Iluzja Delboeuf`a – czy rozmiar talerza ma znaczenie?

Iluzja Delboeuf'a – czy rozmiar
talerza ma znaczenie?
Nigdy niekończące się problemy epidemiologii rodzą ciągłą potrzebę
docierania do ich przyczyn i szukania nowych rozwiązań. Dwa stojące na
antypodach problemy współczesnego świata zachodniego – otyłość i
anoreksja – wymagają dalszego pogłębiania wiedzy na ich temat i
opracowania skuteczniejszych metod leczenia. Okazuje się, że w obu tych
przypadkach na pozór nic nieznaczące elementy środowiskowa
zewnętrznego mogą wywierać istotny wpływ na sposób żywienia i ilość
konsumowanego pokarmu. Do takich z pozoru nieistotnych elementów
należą m.in. kolor i rozmiar naczyń. W jaki sposób wpływają one na nasz
mózg? Czy talerz o odpowiednio dobranej wielkości może być elementem
leczenia lub prewencji?
Iluzja Delboeuf’a
Aby spróbować wyjaśnić pewne mechanizmy rządzące naszymi wyborami
żywieniowymi wróćmy pamięcią do roku 1865, kiedy to Delbouf dokonał pewnej
obserwacji. Wykazał on występowanie pewnej iluzji wzrokowej związanej z
postrzeganiem wymiarów okręgów. Spośród dwóch okręgów tych samych wymiarów,
ten otoczony przez okrąg o większej średnicy, wydawał się być mniejszy od tego
otoczonego okręgiem o mniejszej średnicy.
Oba zaciemnione koła w rzeczywistości mają takie same wymiary.
Iluzja ta pojawia się nie tylko w przypadku okręgów, lecz dotyczy również innych
kształtów – trójkąta, kwadratu, prostokąta. Jak przekłada się to na życie codziennie? W
badaniach eksperymentalnych wielokrotnie wykazano, że nakładając porcję jedzenia na
talerz o większej średnicy jest ona większa od porcji spożywanej zwyczajowo.
Odwrotną tendencję zaobserwowano w przypadku naczyń o mniejszej średnicy. Kiedy
naczynie jest większe (w pewnych granicach, po których przekroczeniu efekt zanika),
nałożona porcja wydaje nam się być mniejsza niż w rzeczywistości, przez co
zwiększamy jej wielkość do momentu uzyskania odpowiednich, naszym zdaniem,
wymiarów. Tym sposobem, zupełnie nieświadomie można doprowadzić do
mimowolnego zwiększenia dziennego spożycia kalorii, co w sprzyjających
okolicznościach niechybnie doprowadzi do przyrostu masy ciała.
Jak ustrzec się przed iluzją Delboeuf’a?
Dwie składowe mają wpływ na nasz odbiór wielkości porcji – są nim kontrast i
podobieństwo. Kontrast pomiędzy granicami porcji jedzenia, a granicami talerza
wzmaga oddziaływanie iluzji. Jednym z rozwiązań niwelującym efekt jest zatem użycie
naczyń bez wyraźnie oznaczonych granic – np. bez ciemnej otoczki. Efekt
podobieństwa, również niwelujący wyostrzanie granic naczynia działa na podobnej
zasadzie. Jeżeli zamiast czarnego obrusa wyraźnie uwypuklającego kształt i rozmiar
białego talerza użyjemy tego w bardziej stonowanym kolorze, np. białym – w pewnym
stopniu granice naczynia zostaną zatarte, a nasza percepcja pozostanie niezaburzona.
Ponadto samo skupienie uwagi na procesie konsumpcji pozwala na podświadomą
kalibrację spożywanych porcji. Nie bez przyczyny mówi się o potrzebie spożywania
posiłków w przyjaznym i spokojnym otoczeniu, w skupieniu bez obecności wszelkiego
rodzaju dystraktorów.
Wydawać by się mogło, że to, ile jemy, zależy wyłącznie od nas samych. Brać pod
uwagę należy jednak liczne czynniki niezależne od naszej woli, takie jak np. iluzje
optyczne. Aby ustrzec się przed pułapką omówionego błędu percepcji nakładajmy
porcje świadomie i w skupieniu, odpowiednio dobierając zastawę. Warto pamiętać, że
nawet niewielka, lecz regularna nadwyżka kalorii przyczyni się do wzrostu masy ciała.
Literatura:
Koert van Ittersum, Brian Wansink, Plate Size and Color Suggestibility: The Delboeuf
Illusion’s Bias on Serving and Eating Behavior, Journal of consumer research, 2011
Author: Paulina Hetwer
Link do artykułu: http://bonavita.pl/iluzja-delboeufa-czy-rozmiar-talerza-ma-znaczenie