Trawy na skalniaki

Trawy do ogrodów skalnych
(text: M. Surowiński, photo: A. Surowińska)
Niezwykle popularne od lat elementy ogrodów to
tzw. skalniaki. O ich wiecznej młodości świadczą
m.in. niezliczone ilości książek, artykułów i innych
tematycznych publikacji.
Jako twórca, a także i po części projektant założeń
ogrodowych,
obserwuję
niesłabnące
zainteresowanie
choćby
najmniejszym
„kamieniskiem”. Standard ogrodowy to oczko a
nad nim górujący skalniak, często ze strumykiem i
kaskadą. Mniej cenione założenia kamienne to
wszelkiego rodzaju murki czy skarpy.
założono
forum
internetowe
zrzeszające
wielbicieli ogrodów skalnych, więc jest szansa
również na gruntowne zmiany w tej materii.
Spartina pectinata 'Aureomarginata'
Carex montana
Nie wiem czym spowodowana jest ta moda (czy
też mania ) bo raczej nie uwielbieniem górskiej
przyrody. Na ogół to potworki (koszmarki), które
raczej straszą a nie zdobią, choć zdarzają się i
założenia zrobione ze smakiem.
W ostatnich latach powstało stowarzyszenie
grupujące osoby zainteresowane tą tematyką,
Abstrahując od estetycznych uwarunkowań tego
typu konstrukcji i dominujących prądów w sztuce
ogrodów, są to świetne miejsca (jako wzniesienia)
do ekspozycji pewnej części traw ozdobnych.
Rośliny o długich, przewieszających się liściach
wyglądają na nich po prostu bajkowo. Większe
zaś
łagodzą
surowe
kształty
kamieni,
wprowadzając element ruchu i ulotności.
Wizualne odczucia nie są jedynym powodem
uprawy traw ozdobnych w takich warunkach.
Dla części z nich (np. turzyc nowozelandzkich,
ostnic, pampasówek) wywyższone, dobrze
zdrenowane stanowiska to także szansa na
przetrwanie zimy w dobrej kondycji.
Trawy
nie
są
kojarzone
z
ogrodami skalnymi.
Niesłusznie, bo w
naturalnym
krajobrazie górskim
odgrywają
dużą
rolę i występują
powszechnie.
Oczywiście
skalniaki to twory
sztuczne, więc i
roślinność nie do
końca musi mieć odzwierciedlenie z natury, ale z
pewnością nie powinna się składać tylko ze
ślicznie
kwitnących
maleństw.
Trawy
zdecydowanie powinny tam zagościć. I nie tylko z
powodu, że autor opracowania je uwielbia ale
także, że warto łamać stereotypy. Również i te
ogrodowe. Nie sztuka mieć ogród skopiowany od
sąsiada, warto by było go czymś wyróżnić. Jeśli
podążamy za modą i fundujemy sobie skalniak, to
spróbujmy być choć oryginalni w doborze
roślinności.
Zatem odejdźmy od przeciętności i pofantazjujmy
z trawami…
na ten temat nie
brakuje
czy
zajmować
się
kompozycją,
a
przedstawić
szeroką gamę roślin
do
niego
pasujących.
Przyjmując
za
oczywistość,
że
ogród skalny to
także i głazy, które
powinny
być
widoczne,
należałoby odrzucić
większość traw wysokich. Oczywiście nic nie stoi
na przeszkodzie, aby jakiś pojedynczy wysoki
miskant zaprezentował się w takim otoczeniu, ale
generalnie widziałbym tam trawy po kolana,
powiedzmy maksymalnie do 1 metra – z
przewagą tych do 30 cm.
Miscanthus sinensis
Carex digitata
Trawy mogą pełnić różne funkcje – być
wypełniaczem miejsc niewidocznych i mało
atrakcyjnych, stanowić zielone tło dla kolorowych
cudeniek, być roślinami akcentowymi czy nawet
pełnić główną rolę dekoracyjną.
Wszystko zależy od wizji projektanta…
Zadaniem tego artykułu nie jest wnikać w
szczegóły budowy ogrodu skalnego, bo publikacji
Przyjmując ten czynnik jako różnicujący, wydzielić
należy 3 grupy wysokościowe (do 30 cm, 30 – 60
cm, 60 – 100 cm).
Ich liczebność powinna być odwrotnie
proporcjonalna do wielkości, zatem im mniejsze
tym powinno być ich więcej. To jest oczywiście
uproszczenie, bo wysokość poszczególnych
gatunków często waha sie w sporym przedziale.
Bardziej jednolite pod tym względem są odmiany,
gdzie docelowa wysokość jest często czynnikiem
różnicującym. Ale i w tym wypadku jest to pewien
przedział, bo oprócz uwarunkowań genetycznych
dużą rolę odgrywają czynniki środowiska, a
zwłaszcza żyzność podłoża.
Festuca valesiaca 'Glaucantha'
Trawy małe - do 30 cm:
Kostrzewy
są
podstawowymi
roślinami
używanymi do obsadzania założeń skalnych.
Jeżowate, ładne, odporne na prawie wszystko.
Dobrze znane, co jest niebagatelnym atutem.
Zwłaszcza rośliny niebieskawe cieszą sie
wzięciem. Głównie są to odmiany kostrzewy sinej
(Festuca glauca). Popularniejsze, łatwo dostępne
to np. 'Bergsilber', 'Auslese', 'Blauglut' czy 'Elijah
Blue'.
Kolejne,
moim
zdaniem
warte
rozpowszechnienia, to np. 'Zwergkönig', 'Uchte',
'Intense Blue'.
Różnią się między sobą wielkością i odcieniami
niebieskości. Kultywary w tej kolorystyce posiada
także żywotniejsza kostrzewa walezyjska (Festuca
valesiaca) - 'Glaucantha' i 'Silbersee'.
Festuca gautieri 'Pic Carlit'
Niebieskawa jest również kolczasta kostrzewa
kropkowana (Festuca punctoria) czy kostrzewa
blada (Festuca pallens).
Kostrzewy w zielonkawej kolorystyce są bardziej
kojarzone z pospolitością, a przez to mniej
popularne. Jako dominujący gatunek, z racji
częstości występowania należy uznać bardzo
zmienną kostrzewę owczą (Festuca ovina). W
Ogrodzie Botanicznym w Łodzi widziałem
odmianę 'Zabava' o intrygującej, nieco morskiej
kolorystyce, z pewnością wartą wypromowania.
Bardziej zielonkawe są: Festuca eskia, Festuca
lemanii,
kostrzewa
nitkowata
(Festuca
tenuifolia), kostrzewa ametystowa (Festuca
amethystina) czy kostrzewa Gautiera (Festuca
gautieri).
Ta ostatnia cieszy sie uznaniem z racji
wyselekcjonowania
z
niej
karłowej,
sztywnolistnej, wręcz kłującej odmiany 'Pic Carlit'
(tzw. niedźwiedzie futro). Jest interesująca także z
tego względu, że znosi tzw. suchy cień, co jest
generalnie ewenementem u tych roślin.
Festuca glauca 'Golden Toupee'
Optycznie cięższe, z szerszymi liśćmi są Festuca
hervieri i Festuca costei. Na koniec zostawiłem
żółtawo-limonkową odmianę kostrzewy sinej
'Golden Toupee'. Jest ona powszechnie mylona z
odmianą śmiałka pogiętego (Deschampsia
flexuosa 'Aurea'), od którego ma jednak
zdecydowanie sztywniejsze liście.
Tym
roślinom
poświęciłem
odrębne
opracowanie, tam proszę szukać kolejnych
ciekawych gatunków i szerszych informacji.
Szczotlicha siwa (Corynephorus canescens) to
trawa najczęściej uważana za kostrzewę.
Ładna, idealnie okrągła, skrajnie odporna na
niedogodności środowiskowe (za wyjątkiem
braku światła).
Strzęplica sina (Koeleria glauca) też na pierwszy
rzut oka przypomina kostrzewy, ma jednak nieco
szersze i odrobinę bardziej miękkie liście, przez co
nie jest tak regularna.
Ostatnio
wyselekcjonowano
z
niej
kilkunastocentymetrową odmianę o wszystko
mówiącej nazwie 'Minima'.
Wiechlina badeńska (Poa badensis) i wiechlina
sina (Poa glauca) mają podobny pokrój i szaroniebieskawą
kolorystykę
liści,
złamaną
chmurowatym kwiatostanem. Nie należą jednak
do traw popularnych.
Podobne kształtem są miniaturowe odmiany
piórkówki
japońskiej
(Pennisetum
alopecuroides): 'Little Bunny' i 'Little Honey'.
Malutkiego jeżyka w ciemnej zieleni tworzy
niewielka odmiana 'Igel' rodzimej leśnej kosmatki
owłosionej (Luzula pilosa).
Typowo kępowych nie ma dużo:
• wspomniana wyżej miniaturowa
piórkówka (Pennisetum alopecuroides
'Little Honey'),
• kupówka pospolita (Dactylis glomerata
'Variegata'),
• rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius
subsp. bulbosum 'Variegatum'),
• hakonechloa
smukła
(Hakonechloa
macra): 'Aureola', 'Albovariegata', 'All
Gold', 'Stripe it Rich'.
Carex nigra
Sam gatunek jest raczej rzadko traktowany jako
roślina ozdobna, choć uroku odmówić mu nie
sposób.
Zbliżonym wzrostem i pokrojem charakteryzuje
się sesleria skalna (Sesleria caerulea). Wdzięk i
urodę zawdzięcza dwubarwnym liściom –
niebieskawo-zielonkawym.
Seslerie to w ogóle rośliny idealnie wpisujące się
w skalne klimaty. Większość gatunków przekracza
jednak 30 cm wzrostu, toteż zostaną omówione w
dalszej części.
Ten gatunek kończy zestawienie kępowych,
zielonkawych bądź niebieskawych traw.
Kolej na bardzo modne paskowane egzemplarze.
Odmiany Hakonechloa macra, chyba z racji
orientalnego wyglądu (podobieństwa do małych
bambusów) cieszą się dużym zainteresowaniem.
Dotyczy to zwłaszcza odmiany 'Aureola' o prawie
całych złotych liściach. Wszystkie cudownie
prezentują
się
na
różnego
rodzaju
wywyższeniach. Podziwiałem je wielokrotnie, np.
w Irlandii, gdzie wzniesień i skał nie brakuje.
Paskowane odmiany kłosówki miękkiej (Holcus
mollis): 'Variegatus' i 'Jackdaw's Cream'
zdecydowanie
odbiegają
pokrojem
od
powyższych.
Rosnąc bardzo szybko tworzą prawie białe
poduchy. Niewątpliwie są ekspansywne, ale
niegroźne dla innych roślin.
Luzula pilosa 'Igel'
Zielony, tworzący niezbyt duże kobierce śmiałek
pogięty (Deschampsia flexuosa) oraz mietlica
rozłogowa (Agrostis stolonifera) to kolejne tylko
w teorii ekspansywne trawy. Ta ostatnia
wytwarza długaśne pędy dochodzące do 2 m i jest
rośliną zdecydowanie wilgociolubną – zasadzona
gdzieś w obrębie kaskady czy strumienia z masy
swoich płożących się i zwisających łodyg utworzy
żywe kurtyny, mogące być konkurencją dla tych
tworzonych z przelewającej się wody.
Ta ostatnia została poddana ostrej selekcji,
wyodrębniono z niej wiele odmian różniących się
głównie pokrojem, szerokością liści i ich
kolorystyką. Ciekawsze to:
• 'Aurea',
• 'Bromel',
• 'Tauernpass',
• 'Woodsman',
• 'Mariusz',
• 'Marginata',
• 'Taggart's Cream'.
Liście u 'Marginata' mają delikatne, jasne
obrzeżenie. 'Taggart's Cream' z uwagi na jedynie
wczesnowiosenne paskowanie (z upływem
sezonu zielenieje) może okresowo rozjaśniać
jednolite kobierce.
Kosmatkom poświęciłem osobne opracowanie,
którego lektura z pewnością usystematyzuje i
poszerzy szczątkowo przedstawione informacje.
Luzula luzuloides
Holcus mollis 'Jackdaw's Cream'
Zdecydowanie
dywanowo
rozrastają
się
kosmatki, choć niektóre z nich o wzniesionych
liściach, można uznać za kępowe.
Miałem problem czy zaklasyfikować te rośliny
jako małe, bowiem ich kwiatostany potrawią
przekroczyć i 80 cm. Niemniej uznałem, że ich
głównym atutem są liście, a kwiatostany (może z
wyjątkiem Luzula nivea) nie przedstawiają
zbytniej wartości estetycznej i są często usuwane.
Nie jest to grupa liczna w gatunki, bo praktycznie
uprawiane są 4 - wspomniana wcześniej
kosmatka owłosiona (Luzula pilosa), kosmatka
gajowa (Luzula luzuloides), kosmatka śnieżna
(Luzula nivea) i kosmatka olbrzymia (Luzula
sylvatica).
Kolorowe kępowe turzyce to w większości
popularne rośliny ogrodowe.
Zazwyczaj zimozielone, jakby stworzone do
eksponowania w takich warunkach.
Mogą to być np.:
• Carex firma 'Variegata' (turzyca tęga),
• Carex conica 'Snowline',
• Carex ornithopoda 'Variegata' (turzyca
ptasie łapki),
• Carex oshimensis 'Evergold' (turzyca
japońska),
• Carex morrowii (turzyca Morrowa) –
odmiany 'Variegata' i 'Gold Band',
• Carex umbrosa subsp. sabyensis 'Thinny
Thinn',
• Carex dolichostachya 'Kaga Nishiki'.
połączeniu ze skalniakami, jak też w
przeciętnie wilgotnej glebie ogrodowej.
Kilkuletnie obserwacje prowadzone
przeze mnie wykazały, że teoretycznie
rośliny „bagienne” spokojnie radzą sobie
w glebie umiarkowanie wilgotnej.
Zazwyczaj jedyną reakcją roślin na
zmniejszoną wilgotność podłoża jest
niewielka korekta wysokości, czego nie
uważam za specjalną niedogodność.
Hakonechloa macra 'Albovariegata'
Uprawiane są (poza nielicznymi wyjątkami)
wyłącznie w wersji paskowanej. Zielonych nikt nie
chce. Szkoda, bo to liczna grupa, w której uznanie
kupujących to wyjątek od reguły…
Mogą w niej się znaleźć zieloni „rodzice” turzyc z
poprzedniej grupy, np. Carex firma czy Carex
umbrosa subsp. sabyensis oraz cała gama
kolejnych, w większości krajowych, np.:
• turzyca palczasta (Carex digitata),
• turzyca niska (Carex humilis),
• turzyca pagórkowa (Carex montana),
• turzyca cienista (Carex umbrosa),
• turzyca
wrzosowiskowa
(Carex
ericetorum),
• turzyca gwiazdkowata (Carex echinata),
• turzyca Davalla (Carex davalliana),
• turzyca żytowata (Carex secalina),
• turzyca szerokolistna (Carex plantaginea),
• turzyca palmowa (Carex muskingumensis
'Little Midge')
oraz
• Carex glaucodea o niebieskawych liściach.
Obecność kilku z nich wymaga uzasadnienia.
Dotyczy to przede wszystkim turzyc teoretycznie
wilgociolubnych, np. Carex echinata, Carex
davalliana, Carex secalina.
Mogą one występować zarówno w miejscach
trwale zawilgoconych, np. w strumieniach czy
potokach występujących nader często w
Carex albula to chyba najmniejszy
przedstawiciel
grupy
turzyc
nowozelandzkich, znanych głównie z
nietypowej
czerwonawo-brązowawej
kolorystyki. Najczęściej można kupić jej
odmianę 'Amazon Mist' (przypisywaną
niekiedy także Carex comans), która
będąc rozmnażaną z nasion, moim
zdaniem, jest w istocie zielonolistnym gatunkiem.
Wszystkie trawy nowozelandzkie z racji małej
tolerancji na zimową wilgoć, znacznie lepiej
egzystują na podwyższonych stanowiskach.
Korzystając ze schematu zastosowanego przy
trawach „właściwych” zdecydowałem się także
wyodrębnić kolejne dwie grupy – to turzyce
(turzycowate)
ekspansywne
(zielone
i
paskowane).
Większość z nich nie ma tendencji do
wytwarzania długich rozłogów, tworzy raczej
dywaniki. O inwazyjnych, trudnych do
upilnowania gatunkach pisałem już w artykule
„Trawy ekspansywne”, który polecam do
wnikliwej analizy.
Carex firma
Tych "niekolorowych" jest więcej:
• turzyca Morrowa (Carex morrowii 'Green
Dance'),
• turzyca wiosenna (Carex caryophyllea
'The Beatles'),
• turzyca złota (Carex aurea),
• brązowawa turzyca Berggrena (Carex
berggrenii),
• ponikło błotne (Eleocharis palustris),
• ponikło igłowate (Eleocharis accicularis).
Dwa ostatnie gatunki znoszą trwałe zawilgocenie.
Ich przeżywalności w zwykłej glebie nie
testowałem wystarczająco długo aby móc
wyciągać jednoznaczne wnioski.
Nie ulega za to wątpliwości, że w środowisku o
średniej wilgotności dobrze sobie radzi pokręcona
odmiana sita rozpierzchłego (Juncus effusus
'Spiralis').
Pennisetum alopecuroides
Paskowane dywanowe turzyce to przede
wszystkim odmiany turzycy rzędowej (Carex
siderosticha) - 'Variegata', 'Banana Boat', 'Shiro
Nakafu' oraz blisko z nią spokrewnionej Carex
ciliatomarginata - 'Shima Nishiki', 'Treasure
Island'.
Inne, to np. turzyca pospolita (Carex nigra 'On
Line'), turzyca sina (Carex flacca 'Bias'), turzyca
Morrowa (Carex morrowii) - 'Silver Sceptre' i 'Ice
Dance'.
Carex morrowii 'Silver Sceptre'
Trawy średniej wielkości (30-60 cm):
Turzyce nowozelandzkie to sztandarowy przykład
kępowych roślin, wręcz stworzonych na
wzniesienia. Ich długie liście prezentują się
wyjątkowo urodziwie wijąc i zwieszając z
pomiędzy kamieni.
Trzeba tylko zaakceptować
ich
ekstrawagancką
kolorystykę
–
odcienie
pomarańczu,
czerwieni,
brązu.
Minimalistyczne
komentowanie
poszczególnych grup roślin
pozwala
mi
tylko
na
wymienienie interesujących
gatunków:
• Carex kaloides,
• Carex testacea,
• Carex flagellifera i
odmiany - 'Toffee Twist',
'Coca Cola',
• Carex comans i
odmiany - 'Frosted Curls',
'Taranaki', 'Greyassina',
• Carex buchananii i jej odmiana - 'Viridis'
• Carex petriei.
Zainteresowanych zachęcam do pogłębienia
wiedzy o tych roślinach poprzez lekturę artykułu
„Kolorowe trawy nowozelandzkie”.
W tej grupie odcienie zieleni to rzadkość, choć
zdarza sie to np. u Carex dipsacea czy niektórych
odmian powyższych gatunków.
Carex strigosa
Carex umbrosa subsp. sabyensis 'Thinny Thin'
Zresztą
jednolitych
kolorystycznie,
średniowysokich
turzyc
mogących
mieć
zastosowanie w ogrodach skalnych nie ma zbyt
wiele.
Krajowe: turzyca zgrzebłowata (Carex strigosa),
turzyca żółta (Carex flava), turzyca obła (Carex
diandra) czy amerykańska Carex tumulicola w
zasadzie wyczerpują listę.
I jakiś rewelacyjnie urodziwych tutaj nie widzę.
Turzyce kolorowe to w zasadzie jeden gatunek turzyca palmowa (Carex muskingumensis) z
kilkoma odmianami - 'Silberstreif', 'Oehme' i 'Ice
Fountains'.
Carex muskingumensis 'Silbersreif'
Niewątpliwie ich orientalny wygląd sytuuje je w
gronie najładniejszych traw ogrodowych. Na
dodatek tolerują przeciętne gleby, półcień, trwałe
zawilgocenie gleby - rewelacja!
Kolorowe "trawy właściwe" w swym gronie mają
takie hity ogrodowe jak
• Imperata cylindrica 'Red Baron',
• Molinia
caerulea
'Carmarthen'
i
'Variegata' (trzęślica modra),
• Alopecurus pratensis 'Aureovariegatus'
(wyczyniec łąkowy),
• Milium effusum 'Aureum' (prosownica
rozpierzchła),
• Glyceria maxima 'Variegata' (manna
mielec),
• Melica uniflora 'Variegata' (perłówka
jednokwiatowa),
• Briza media 'Russels' (drżączka średnia).
Ich w zasadzie przedstawiać nie trzeba.
Opisałem je również w artykule „Trawy
paskowane”, poprzez jego lekturę można
nadrobić braki w wiedzy o podstawowych
odmianach traw 
Piórkówki, a zwłaszcza piórkówka japońska
(Pennisetum alopecuroides) idealnie współgrają
ze skałami.
Trzeba pamiętać, że rośliny te dość późno
rozpoczynają w naszym klimacie wegetację, więc
raczej należy unikać sadzenia ich w dużych
grupach. Są odporne na suszę, ale na brak wody
reagują ograniczeniem kwitnienia.
Odmian mogących mieć zastosowanie jest dużo,
ale z uwagi na wczesne zakwitanie, za
podstawowy należy uznać kultywar 'Hameln'.
Odmiana 'Moudry', która w Polsce raczej nie
kwitnie (lub bardzo skąpo) ma przepiękne
błyszczące, ciemnozielone liście - chyba
najładniejsze ze wszystkich znanych mi
piórkówek. Może być wspaniałą ozdobą każdego
zbocza.
Szukając ciekawostek warto
zainteresować
się
np.
odmianą
'Goldstrich'
o
żółtych
łodygach
czy
kompaktową 'Compressum'.
Dla poszerzenia wiedzy o
innych odmianach, proszę
poczytać opracowanie pt.
„Piórkówki”.
Piękną czapę tworzy zielona
hakonechloa
smukła
(Hakonechloa macra). Do tej
pory praktycznie zawsze była
w cieniu swoich paskowanych
odmian, wreszcie zdobywa
coraz
szerszą
rzeszę
zwolenników.
Śmiałki, a zwłaszcza odmiany śmiałka darniowego
(Deschampsia caespitosa) prezentują się zawsze
uroczo. Wcześnie „odbijają”, tworząc kształtne
zielone jeże, które od czerwca zaczynają
przykrywać chmurowate kwiatostany.
Jego kultywary różnią się wielkością, terminem
kwitnienia i kolorem wiechy. Te mniejsze to np.
'Goldtau', 'Palava', 'Goldschleier', 'Tauträger',
'Northern Lights' (o paskowanych liściach).
Wychwycenie różnic między nimi będzie mniej
skomplikowane po zapoznaniu się z artykułem pt.
„Śmiałki”.
Amerykańskie gatunki z rodzaju Sporobolus i
Eragrostis trochę przypominają nasze śmiałki.
Warte uwagi to np. Sporobolus heterolepis,
Sporobolus airoides czy Eragrostis spectabilis.
Ten ostatni wyjątkowo czaruje jesienią liśćmi w
odcieniach czerwieni.
Sesleria tatrae
Phleum commutatum
Większość seslerii pochodzi z górskich rejonów.
Tworzą zazwyczaj trochę nieuporządkowane,
często niebieskawe, nastroszone kępy. Oprócz
liści ich atutem są kotkowate kwiatostany
pojawiające się u niektórych gatunków
wyjątkowo wcześnie, już w marcu.
Zachęcałbym do bliższego poznania:
• seslerii Heuflera (Sesleria heufleriana),
• seslerii błyszczącej (Sesleria nitida),
• seslerii sadlerana (Sesleria sadleriana),
• seslerii tatrzańskiej (Sesleria tatrae),
• seslerii jesiennej (Sesleria autumnalis)
• Sesleria argentea.
Pomocny w tym być może kolejny artykuł
zatytułowany po prostu „Seslerie”.
Jeżowaty pokrój u traw średniej wielkości nie jest
rzadkością. Dowodzą tego kolejne rośliny: owies
wieczniezielony (Helictotrichon sempervirens),
kostrzewa Maiera (Festuca mairei), Festuca
scariosa
czy
tymotka
skalna
(Phleum
commutatum).
Następną grupą będą trawy o filigranowych,
urokliwych kwiatostanach.
Mogą
pełnić
rolę
roślin
akcentowych
posadzonych blisko miejsc, gdzie będzie można
podziwiać ich niebagatelną urodę.
Widziałbym je pojedynczo lub w niewielkich
grupach.
Przede wszystkim mogą to być nasze perłówki perłówka zwisła (Melica nutans) i perłówka
jednokwiatowa (Melica uniflora) czy też
amerykańskie gatunki - butelua groniasta
(Bouteloua curtipendula) i butelua smukła
(Bouteloua gracilis).
Przedstawiane do tej pory trawy to zazwyczaj
"mopy" lub "jeże". Chciałbym złamać ten szablon
i zaprezentować malutki kultywar trzęślicy
modrej (Molinia caerulea 'Overdam').
Odmiana ta osiąga 30-60 cm, prezentując
zdecydowanie wertykalny pokrój. Przypomina
miniaturowy trzcinnik, znacznie odbiegając od
przedstawionych wyżej fontannowych form
('Variegata' i 'Carmarthen') o paskowanych
liściach.
'Little Kitten', 'Herbstfeuer', 'Afrika', 'Red Chief',
'Wetterfahne', czy też
• wąskolistne, efektownie kwitnące i późno
żółknące: 'Gnome', 'Adagio', 'Silver Stripe',
'Yakushima Dwarf'.
To bardzo pobieżny i telegraficzny przegląd
dlatego
polecam
przeczytanie
artykułu
„Miskanty” aby dowiedzieć się więcej o tej
olbrzymiej i niesamowicie popularnej grupie traw.
Prosa są też generalnie wyższe niż metr.
Niemniej, kilka niewielkich, na dodatek ładnie
czerwieniejących późnym latem da się wymienić:
Miscanthus sinensis 'Gracillimus'
Trawy duże (duże 60-100 cm):
Określenie duża dla metrowej trawy brzmi
odrobinę groteskowo, ale... są tutaj i małe z
rzeczywiście okazałych i sporawe z tych
niewielkich. Taki misz-masz...
Miskanty to rośliny generalnie wysokie, w granicy
metra oscyluje tylko kilkanaście odmian.
Mogą być
• poprzecznie paskowane - tzw.
"zebrinusowate": 'Kirk Aleksander', 'Little Zebra',
'Gold Bar',
• podłużnie paskowane - tzw.
"variegatusowate":
'Nanus
Variegatus',
'Dixieland',
• przebarwiające się w czerwieni na jesień:
odmiany prosa rózgowatego (Panicum virgatum)
- 'Campfire', 'Kurt Bluemel', 'Hänse Herms',
'Rotstrahlbusch', 'Kupferhirse' a także proso
skryte (Panicum clandestinum).
Kultywary trzęślicy modrej (Molinia caerulea) w
większości mieszczą się w przedziale 0,6-1 m.
Zazwyczaj mają pokrój mniej lub bardziej
fontannowy - 'Edith Dudszus', 'Winterfreude',
'Dauerstrahl', 'Moorflamme', 'Poul Petersen',
'Strahlenqelle', nieliczne - 'Moorhexe' wyprostowany.
Atrakcyjnie prezentują sie pod koniec sezonu, co
łączy je z częścią odmian miskantów i pros w
grupę traw bardzo atrakcyjnych jesienią.
Można ją poszerzyć o kolejne gatunki, np. o
Bothriochloa bladhii czy wysokie odmiany
Pennisetum alopecuroides 'Foxtrot' i 'Paul's
Giant'.
Stwarza to dodatkowe możliwości aranżacyjne w
ogrodach skalnych. Tej tematyce poświęciłem już
osobny
artykuł,
zapraszam
do
lektury
opracowania „Trawy atrakcyjne jesienią”.
Carex pendula
W ogrodach skalnych można z powodzeniem
uprawiać znacznie wcześniej kwitnącą piórkówkę
wschodnią (Pennisetum orientale).
Polecam zwłaszcza odmianę 'Karley Rose' o
długich, różowawych kwiatostanach.
Podobne kształtem „kitki” i jednocześnie
zdecydowanie wzniesiony pokrój to atuty
wcześnie kwitnącego Pennisetum incomptum.
Ciekawa, o wyrazistej barwie kwiatostanu jest
odmiana 'Purple Form'.
Obie rośliny są ekspansywne, co często odstrasza
potencjalnych chętnych, ale moim zdaniem nie
jest to gatunek szczególnie trudny do
upilnowania.
Znacznie gorsza jest np. Imperata cylindrica.
Pojawiła się na naszym rynku trochę z przypadku,
jako nieudany eksperyment przy rozmnażaniu
odmiany 'Red Baron'. Prawie do zimy jest
wyprostowana,
soczyście
zielona,
późno
przebarwia się w odcieniach żółci, pomarańczu i
czerwieni. Te jesienne barwy, z racji szerszej
palety, są bardzo ekstrawaganckie i łatwo
zapadają w oko.
Ekspansywna jest także mozga trzcinowata
(Phalaris arundinacea). Jej paskowane kultywary
(m. in. 'Picta', 'Luteopicta', 'Feesey') toleruja
półcień, toteż mogą rozjaśniać powierzchnie
bardziej mroczne.
Euroazjatyckie ostnice budzą powszechny
zachwyt a jednocześnie są nadal nieobecne w
naszych ogrodach. Dlaczego? Nie mam pojęcia.
Mamy wszak w naszej florze 4 gatunki pod ścisłą
ochroną, a popularność nowozelandzkiej Stipa
tenuissima
(często
wymarzającej
lub
wygniwającej) świadczy o potencjale w nich
drzemiącym. Trzeba zauważyć, że są to rośliny
kapryśne,
bezwzględnie
potrzebują
odwodnionego i bardzo ciepłego stanowiska.
Idealnie współgrają ze skałami.
Korzystając z tego, że poszczególne gatunki
kwitną od maja do sierpnia, zestawienie razem
takich jak:
•
Stipa barbata
(ostnica brodata),
• Stipa capillata
(ostnica włosowata),
• Stipa joannis
(ostnica Jana),
• Stipa
pulcherrima
(ostnica powabna),
• Stipa pennata
(ostnica pierzasta),
• Stipa ukrainica,
• Stipa
lessingiana
• Stipa tirsa
(i innych)
spowoduje powstanie
niepowtarzalnej
wizualnie kompozycji.
O śmiałkach pisałem wcześniej, wspominając
grupę kompaktowych odmian. Kolejne kultywary
Deschampsia
caespitosa:
'Schottland',
'Bronzeschleier', 'Goldgehänge', 'Tardiflora' czy
żyworodny 'Fairy’s Joke' są wyższe, oscylują
wzrostem w okolicy 1 metra.
Wizualnie podobne do śmiałków chmurowate
kwiatostany są domeną traw z rodzaju miłka.
Wprawdzie najbardziej popularny jest mniejszy
Eragrostis spectabilis, ale pokusić się można o
uprawianie Eragrostis curvula, Eragrostis
airoides, Eragrostis trichodes, a w cieplejszych
stronach naszego kraju można także brać pod
uwagę niebieskawy Eragrostis elliottii.
Większość z nich to zgrabne, duże mopy.
Przewieszający się pokrój prezentuje również
nowozelandzka
Poa
labillardieri,
która
dziwnie dobrze znosi
nasz kapryśny klimat,
zaś
azjatycka
Phaenosperma
globosum z szerokimi,
tworzącymi kształtny
kopiec liśćmi wygląda
wyjątkowo egzotycznie.
Wprawdzie, mniej lub
bardziej,
jeżowaty
pokrój to domena traw
małych i średnich, ale i
te większe mają swoich
przedstawicieli w tej
grupie.
A na dodatek z flory
polskiej są: owsica
spłaszczona (Avenula planiculmis), wiechlina
Chaixa (Poa chaixii).
O
delikatnych,
ulotnych
perłówkach
wspominałem przy mniejszych roślinach.
Polecane perłówka orzęsiona (Melica ciliata) i
perłówka siedmiogrodzka (Melica transsilvanica)
są znacznie masywniejsze, choć urodą
kwiatostanów im nie ustępują. Na dodatek ta
druga jest gatunkiem objętym ścisłą ochroną, co
zdecydowanie zwiększa jej wartość jako perełki
naszej flory.
Jeżotka rozpierzchła (Hystrix patula) to dziwaczna
trawa,
wyróżniająca
się
oryginalnym
kwiatostanem przypominającym nieco szczotki do
butelek. Idealna do wpisania w skalny krajobraz
jako roślina akcentowa.
Trudno sobie wyobrazić lepsze miejsce dla trawy
pampasowej
(Cortaderia
selloana)
niż
wywyższony teren. Tam zdecydowanie nie grozi
jej zagniwanie.
Jednak do tej pory z racji wielkości (najmniejsze
odmiany miały ok. 1,5 m), jej uprawa w ogrodach
skalnych trąciła groteską. Zmieniło sie to w
ostatnich latach, gdy do niemieckich i
holenderskich marketów trafiła odmiana
'Vercor3' (zazwyczaj pod znamienną nazwą "mini
pampas") dorastająca zaledwie do 70 cm.
Pleioblastus pygmaeus 'Minimus'
Dla wielbicieli egzotyki nie lada atrakcją będą
bambusy. W grę wchodzą raczej tylko gatunki
niskie: Pleioblastus pygmaeus, Pleioblastus
fortunei, Pleioblastus viridistriatus, Sasa veitchii,
Sasa kurilensis i inne.
Wszystkie z wymienionych doskonale znoszą
przycinanie, więc można brać pod uwagę nawet
trochę wrażliwsze gatunki i odmiany, licząc się z
przemarznięciem części pędów. Wymagają
lepszych warunków do życia niż większość traw,
ale ze szczegółami dotyczącymi ich uprawy
proponuję zapoznać się w odrębnym artykule pt.
„Bambusy”.
Wybierając rośliny zwracałem przede wszystkim
uwagę na ich atrakcyjność wizualną, pomijałem
ich uwarunkowania środowiskowe. Próby
kolejnego klasyfikowania – na cienioznośne,
sucholubne itd.. znacznie skomplikowałyby i
rozszerzyły i tak długi już tekst.
Trzeba to sobie po prostu doczytać – od tego jest
encyklopedia traw ozdobnych i forum o trawach.
Carex plantaginea
Wielbciele kępowych, zielonych turzyc o
interesującym kwiatostanie powinni sięgnąć po
którąś z nastepującej grupy:
• Carex lurida,
• Carex mertensii,
• Carex hispida,
• Carex trifida,
• Carex retrosa (C. retrorsa),
• Carex grayi (turzyca Gray’a),
• Carex pendula (turzyca zwisła) wraz z
odmianą 'Moonraker',
• Carex sylvatica (turzyca leśna).
Duże,
nastroszone
kępy
to
cecha
charakterystyczna teoretycznie wilgociolubnych
sitów, np. sit skupiony (Juncus conglomeratus),
sit rozpierzchły (Juncus effusus), sit siny (Juncus
inflexus) bądź Juncus patens 'Carman's Gray'.
Nie proponowałbym ich na skalniaki, gdyby nie
to, że przypadkiem dostały się (pewnie jako
nasiona razem z glebą) na jeden z realizowanych
przeze mnie ogrodów skalnych.
Przetrwały pielenie i po kilku latach budzą
zachwyt. – Ot, rola przypadku w doborze roślin!
Tym optymistycznym akcentem, że wszystko się
może zdarzyć, zakończyłem autorski przegląd
traw mogących mieć zastosowanie w ogrodach
skalnych.
Carex grayi
Próbując indywidualnego doboru proszę zwracać
uwagę na zestawianie roślin raczej o zbliżonych
wymaganiach, bo tworzenie kontrastów na
zasadzie wilgociolubne - sucholubne, może
zakończyć się efektowną klapą .
Starałem się proponować trawy mające szanse na
przetrwanie naszego kapryśnego klimatu. Raczej
pomijałem te ładne, np. Uncinia rubra,
Pennisetum setaceum 'Rubrum', ale zimujące w
kratkę. Nie uwzględniłem też traw jednorocznych.
Oczywiście można je dodać na własną rękę,
pomocny w tym być może artykuł o trawach
jednorocznych.
Zazwyczaj pisząc o moich ulubionych roślinach nie
powołuję się na dokonania polskie. W tym
wypadku jest inaczej – odwiedźcie Ogrody
Botaniczne w Poznaniu i Wrocławiu. Tam z
powodzeniem można szukać skalniakowo trawiastych inspiracji.
© OGRODY TRAW 2010. Wszystkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie materiałów ze strony wyłącznie za zgodą właściela.
[email protected]