pobierz - Europe Direct Bielsko

Transkrypt

Strategiczne
zaangażowanie
na rzecz
równouprawnienia
płci na lata
2016–2019
Sprawiedliwość
i konsumenci
Europe Direct to serwis, który pomoże Państwu
znaleźć odpowiedzi na pytania dotyczące Unii Europejskiej.
Numer bezpłatnej infolinii (*):
00 800 6 7 8 9 10 11
(*) Informacje są udzielane nieodpłatnie, większość połączeń również jest bezpłatna (niektórzy
operatorzy, hotele lub telefony publiczne mogą naliczać opłaty).
Luksemburg: Urząd Publikacji Unii Europejskiej, 2016
Brussels, 3.12.2015.
SWD(2015) 278 final
Print
ISBN 978-92-79-53437-9
doi:10.2838/246073
DS-04-15-858-PL-C
PDF
ISBN 978-92-79-53452-2
doi:10.2838/974865
DS-04-15-858-PL-N
© Unia Europejska, 2016
Powielanie materiałów dozwolone pod warunkiem podania źródła.
Strategiczne
zaangażowanie
na rzecz
równouprawnienia
płci na lata
2016–2019
Szanowni Państwo!
Jako unijna komisarz ds. sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci
mam przyjemność przedstawić Państwu nasz dokument dotyczący strategicznego
zaangażowania na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019.
Pomimo stopniowych postępów czynionych przez Europę w ostatnich latach, będących wynikiem ciężkiej pracy na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim, kwestia
równouprawnienia płci pozostaje w dalszym ciągu otwarta. Jesteśmy dalecy od osiągnięcia równouprawnienia, w szczególności w takich obszarach, jak uczestnictwo w
rynku pracy, niezależność ekonomiczna, płace i emerytury, równość w dostępie do
stanowisk przywódczych, zwalczanie przemocy ze względu na płeć oraz równouprawnienie płci w naszych działaniach zewnętrznych.
Aby wskazać Unii Europejskiej przyszłe działania, zgromadziliśmy poglądy dotyczące równouprawnienia płci z całej Europy za pośrednictwem badania Eurobarometru,
Forum ds. przyszłości równouprawnienia płci oraz internetowe konsultacje społeczne.
Ponadto poddaliśmy ocenie zalety i wady Strategii na rzecz równości kobiet i mężczyzn (2010-2015).
Przedmiotowe strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata
2016–2019 wyznacza nowy etap naszych wysiłków dążących do promowania równości kobiet i mężczyzn, przy jednoczesnym dalszym ukierunkowaniu na priorytetowe obszary działania o szczególnym znaczeniu.
W ramach zaangażowania określono ponad trzydzieści działań podstawowych, które mają zostać zrealizowane w pięciu obszarach
priorytetowych, harmonogramy oraz wskaźniki na potrzeby monitorowania. Ponadto podkreślono potrzebę włączenia kwestii równouprawnienia płci do wszystkich dziedzin polityki UE oraz do programów finansowania UE. Będzie to moja strategia mająca na celu
zapewnienie promowania równouprawnienia płci w UE poprzez konkretne i skuteczne działania.
Cieszę się, że będę mogła z Państwem w najbliższych latach wykonywać wspólną pracę, która sprawi, że równość kobiet i mężczyzn
stanie się bardziej realna.
Vĕra Jourová
Komisarz ds. sprawiedliwości, konsumentów i równouprawnienia płci
Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019
1. WPROWADZENIE
Promowanie równouprawnienia płci stanowi podstawowe działanie UE: równość kobiet i mężczyzn stanowi podstawową wartość UE1, cel
UE2 oraz czynnik wzrostu gospodarczego3. We wszystkich swoich działaniach Unia zmierza do wspierania równości mężczyzn i kobiet4.
W strategii Komisji na rzecz równości kobiet i mężczyzn na lata 2010–20155 nadano priorytet pięciu kluczowym obszarom działania:
‣ równej niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn;
‣ równej płacy za pracę równej wartości;
‣ równości w procesach decyzyjnych;
‣ godności, integralności i eliminacji przemocy uwarunkowanej płcią oraz
‣ promowaniu równouprawnienia płci poza UE.
W ostatnich latach poczyniono postępy6, czego dowodzą na przykład najwyższy odnotowany dotychczas wskaźnik zatrudnienia kobiet
(64 % w 2014 r.) oraz coraz większy ich udział w procesie podejmowania decyzji gospodarczych. Pomimo wspomnianej tendencji wzrostowej ma jednak ciągle miejsce brak równouprawnienia w innych obszarach, np. pod względem płac i zarobków.
Wszystkie kluczowe obszary określone w 2010 r. są dzisiaj również aktualne. Potrzeba więcej czasu, aby podjęte na przestrzeni ostatnich
pięciu lat działania zmierzające do eliminacji zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn przyczyniły się do utrwalenia koniecznych zmian
i wsparcia w postaci nowych środków w tych obszarach. Jednocześnie na równouprawnienie płci wpływ wywierają niedawne zmiany społeczno-ekonomiczne będące efektem kryzysu gospodarczego, szybkiego rozprzestrzenianie się technologii cyfrowej oraz imigracji i integracji.
W związku z tym Komisja będzie kontynuowała swoje praktyczne działania na rzecz promowania równouprawnienia płci, jak to określono
w programie prac Komisji na 2016 r.7. Działania będą kontynuowane ze szczególnym uwzględnieniem wszystkich pięciu obszarów priorytetowych. Wszystkie podmioty muszą podjąć wysiłek na rzecz osiągnięcia rzeczywistej równości kobiet i mężczyzn we wszystkich dziedzinach
życia w UE i poza jej granicami. Niniejszy dokument pt. „Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019”
stanowi ramy odniesienia dla wzmożonych wysiłków na wszystkich szczeblach: europejskim, krajowym, regionalnym czy lokalnym. Potwierdza on aktualność Europejskiego paktu na rzecz równości płci na lata 2011–20208.
Swój udział wniosły państwa członkowskie, Parlament Europejski oraz liczne zainteresowane strony, w tym dzięki konsultacjom społecznym, w wyniku których otrzymano prawie 5 000 odpowiedzi. Przytłaczająca większość (94 %) organizacji, które udzieliły odpowiedzi,
uważa, że priorytety określone w obecnej strategii są nadal ważne dla przyszłego zaangażowania.
Pogląd ten potwierdzają państwa członkowskie, które również uznają znaczenie działań na szczeblu europejskim dla tworzenia ram odniesienia9. Coraz więcej państw członkowskich uwzględnia wyzwania związane z równouprawnieniem płci w swoich strategiach krajowych
1
2
3
4
5
6
7
8
9
Art. 2 TUE.
Art. 3 TUE.
OECD, Closing the gender gap: act now.
Art. 8 TFUE.
Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010–2015 (COM(2010) 491).
Zob. na przykład: http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/files/annual_reports/150324_annual_report_2014_web_en.pdf
COM(2015) 610.
Zob. konkluzje Rady ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Ochrony Konsumentów z dnia 7 marca 2011 r.
Opinia Komitetu Doradczego ds. Równości Szans dla Kobiet i Mężczyzn pt. „Równouprawnienie płci w XXI wieku: pozostałe wyzwania i priorytety” („Gender equality in the 21st century: remaining challenges and priorities”).
6
lub planach działania na rzecz równości kobiet i mężczyzn (zob. załącznik 5). Strategie lub plany różnią się pod względem ukierunkowania
i trudności w osiągnięciu celów, ale wszystkie one (zob. załącznik 6) obejmują politykę zwalczania przemocy ze względu na płeć oraz
równouprawnienia płci na rynku pracy. W znacznym stopniu uwzględnia się również kwestie kształcenia i szkolenia, stereotypów płci oraz
godzenia życia zawodowego z rodzinnym; podejmowanie decyzji jest obszarem, do którego przywiązywano najmniej uwagi.
Dokument pt. „Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019” opiera się na przeprowadzonej w sposób
ciągły10 i ad hoc ewaluacji11 strategii na lata 2010–2015, w której stwierdzono między innymi, że strategia wniosła wartość dodaną w wielu dziedzinach, szczególnie w odniesieniu do ustalania celów oraz uczenia się, stanowiąc cenne ramy w zakresie uwzględniania aspektu płci
w Komisji oraz dla wdrożenia spójnych ram polityki państw członkowskich związanej z równouprawnieniem płci.
Europejczykom bardzo zależy na promowaniu równouprawnienia płci: trzy czwarte respondentów najnowszego badania Eurobarometru (76
%) twierdzi12, że walka z brakiem równości mężczyzn i kobiet powinna być priorytetem UE. W przybliżeniu dziewięciu na dziesięciu respondentów (91 %) zgadza się co do tego, że walka z brakiem równości mężczyzn i kobiet jest konieczna do stworzenia bardziej sprawiedliwego
społeczeństwa.
2. RÓWNOUPRAWNIENIE PŁCI W 2015 R.: WYZWANIA
I LUKI
Podczas kryzysu zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn bezrobocie osiągnęło nadmiernie wysoki poziom w zbyt wielu państwach.
W UE jest coraz więcej kobiet aktywnych zawodowo. W 2014 r. zatrudnienie kobiet osiągnęło najwyższy odnotowany poziom (64 %)13,
natomiast zatrudnienie mężczyzn (75 %)14 nie powróciło jeszcze do poziomu sprzed kryzysu. W rezultacie coraz więcej rodzin jest zależnych finansowo od pracy kobiet. Kobiety zaczęły zajmować stanowiska decyzyjne w wielu dziedzinach życia, co, pomimo tego, że nadal
stanowią jedynie 21 %15 członków zarządu największych spółek giełdowych, stanowi znaczny postęp (o dziewięć punktów procentowych)
na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Największy postęp odnotowano w państwach, które wprowadziły środki ustawodawcze. Następowała
również poprawa, choć wolniej, pod względem równowagi płci w polityce: odsetek kobiet w parlamentach i rządach krajowych stopniowo
zwiększył się odpowiednio z 22 % i 21 % pod koniec 2004 r. do 29 % i 27 % w 2015 r.16. Zmniejszyło się również zróżnicowanie sytuacji
10Śródokresowy przegląd strategii na rzecz równości kobiet i mężczyzn oraz sprawozdania roczne.
11http://ec.europa.eu/justice/gender-equality/files/documents/151120_strategy_evaluation_en.pdf
12Specjalne badanie Eurobarometru nr 428 (marzec 2015 r.).
13Eurostat.
14Idem.
15Baza danych DG ds. Sprawiedliwości i Konsumentów dotycząca kobiet i mężczyzn uczestniczących w procesie decyzyjnym, kwiecień 2015 r.
16Idem.
7
kobiet i mężczyzn w organach decyzyjnych organizacji badawczych: odsetek kobiet stojących na czele instytucji zwiększył się w 15 spośród
20 państw UE, w odniesieniu do których dostępne były dane za lata 2010 i 201417.
Postawy wobec równouprawnienia ulegają zmianom, lecz współczesne młodsze pokolenie nie jest wolne od stereotypów i różnic związanych z płcią. Nadal występuje zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w dziedzinie kształcenia pod względem preferencji w zakresie
przedmiotu kształcenia, wyników oraz wzorców uczestnictwa. Chłopcy, w szczególności ze zmarginalizowanych środowisk, częściej niż
dziewczynki kończą przedwcześnie naukę w szkole i mają dużo większe trudności z czytaniem18. W przypadku kobiet istnieje większe prawdopodobieństwo zdobycia wykształcenia wyższego, ale nadal kobiety są liczniej reprezentowane w dziedzinach nauki związanych z tradycyjnymi rolami kobiecymi, takimi jak dziedziny związane z opieką, i są w niedostatecznym stopniu reprezentowane w naukach ścisłych,
matematyce, IT, inżynierii i powiązanych zawodach. W rezultacie nierówność zawodowa zamiast zmniejszać się przybiera nowe formy
i nadal istnieje dwa razy większe prawdopodobieństwo występowania bierności zawodowej wśród młodych kobiet niż młodych mężczyzn
pomimo inwestycji kobiet w kształcenie. Kobiety stanowią również największe niewykorzystane źródło potencjału przedsiębiorczości ponieważ reprezentują jedynie 29 % przedsiębiorców.
Trudno jest określić równouprawnienie płci pod względem dostępu do środków finansowych w trakcie całego życia. Kobiety (w szczególności migrantki i kobiety prowadzące gospodarstwa domowe i samotnie wychowujące dziecko) w dalszym ciągu generują dużo mniejszy odsetek dochodów na rynku pracy niż mężczyźni. Zatrudnione kobiety, w szczególności matki, znacznie częściej pracują w niepełnym
wymiarze czasu i otrzymują wynagrodzenie za godzinę pracy niższe średnio o 16 %19 od wynagrodzenia mężczyzn. W rezultacie ogólne
dysproporcje płacowe ze względu na płeć w okresie aktywności zawodowej wyniosły 41 %20 i prowadzą do bardzo dużego zróżnicowania
emerytur ze względu na płeć, które wynosi obecnie 40 %21. Starsze kobiety są dużo bardziej zagrożone ubóstwem oraz wykluczeniem
społecznym niż starsi mężczyźni, a w ostatnich latach nie zaobserwowano żadnych tendencji malejących. Jeżeli nie zostaną podjęte żadne
nowe działania, w przypadku kobiet istnieje prawdopodobieństwo, że w trakcie swojej kariery zawodowej i po przejściu na emeryturę będą
nadal znajdowały się w gorszej sytuacji ekonomicznej z powodu macierzyństwa, w szczególności w wyniku nierównego podziału opieki
i obowiązków w zakresie prac domowych (kobiety pracujące nadal poświęcają obowiązkom rodzicielskim i domowym dwie i pół godziny
więcej dziennie niż mężczyźni)22.
Przemoc ze względu na płeć jest nadal rozpowszechniona i może przybierać różne formy: co trzecia kobieta doświadczyła przemocy
fizycznej lub seksualnej, 5 % zostało zgwałconych po ukończeniu 15 roku życia, a 20 % doświadczyło napastowania w internecie23. Taka
przemoc ma miejsce wszędzie – w domu, w pracy, w szkole, na ulicy lub w internecie – bez względu na pochodzenie społeczne. Przemoc ze
względu na płeć i negatywne stereotypy, na przykład w sporcie, są powszechne24.Wyrządza ona ofiarom szkody nie tylko pod względem ich
zdrowia i samopoczucia, lecz również ich życia zawodowego, tym samym szkodząc ich niezależności finansowej oraz gospodarce w ujęciu
ogólnym. Szacuje się, że 500 000 kobiet i dziewczynek w UE jest zagrożonych okaleczaniem żeńskich narządów płciowych25. Ponadto
większość ofiar handlu ludźmi stanowią kobiety i dziewczynki (68 % – kobiety, 17 % – mężczyźni, 12 % – dziewczynki i 3 % – chłopcy)26.
17Statystyki „SHE figures”: broszura z 2015 r.
18Zob. na przykład OECD, 2014, Czy chłopcy i dziewczęta są w równym stopniu przygotowani do życia? (Are boys and girls equally prepared for life?) http://www.oecd.org/pisa/pisaproducts/
PIF-2014-gender-international-version.pdf
19Eurostat, najnowsze dostępne dane pochodzą z 2012 r.
20Idem.
21Sprawozdanie nt. adekwatności emerytur (2015) Komitetu Ochrony Socjalnej i Komisji Europejskiej.
22Eurofound.
23Agencja Praw Podstawowych (FRA).
24Badanie dotyczące przemocy ze względu na płeć w sporcie: https://eacea.ec.europa.eu/about-eacea/calls-for-tender/study-gender-based-violence-in-sport-eacea201502_en
25Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie położenia kresu okaleczaniu żeńskich narządów płciowych, 2012 r.
26Eurostat.
8
Prawa podstawowe kobiet są w dalszym ciągu naruszane na całym świecie, a kobiety są zagrożone dyskryminacją pod względem dostępu do edukacji, pracy, ochrony socjalnej, dziedziczenia, aktywów gospodarczych, zasobów produkcyjnych oraz udziału w procesach decyzyjnych oraz w ogóle w życiu społecznym. Kobiety poświęcają od dwóch do dziecięciu razy więcej czasu niż mężczyźni na wykonywanie
bezpłatnych prac, co stanowi jedną z głównych przeszkód dla wzmocnienia ich pozycji ekonomicznej i politycznej27. Obecnie około 140 mln
dziewcząt i kobiet odczuwa skutki okaleczania żeńskich narządów płciowych. Jedna na dziewięć dziewczynek zawiera małżeństwo przed
ukończeniem 15 roku życia, przy czym wiele jest zmuszanych do małżeństwa i stania się matkami przed ukończeniem 16 roku życia28. Ma
to poważne konsekwencje: komplikacje podczas ciąży oraz porodu stanowią drugą najpowszechniejszą przyczynę śmierci wśród młodocianych dziewcząt29. Poczynione od czasu ustanowienia milenijnych celów rozwoju30 postępy w zakresie opieki zdrowotnej nad matkami
rozczarowują swoja powolnością, a kobiety i dziewczynki są w nieproporcjonalnie wysokim stopniu zakażane HIV. Jest to również związane
z brakiem zapewnienia powszechnego dostępu kobiet i dziewcząt do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego.
3. PRIORYTETY I DZIAŁANIA PODSTAWOWE NA LATA
2016–2019
W swoim programie prac Komisja potwierdziła swoje zobowiązanie do kontynuacji prac na rzecz promowania równości mężczyzn i kobiet.
Oznacza to dalszą koncentrację polityki w zakresie równouprawnienia płci na pięciu istniejących tematycznych obszarach priorytetowych:
‣ zwiększaniu uczestnictwa kobiet w rynku pracy i równej niezależności ekonomicznej kobiet i mężczyzn;
‣ zmniejszaniu zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć, zwalczając tym samym ubóstwo wśród kobiet;
‣ promowaniu równości kobiet i mężczyzn w procesach decyzyjnych;
‣ zwalczaniu przemocy ze względu na płeć oraz ochronie i wspieraniu ofiar; oraz
‣ promowaniu równouprawnienia płci i praw kobiet na świecie.
Poniżej określono działania podstawowe wybrane w celu uzyskania maksymalnego wpływu i możliwości realizacji podczas obecnej kadencji Komisji, a także wskazówki dotyczące terminów. Postępy będą mierzone w szczególności na podstawie wskaźników określonych w załączniku 1 oraz celów określonych w załączniku 2. We wszystkich obszarach priorytetowych szczególną uwagę będzie się przywiązywać
do roli mężczyzn, zwalczania stereotypów płci oraz promowania niedyskryminujących ról przypisanych płciom. Szczególną uwagę będzie
się przywiązywać do określenia potrzeb grup borykających się z szeregiem niekorzystnych czynników, np. osób samotnie wychowujących
dzieci i starszych kobiet, migrantek, Romów oraz kobiet niepełnosprawnych.
27http://www.oecd.org/dev/development-gender/Unpaid_care_work.pdf
28Światowa Organizacja Zdrowia, komunikat prasowy, marzec 2013 r.
29http://who.int/mediacentre/factsheets/fs364/en/
30http://www.unmillenniumproject.org/goals/
9
Do realizacji celów w ramach każdego priorytetu wykorzystane zostanie połączenie wymienionych poniżej instrumentów ustawodawczych,
instrumentów o charakterze nieustawodawczym oraz instrumentów finansowania, w tym:
• włączenie kwestii równouprawnienia płci do wszystkich działań UE (zob. sekcja 4);
• egzekwowanie przepisów dotyczących równego traktowania;
• programy finansowania UE na lata 2014–2020 (zob. sekcja 5);
• ciągłe usprawniane gromadzenie danych przy wsparciu Eurostatu, Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE), Eurofoundu, Rady Europy (RE) oraz Agencji Praw Podstawowych (FRA);
• wymiany dobrych praktyk oraz partnerskie uczenie się państw członkowskich od siebie nawzajem i współpraca ze wszystkimi podmiotami (zob. sekcja 6); oraz
• coroczny przegląd przeprowadzonych działań podstawowych związany z przygotowywaniem rocznych sprawozdań z postępów w zakresie równości kobiet i mężczyzn, mający na celu ocenę potrzeby podjęcia dodatkowych działań.
3.1. Zwiększanie uczestnictwa kobiet w rynku pracy i równej niezależności ekonomicznej kobiet
i mężczyzn
Cele
Aby osiągnąć cel UE, polegający na osiągnięciu wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn wynoszącego 75 % w 2020 r., a w szczególności
aby wyeliminować zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn pod względem zatrudnienia, konieczne będzie podjęcie skoordynowanych
wysiłków w celu ułatwienia kobietom uczestnictwa w rynku pracy. Jak podkreślono w programie prac na 2016 r., obejmie to ułatwienie
zachowania równowagi między obowiązkami związanymi z opieką a zawodowymi. Wymaga to również bardziej równomiernego rozłożenia
czasu poświęconego obowiązkom związanym z opieką i domowym. Należy zrealizować cele barcelońskie31 w zakresie opieki nad dziećmi
i wraz z państwami członkowskimi zastanowić się nad możliwością podwyższenia wymagań w ramach tych celów i ich poszerzenia, aby
objęły swoim zakresem opiekę nad innymi osobami na utrzymaniu. Przedsiębiorczość kobiet, równouprawnienie płci w sektorze badawczo-naukowym oraz integracja migrantek na rynku pracy stanowią dalsze elementy równej niezależności ekonomicznej.
DZIAŁANIA PODSTAWOWE SŁUŻĄCE OSIĄGNIĘCIU POWYŻSZYCH CELÓW
Kontynuacja działań na rzecz zwiększania uczestnictwa kobiet w rynku pracy oraz godzenia życia zawodowego z rodzinnym, uzupełniona
nową i szeroko zakrojoną inicjatywą mającą na celu wyeliminowanie problemów związanych z zachowaniem równowagi między życiem
zawodowym a prywatnym, z którymi mają do czynienia pracujący rodzice i opiekunowie32 (2016–2019):
-- modernizacja aktualnych ram prawnych UE: zapewnienie lepszego egzekwowania i w stosownych przypadkach przyjęcie ustawodawstwa w dziedzinach dotyczących rozwiązań w zakresie urlopu i elastycznego czasu pracy w porozumieniu z partnerami społecznymi33
w celu zapewnienia rodzicom i osobom pełniącym obowiązki opiekuńcze lepszej równowagi między życiem zawodowym a życiem
prywatnym (2016–2019);
31Opieka nad 33 % dzieci poniżej 3 roku życia oraz 90 % dzieci w wieku od 3 lat do wieku, w którym zaczyna się obowiązek szkolny.
32Program prac Komisji na 2016 r., załącznik I, działanie 2; http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/docs/2015_just_012_new_initiative_replacing_maternity_leave_directive_en.pdf
33Komisja Europejska (2015), Pierwszy etap konsultacji z partnerami społecznymi zgodnie z art. 154 TFUE dotyczących ewentualnego działania mającego na celu wyeliminowanie problemów
związanych z zachowaniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, z którymi mają do czynienia pracujący rodzice i opiekunowie, C(2015) 7754 final.
10
-- określenie szeroko zakrojonych ram politycznych wspierających uczestnictwo rodziców w rynku pracy oraz bardziej równomierne wykorzystanie rozwiązań w zakresie urlopu i elastycznego czasu pracy, w tym rozważenie ewentualnej analizy porównawczej, ukierunkowanego stosowania narzędzi finansowych UE w celu wsparcia państw członkowskich oraz podnoszenia świadomości (2016);
-- stałe monitorowanie i wsparcie państw członkowskich w osiąganiu celów barcelońskich w zakresie opieki nad dziećmi (w skali roku);
uwzględnianie wyników konsultacji społecznych dotyczących zachowania równowagi między życiem zawodowym a życiem prywatnym34, rozważenie przeprowadzenia konsultacji z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami dotyczących sposobów podwyższenia wymagań w ramach celów barcelońskich oraz rozważenie możliwości zastosowania bardziej kompleksowego podejścia, np.
objęcia ich zakresem opieki nad innymi osobami na utrzymaniu, dostępności i jakości (2016);
-- wspieranie państw członkowskich w ich wysiłkach zmierzających do zwiększenia uczestnictwa kobiet w rynku pracy, ścisłe monitorowanie krajowych działań reformatorskich w ramach europejskiego semestru zgodnie z wytycznymi dotyczącymi zatrudnienia35 oraz
w stosownych przypadkach wydawanie zaleceń poszczególnym krajom (co roku); oraz
-- dalsze wsparcie przedsiębiorstw w ich staraniach zmierzających do zwiększenia uczestnictwa kobiet w rynku pracy poprzez ułatwienie
dostępu do platform Karty różnorodności36 (w toku).
Ponadto w dalszym ciągu będą czynione zwiększone wysiłki ze szczególnym uwzględnieniem:
-- oceny dyrektywy w sprawie zabezpieczenia społecznego37 oraz działań następczych podejmowanych w związku z jej skutkami; sporządzenie sprawozdania w sprawie wdrażania dyrektywy w sprawie osób prowadzących działalność na własny rachunek38 oraz możliwych
działań następczych (2016);
-- włączenie aspektu płci do procesu wdrażania Europejskiego programu w zakresie migracji39, eliminowanie barier dla zatrudnienia i rozwoju kariery migrantek; pomaganie państwom członkowskim w pełnym wykorzystaniu możliwości oferowanych przez Europejski Fundusz Społeczny (EFS) w tym zakresie (2016–2019);
-- podnoszenie świadomości w celu promowania przedsiębiorczości kobiet, w tym poprzez uruchomienie platformy internetowej dla kobiet
prowadzących działalność gospodarczą (2016), utworzenie europejskiej sieci kobiecych aniołów biznesu (2016) oraz sieci kobiecych
centrów przedsiębiorczości internetowej (2016–2017); oraz
-- promowanie zmian instytucjonalnych w organizacjach badawczych w celu usunięcia barier dla równouprawnienia płci oraz zaangażowanie wszystkich organizacji badawczych w realizację planów na rzecz równouprawnienia płci (2016–2017).
34http://ec.europa.eu/justice/newsroom/gender-equality/opinion/1511_roadmap_reconciliation_en.htm
35Przyjętymi przez Radę EPSCO dnia 5 października 2015 r.
36http://ec.europa.eu/justice/discrimination/diversity/index_en.htm
37Dyrektywa 79/7/EWG w sprawie stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego; por. program prac Komisji na
2015 r., załącznik III, pkt 60.
38Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/41/UE w sprawie stosowania zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn prowadzących działalność na własny rachunek oraz uchylająca
dyrektywę Rady 86/613/EWG.
39COM(2015) 240 final.
11
3.2. Zmniejszanie zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć,
a tym samym zwalczanie ubóstwa wśród kobiet
Cele
Cel polegający na zmniejszeniu zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć, a tym samym zwalczaniu ubóstwa wśród kobiet, został potwierdzony. Wymaga to w szczególności znacznego zmniejszenia nierówności w sektorach gospodarczych
oraz w zawodach, zwiększenia ogólnej liczby płatnych godzin pracy kobiet, zwiększenia świadomości i skutecznego wdrażania przepisów
dotyczących równości wynagrodzeń. Wymaga to również strategii politycznych i środków na rzecz osób narażonych na występowanie
określonych barier dla wejścia na rynek pracy, takich jak migrantek i osób samotnie wychowujących dzieci. Ponadto należy eliminować
przyczyny i konsekwencje zróżnicowania emerytur ze względu na płeć, ponieważ stanowią one przeszkodę dla niezależności ekonomicznej
kobiet w starszym wieku, w przypadku gdy są w większym stopniu zagrożone ubóstwem niż mężczyźni.
PODSTAWOWE DZIAŁANIA SŁUŻĄCE OSIĄGNIĘCIU POWYŻSZYCH CELÓW
-- dalsze usprawnianie wdrażania i egzekwowania zasady równości wynagrodzeń poprzez przeprowadzenie oceny dyrektywy 2006/54/
WE40 (2016–2017) oraz rozważenie między innymi:
i. zwiększenia przejrzystości płac na podstawie sprawozdania, które ma zostać sporządzone, w sprawie działań podjętych przez państwa
członkowskie w celu wdrożenia zalecenia Komisji41;
ii. wpływu aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości dotyczącego wykorzystania płci jako czynnika aktuarialnego wpływającego
na emerytury ustawowe oraz prywatne umowy ubezpieczenia na sektor emerytur zakładowych, którego skutkiem może być zapobieżenie
niższym emeryturom dla kobiet na podstawie ich dłuższego średniego trwania życia;
iii.sankcji służących zwiększeniu odstraszającego efektu zakazu dyskryminacji płacowej; oraz
iv.skutecznego i efektywnego funkcjonowania organów ds. równości w celu ułatwienia dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar
dyskryminacji;
-- dalsze wsparcie wysiłków państw członkowskich zmierzających do zapewnienia równości płac oraz zwalczenia przyczyn zróżnicowania
wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć; zastosowanie europejskiego semestru (w skali roku);
-- współpraca z organami ds. równości i wspieranie przedsiębiorstw w ich wysiłkach na rzecz zapewnienia równego wynagrodzenia poprzez
upraszczanie platform Kart różnorodności (w toku);
-- dalsze promowanie europejskiego Dnia Równej Płacy poprzez działalność informacyjną prowadzoną w całej Europie w celu dotarcia do
państw członkowskich; podnoszenie świadomości w zakresie związku między płacą, zarobkami a uprawnieniami emerytalno-rentownymi w starszym wieku (w skali roku);
40Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia
i pracy (wersja przeredagowana).
41Zalecenie Komisji C(2014) 1405 final w sprawie wzmocnienia zasady równości wynagrodzeń dla kobiet i mężczyzn dzięki przejrzystości.
12
-- rozważenie wprowadzenia dalszych środków na rzecz poprawy równowagi płci w sektorach gospodarki i zawodach; korzystanie z możliwości oferowanych przez wielką koalicję na rzecz cyfrowych miejsc pracy42 w celu wsparcia środków podnoszących umiejętności cyfrowe
wśród kobiet i dziewcząt oraz promujących zatrudnienie kobiet w sektorze ICT (w latach 2016–2017); działania na rzecz podnoszenia
świadomości wyborów w zakresie kształcenia i szkolenia zawodowego (w latach 2018–2019);
-- promowanie równouprawnienia płci na wszystkich poziomach kształcenia i w ramach wszystkich rodzajów kształcenia, w tym w odniesieniu do wyboru kierunku studiów i kariery zawodowej w zależności od płci, przy wykorzystaniu istniejących narzędzi współpracy
w zakresie polityki i instrumentów finansowania w stosownych przypadkach, zgodnie z priorytetami określonymi w ramach programu
„Kształcenia i szkolenie 2020” (2016–2019);
-- ciągłe opracowywanie we współpracy z państwami członkowskimi kompleksowego zestawu środków43 w celu wyeliminowania szeregu
przyczyn zróżnicowania emerytur ze względu na płeć, w tym opracowanie wskaźnika do celów mierzenia i monitorowania tych przyczyn
oraz środków łagodzących czynniki związane z płcią, np. w odniesieniu do opieki (2016–2017).
42https://ec.europa.eu/digital-agenda/en/grand-coalition-digital-jobs-0
43Na podstawie konkluzji Rady EPSCO z czerwca 2015 r. Equal income opportunities for women and men: closing the gender gap in pensions (równe perspektywy dochodów dla kobiet i mężczyzn:
eliminowanie zróżnicowania emerytur ze względu na płeć).
13
3.3. Promowanie równości w procesach decyzyjnych
Cele
Ponownie potwierdza się cel osiągnięcia lepszej równowagi płci na stanowiskach kierowniczych, a w szczególności co najmniej 40-procentowej reprezentacji niedostatecznie reprezentowanej płci wśród dyrektorów niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na
giełdzie. Promowanie równości w procesach decyzyjnych wymaga również lepszej równowagi płci wśród dyrektorów wykonawczych głównych przedsiębiorstw giełdowych oraz wśród napływających kandydatów. W uzupełnieniu tych wysiłków należy gromadzić informacje,
podejmować działania na rzecz rozwiązania problemu nadmiernej reprezentacji mężczyzn na decyzyjnych stanowiskach w organizacjach
badawczych oraz wdrażać środki promujące równowagę płci w politycznych procesach decyzyjnych i w życiu publicznym, w tym w sporcie.
Za przykład posłużą administracje europejskie. Komisja obrała sobie za cel, że do końca 2019 r. kobiety będą stanowiły 40 % pracowników
kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla (zob. załącznik 3).
-- kontynuowanie wspierania przyjęcia do 2016 r. wniosku z 2012 r. dotyczącego dyrektywy w sprawie poprawy równowagi płci wśród
dyrektorów niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na giełdzie44, ścisłe monitorowanie transpozycji i wdrażania oraz wspieranie innych ukierunkowanych inicjatyw mających na celu poprawę równowagi płci w procesach decyzyjnych, w tym wytycznych dla
państw członkowskich (w toku);
-- kontynuowanie gromadzenia i rozpowszechniania danych dotyczących reprezentacji kobiet i mężczyzn na stanowiskach decyzyjnych
wysokiego szczebla przy ścisłej współpracy z Europejskim Instytutem ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (w toku);
-- rozważenie środków służących poprawie równowagi płci w zakresie podejmowania decyzji politycznych oraz dalsze zachęcanie państw
członkowskich i wspieranie działań organów krajowych promujących równowagę płci na stanowiskach związanych z podejmowaniem
decyzji politycznych i publicznych (2018 r.);
-- udzielenia państwom członkowskim wskazówek w zakresie wspólnego podejścia do realizacji celów ilościowych w odniesieniu do stanowisk decyzyjnych w dziedzinie badań (2016 r.);
-- osiągnięcie celu, w ramach którego do końca mandatu Komisji kobiety będą stanowiły w Komisji 40 % kadry kierowniczej wyższego
i średniego szczebla (w toku).
44Program prac Komisji na 2016 r., załącznik III, pozycja 3.
14
3.4.Zwalczanie przemocy ze względu na płeć oraz ochrona i wspieranie ofiar
Cele
Zwalczanie przemocy ze względu na płeć oraz ochrona i wspieranie ofiar będą nadal traktowane jako zadania priorytetowe. Wyeliminowanie tego rodzaju przemocy wymaga podjęcia większych wysiłków przez wszystkie podmioty, w tym państwa członkowskie, na rzecz
poprawy dostępności, jakości i wiarygodności danych, podnoszenia świadomości, zmiany postaw, zapobiegania takiej przemocy, zapewnienia ofiarom lepszego wsparcia i dostępu do sprawiedliwości oraz pełnej transpozycji i pełnego wdrożenia odpowiednich przepisów UE.
-- przystąpienie UE do Konwencji Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet i przemocy domowej zgodnie
z zakresem kompetencji UE i z uwzględnieniem skutków prawnych tego przystąpienia; następnie wdrożenie postanowień tej konwencji
i dalsze wspieranie osiągania postępów przez państwa członkowskie w zakresie jej ratyfikacji (2016 r.)45;
-- kontynuacja egzekwowania dyrektywy w sprawie praw ofiar i przepisów dotyczących europejskich nakazów ochrony, w szczególności
w celu zapewnienia dostępu do ochrony i wsparcia osobom narażonym na przemoc ze względu na płeć (w toku);
-- dalsza poprawa dostępności, jakości i wiarygodności danych dotyczących przemocy ze względu na płeć poprzez współpracę z Eurostatem46, Europejskim Instytutem ds. Równości Kobiet i Mężczyzn i Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej (w toku); kontynuowanie
gromadzenia porównywalnych danych dotyczących przemocy ze względu na płeć w sporcie za pośrednictwem szczegółowego badania
(2016 r.);
-- dalsze ukierunkowane działania mające na celu wyeliminowanie wszelkich form przemocy ze względu na płeć oraz podnoszenie poziomu świadomości (2017 r.);
-- kontynuacja promowania zmian w postawach i zachowaniu poprzez działania służące podnoszeniu świadomości, w tym odpowiednie
działania promujące Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Narządów Płciowych Kobiet (6 lutego) i Międzynarodowy
Dzień przeciw Przemocy wobec Kobiet (25 listopada) (w skali roku);
-- kontynuacja wdrażania środków określonych w komunikacie Położenie kresu okaleczaniu żeńskich narządów płciowych47 i stosowania
odpowiednich instrumentów w celu wykorzenienia praktyki okaleczania żeńskich narządów płciowych oraz czerpanie z tego doświadczenia w celu wyeliminowania innych szkodliwych praktyk; opracowanie internetowej platformy wiedzy na temat okaleczania żeńskich
narządów płciowych dla odpowiednich specjalistów (2016–2017); oraz
-- podejmowanie niezbędnych dalszych działań w związku ze sprawozdaniem oceniającym zachowanie przez państwa członkowskie zgodności z dyrektywą w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi (2016 r.) i zapewnienie zajęcia się aspektem płci w handlu ludźmi (w toku).
45http://ec.europa.eu/smart-regulation/roadmaps/docs/2015_just_010_istanbul_convention_en.pdf
46Na pewnym etapie takie działanie mogłoby wymagać uregulowań prawnych (regulacji statystycznych), w zależności od wyniku prac rozwojowych.
47C0M(2013) 833 final.
15
3.5. Promowanie równouprawnienia płci i praw kobiet na świecie
Cele
Ochrona i promowanie praw kobiet i dziewcząt oraz równouprawnienia płci stanowią polityczny priorytet w stosunkach zewnętrznych UE,
a UE usilnie dąży do odgrywania przewodniej roli w tym zakresie. Są to konieczne warunki wstępne zrównoważonego rozwoju sprzyjającego równemu traktowaniu i włączeniu społecznemu stanowiące same w sobie istotne wartości i cele. Stanowią one także warunek wstępny
pokoju i bezpieczeństwa na świecie i pomagają w zwalczaniu radykalizmu i ekstremizmu, które umniejszają rolę kobiet oraz naruszają ich
prawa i godność. UE jest nadal w pełni zaangażowana w promowanie, ochronę i wykonywanie wszystkich praw człowieka oraz w pełne
i skuteczne wdrażanie zobowiązań na rzecz praw kobiet na wszystkich forach międzynarodowych, w szczególności Konwencji w sprawie
likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet48 w ramach pekińskiej platformy działania ONZ49 i programu działań Międzynarodowej
Konferencji na temat Ludności i Rozwoju.
Prawa kobiet i dziewcząt, równouprawnienie płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt stanowią podstawę programu działań ONZ
na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 zarówno jako odrębny cel50, jak i zagadnienie przekrojowe zintegrowane z zadaniami
i wskaźnikami w ramach wszystkich celów w zakresie zrównoważonego rozwoju51. Kwestie te powinny rzutować w zasadniczy sposób na
stosowanie finansowych i niefinansowych środków wdrażania programu działań do roku 2030, a także określonych w nim mechanizmów
przeglądu, monitorowania i rozliczania. Z uwagi na to, że program działań ma ogólne zastosowanie do wszystkich państw, w tym do
państw członkowskich UE, konieczne jest zapewnienie spójności między polityką wewnętrzną a polityką zewnętrzną na wszystkich poziomach. W ramach procesu akcesyjnego należy również kontynuować przeprowadzanie oceny dotyczącej równouprawnienia płci i przyjęcia
wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie równouprawnienia płci.
Należy wdrożyć plan działania ustanowiony we wspólnym dokumencie roboczym służb Komisji pt. „Równość płci i wzmocnienie pozycji
kobiet: jak odmienić los dziewcząt i kobiet w kontekście stosunków zewnętrznych UE w latach 2016–2020?”52 (2016–2019) we współpracy
z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi i zgodnie z tymi nowymi ramami unijnych działań w zakresie równouprawnienia płci w kontekście stosunków zewnętrznych należy:
-- we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi orędować za promowaniem równouprawnienia
płci i praw kobiet w ramach wdrażania i monitorowania programu działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz
wdrażania pekińskiej platformy działania (w toku);
-- we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi promować równouprawnienie płci oraz promować
i chronić prawa dziewcząt i kobiet poprzez plan działania UE dotyczący praw człowieka i demokracji, kompleksowe podejście do wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 i 1820 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa oraz wytyczne UE z 2008 r. w sprawie
aktów przemocy wobec kobiet i dziewcząt (w toku);
48http://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/
49http://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/platform/
50Cel 5.
51https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld
52SWD(2015) 182 final, 21.9.2015; zatwierdzony przez Radę w dniu 26 października 2015 r.
16
-- kontynuować finansowanie i monitorowanie działań promujących równouprawnienie płci w ramach współpracy na rzecz rozwoju i współpracy sąsiedzkiej oraz pomocy humanitarnej, w tym poprzez systematyczne stosowanie wskaźników polityki równości płci OECD53 w ramach współpracy na rzecz rozwoju oraz wskaźnika równości płci i wieku54 w ramach wszelkich operacji humanitarnych finansowanych ze
środków unijnych, aby ocenić, czy zidentyfikowano i zaspokojono potrzeby mężczyzn i kobiet w każdym wieku oraz czy zidentyfikowano
i wyeliminowano trudności, z którymi się spotykają (w toku); oraz
-- kontynuować ścisłe monitorowanie i wspieranie zgodności działań państw kandydujących i potencjalnych państw kandydujących z kryteriami kopenhaskimi dotyczącymi członkostwa w UE w odniesieniu do praw człowieka, w tym równości kobiet i mężczyzn; kontynuować
wysiłki zmierzające do włączenia kwestii uwzględniania aspektu płci do wszystkich odpowiednich programów finansowanych za pośrednictwem Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI).
53http://www.oecd.org/investment/stats/37461060.pdf
54 http://ec.europa.eu/echo/files/policies/sectoral/gender_age_marker_toolkit.pdf
17
4. WŁĄCZENIE KWESTII RÓWNOUPRAWNIENIA
PŁCI DO WSZYSTKICH DZIAŁAŃ I STRATEGII
POLITYCZNYCH UE
Poza określonymi powyżej działaniami podstawowymi55 równouprawnienie płci będzie nadal promowane poprzez włączanie kwestii równouprawnienia płci do każdego aspektu interwencji UE (przygotowywania, opracowywania, wdrażania, monitorowania i oceny strategii
politycznych, środków prawnych i programów wydatków), tj. poprzez uwzględnianie aspektu płci56. Oznacza to ocenianie wpływu działań
UE zarówno na kobiety, jak i na mężczyzn oraz podejmowanie odpowiedzialności za wszelkie konieczne ponowne dostosowania, po to aby
kobiety i mężczyźni mieli takie same korzyści i aby nie utrwalano nierówności.
Uwzględnianie aspektu płci będzie kontynuowane poprzez włączanie aspektów równouprawnienia płci57 do ocen wpływu, zgodnie z zasadami lepszego stanowienia prawa.
Ponadto zespół ds. równość kobiet i mężczyzn złożony z przedstawicieli różnych służb (w ramach którego reprezentowane są wszystkie
służby Komisji i który spotka się co najmniej dwa razy do roku) będzie nadal monitorował włączanie kwestii równouprawnienia płci do
polityki, działań prawnych i działań w ramach programów wydatków, w tym kwestii budżetowych, w ramach wszystkich obszarów polityki
UE oraz będzie kierował tym włączaniem, a także rozważy opublikowanie sprawozdania dotyczącego uwzględniania aspektu płci
w kontekście Komisji w 2017 r. Sprawozdanie to będzie uzupełniało określone powyżej działania podstawowe poprzez przedstawienie
aspektów sektorowych, takich jak równouprawnienie płci w obszarach transportu, energii elektrycznej, kształcenia, zdrowia, opodatkowania,
rolnictwa, handlu, polityki regionalnej, gospodarki morskiej i ochrony środowiska.
55Niektóre z nich obejmują środki w zakresie uwzględniania aspektu płci w określonych obszarach polityki (np. zatrudnieniu, migracji, stosunkach zewnętrznych).
56Artykuł 8 TFUE: „We wszystkich swoich działaniach Unia zmierza do zniesienia nierówności oraz wspierania równości mężczyzn i kobiet”.
57Zob. w szczególności narzędzie 16 w zestawie narzędzi w zakresie lepszego stanowienia prawa: http://ec.europa.eu/smart-regulation/guidelines/docs/br_toolbox_en.pdf
18
5. FINANSOWANIE UE NA RZECZ WSPARCIA
RÓWNOUPRAWNIENIA PŁCI
Jeżeli konieczne są działania podstawowe i uwzględnianie aspektu płci, to konieczne jest również uruchomienie odpowiednich środków finansowych na szczeblu unijnym. Sporządzanie budżetu z uwzględnieniem aspektu płci58 nie jest praktyką systematycznie stosowaną w ramach
unijnego budżetu ogólnego59, ale w programach finansowania z budżetu ogólnego na lata 2014–2020 przewiduje się środki promowania
równouprawnienia płci i uwzględniania aspektu płci w szeregu kluczowych obszarów polityki, na przykład:
• europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, w szczególności Europejski Fundusz Społeczny i Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego,
są głównymi dźwigniami finansowymi promowania równości, np. w zakresie dostępu do zatrudnienia, systemu przebiegu i oceny kariery, godzenia życia zawodowego z rodzinnym, równego wynagrodzenia za pracę o równej wartości, integracji migrujących
kobiet na rynku pracy i inwestycji w zapewnianie infrastruktury w zakresie opieki nad dziećmi;
• projekty krajowe wspierające równą niezależność ekonomiczną, pokonywanie sztywnego podejścia do przypisywanych płciom
ról i stereotypów, a także podnoszenie świadomości w zakresie zróżnicowania emerytur ze względu na płeć oraz przyczyn
i konsekwencji tego zróżnicowania, będą współfinansowane w ramach programu „Prawa, równość i obywatelstwo”. W ramach tego
programu realizowane będą także inwestycje w zakresie zapobiegania i zwalczania przemocy wobec kobiet poprzez finansowanie
projektów wspierających ofiary przemocy, szkolenie odpowiednich specjalistów, podnoszenie świadomości i zapobieganie przemocy związanej ze szkodliwymi praktykami;
• za pośrednictwem wsparcia na rzecz bezpieczniejszej infrastruktury cyfrowych usług internetowych, finansowanego w ramach instrumentu
„Łącząc Europę” finansowane będą telefony zaufania w państwach członkowskich dla młodych ofiar cyberprzemocy (którymi dwa razy
częściej są dziewczęta niż chłopcy);
• przez następne siedem lat przydzielane będzie finansowanie na rzecz równouprawnienia płci oraz wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt za
pośrednictwem programu tematycznego dotyczącego globalnych dóbr publicznych i wyzwań w ramach Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju wspierającego współpracę zewnętrzną UE; oraz
• kwestie równouprawnienia płci są uwzględnione w programie Erasmus+, unijnym programie finansowania na rzecz kształcenia, szkolenia,
młodzieży i sportu (2014–2020).
W celu sprawdzenia skuteczności i efektywności finansowania na rzecz równouprawnienia płci stosowane będą mechanizmy przewidziane
w przepisach i odpowiednie komitety ds. programów, które będą między innymi służyły w stosownych przypadkach ocenie sprawozdań państw
członkowskich z wdrażania.
W załączniku 4 przedstawiono przegląd finansowania na poziomie UE w wysokości 6,17 mld EUR przydzielonego na realizację celów i założeń
przedmiotowego strategicznego zaangażowania.
Zgodnie z obowiązkami wynikającymi z Traktatu kwestia równouprawnienia płci zostanie uwzględniona w ramach przygotowywania generacji programów finansowania UE na okres po 2020 r.
58tj. ocena budżetu na podstawie aspektu płci, przy uwzględnieniu kwestii płci na wszystkich poziomach procedury budżetowej oraz przy restrukturyzacji dochodów i wydatków w celu promowania równouprawnienia płci.
59Należy zauważyć, że nie istnieje także żadna określona metoda sporządzania budżetu w odniesieniu do innych strategii politycznych, takich jak strategie w zakresie klimatu i różnorodności
biologicznej, którą można by uwzględnić.
19
6. WSPÓŁPRACA ZE WSZYSTKIMI PODMIOTAMI
Kontynuowana będzie ścisła współpraca z instytucjami i zainteresowanymi stronami działającymi w obszarze równouprawnienia płci
(państwami członkowskimi, Parlamentem Europejskim, Europejską Służbą Działań Zewnętrznych, partnerami społecznymi, organizacjami
społeczeństwa obywatelskiego, organami ds. równości, organizacjami międzynarodowymi i agencjami UE). Współpraca ta będzie miała
wiele form: od dwustronnych i wielostronnych wymian po zorganizowane dialogi.
Działania będą prowadzone zgodnie z obowiązującymi w państwach członkowskich krajowymi dokumentami strategicznymi dotyczącymi
obszaru równouprawnienia płci i postępami odnotowanymi w tym obszarze w poszczególnych państwach członkowskich, a wymiana
dobrych praktyk między państwami członkowskimi zostanie uproszczona za pośrednictwem programu wzajemnego uczenia się. Kontynuowana będzie także współpraca z państwami członkowskimi za pośrednictwem grupy wysokiego szczebla ds. uwzględniania aspektu płci.
Komitet Doradczy ds. Równości Szans dla Kobiet i Mężczyzn, w skład którego wchodzą reprezentanci państw członkowskich, partnerzy
społeczni i społeczeństwo obywatelskie, będzie nadal doradzał Komisji w sprawach związanych z inicjatywami strategicznymi i ustawodawczymi. Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn będzie nadal odgrywał ważną rolę w zakresie opracowywania i wymiany
wiarygodnych dowodów i danych w celu wsparcia kształtowania polityki opartego na dowodach, np. za pośrednictwem opracowanego
przez nią wskaźnika równouprawnienia płci60.
Zachęca się Parlament Europejski i Radę do aktywnego angażowania się w tę współpracę.
7. MONITOROWANIE I OCENA
Kontynuowane będzie regularne monitorowanie wdrażania powyższych działań. Postępy, w tym przykłady praktyki realizowanej w państwach członkowskich, będą zgłaszane co roku, między innymi w oparciu o cele i wskaźniki określone w załącznikach 1 i 2.
Z zastrzeżeniem wniosków sformułowanych w sprawozdaniu rocznym z 2017 r. w roku 2018 mogłyby zostać podjęte rozmowy na najwyższym szczeblu z udziałem Parlamentu Europejskiego, prezydencji Rady i kluczowych zainteresowanych stron, takich jak europejscy
partnerzy społeczni i społeczeństwo obywatelskie, mające na celu zrobienie śródokresowego bilansu, zidentyfikowanie wyzwań i omówienie sposobów dalszych działań.
60http://eige.europa.eu/rdc/eige-publications/gender-equality-index-2015-measuring-gender-equality- european-union-2005-2012-report.
20
Załącznik 1:
Cele, działania, odpowiedzialność i wskaźniki
1. Zwiększanie uczestnictwa kobiet w rynku pracy i równej niezależności ekonomicznej kobiet
i mężczyzn
Cele
-- realizacja celu UE, jakim jest osiągnięcie w 2020 r. wskaźnika zatrudnienia kobiet i mężczyzn wynoszącego 75 % oraz
wyeliminowanie różnic w poziomie zatrudnienia kobiet;
-- równiejszy podział czasu poświęconego obowiązkom opiekuńczym i domowym, poprawione możliwości w zakresie zachowania równowagi między obowiązkami opiekuńczymi a obowiązkami zawodowymi;
-- realizacja celów barcelońskich w zakresie opieki nad dziećmi i rozważenie dokładnego zastanowienia się wspólnie
z państwami członkowskimi nad możliwością podwyższenia wymagań w ramach tych celów i poszerzenia ich, aby objęły swoim zakresem opiekę nad innymi osobami na utrzymaniu;
-- promowanie przedsiębiorczości kobiet i równouprawnienia płci w sektorze badań;
-- lepsza integracja migrujących kobiet na rynku pracy.
21
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ HARMONOGRAM
Kontynuowanie działań na rzecz zwiększania uczestnictwa kobiet w rynku pracy
oraz łączenia życia zawodowego z rodzinnym, uzupełniona nową inicjatywą
mającą na celu sprostanie wyzwaniom w zakresie zachowania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, na które narażeni są pracujący rodzice
i opiekunowie:
--modernizacja ram prawnych UE: zapewnienie lepszego egzekwowania i w stosownych przypadkach przyjęcie przepisów w dziedzinach urlopu i elastycznych warunków pracy, w konsultacji z partnerami społecznymi, w celu zapewnienia rodzicom
i osobom wykonującymi obowiązki opiekuńcze lepszej równowagi między życiem
zawodowym a życiem prywatnym;*
--określenie szeroko zakrojonych ram politycznych wspierających uczestnictwo
rodziców w rynku pracy oraz bardziej wyrównane korzystanie z urlopu i elastycznych
warunków pracy, w tym rozważenie ewentualnej analizy porównawczej, ukierunkowanego stosowania narzędzi finansowych UE w celu wsparcia państw członkowskich
oraz podnoszenia świadomości;**
--kontynuowanie monitorowania i wspierania państw członkowskich w osiąganiu celów
barcelońskich w zakresie opieki nad dziećmi;*** uwzględnianie wyników konsultacji społecznych dotyczących zachowania równowagi między życiem zawodowym a życiem prywatnym, rozważenie przeprowadzenia konsultacji z państwami
członkowskimi i zainteresowanymi stronami, dotyczących podwyższenia wymagań
w ramach celów barcelońskich, oraz rozważenie możliwości zastosowania bardziej
kompleksowego podejścia obejmującego na przykład opiekę nad innymi osobami na
utrzymaniu, dostępność i jakość;**
--wspieranie państw członkowskich w ich staraniach zmierzających do zwiększenia
uczestnictwa kobiet w rynku pracy, ścisłe monitorowanie krajowych działań z zakresu
reform w ramach europejskiego semestru zgodnie z wytycznymi dotyczącymi zatrudnienia; w razie potrzeby wydawanie zaleceń dla poszczególnych państw;***
--dalsze wspieranie wysiłków przedsiębiorstw zmierzających do zwiększenia uczestnictwa kobiet w rynku pracy poprzez upraszczanie platform Karty różnorodności.****
Komisja:
DG ds. Sprawiedliwości / DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia
Społecznego
* 2016–2019
** 2016
*** w skali roku
**** w toku
Ocena dyrektywy w sprawie zabezpieczenia społecznego oraz podejmowanie
działań w następstwie jej wyników; sporządzenie sprawozdania z wdrażania
dyrektywy w sprawie osób prowadzących działalność na własny rachunek oraz
możliwych działań następczych
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
2016
Włączenie aspektu płci do realizacji Europejskiego programu w zakresie migracji
w celu eliminacji barier dla zatrudnienia i systemu przebiegu i oceny kariery
migrantek; wsparcie państw członkowskich w pełnym wykorzystaniu możliwości
oferowanych przez EFS w tym obszarze
Komisja: DG do Spraw
Wewnętrznych
2016–2019
22
DZIAŁANIA
Podnoszenie świadomości w celu promowania przedsiębiorczości kobiet, w tym
dzięki uruchomieniu platformy internetowej dla kobiet prowadzących działalność
gospodarczą*, utworzeniu europejskiej kobiecej sieci aniołów biznesu* i sieci
kobiecych centrów przedsiębiorczości internetowej**
Komisja:
DG ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu,
Przedsiębiorczości
i MŚP / DG ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści
i Technologii
*2016
**2016–2017
Promowanie zmian instytucjonalnych w organizacjach badawczych w celu
usunięcia barier dla równouprawnienia płci oraz angażowanie wszystkich takich
organizacji w realizację planów na rzecz równouprawnienia płci
Komisja: DG ds. Badań
Naukowych i Innowacji
2016–2017
WSKAŹNIKI
POZIOM BAZOWY: ŚREDNIA UE
(ROK)
Zróżnicowanie poziomu zatrudnienia ze względu na płeć (20–64 lat)
11,5 punktu procentowego (2014)
Zróżnicowanie poziomu zatrudnienia ze względu na płeć (20-64 lat) w ekwiwalentach
pełnego czasu pracy
Zróżnicowanie poziomu zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy wśród rodziców
ze względu na płeć
Czas spędzony w nieodpłatnej pracy związanej z opieką w ciągu tygodnia w podziale ze
względu na płeć61
Mężczyźni: 8,9 %;
kobiety: 26,4 % (2010)
Wymuszona praca w niepełnym wymiarze godzin spowodowana opieką nad dziećmi lub
niesprawnymi dorosłymi w podziale ze względu na płeć62
Mężczyźni: 4,2 %;
kobiety: 27,2 % (2014)
Dzieci pozostające pod opieką na podstawie formalnych ustaleń jako odsetek wszystkich
dzieci w grupie wiekowej (dzieci w przedziale 0–3 lat i od 3 lat do wieku, w którym zaczyna się obowiązek szkolny)
0–3 lat: 27 %
3–wiek szkolny: 82 %
(2013)
Odsetek ludności aktywnej zawodowo (50–64 lat) opiekującej się osobami starszymi lub
niepełnosprawnymi krewnymi co najmniej kilka dni w tygodniu w podziale na płeć63
Mężczyźni: 10 %;
kobiety: 17 % (2011)
Różnice we wskaźniku zatrudnienia ze względu na płeć wśród obywateli państw trzecich
19,5 % (2014)
Różnice we wskaźniku zatrudnienia ze względu na płeć wśród nowych obywateli państw
trzecich
22,3 % (2014)
Odsetek organizacji prowadzących badania, które przyjęły programy równości płci64
36 % (2014)
61 Eurofound.
62 Eurostat („Główny powód zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy – podział według płci i wieku (%)” [lfsa_epgar]).
63 Eurofound.
64 SHE figures, broszura z 2015 r., na podstawie badania europejskiej przestrzeni badawczej z 2014 r. (PCountry, P17, P36) https://ec.europa.eu/research/swafs/pdf/pub_gender_equality/she_
figures_2015-leaflet‑web.pdf
23
2. Zmniejszanie zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć, a tym
samym zwalczanie ubóstwa wśród kobiet
Cele
-- kontynuacja zmniejszania utrzymującego się zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć,
a tym samym ograniczania nierównego dostępu kobiet i mężczyzn do środków finansowych;
-- znaczące ograniczenie zróżnicowania sytuacji kobiet i mężczyzn w sektorach gospodarki i zawodach;
-- zwiększenie ogólnej liczby godzin pracy kobiet; zapewnienie skutecznego wdrożenia przepisów dotyczących równego
wynagrodzenia;
-- usuwanie barier w dostępie grup szczególnie wrażliwych, takich jak migrantek i osób samotne wychowujących dzieci,
do rynku pracy;
-- rozwiązywanie kwestii dotyczących przyczyn i konsekwencji zróżnicowania emerytur ze względu na płeć.
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Dalsze usprawnianie wdrażania i egzekwowania zasady równości wynagrodzeń Komisja: DG ds.
w wyniku dokonania oceny dyrektywy 2006/54/WE65 oraz rozważenie między
Sprawiedliwości
innymi:
--zwiększenia przejrzystości płac na podstawie sprawozdania, które ma zostać
sporządzone, w sprawie działań podjętych przez państwa członkowskie na rzecz
wdrożenia zalecenia Komisji66;
--wpływu aktualnego orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości dotyczącego użycia płci
jako czynnika aktuarialnego wpływającego na emerytury ustawowe oraz prywatne
umowy ubezpieczenia na sektor emerytur zakładowych, którego skutkiem może być
zapobieżenie niższym emeryturom dla kobiet na podstawie ich dłuższego średniego
trwania życia;
--sankcji służących zwiększeniu odstraszającego efektu zakazu dyskryminacji płacowej; oraz
--skutecznego i efektywnego funkcjonowania organów ds. równości w celu ułatwienia
dostępu do wymiaru sprawiedliwości dla ofiar dyskryminacji.
2016–2017
Dalsze wsparcie wysiłków państw członkowskich zmierzających do zapewnienia
równości wynagrodzenia oraz zwalczenia przyczyn zróżnicowania wynagrodzenia, zarobków i emerytur ze względu na płeć; zastosowanie europejskiego
semestru (w skali roku)
w skali roku
Komisja: DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia
Społecznego / DG ds.
Sprawiedliwości
65 Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy
(wersja przeredagowana).
66 C(2014) 1405 final.
24
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Kontynuacja obchodzenia Dnia Równej Płacy przez prowadzenie ogólnoeuropejskich działań informacyjnych obejmujących wszystkie państwa członkowskie;
podnoszenie poziomu świadomości powiązań między wynagrodzeniem, zarobkami i uprawnieniami emerytalno‑rentownymi w starszym wieku
Komisja: DG ds. Sprawiedliwości / DG ds.
Komunikacji
w skali roku
Współpraca z organami ds. równości i wspieranie przedsiębiorstw w ich
wysiłkach na rzecz zapewnienia równego wynagrodzenia przez upraszczanie
platform Kart różnorodności
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
w toku
Rozważenie wprowadzenia dodatkowych środków w celu poprawy równowagi płci w sektorach gospodarki i zawodach; zastosowanie wielkiej koalicji na
rzecz cyfrowych miejsc pracy w celu wsparcia środków służących zwiększeniu
umiejętności cyfrowych kobiet i dziewcząt i promowaniu zatrudnienia kobiet
w sektorze ICT* oraz podnoszenie
poziomu świadomości w kwestiach szkoleń edukacyjnych i zawodowych ... **
Komisja:
DG ds. Sieci Komunikacyjnych, Treści
i Technologii / DG ds.
Edukacji i Kultury / DG
ds. Zatrudnienia, Spraw
Społecznych i Włączenia Społecznego / DG
ds. Badań Naukowych
i Innowacji / DG ds.
Sprawiedliwości / DG ds.
Mobilności i Transportu
*2016–2017
**2018–2019
Promowanie równouprawnienia płci na wszystkich poziomach kształcenia i w
ramach wszystkich typów kształcenia, w tym w odniesieniu do wyboru kierunku
studiów i kariery zawodowej w zależności od płci, przy zastosowaniu odpowiednio narzędzi koordynacji polityki i instrumentów finansowania zgodnie z priorytetami określonymi w ramach programu „Kształcenie i szkolenie 2020”.
Komisja: DG ds. Edukacji i Kultury / DG ds.
Zatrudnienia, Spraw
Społecznych i Włączenia
Społecznego
2016–2019
Ciągłe opracowywanie we współpracy z państwami członkowskimi kompleksowego zestawu środków67 w celu wyeliminowania szeregu przyczyn zróżnicowania emerytur ze względu na płeć, w tym opracowanie wskaźnika do celów
pomiarów i monitorowania tych przyczyn oraz środków łagodzących czynniki
związane z płcią, np. w odniesieniu do opieki
Komisja: DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia
Społecznego / DG ds.
Sprawiedliwości
2016–2017
67 Na podstawie konkluzji Rady EPSCO z czerwca 2015 r.
25
WSKAŹNIKI
ŚREDNIA UE (ROK)
Zróżnicowanie wynagrodzenia ze względu na płeć
16,5 % (2013)
Ogólne zróżnicowanie zarobków ze względu na płeć
41,1 % (2012)
Segregacja płciowa w sektorach gospodarki i zawodach
Sektory: 18,9 %; zawody: 26,9 % (2014)
Zróżnicowanie emerytur ze względu na płeć
40,2 % (2012)69
Zróżnicowanie uprawnień emerytalnych ze względu na płeć
6,8 % (2012)70
Ubóstwo pracujących kobiet i mężczyzn
Mężczyźni: 9,3 %; kobiety: 8,4 % (2014)
Wskaźnik zagrożenia ubóstwem i wykluczenie społeczne w starszym wieku (65+)
Mężczyźni: 11,4 %; kobiety:
15,6 % (2014)
Rodzice samotnie wychowujący dzieci zagrożeni ubóstwem lub wykluczeniem
społecznym
49,9 % (2013)
68
68 W tym analiza odsetka kobiet pracujących w różnych sektorach.
69 W odniesieniu do emerytów w wieku 65–79, źródło: Sprawozdanie nt. adekwatności emerytur (2015) Komitetu Ochrony Socjalnej i Komisji Europejskiej.
70 W przypadku osób w wieku 65–79, źródło: Sprawozdanie nt. adekwatności emerytur (2015) Komitetu Ochrony Socjalnej i Komisji Europejskiej.
26
3. Promowanie równości kobiet i mężczyzn w procesach decyzyjnych
Cele
-- Dalsze starania w zakresie poprawy równowagi płci na stanowiskach kierowniczych, w szczególności wśród dyrektorów
niewykonawczych spółek, których akcje są notowane na giełdzie (co najmniej 40 % niedostatecznie reprezentowanej
płci);
-- poprawa równowagi płci wśród dyrektorów wykonawczych głównych przedsiębiorstw giełdowych oraz wśród napływających kandydatów;
-- poprawa gromadzenia danych i równowagi płci na stanowiskach decyzyjnych w organizacjach badawczych;
-- poprawa równowagi płci w zakresie podejmowania decyzji politycznych i w życiu publicznym, w tym w sporcie;
-- osiągnięcie celu, jakim jest obejmowanie stanowisk kierowniczych wyższego i średniego szczebla w Komisji przez 40 %
kobiet do końca 2019 r.
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Kontynuacja wspierania przyjęcia do 2016 r. wniosku z 2012 r. dotyczącego dyrektywy w sprawie poprawy równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych
spółek, których akcje są notowane na giełdzie71; ścisłe monitorowanie jego transpozycji i wdrażania; wspieranie innych ukierunkowanych inicjatyw mających na celu
poprawę równowagi płci w procesach decyzyjnych, w tym wytyczne dla państw
członkowskich
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
w toku
Kontynuacja gromadzenia i rozpowszechniania dalszych danych dotyczących reprezentacji kobiet i mężczyzna na stanowiskach decyzyjnych wysokiego szczebla przy
ścisłej współpracy z Europejskim Instytutem ds. Równości Kobiet i Mężczyzn
Komisja: DG ds. Spra- w toku
wiedliwości, Europejski
Instytut ds. Równości
Kobiet i Mężczyzn
Rozważenie środków służących poprawie równowagi płci w zakresie podejmowania
decyzji politycznych oraz dalsze zachęcanie państw członkowskich i wspieranie działań organów krajowych promujących równowagę płci na stanowiskach związanych
z podejmowaniem decyzji politycznych i publicznych
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
2018
Udzielenie państwom członkowskim wskazówek w zakresie wspólnego podejścia do
realizacji celów ilościowych w odniesieniu do stanowisk decyzyjnych w dziedzinie
badań
Komisja: DG ds. Badań
Naukowych i Innowacji
2016
71 Zob. Program prac Komisji na 2016 r.
27
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Osiągnięcie celu, w ramach którego do końca mandatu Komisji kobiety będą stanowiły w Komisji 40 % kadry kierowniczej wyższego i średniego szczebla
Komisja: DG ds.
Zasobów Ludzkich
i Bezpieczeństwa
w toku
WSKAŹNIKI
ŚREDNIA UE (ROK)
Odsetek kobiet wśród członków organu decyzyjnego najwyższego stopnia w najwięk- 21,2 % (kwiecień 2015 r.)
szych spółkach zarejestrowanych w kraju i notowanych na giełdzie krajowej
Odsetek kobiet wśród prezesów i dyrektorów generalnych w największych spółkach
zarejestrowanych w kraju i notowanych na giełdzie krajowej
Prezesi: 7,1 %, dyrektorzy generalni:
3,6 % (kwiecień 2015)
Odsetek kobiet wśród członków wykonawczych i niewykonawczych dwóch organów
decyzyjnego najwyższego stopnia największych spółek zarejestrowanych w kraju
i notowanych na giełdzie krajowej
Dyrektorzy niewykonawczy: 22,5 %,
kadra kierownicza wysokiego szczebla:
13,7 %
(kwiecień 2015)
Odsetek kobiet na stanowisku kierownika instytucji szkolnictwa wyższego72
15,5 % (2010)
Odsetek kobiet w pojedynczych/niższych izbach parlamentów krajowych/federalnych
i w Parlamencie Europejskim
29 % (maj 2015), Parlament Europejski:
37 %
Odsetek kobiet wśród członków rządów krajowych/federalnych i Komisji Europejskiej
27 % (maj 2015), Komisja Europejska:
32 %
Odsetek kobiet w Komisji na stanowiskach kierowniczych wyższego/średniego
szczebla73
28 %/32 % (luty 2015)
72 SHE figures 2012.
73 DG ds. Zasobów Ludzkich i Bezpieczeństwa
28
4. Zwalczanie przemocy ze względu na płeć oraz ochrona jej ofiar i ich wspieranie;
Cele
-- zwalczanie przemocy ze względu na płeć; ochrona i wspieranie ofiar;
-- poprawa dostępności, jakości i wiarygodności danych;
-- podnoszenie poziomu świadomości, promowanie zmiany nastawienia i sprzyjanie działaniom zapobiegawczym;
-- poprawa wsparcia ofiar i dostępu do wymiaru sprawiedliwości;
-- eliminacja okaleczania żeńskich narządów płciowych.
DZIAŁANIA
Przystąpienie UE do Konwencji Rady Europy w sprawie zapobiegania i zwalczania
przemocy wobec kobiet i przemocy domowej zgodnie z zakresem kompetencji UE
i z uwzględnieniem skutków prawnych tego przystąpienia; następnie wdrożenie
postanowień tej konwencji; dalsze zachęcanie państw członkowskich do prowadzenia prac nad ratyfikacją;
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
2016
Kontynuacja egzekwowania dyrektywy w sprawie praw ofiar i przepisów dotyczących europejskich nakazów ochrony, w szczególności w celu zapewnienia dostępu
osobom narażonym na przemoc ze względu na płeć do ochrony i wsparcia
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
w toku
Dalsza poprawa dostępności, jakości i wiarygodności danych dotyczących przemocy ze względu na płeć dzięki współpracy z Eurostatem, Europejskim Instytutem
ds. Równości Kobiet i Mężczyzn i Agencją Praw Podstawowych Unii Europejskiej;
a także kontynuacja gromadzenia porównywalnych danych dotyczących przemocy
ze względu na płeć w sporcie za pośrednictwem szczegółowego badania*
Komisja:
DG ds. Sprawiedliwości
/ Eurostat, Europejski
Instytut ds. Równości
Kobiet i Mężczyzn,
Agencja Praw Podstawowych Unii Europejskiej *DG ds. Edukacji
i Kultury
w toku * 2016
Dalsze ukierunkowane działania mające na celu wyeliminowanie wszelkich form
przemocy ze względu na płeć oraz podnoszenie poziomu świadomości
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
2017
29
DZIAŁANIA
Kontynuacja promowania zmian w postawach i zachowaniu poprzez działania służące podnoszeniu świadomości, w tym odpowiednie działania promujące Międzynarodowy Dzień Zerowej Tolerancji dla Okaleczania Narządów Płciowych Kobiet (6
lutego) i Międzynarodowy Dzień przeciw Przemocy wobec Kobiet (25 listopada)
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
w skali roku
Kontynuacja wdrażania środków określonych w komunikacie Położenie kresu
Komisja: DG ds.
okaleczaniu żeńskich narządów płciowych; stosowanie odpowiednich instrumentów Sprawiedliwości
w celu wykorzenienia praktyki okaleczania żeńskich narządów płciowych; wykorzystanie związanych z tym doświadczeń do wyeliminowania innych szkodliwych
praktyk; opracowanie internetowej platformy wiedzy na temat okaleczania żeńskich
narządów płciowych dla odpowiednich specjalistów
2016–2017
Podejmowanie niezbędnych dalszych działań w związku ze sprawozdaniem oceniającym zachowanie przez państwa członkowskie zgodności z dyrektywą w sprawie
zapobiegania handlowi ludźmi*; zapewnienie zajęcia się aspektem płci w handlu
ludźmi**
*2016 **w toku
Komisja:
DG do Spraw Wewnętrznych / Komisja:
DG ds. Sprawiedliwości
WSKAŹNIKI
ŚREDNIA UE (ROK)
Odsetek kobiet, które doświadczyły przemocy fizycznej lub seksualnej
33 % (marzec 2014)
Odsetek kobiet, które doświadczyły przemocy fizycznej lub seksualnej ze strony
partnera
22 % (marzec 2014)
Odsetek kobiet, które doświadczyły przemocy psychicznej ze strony partnera
43 % (marzec 2014)
Odsetek kobiet, które były molestowane seksualnie
55 % (marzec 2014)
30
5. Promowanie równouprawnienia płci i praw kobiet na świecie
Cele
-- promowanie, ochrona i przestrzeganie wszystkich praw człowieka; pełne i skuteczne wdrażanie obowiązków i zobowiązań na rzecz praw kobiet na wszystkich forach międzynarodowych, w szczególności Konwencji ONZ w sprawie likwidacji
wszelkich form dyskryminacji kobiet w ramach pekińskiej platformy działania i programu działań Międzynarodowej
Konferencji na temat Ludności i Rozwoju;
-- zapewnienie, aby prawa kobiet i dziewcząt, równouprawnienie płci i wzmocnienie pozycji kobiet i dziewcząt stanowiły
kluczowy element finansowych i niefinansowych środków wdrażania, a także mechanizmów przeglądu, monitorowania
i rozliczania programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030;
-- zapewnienie, aby w ramach procesu akcesyjnego przeprowadzono ocenę dotyczącą równouprawnienia płci i przyjęcia
wspólnotowego dorobku prawnego w zakresie równouprawnienia płci.
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Należy wdrożyć plan działania ustanowiony we wspólnym dokumencie
roboczym służb Komisji pt. Równość płci i wzmocnienie pozycji kobiet:
zmiana życia dziewcząt i kobiet w kontekście stosunków zewnętrznych UE
w latach 2016–2020?74 we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi; zgodnie z tymi nowymi ramami
należy:
Komisja:
DG ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju / DG ds. Pomocy
Humanitarnej i Ochrony Ludności
/ DG ds. Polityki Sąsiedztwa i Negocjacji w sprawie Rozszerzenia /
Służba ds. Instrumentów Polityki
Zagranicznej
Europejska Służba Działań
Zewnętrznych
2016–2019
--we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami
członkowskimi orędować za promowaniem równouprawnienia płci i praw
kobiet w ramach wdrażania i monitorowania programu działań na rzecz
zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz wdrażania pekińskiej platformy
działania;
Komisja: DG ds. Współpracy Międzynarodowej i Rozwoju; Europejska Służba Działań Zewnętrznych
w toku
74 SWD(2015) 182 final, 21.9.2015; zatwierdzony przez Radę w dniu 26 października 2015 r.
31
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
--we współpracy z Europejską Służbą Działań Zewnętrznych i państwami członkowskimi promowanie równouprawnienia płci oraz promowanie
i ochrona praw dziewcząt i kobiet w oparciu o plan działania UE dotyczący
praw człowieka i demokracji, kompleksowe podejście do wdrożenie rezolucji
Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 i 1820 na poziomie UE oraz wytyczne UE
w sprawie aktów przemocy wobec kobiet i dziewcząt;
Komisja:
Humanitarnej i Ochrony Ludności; Europejska Służba Działań
Zewnętrznych
w toku
--dalsze finansowanie i monitorowanie działań promujących równouprawnienie
płci w ramach współpracy na rzecz rozwoju i współpracy sąsiedzkiej oraz
pomocy humanitarnej, w tym poprzez systematyczne stosowanie wskaźników polityki równości płci OECD w ramach współpracy na rzecz rozwoju oraz
wskaźników równości płci i wieku we wszystkich działaniach humanitarnych finansowanych przez UE, aby ocenić, czy określono i zaspokojono
wszystkie potrzeby i zlikwidowano zagrożenia dla mężczyzn i kobiet
w każdym wieku;
Komisja:
Humanitarnej i Ochrony Ludności
w toku
--dalsze ścisłe monitorowanie i wspieranie zgodności działań państw kandydujących i potencjalnych państw kandydujących z kryteriami kopenhaskimi
dotyczącymi członkostwa w UE w odniesieniu do praw człowieka, w tym
równości kobiet i mężczyzn; kontynuacja wysiłków na rzecz włączenia
kwestii uwzględniania aspektu płci do wszystkich odpowiednich programów
finansowanych za pośrednictwem Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA)
i Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa (ENI).
Komisja: DG ds. Polityki Sąsiedztwa i Negocjacji w sprawie
Rozszerzenia
w toku
32
Wskaźniki (por. cel 5 określony w programie działań ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju do roku 2030)
Zaprzestanie wszystkich form dyskryminacji wobec wszystkich kobiet i dziewcząt na całym świecie
Wyeliminowanie wszelkich form przemocy wobec wszystkich kobiet i dziewcząt w sferze publicznej i prywatnej, w tym handlu
ludźmi i seksualnego wykorzystywania lub innych rodzajów wykorzystywania
Wyeliminowanie wszelkich szkodliwych praktyk, takich jak małżeństwo dzieci, wczesne małżeństwo i wymuszone małżeństwo
oraz okaleczanie żeńskich narządów płciowych
Uznanie i docenienie nieodpłatnej opieki i prac domowych poprzez zapewnienie usług publicznych, infrastruktury oraz polityki
ochrony socjalnej oraz promowanie podziału odpowiedzialności w gospodarstwie domowym oraz rodzinie jako praktyki właściwej z punktu widzenia państwa
Zapewnienie pełnego i skutecznego uczestnictwa kobiet oraz równości szans w zakresie obejmowania stanowisk przywódczych
na wszystkich szczeblach procesu decyzyjnego w życiu politycznym, gospodarczym i publicznym
Zapewnienie powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz praw reprodukcyjnych zgodnie z ustaleniami programu działań Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności i Rozwoju, pekińskiej
platformy działania oraz dokumentów końcowych ich konferencji przeglądowych
--podjęcie reform na rzecz nadania kobietom równych praw do zasobów gospodarczych oraz dostępu do własności gruntów i innych form
własności, usług finansowych, dziedziczenia i zasobów naturalnych oraz kontroli nad nimi zgodnie z prawem krajowym;
--zwiększenie wykorzystania technologii prorozwojowych, w szczególności technologii informacyjno‑komunikacyjnych, w celu promowania
wzmocnienia pozycji kobiet;
--przyjęcie i udoskonalenie stabilnej polityki oraz możliwego do egzekwowania ustawodawstwa na rzecz promowania równouprawnienia
płci oraz wzmocnienia pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt na wszystkich szczeblach
33
6. Uwzględnianie aspektu płci, finansowanie równouprawnienia płci i współpraca ze wszystkimi
podmiotami
Cele
-- dalsze włączanie kwestii równouprawnienia płci do każdego aspektu interwencji UE (skuteczne uwzględnianie aspektu
płci);
-- dalsze zapewnianie skutecznego i efektywnego finansowania równouprawnienia płci na poziomie UE;
-- ścisła współpraca ze wszystkimi zainteresowanymi stronami działającymi na rzecz równouprawnienia płci.
DZIAŁANIA
ODPOWIEDZIALNOŚĆ
HARMONOGRAM
Kontynuacja udzielania wskazówek i ścisłej współpracy między służbami Komisji
w zakresie kwestii dotyczących równouprawnienia płci za pośrednictwem międzyresortowej grupy ds. równości kobiet i mężczyzn
Komisja: DG ds. Sprawiedliwości / wszystkie DG
w toku
Rozważenie wydania sprawozdania w sprawie uwzględniania aspektu płci w Komisji
2017
Dalsze zapewnianie finansowania równouprawnienia płci w ramach odpowiednich
programów UE
Komisja: finansujące
dyrekcje generalne
2017–2019
Uwzględnianie kwestii równouprawnienia płci w pracach nad przygotowaniem generacji unijnych programów finansowania po 2020 r.
Komisja: finansujące
dyrekcje generalne
2017–2019
Stosowanie się do krajowych dokumentów strategicznych i zmian w obszarze równo- Komisja: DG ds.
uprawnienia płci
Sprawiedliwości
2017
Dalsze upraszczanie wymiany dobrych praktyk między państwami członkowskimi
przez program wzajemnego uczenia się
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
trzy razy w roku
Organizowanie regularnych posiedzeń grupy wysokiego szczebla ds. uwzględniania
aspektu płci i Komitetu Doradczego ds. Równości Szans dla Kobiet i Mężczyzn
Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
dwa razy w roku
Dalsze wydawanie sprawozdania z postępów w zakresie równouprawnienia płci w UE Komisja: DG ds.
Sprawiedliwości
rocznie
Opracowanie wewnętrznych sprawozdań dotyczących realizacji działań
rocznie
34
WSKAŹNIKI
Opublikowane sprawozdanie w sprawie uwzględniania aspektu płci
Regulacje odpowiednich przyszłych programów finansowania
Przeprowadzona analizy krajowych dokumentów strategicznych
Liczba przeprowadzonych wymian dobrych praktyk
Liczba zorganizowanych posiedzeń
Opublikowane sprawozdania z postępów
Sporządzone sprawozdania z wdrożenia
35
Załącznik 2:
Wybrane cele
1. Cele na poziomie UE
Strategiczne zaangażowanie na rzecz równouprawnienia płci na lata 2016–2019 przyczyni się do osiągnięcia następujących celów:
CELE
ŹRÓDŁO
Zróżnicowanie poziomu zatrudnienia ze względu na płeć
(20-64 lat) na poziomie 0 %
Strategia „Europa 2020”: zatrudnienie docelowe 75 % zarówno
w odniesieniu do kobiet, jak i do mężczyzn
Świadczenie usług opieki na rzecz 33 % dzieci poniżej 3 roku
życia oraz 90 % dzieci w wieku od 3 lat do wieku, w którym
zaczyna się obowiązek szkolny
Cele określone przez Radę Europejską w Barcelonie w 2002 r.
i ponownie zatwierdzone przez europejski pakt na rzecz równości płci na lata 2011–202075
40 % niedostatecznie reprezentowanej płci na stanowisku
niewykonawczego członka zarządu w spółkach giełdowych
(z wyjątkiem MŚP)
Wniosek z listopada 2012 r. dotyczący dyrektywy w sprawie
poprawy równowagi płci wśród dyrektorów niewykonawczych
spółek, których akcje są notowane na giełdzie
75 https://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/lsa/119628.pdf
36
2. Cele uzgodnione na poziomie międzynarodowym
W dniach 25–27 września 2015 r. państwa członkowskie ONZ przyjęły nowy, ambitny program działań na okres po 2015 r.76, którego celem
jest wyeliminowanie ubóstwa do 2030 r. i promowanie wspólnego dobrobytu gospodarczego, rozwoju społecznego i ochrony środowiska we
wszystkich państwach. Program ten opiera się na 17 celach, w tym na odrębnym celu dotyczącym równouprawnienia płci i wzmocnienia
pozycji kobiet i dziewcząt, wraz ze szczegółowymi celami i wskaźnikami oraz celami uwzględniającymi aspekt płci w innych obszarach.
Ponieważ program był przedmiotem negocjacji, w których udział brali wszyscy członkowie ONZ, w tym UE i jej państwa
członkowskie, i obowiązuje wszystkich przez kolejne 15 lat, to strategiczne zaangażowanie przyczyni się do osiągnięcia
celów uwzględniających aspekt płci, a w szczególności następujących celów w ramach celu 5:
5.1 zaprzestanie wszystkich form dyskryminacji wobec wszystkich kobiet i dziewcząt na całym świecie;
5.2wyeliminowanie wszelkich form przemocy wobec wszystkich kobiet i dziewcząt w sferze publicznej i prywatnej, w tym
handlu ludźmi i seksualnego wykorzystywania lub innych rodzajów wykorzystywania;
5.3wyeliminowanie wszelkich szkodliwych praktyk, takich jak małżeństwo dzieci, wczesne małżeństwo i wymuszone
małżeństwo oraz okaleczanie żeńskich narządów płciowych
5.4uznanie i docenienie nieodpłatnej opieki i prac domowych poprzez zapewnienie usług publicznych, infrastruktury oraz
polityki ochrony socjalnej oraz promowanie podziału odpowiedzialności w gospodarstwie domowym oraz rodzinie
jako praktyki właściwej z punktu widzenia państwa;
5.5zapewnienie pełnego i skutecznego uczestnictwa kobiet oraz równości szans w zakresie obejmowania stanowisk
przywódczych na wszystkich szczeblach procesu decyzyjnego w życiu politycznym, gospodarczym i publicznym;
5.6zapewnienie powszechnego dostępu do opieki zdrowotnej w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz
praw reprodukcyjnych zgodnie z ustaleniami programu działań Międzynarodowej Konferencji na temat Ludności
i Rozwoju, pekińskiej platformy działania oraz dokumentów końcowych ich konferencji przeglądowych;
5.apodjęcie reform w celu nadania kobietom równych praw do zasobów gospodarczych oraz dostępu do własności gruntów i innych form własności, usług finansowych, dziedziczenia i zasobów naturalnych oraz kontroli nad nimi zgodnie
z prawem krajowym;
5.bpoprawa wykorzystania technologii prorozwojowych, w szczególności technologii informacyjno‑komunikacyjnych,
w zakresie promowania wzmocnienia pozycji kobiet;
5.cprzyjęcie i udoskonalenie stabilnej polityki oraz możliwego do egzekwowania ustawodawstwa na rzecz promowania
równouprawnienia płci oraz wzmocnienia pozycji wszystkich kobiet i dziewcząt na wszystkich szczeblach.
76 https://sustainabledevelopment.un.org/post2015/transformingourworld
37
Załącznik 3:
Włączenie kwestii równouprawnienia płci do
wszystkich praktyk i strategii politycznych
dotyczących zasobów ludzkich w Komisji Europejskiej
Pojęcie różnorodności obejmuje rozmaite cechy personelu pod względem umiejętności, kompetencji, atrybutów, osobowości i wiedzy, również w Komisji. W związku z tym zarządzanie różnorodnością będzie miało strategiczne znaczenie dla instytucji i będzie cieszyć się silnym
poparciem politycznym. W tym kontekście szczególny nacisk położony zostanie na obowiązek wyższej kadry kierowniczej w zakresie uzyskania wyników na tym szczeblu.
Pod uwagę wzięte zostaną trzy obszary priorytetowe:
• sprzyjanie włączeniu społecznemu i ukierunkowane na wyniki środowisko pracy przynoszące korzyść całemu personelowi;
• osiągnięcie 40-procentowego udziału kobiet w kadrze kierowniczej wyższego i średniego szczebla przed końcem kadencji; oraz
• osiągnięcie doskonałości pod względem przyciągania i utrzymania personelu z niepełnosprawnością.
Środowisko pracy Komisji musi być ukierunkowane na wyniki, aby personel mógł niezależnie organizować swoją pracę i zarządzać zależnością między pracą a innymi działaniami (równowaga między życiem zawodowym a życiem prywatnym). Można podjąć szereg inicjatyw
komunikacyjnych oraz stworzyć ramy uczenia się i rozwoju na rzecz zapoczątkowania i utrwalenia zmian prowadzących do takiego przekształcenia miejsca pracy, aby faktycznie sprzyjało włączeniu społecznemu.
38
Załącznik 4:
Unijne programy finansowania na lata 2014–2020
przyczyniające się do osiągania celów i założeń tego
strategicznego zaangażowania
Szereg unijnych programów finansowania na lata 2014–2020 umożliwia propagowanie równouprawnienia płci oraz uwzględniania aspektu płci; należą do nich:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne;
Fundusze Azylu, Migracji i Integracji;
program „Prawa, równość i obywatelstwo”;
„Horyzont 2020” - program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji;
Erasmus + (unijny program na rzecz kształcenia, szkolenia, młodzieży i sportu);
instrument „Łącząc Europę” (unijny program na rzecz współfinansowania projektów dotyczących sieci transeuropejskiej);
Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju;
Europejski Instrument Sąsiedztwa;
Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka oraz
program na rzecz zatrudnienia i innowacji społecznych.
Orientacyjne finansowanie na rzecz równouprawnienia płci można zapewnić w odniesieniu do programów, które uwzględniają założenie
dotyczące równouprawnienia płci oraz w których wykorzystuje się wskaźniki równouprawnienia płci umożliwiającyce określenie przydzielanych kwot.
Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne
Europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne na lata 2014–2020, a w szczególności Europejski Fundusz Społeczny (EFS) i Europejski
Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), stanowią główne dźwignie finansowe służące do propagowania równości kobiet i mężczyzn. Na
podstawie programów operacyjnych uzgodnionych między państwami członkowskimi a Komisją szacuje się, że w latach 2014–2020 około
5,85 mld EUR zostanie przeznaczonych na promowanie równouprawnienia płci.
W wydatkach EFS na lata 2014–2020 zaplanowano przeznaczenie około 4,6 mld EUR na rzecz równouprawnienia płci, z czego 1,6 mld EUR
w ramach wybranego przez 12 państw członkowskich priorytetu inwestycyjnego w zakresie „równości kobiet i mężczyzn we wszystkich
dziedzinach, w tym pod względem dostępu do zatrudnienia, rozwoju kariery zawodowej, godzenia życia zawodowego i prywatnego, a także
promowania równego wynagrodzenia za taką sama pracę”77.,
77 AT, CZ, DE, ES, FI, GR, HU, IT, PL, PT, SK i UK.
39
Planuje się przeznaczenie około 1,25 mld EUR w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na rzecz inwestycji w infrastrukturę związaną z zapewnieniem opieki nad dziećmi.
Program „Prawa, równość i obywatelstwo”
Około 440 mln EUR zostało przydzielone na rzecz programu „Prawa, równość i obywatelstwo” (PRO), w ramach którego wyróżnia się dziewięć celów szczegółowych, w tym jeden związany z równouprawnieniem płci i jeden związany z zapobieganiem i zwalczaniem przemocy
wobec kobiet, dzieci i osób młodych oraz ochroną ofiar i grup podwyższonego ryzyka. Na dwa wspomniane cele przeznaczone zostanie
około 35 % funduszy programu.
Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju
Spośród innych działań docelowych 100 mln EUR zostanie przeznaczonych na poprawę jakości życia dziewcząt i kobiet za pośrednictwem specjalnego tematycznego programu dotyczącego globalnych dóbr publicznych i wyzwań na lata 2014–2020. Z tej
kwoty przeznaczono 70 mln EUR na linię budżetową dotyczącą „równości płci oraz wzmacniania pozycji kobiet i dziewcząt”, a 30 mln EUR
przeznaczono na linię budżetową „dobre warunki życia dzieci”, z czego 18 mln EUR zostanie przeznaczonych na walkę ze szkodliwymi
praktykami, takimi jak okaleczanie żeńskich narządów płciowych i małżeństwo dzieci.
Ponadto równouprawnienie płci zostanie uwzględnione w dwustronnych i regionalnych programach geograficznych. Do przykładów należy
program wsparcia współpracy z krajami Azji i Ameryki Łacińskiej w ramach Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju,
w ramach którego 16–18 mln EUR zostanie przeznaczone na specjalne działania na rzecz równouprawnienia płci, lub instrument na rzecz
równouprawnienia płci o wartości 2 mln EUR w Albanii.
„Horyzont 2020”
W ramach programu „Horyzont 2020” równouprawnienie płci promuje się w trojaki sposób:
• zapewniając równowagę płci w grupach doradczych (docelowo 50 %) oraz w panelach oceniających (40 %) – dane będą publikowane
w sprawozdaniach monitorujących programu „Horyzont 2020;
• zachęcając beneficjentów dotacji do dążenia do zapewnienia równowagi płci i równości szans w zespołach badawczych uczestniczących
w projektach; oraz
• poprzez uwzględnienie aspektu płci w zakresie badań (tj. uwzględnienie biologicznych cech charakterystycznych kobiet i mężczyzn oraz
czynników społecznych/kulturowych).
Ponadto w ramach programu prac na lata 2014–2017 pt. „Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa” budżet w wysokości
około 43 mln EUR zostanie przydzielony na rzecz projektów promujących świadomość w zakresie równouprawnienia płci i jego
wdrażanie w systemach i organizacjach badawczych.
40
Załącznik 5:
Krajowe strategie / plany działania na rzecz
równouprawnienia płci (wrzesień 2015 r.)
Pozytywną zmianę stanowi przyjmowanie przez coraz większą liczbę państw członkowskich krajowych strategii lub planów działania (KPD)
dotyczących równouprawnienia płci w spójny i skoordynowany sposób. Ponadto wiele państw członkowskich przyjęło tematyczne plany
działania ukierunkowane na eliminowanie określonych problemów, takich jak przemoc ze względu na płeć. Faktyczne wdrożenie strategii
polityki z zakresu równouprawnienia płci jest niejednolite w państwach członkowskich i obszarach polityki z powodu zróżnicowań pod
względem warunków społeczno‑ekonomicznych, kulturowych i instytucjonalnych. Na projekt i wdrażanie krajowych strategii i planów działania mają wpływ poprzednie europejskie ramy dotyczące równouprawnienia płci, które państwa członkowskie uznają za silny stymulator
zmian na poziomie krajowym78
Austria
Belgia
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
KPD na rzecz równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy
ZRz79
KPD na rzecz zwalczania przemocy wobec kobiet (2014)
ZRz
Czwarty KPD na rzecz zwalczania handlu ludźmi (2015–2017)
ZRz
Zmieniony KPD dotyczący wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325
(zmieniony KPD od 2012 r.)
ZRz
KPD na rzecz zdrowia kobiet
P
Czwarty KPD na rzecz zwalczania przemocy między partnerami oraz innych form
przemocy w rodzinie (2010–2014)80
ZRz
KPD na rzecz walki z przemocą ze względu na płeć (2015–2019)
Federalny plan działania na rzecz uwzględniania aspektu płci (2015–2019)
ZRz
Drugi KPD na rzecz „kobiet, pokoju i bezpieczeństwa” (2013–2016) wdrażający rezolu- ZRz
cję Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325
Trzeci KPD na rzecz zwalczania handlu ludźmi i przemytu ludzi (2015–2019)
ZRz
78 Najnowsze zmiany i bieżące priorytety w obszarze równouprawnienia płci (Recent developments and current priorities in the field of gender equality), Sieć Ekspertów ds. Równouprawnienia Płci
(ENEGE), 2014 r.
79 KPD został pierwotnie ustanowiony na lata 2010–2013; w programie rządowy potwierdzono jego przedłużenie na lata 2013–2018.
80 Głównym celem KPD była przede wszystkim zwalczanie przemocy w rodzinie, lecz obecnie dotyczy on również okaleczanie żeńskich narządów płciowych, przymusowych małżeństw oraz
przemocy w imię honoru.
41
Bułgaria
Chorwacja
Cypr
Republika Czeska
Dania
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
Krajowa strategia na rzecz promowania równouprawnienia płci (2009–2015)
ZRz
Roczny KPD na rzecz promowania równouprawnienia płci (2009–2015)
ZRz
Polityka krajowa na rzecz równouprawnienia płci (2011–2015)
ZRz/ZP
Strategia dotycząca rozwoju przedsiębiorczości kobiet (2014–2020) oraz plan działania dotyczący jej realizacji
ZRz
Krajowy plan na rzecz zwalczania dyskryminacji (2015–2020)
P81
Krajowa strategia w zakresie ochrony przed przemocą w rodzinie (2011–2016)
ZRz
KPD na rzecz wdrażania rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 1325 w sprawie kobiet, pokoju i bezpieczeństwa (2011–2014)
ZRz
Krajowy program na rzecz ochrony i promowania praw człowieka (2013–2016)
ZRz
Krajowy plan na rzecz zwalczania handlu ludźmi (2012–2015)
ZRz
KPD na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie (2010–2013)
ZRz82
Plan działania na rzecz równości kobiet i mężczyzn (2014–2017)
ZRz
KPD na rzecz równouprawnienia płci w procesie kształcenia (2014–2017)
ZRz
KPD dotyczący handlu ludźmi (2013–2015)
ZRz
Krajowy plan na rzecz równouprawnienia płci – priorytety i procedury rządu w ramach
promowania równości kobiet i mężczyzn (co roku począwszy od 1998 r.)
ZRz
Strategia na rzecz równych szans kobiet i mężczyzn (2014–2020)
ZRz
Plan działania na rzecz równej reprezentacji kobiet w polityce i na stanowiskach decyzyjnych (2015)
ZRz
Drugi KPD na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie (2015–2018)
ZRz
Roczny KPD na rzecz równouprawnienia płci
ZP83
KPD na rzecz uwzględniania aspektu płci (2007–2011; od 2012 r.)
ZRz
Strategia na rzecz dzieci i rodzin (2012–2020)
Plan działania na rzecz zwalczania przemocy w rodzinie (2014)
ZRz
Plan działania na rzecz zwalczania handlu ludźmi (2015–2018)
ZRz
KPD dotyczący zwalczania przemocy w imię honoru (od 2012 r.)
ZRz
81 Grupy robocze opracowujące plan zaczęły określać problemy i wyznaczać cele w obszarze pracy i zatrudnienia.
82 Komitet doradczy obecnie przygotowuje drugi plan działania na lata 2016–2018, który obejmie działania nie objęte zakresem pierwszego planu działania, takie jak utworzenie jednolitej
centralnej bazy danych.
83 Plan działania jest co roku przedstawiany i omawiany w parlamencie.
42
Estonia
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
Plan działania na rzecz zmniejszenia zróżnicowania wynagrodzenia kobiet i mężczyzn
(2012–2016)
ZRz
Plan rozwoju na rzecz dzieci i rodzin (2012–2020)
ZRz
Strategia rozwoju na rzecz zapobiegania przemocy (2015–2020)84
ZRz
Plan rozwoju na rzecz dobrostanu (2016–2023)
P
Rządowy plan działania na rzecz równouprawnienia płci (2011–2015)
ZRz
KPD na rzecz ograniczenia przemocy wobec kobiet (2010–2015)
ZRz
Plan działania na rzecz równouprawnienia płci; projekt ustawy dotyczącej równouprawnienia płci (od 2012 r.)
ZP
Trzyletnie działania na rzecz zwalczania przemocy wobec kobiet (2008–2010;
2011–2013; 2014–2016)
ZRz86
Program działania dotyczący perspektyw dla ponownego wejścia na rynek pracy (od
2008 r.)
ZRz
Pierwsze sprawozdanie na temat równouprawnienia płci (ramy odniesienia dla polityki
rządu federalnego w zakresie równouprawnienia płci) (2011)
ZRz
Drugi rządowy plan działania na rzecz zwalczania przemocy wobec kobiet (od 2007 r.)
ZRz
Krajowy plan na rzecz istotnego równouprawnienia płci (2010–2013, przedłużony do
2015 r.)87
ZRz
Krajowy plan na rzecz włączenia społecznego (2014), również promujący równouprawnienie płci oraz walkę z dyskryminacją
ZRz
Uchwała rządu nr 1004/2010 (I. 21.); krajowa strategia na rzecz promocji równouprawnienia płci – wytyczne i cele na lata 2010–2021
ZRz
Strategia zwalczania handlu ludźmi (2013–2016)
ZP
Krajowa strategia na rzecz kobiet (2007–2016)
ZRz
85
Finlandia
Francja
Niemcy
Grecja
Węgry
Irlandia
Drugi KPD na rzecz kobiet, pokoju i bezpieczeństwa (2015)
Krajowa strategia na rzecz zwalczania przemocy w rodzinie, przemocy seksualnej oraz
przemocy ze względu na płeć (2010–2014)88
ZRz
KPD na rzecz zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania handlu ludźmi (2009)89
ZRz
84 Celem strategii jest ograniczenie przemocy w rodzinie, przemocy wobec dzieci, przemocy ze względu na płeć oraz handlu ludźmi.
85 W planie uwzględnione zostaną kwestie pracy, zatrudnienia, zabezpieczenia społecznego, włączenia społecznego, równouprawnienia płci i równości szans.
86 Plany te są przedstawiane przez rząd w charakterze wytycznych bez ustawy ramowej.
87 W lipcu 2015 r. ustanowiono grupę roboczą ds. aktualizacji programu.
88 Oczekuje się, że rząd w niedługim czasie zatwierdzi drugą strategię krajową.
43
Włochy
Łotwa
Litwa
Luksemburg
Malta
Niderlandy
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
Krajowy program reform zawierający zasady zwalczania przemocy i znęcania się na
tle płciowym w rodzinie (2014)
ZRz
Nadzwyczajny plan działania przeciwko przemocy seksualnej i uporczywemu nękaniu
(od 2010 r.)
ZRz
Plan na rzecz wdrażania równouprawnienia płci (2012–2014)
ZRz
Krajowe wytyczne w sprawie polityki rodzinnej (2011–2017), których zakres obejmuje
przemoc w rodzinie
ZRz
Wytyczne w zakresie równości szans oraz praw kobiet i mężczyzn (2016–2020)
P
Krajowy program na rzecz równości szans dla kobiet i mężczyzn (2010–2014)
ZRz/ZP
Sprawozdania z wdrażania (2015) krajowego programu na rzecz równości szans dla
kobiet i mężczyzn (2010–2014)
ZRz
Krajowy program na rzecz równości szans dla kobiet i mężczyzn (2015–2021)
ZRz/ZP
KPD na rzecz realizacji krajowego programu krajowego (2015–2017)
ZRz
KPD na rzecz równości kobiet i mężczyzn (2009–2014, aktualizowany na lata
2015–2018)
ZRz
Strategia na rzecz zwiększenia reprezentacji obu płci w procesach decyzyjnych (2014)
ZRz
Rządowy program na rzecz godzenie życia zawodowego z rodzinnym (2014–2019)
ZRz
Rządowa strategia na rzecz osiągnięcia lepszego zrównoważenia udziału kobiet i mężczyzn w gospodarczych i politycznych organach decyzyjnych (2014)
ZRz
KPD dotyczący edukacji seksualnej i emocjonalnej (2012)
ZRz
KPD dotyczący zwalczania przemocy wobec kobiet (2013–2015)
ZRz
Polityka rządowa w zakresie praktycznego uwzględniania aspektu płci (2012)91
ZP
90
Krajowa polityka emancypacyjna (2013–2016) [w oryginale: „Hoofdlijnenbrief Emanci- ZRz
patiebeleid 2013-2016”]
Specjalny plan działania na rzecz kobiet na stanowiskach wyższych szczebli kierowniczych administracji krajowej (2013)
89 Opracowywanie zastępczego KPD znajduje się w zaawansowanym stadium.
90 Plan ogłoszono w 2012 r.
44
ZRz
Polska
Portugalia
Rumunia
Słowacja
Słowenia
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
KPD na rzecz równego traktowania (2013-2016)
ZRz92
Krajowy program przeciwdziałania przemocy w rodzinie (2006–2013, aktualizowany
na lata 2014–2020)
ZRz
Strategia na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego (2020)
ZRz
Piąty krajowy plan na rzecz równouprawnienia płci, obywatelstwa i niedyskryminacji
(2014–2017)
ZRz
Piąty krajowy plan na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie oraz przemocy ze względu na płeć (2014–2017)
ZRz
Trzeci krajowy plan na rzecz zwalczania handlu ludźmi (2014–2017)
ZRz
Trzeci program działania na rzecz zapobiegania okaleczaniu żeńskich narządów płciowych oraz eliminacji tego zwyczaju (2014–2017)
ZRz
Krajowa strategia na rzecz równości szans kobiet i mężczyzn (2010–2012, aktualizowana na lata 2014–2017)
ZRz
Krajowa strategia na rzecz zapobiegania i zwalczania przemocy w rodzinie (2013–
2017) oraz plan operacyjny
ZRz
KPD na rzecz zapobiegania i eliminacji przemocy wobec kobiet (2014–2019)
ZRz
Krajowa strategia na rzecz równouprawnienia płci (2014–2019)
ZRz
KPD na rzecz równouprawnienia płci (2014–2019)
ZRz
Uchwała dotycząca krajowego programu na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie
(2009–2014)
ZRz
Projekt uchwały dotyczącej krajowego programu na rzecz równości szans dla kobiet
i mężczyzn (2015)
P93
91 W przedmiotowej strategii politycznej podkreślono, że departamenty rządowe i organizacje sektora publicznego ponoszą odpowiedzialność za wdrażanie strategii politycznych w zakresie
równouprawnienia płci oraz uwzględniania aspektu płci.
92 Przygotowanie KPD jest wymagane na mocy ustawy antydyskryminacyjnej.
93 Projekt uchwały został omówiony podczas posiedzenia rady ekspertów ds. równouprawnienia płci, które miało miejsce w lutym 2015 r., i stanowi on przedmiot dyskusji społecznej od dnia 2
kwietnia 2015 r.
45
Hiszpania
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
Strategiczny plan na rzecz równych szans (2014–2016)
ZRz
Specjalny plan na rzecz równości kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz przeciwko
dyskryminacji w zakresie płac (2015–2017)
P
Drugi plan działania na rzecz równości kobiet i mężczyzn w społeczeństwie informatycznym (2014–2017)
ZRz
Krajowa strategia na rzecz likwidacji przemocy wobec kobiet (2013–2016)
ZRz
Plan na rzecz promocji kobiet na obszarach wiejskich (2015–2018)
ZRz
Kompleksowy plan na rzecz wsparcia rodziny (2015–2017)
ZRz
Kompleksowy plan na rzecz walki z handlem kobietami i dziewczętami do celów wyko- ZRz
rzystywania seksualnego (2015–2018)
Szwecja
46
Protokół krajowy w sprawie sprzeciwu wobec okaleczania żeńskich narządów płciowych (2015)
ZRz
Komunikat rządowy 2011/12:3 dotyczący celu, jakim jest równouprawnienie płci
(2011–2014)
ZRz
Komunikat rządowy 2008/09:198 dotyczący strategii na rzecz równouprawnienia płci
na rynku pracy oraz w sektorze biznesowym (2009)
ZRz
Komunikat rządowy 2007/08:39 dotyczący planu działania na rzecz walki z przemocą
mężczyzn wobec kobiet, przemocą i opresją w imię honoru oraz przemocy w stosunkach między osobami tej samej płci (2008 r., aktualizowany na lata 2011–2014)
ZRz
Plan działania na rzecz zapobiegania małżeństwom młodych ludzi wbrew ich woli
i uniemożliwiania im zawierania takich małżeństw (2010)
ZRz
Strategia na rzecz uwzględniania aspektu płci na potrzeby departamentów rządowych
(2012-2015)
ZRz
Zjednoczone
Królestwo
PRZYJĘTE DOKUMENTY
STAN*
Ustawa na rzecz równouprawnienia z 2010 r. (obowiązek równouprawnienia w sektorze publicznym przyjęty w 2011 r.)
ZP
Strategia na rzecz równości: budowanie bardziej sprawiedliwej Wielkiej Brytanii
(2006–2016)
ZP
Wezwanie do zaprzestania przemocy wobec kobiet i dziewcząt (plany działania podda- ZP
wane corocznemu przeglądowi; ostatni w marcu 2014 r.)
Plan działania na rzecz eliminacji przemocy wobec kobiet i dziewcząt (od 2011 r.)
ZRz
Program zapobiegania okaleczaniu żeńskich narządów płciowych (2014)
ZRz
Źródła: eksperci krajowi ENEGE (arkusze informacyjne dotyczące poszczególnych państw, luty 2015 r.), EIGE, KE, PE. * ZP: zatwierdzone przez parlament, ZRz: zatwierdzone przez rząd, P: projekt.
47
Załącznik 6:
Główne dziedziny polityki, do których odniesiono się
w strategiach / planach działań państw członkowskich na
rzecz równouprawnienia płci (wrzesień 2015 r.)
Początkowo krajowe strategie na rzecz równouprawnienia płci koncentrowały się na rynku pracy, wprowadzając przepisy i środki regulacyjne na rzecz równego traktowania kobiet i mężczyzn pod względem zatrudnienia. W ostatnich latach zmiany społeczno‑ekonomiczne doprowadziły do rozszerzenia interwencji na inne istotne dziedziny, zarówno na rynku pracy (różnice w wynagrodzeniach, czas pracy, równowaga
między życiem zawodowym i prywatnym), jak i na inne obszary, takie jak przemoc wobec kobiet, zdrowie oraz gospodarczy i polityczny
proces decyzyjny75. Zakresem strategii i planów działania państw członkowskich objęto następujące obszary:
Włączenie
społeczne i
ubóstwo
Kształcenie
i szkolenie
Dostęp
do opieki
zdrowotnej
Przemoc ze
względu na
płeć
Austria
x
x
x
x
x
Belgia
x
x
x
Bułgaria
x
x
x
x
x
x
x
Cypr
x
x
x
x
x
x
x
Republika
Czeska
x
x
x
x
x
x
x
Dania
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Estonia
Gospodarka i rynek
pracy
Stereotypy
płci
x
Godzenie
Proces
życia zadecyzyjny
wodowego
z rodzinnym
x
x
x
x
x
Francja
x
x
x
x
x
x
x
x
Niemcy
x
x
x
x
x
x
x
x
Grecja
x
x
x
x
x
x
x
x
Węgry
x
x
x
x
x
x
x
x
Irlandia
x
x
x
x
x
x
x
x
48
Włączenie
społeczne i
ubóstwo
Włochy
Kształcenie
i szkolenie
Dostęp
do opieki
zdrowotnej
x
Łotwa
Litwa
Przemoc ze
względu na
płeć
Gospodarka i rynek
pracy
Stereotypy
płci
Godzenie
Proces
życia zadecyzyjny
wodowego
z rodzinnym
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Luksemburg
x
x
x
x
x
x
x
x
Malta
x
x
x
x
x
x
x
x
Niderlandy
x
x
x
x
x
x
x
x
Portugalia
x
x
x
x
x
x
x
Rumunia
x
x
x
x
x
x
Słowenia
x
x
x
x
x
x
x
x
Hiszpania
x
x
x
x
x
x
x
x
Szwecja
x
x
x
x
x
x
x
Chorwacja
x
x
x
x
x
x
x
x
Finlandia
x
x
x
x
x
x
x
x
Polska
x
x
x
x
x
x
x
x
Słowacja
x
x
x
x
x
x
x
x
Zjednoczone
Królestwo
x
x
x
x
x
x
x
x
Źródła: eksperci krajowi ENEGE, EIGE, KE, PE.
94 Najnowsze zmiany i obecne priorytety w obszarze równouprawnienia płci (Recent developments and current priorities in the field of gender equality,), ENEGE, 2014 r.
49
JAK OTRZYMAĆ PUBLIKACJE UE
Publikacje bezpłatne:
• jeden egzemplarz:
w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)
• kilka egzemplarzy (lub mapy, plakaty):
w przedstawicielstwach Unii Europejskiej (http://ec.europa.eu/represent_pl.htm)
w delegaturach Unii Europejskiej w krajach poza UE: (http://eeas.europa.eu/delegations/index_pl.htm)
kontaktując się z Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_pl.htm)
lub dzwoniąc pod numer 00 800 6 7 8 9 10 11 (numer bezpłatny w całej UE) (*).
(*) Informacje są udzielane nieodpłatnie, większość połączeń również jest bezpłatna (niektórzy operatorzy, hotele lub telefony publiczne
mogą naliczać opłaty).
Publikacje płatne:
• w EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu)

pobierz - Europe Direct Bielsko

Transkrypt

Podobne dokumenty

Sierpień 2013 roku Organizacje pozarządowe zrzeszone w Grupie

Zaproszenie

Pobierz kartę pracy do lekcji 02

Pobierz PDF - Wydawnictwo UMCS

Równość szans kobiet i mężczyzn w projektach POWER Program

SOCJOLOGIA PŁCI

Teatr płci - Jacek Kochanowski

E.Lichtenberg-Kokoszka, Rodzina wobec kształtowania tożsamości