzeb, chorujących później na bulimię kobiet, oduczają
się one spostrzegania sygnałów własnego ciała, jak głód
i poczucie sytości. Jedzenie nie jest w takich rodzinach
samą przez się zrozumiałą podstawową ludzką potrzebą, lecz traktowane jest, jako środek służący do
odwrócenia uwagi, wynagrodzenia, odprężenia i
służący do podtrzymania tradycyjnych norm, np., gdy
podczas południowego posiłku celebruje się pseudoharmonię.
Z innego punktu widzenia, ważne są dla zrozumienia bulimii, osobiste czynniki ryzyka. Osoby z atakami
Bulimia nervosa (żarłoczność)
objadania się i samosprowokowanych wymiotów cierpiały często na słabo rozwinięte poczucie własnej
wartości, brak pewności siebie i depresyjność. Są one
często zależne od tego, na ile cieszą się uwagą i szacunkiem, co odwrotnie, prowadzi do tego, że rozczarowaniu czasem zbyt wielkich oczekiwań wobec bliźnich towarzyszy lęk przed utratą i rozstaniem. Depresyjne
przygnębienie i bezsilność mogłyby wyładować się w
zaburzeniu czynności jedzenia. Istnieją także deficyty
w percepcji sygnałów własnego ciała, jak głód i poczucie
sytości. Ich percepcja jest skrzywiona. Kontrole wagi i
diety dają poczucie pozornego bezpieczeństwa, gdyż
pozwalają chorym pozornie kontrolować potrzeby
uczuciowe i fizyczne.
Oprócz czynników biograficznych i rodzinnych istnieje także w przypadku bulimii, podobnie, jak i jadłowstrętu psychicznego, fizyczna dyspozycja. Jej zbadanie oraz ocena przez lekarza jest trudna, gdyż skutkami
samej bulimii mogą być zaburzenia gospodarki hormonalnej, lecz również różnorodne zaburzenia przemiany materii w zakresie gruczołów wewnątrzwydzielniczych. Tak więc lekarze mają często problem
rozstrzygnąć, co jest przyczyną zaburzenia, dotyczącego jedzenia, a co jego skutkiem. Lekarz musi w
każdym przypadku ocenić stan fizyczny chorego, ale
również gospodarkę wodną, elektrolitową i hormonalną. Tę ostatnią, między innymi też dlatego, że w
ciężkich stanach zanika miesiączka (amenorea) i/lub
poprzez masywną utratę wapnia z powodu nadużywania środków przeczyszczających i wymiotów rozluźnia
się struktura kości, co może spowodować ich łamliwość
(osteoporozę).
?
Jakie istnieją możliwości leczenia?
?
Welche Behandlungsmöglichkeiten gibt es?
Leczenie zaburzeń w odżywianiu w ogólności zwłaszcza jednak bulimii, jest trudnym. Warunkiem jest uznanie bulimii przez chorego i jego bliskich, jako
choroby, bez dalszego przemilczania, czy zaprzeczania
jej. Do ujawnienia problemów należy jednak także, że
problemy w rodzinie „kładzie się na stół“. Sprawdziła
47
się strategia „okrągłego stołu“, tzn. wszyscy dotknięci
tym problemem spotykają się z lekarzem, czy terapeutą, mówią o sobie, swoich potrzebach, życzeniach,
obawach i stosunkach między poszczególnymi członkami rodziny, naturalnie także o zaburzeniu jedzenia.
Zawiera się wiążące umowy o wzajemnym obchodzeniu się ze sobą. Ustala się jednoznaczne „reguły gry“
dla wspólnego życia rodzinnego. Podczas następnych
spotkań omawia się nowe doświadczenia w takim
pożyciu. Do reguł należy też do pewnego stopnia kontrola, dotycząca np. gromadzenia środków żywności.
Terapeuci behawioralni polecają, by chorzy prowadzili
tzw.„protokoły jedzenia“, tzn., rodzaj jadłospisu i planu
godzin. W najkorzystniejszym wypadku można odczytać na nim postępy, jak również sytuacje, w których nie
udało się regulować jedzenia, co można później wykorzystać w rozmowie lekarza z pacjentem, przy poszukiwaniu przyczyn zaburzenia. Sytuacje „krytyczne“ dla
nawrotów zaburzenia w odżywianiu mogą zostać zanalizowane.
Lekarz przeprowadza oprócz wyjaśniającej rozmowy
z chorym, także badanie fizyczne i laboratoryjne. Jest
także jego zadaniem zwrócić uwagę na ważne psychiczne choroby, towarzyszące bulimii, jak depresje,
uzależnienie od alkoholu, tabletek i narkotyków.
Czasem rozmowa z lekarzem i medyczna opieka nad
pacjentem nie są wystarczające. Potrzeba wtedy odpowiedniej (zazwyczaj behawioralnej) psychoterapii,
przeprowadzonej ambulatoryjnie lub stacjonarnie.
Ważnym uzupełnieniem profesjonalnej pomocy może
być też szczera rozmowa osób równie dotkniętych, w
ramach grup samopomocy. Pomaga to przezwyciężyć
wstyd, wyjść z odosobnienia i potajemności i umacnia
odpowiedzialność własną za dalszy przebieg choroby i
kolej losu. Adresy takich grup samopomocy w pobliżu
miejsca zamieszkania można otrzymać od lekarza,
miejscowe urzędy zdrowia lub prasę.
W poszczególnych przypadkach wskazana jest także
podtrzymująca (w razie potrzeby oddziałująca na przyczyny) terapia lekowa. Sprawdziły się między innymi
leki przeciwdepresyjne typu selektywnie hamujących
zwrotny wychwyt serotoniny. Te normalizują zachowanie dotyczące odżywiania, tłumią napady nagłego
głodu węglowodanowego i wyrównują depresyjne
stany przygnębienia. Ryzyko uzależnienia nie istnieje.
Zalecenia do informacji pacjentów
U. Trenckmann B. Bandelow
psychiatria i psychoterapia
© Steinkopff Verlag, Darmstadt 2002