Right to Reside i Habitual Residence Test

Right to Reside i Habitual Residence Test - Zasady legalnego przebywania i stałego
zamieszkania w Wielkiej Brytanii – najczęstsza przyczyna odmawiania prawa do
benefitów.
Right to Reside i Habitual Residence Test, czyli zasady dotyczące legalnego przebywania
i stałego zamieszkania, tak w istocie nie są żadnym testem, który trzeba zdać w ścisłym
tego słowa znaczeniu.
Jest to zbiór przepisów określających w jakiej sytuacji obywatele krajów Unii Europejskiej i
ich rodziny (przebywający/mieszkający) w Wielkiej Brytanii mają prawo do benefitów.
Zanim zaczęłam pisać ten tekst, weszłam na różne fora w Internecie i… „aż mi się włosy
na głowie zjeżyły” od wypisywanych tam głupstw, najczęściej wynikających z
niezrozumienia tego trudnego tematu.
Może napiszę coś o sobie, aby choć trochę uwiarygodnić moją znajomość zagadnienia.
Przez pewien czas choroba nie pozwalała mi na pracę i wystąpiłam o Zasiłek Chorobowy ESA. Dostałam decyzję odmowną – „nie zdałam” - Right to Reside Test, czego rezultatem
było to, że „nie zdałam” - Habitual Residence Test, a konkluzją, że nie jestem „qualified
person”.
Jestem pewna, że już po przeczytaniu tego zdania wiele osób „łapie się za głowę”. Ja też
się łapałam… .
Po kilku odwołaniach i ignorowaniu moich argumentów postanowiłam skierować sprawę
do Trybunału.
W tak zwanym „międzyczasie”, przeczytałam chyba wszystko na temat praw obywateli
Unii Europejskiej oraz przepisów związanych z przyznawaniem benefitów.
Na przesłuchanie do Trybunału poszłam sama i sama broniłam swojej sprawy. I
WYGRAŁAM!
Moja pierwsza bardzo ważna obserwacja: jeśli dostałeś informację, że nie należą Ci się
benefity, ponieważ „nie zdałeś” Right to Reside lub Habitual Residence Test, to wcale nie
znaczy, że nie spełniasz warunków zawartych w tych przepisach. Sugeruję kontakt ze
specjalistą i odwołania, aż do skutku. Proces odwoławczy może być długi, ale w
przypadku zmiany decyzji otrzymuje się dany benefit z wyrównaniem do dnia pierwszego
wystąpienia.
Z mojego doświadczenia wynika, że Urząd Pracy (DWP) bardzo często używa tego
argumentu zupełnie bezpodstawnie. Tak było w moim przypadku i tak było w wielu innych
znanych mi przypadkach osób, które zgłosiły się do mnie o pomoc.
Oczywiście są sytuacje, gdy taka odmowa jest zgodna z przepisami, ale znacznie rzadziej,
niż to wynika z praktyki tego Urzędu.
Drugą ważną sprawą jest to, że zasady dotyczące Right to Reside i Habitual Residence
Test dla wielu benefitów są różne a generalnie, są one dość skomplikowane i to może po
części (ale tylko po części), tłumaczy nadużywanie tego argumentu przy odmowie
przyznania benefitów obywatelom Unii Europejskiej lub ich rodzinom.
Aby otrzymać takie benefity jak: Universal Credit (jeszcze nie wprowadzony dla obywateli
Unii Europejskiej), Income Support, Zasiłek dla bezrobotnych – JSA, Zasiłek chorobowy –
ESA, Zasiłek Emerytalny – Pension Credit, Housing Benefit, Child Benefit oraz Child Tax
Credit - w pierwszym rzędzie trzeba spełniać warunki wynikające z Right to Reside Test,
dające status osoby kwalifikującej się - “qualified person”.
Kto jest osobą kwalifikującą się - “qualified person”?
Obywatel Unii Europejskiej, który:
1. poszukuje pracy: zarejestrowany w Jobcentre i otrzymuje Zasiłek dla bezrobotnych
JSA. Nie ma ograniczenia czasu, jak długo można pobierać zasiłek dla bezrobotnych
pod warunkiem, że spełnia się wymagania związane z poszukiwaniem pracy.
2. pracownik: niezależnie od ilości przepracowanych godzin, chociaż ktoś, kto pracuje
mniej, niż 6 godzin w tygodniu może nie być uznany, jako pracownik. Praca, jako
woluntariusz nie daje statusu pracownika. Zarobek w tym wypadku nie ma znaczenia,
ale musi być wypłacana minimalna stawka. Jeśli pracuje się bardzo nieregularnie, z
dużymi przerwami może to również mieć wpływ na uzyskanie statusu pracownika.
Praca przez agencję lub za gotówkę bez potrąceń podatku i opłacania National
Insurance jest brana pod uwagę, chociaż trzeba mieć dowody na taką pracę (świadków
lub oświadczenie pracodawcy) a udowodnienie tego może zabrać sporo czasu.
Pracownikiem jest również osoba na urlopie, zwolnieniu chorobowym oraz kobieta na
urlopie macierzyńskim, również bezpłatnym. Status pracownika zachowują również
osoby na bezpłatnym urlopie zdrowotnym, czasowo niezdolne do pracy oraz na
szkoleniach związanych z zawodem. Również kobiety w ciąży lub które urodziły
dziecko, które wcześniej pracowały, ale przerwały pracę ze względu na te dwie
okoliczności zachowują status pracownika. Osoba spełniająca warunki statusu
pracownika nie podlega Habitual Residence Test
3. osoba samozatrudniona: zarejestrowana w HMRC oraz jeśli nie jest jeszcze
zarejestrowana, ale może przedstawić dowody, że przygotowuje się do tego. Jeśli ktoś
zaprzestał działalności, ale nie wyrejestrował się, jako osoba samozatrudniona utrzyma
ten status, gdy będzie w stanie udowodnić, że jest w trakcie udoskonalania lub zmiany
profilu działalności. Zasady urlopu macierzyńskiego mają również zastosowanie do
kobiet samozatrudnionych. Jest się traktowana, jako osoba samozatrudniona również,
gdy przerywa się pracę ze względu na ciążę lub urodzenie dziecka. W pozostałych
przypadkach obowiązują takie same warunki jak dla pracownika. Jeśli ktoś zaprzestał
działalności, jako osoba samozatrudniona i zarejestrował się w „Jobcentre”, jako osoba
bezrobotna, traci status osoby samozatrudnionej ale uzyskuje status osoby
poszukującej pracy. Osoba spełniająca warunki statusu osoby samosatrudnionej nie
podlega Habitual Residence Test.
4. Członkowie rodziny osób wymienionych w punktach 1 – 3 mają Right to Reside, czyli
prawo pobytu bez konieczności przebywania w Wielkiej Brytanii minimum 3 miesiące.
Członkowie rodziny nie muszą być obywatelami Unii Europejskiej.
Kto jest członkiem rodziny:
- dzieci, wnuki i prawnuki (do wieku 21 lat) osoby kwalifikującej się – „qualified person” lub
jej współmałżonka/oficjalnego partnera („civil partner”)
- dzieci, wnuki i prawnuki (niezależnie od wieku) osoby kwalifikującej się – „qualified
person” lub jej współmałżonka/oficjalnego partnera („civil partner”), które są na utrzymaniu
tych osób i z uzasadnionych względów nie mogą podjąć pracy/samozatrudnienia lub
zarejestrować się w Jobcentre, jako osoby bezrobotne np. ze względu na chorobę lub
niepełnosprawność
- rodzice, dziadkowie lub pradziadkowie osoby kwalifikującej się – „qualified person” lub jej
współmałżonka/oficjalnego partnera („civil partner”), którzy są na utrzymaniu tych osób i z
uzasadnionych względów nie mogą podjąć pracy/samozatrudnienia lub zarejestrować się
w Jobcentre, jako osoby bezrobotne np. ze względu na chorobę lub niepełnosprawność
lub są w wieku emerytalnym.
Współmałżonek lub oficjalny partner („civil partner”) zachowują ten status nawet, gdy są w
separacji z osobą kwalifikującą się – „qualified person”. Oficjalny rozwód przerywa tę
zależność.
Co to znaczy być na utrzymaniu? Osoba utrzymująca płaci lub kupuje żywność i inne
niezbędne produkty oraz ubrania, płaci za mieszkanie lub zapewnia mieszkanie. Jeśli
dana osoba jest na utrzymaniu osoby kwalifikującej się – „qualified person” dopiero w
Wielkiej Brytanii nie zmienia to jej statusu członka rodziny.
Partner osoby kwalifikującej się – „qualified person”, czyli osoba w związku, ale bez ślubu
czy rejestracji może być zakwalifikowana, jako członek rodziny w przypadku, gdy
udowodni, że była w tym związku zanim przybyła do Wielkiej Brytanii. Jeśli dana osoba
jest w takim związku dopiero w Wielkiej Brytanii i nie jest obywatelem Unii Europejskiej
powinna wystąpić o „residence card”.
Obywatele Unii Europejskiej przebywający w Wielkiej Brytanii nieprzerwanie 5 lat (nie
wliczając wyjazdów na urlopy lub innych, ale nie dłuższych niż łącznie 6 miesięcy w roku)
oraz posiadający przez ten czas status osoby kwalifikującej się – „qualified person” lub
członka rodziny osoby kwalifikującej się – „qualified person” nabywają prawo stałego
pobytu i nie muszą spełniać warunków wymienionych w punktach 1- 4 w przypadku
ubiegania się o benefity. Dopuszcza się wyjazd z Wielkiej Brytanii na okres do 1 roku w
przypadku ciąży, urodzenia dziecka, poważnej choroby lub szkolenia czy delegacji.
Nie ma obowiązku występowania o potwierdzenie prawa do stałego pobytu, ale w sytuacji,
gdy Urząd Pracy nagminnie odmawia prawa do benefitów uzasadniając to „nie zdaniem
Right to Reside Test” wydaje się być uzasadnione wystąpienie o potwierdzenie tego
prawa. W znacznym stopniu przyśpieszy to również proces przyznawania benefitów.
Można utracić prawo do stałego pobytu po nieprzerwanej nieobecności w Wielkiej Brytanii
trwającej 2 lata.
Obywatele Unii Europejskiej przebywający w Wielkiej Brytanii krócej niż 3 miesiące i nie
spełniający warunków „qualified person” mają „Right to Reside”, czyli prawo pobytu, ale
generalnie nie mają jeszcze prawa do benefitów poza Child Benefit oraz Child Tax Credit.
Istnieje jeszcze wiele bardziej szczegółowych regulacji, ale generalnie powyżej opisane
dotyczą najczęstszych przypadków.
Przy występowaniu o benefity ważny jest również Habitual Residence Test. Tak samo, jak
w przypadku Right to Residence Test jest to zbiór przepisów.
Te przepisy dotyczą następujących benefitów: Universal Credit (jeszcze nie wprowadzony
dla obywateli Unii Europejskiej), Income Support, Zasiłek dla bezrobotnych – JSA, Zasiłek
chorobowy – ESA, Zasiłek Emerytalny – Pension Credit, Housing Benefit, Attendance
Allowance, Carer's Allowance, Disability Living Allowance oraz Personal Independence
Allowance.
Osoby, które posiadają status osoby kwalifikującej się – „qualified person”, czyli spełniają
warunki zawarte w Right to Reside Test, automatycznie mają prawo do benefitów
zależnych od dochodów, czyli Universal Credit, Income Support, Zasiłek dla bezrobotnych
– JSA, Zasiłek chorobowy – ESA, Zasiłek Emerytalny – Pension Credit oraz Housing
Benefit.
Osoby występujące o Attendance Allowance, Carer's Allowance, Disability Living
Allowance oraz Personal Independence Allowance, muszą dodatkowo spełniać warunki
zawarte w Habitual Residence Test oraz Past Presence Test, czyli przebywać w Wielkiej
Brytanii minimum przez 104 tygodnie w ciągu 156 tygodni poprzedzających wystąpienie o
te benefity. Nie dotyczy to osób nieuleczalnie chorych.
W praktyce oznacza to, że wcześniej należało spełniać warunki zawarte w Right to Reside
Test lub trzeba być członkiem rodziny osoby spełniającej te warunki.
Co to jest Habitual Residence Test? Jest to obowiązek zamieszkania w Wielkiej Brytanii,
mający charakter stałego (przynajmniej na kilka lat). Potwierdzeniem zamieszkania jest
umowa wynajmu lub dokument stwierdzający własność oraz opłacany Council Tax. Innymi
dokumentami stwierdzającymi stały charakter zamieszkania są rachunki za prąd, gaz,
telefon itp. wystawiane na nazwisko osoby występującej o benefity lub wspólnie
zamieszkującego członka rodziny.
Generalnie przyjmuje się, że należy mieszkać w Wielkiej Brytanii minimum od 3 miesięcy,
aby pobyt był uważany za stały.
Należy posiadać konto bankowe a dzieci w wieku szkolnym oczywiście muszą uczęszczać
do szkoły.
Należy zaznaczyć, że można występować o Housing Benefit, gdy rodzina (żona/mąż i
dzieci) nie mieszka w Wielkiej Brytanii, ale wtedy nie jest ona brana pod uwagę przy
wyliczaniu przysługującej wielkości mieszkania oraz wysokości tego benefitu a fakt, że
często członkowie rodziny przyjeżdżają w odwiedziny nie ma znaczenia. Sytuacja się
zmienia, gdy członkowie rodziny przeprowadzają się do Wielkiej Brytanii. Wtedy nie tylko
automatycznie spełniają warunki zawarte w Right to Reside Test, pod warunkiem, że Ty je
spełniasz, ale również te zawarte w Habitual Residence Test.
Spełniasz warunki zawarte w Habitual Residence Test również, gdy osobiście nie
spełniasz wyżej wymienionych warunków, ale jesteś członkiem rodziny i mieszkasz z
osobą, która je spełnia np. rodzic (w wieku emerytalnym lub niezdolny do pracy) mieszka
u dziecka, które pracuje lub jest samozatrudnione.
Generalnie nie spełnia się warunków zawartych w Habitual Residence Test, gdy nie
spełnia się wcześniej warunków zawartych w Right to Reside Test.
Jak zwykle istnieje jeszcze kilka szczegółowych zasad, ale te opisane dotyczą najczęściej
spotykanych przypadków.
Należy wspomnieć, że od początku 2014 r. drastycznie zmieniły się zasady przyznawania
Zasiłku dla bezrobotnych oraz Housing Benefit.
O Zasiłek dla bezrobotnych można wystąpić dopiero po 3 miesiącach pobytu w Wielkiej
Brytanii oraz spełnieniu warunków zawartych w Habitual Residence Test, czyli udowodnić
zamieszkanie w Wielkiej Brytanii mające charakter stałego.
Od kwietnia 2014 r. osoby występujące o Zasiłek dla bezrobotnych, które wcześniej w
Wielkiej Brytanii nie pracowały nie mają prawa do Housing Benefit.
Autor Elżbieta Cissowska Doradca d/s benefitów