UST cz-2. - Urząd Miasta Trzebinia

ROZDZIAŁ 2.UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY
27
1. POŁOśENIE I POWIĄZANIA ZEWNĘTRZNE GMINY.
Obszar miasta i gminy Trzebinia połoŜony jest na WyŜynie Śląsko-Krakowskiej,
w zachodniej części województwa małopolskiego, w powiecie chrzanowskim. Geograficznie obszar miasta i gminy jest wyŜyną wzniesioną od 270 do 470 m. n.p.m.
Trzebinia jest gminą miejsko-wiejską połoŜoną w północno-zachodniej części województwa małopolskiego, w północnej części powiatu chrzanowskiego, na styku dwóch
aglomeracji katowickiej i krakowskiej. Gmina Trzebinia sąsiaduje z następującymi gminami: od północy Bukowno i Olkusz, od wschodu Krzeszowice, od południa Alwernia oraz
Chrzanów i Jaworzno od zachodu.
2
Miasto i gmina zajmują powierzchnię ok. 105 km , a jej teren zamieszkuje około 34,3 tys.
mieszkańców. Gmina obejmuje: miasto Trzebinia oraz 10 sołectw: Bolęcin, CzyŜówka,
Dulowa, Karniowice, Lgota, Młoszowa, Myślachowice, Piła Kościelecka, Płoki i Psary.
W obręb gminy Trzebinia zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z dnia 29 lipca 2005r.), do miejscowości Dulowa, został włączony teren o powierzchni ok. 6,94ha.
Przez teren gminy przebiega granica waŜnych regionów: śląskiego i krakowskiego.
Gmina posiada dogodne warunki komunikacyjne. Przebiega przez nią linia kolejowa Kraków - Katowice, z odgałęzieniem do Chrzanowa oraz z bocznicami do miejscowych zakładów przemysłowych. Dobrą komunikację zapewnia rozbudowany układ dróg, droga DK 79
oraz autostrada A4, stanowiące główne arterie komunikacyjne Polski południowej, łączące
Górny Śląsk z Małopolską. Ponadto wsie połoŜone w gminie połączone są siecią dróg lokalnych o nawierzchni asfaltowej.
Trzebinia jest połoŜona w stosunkowo niewielkiej odległości od duŜych ośrodków gospodarczych: Krakowa – 37 km oraz Katowic – 36 km.
RównieŜ połoŜenie Trzebini w stosunku do portów lotniczych w sposób bezpośredni wpływa na jej atrakcyjność przede wszystkim gospodarczą: Balice – 30 km, Pyrzowice –
62 km.
2. SYTUACJA DEMOGRAFICZNA
W zamieszczonym poniŜej zestawieniu przedstawiono dane demograficzne dla miasta Trzebinia i dla poszczególnych sołectw. W mieście Trzebinia zamieszkuje blisko 60%
mieszkańców. Do sołectw o największym potencjale demograficznym naleŜą Młoszowa,
Myślachowice i Bolęcin.
Powierzchnia
2
[km ]
Lp.
Jednostka
1
2
3
Gmina Trzebinia
Trzebinia
Bolęcin
CzyŜówka
Dulowa
Karniowice
Lgota
Młoszowa
Myślachowice
Piła Kościelecka
Płoki
Psary
105
31,30
7,07
6,68
7,45
5,11
4,69
13,10
11,07
3,05
9,19
6,66
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10
11
12
Liczba ludności
4
34286
20523
1816
689
1396
1308
895
2596
2093
571
961
1438
% ogółu ludności
gminy
5
100
59,9
5,2
2,0
4,1
3,8
2,6
7,6
6,1
1,7
2,8
4,2
Liczba ludności
2
na km
6
327
656
257
103
187
256
191
198
189
187
105
216
28
Źródło: dane z Urzędu Miasta i Gminy [stan na 31.12.2004r.]
Trudności na rynku pracy spowodowały wystąpienie wysokiego poziomu bezrobocia,
co jest przyczyną znacznego odpływu migracyjnego ludności - saldo migracji jest tu od
kilku lat ujemne i dotyczy głównie miasta.
3. UWARUNKOWANIA GOSPODARCZE I STAN ZAGOSPODAROWANIA
Gmina ma charakter przemysłowy. Do niedawna dominował tutaj przemysł wydobywczy mający długie tradycje, oparty na bogatej bazie kopalin przede wszystkim węglu
kamiennym, rudach Zn-Pb, wapieniach i piaskach. Likwidacja kopalni węgla kamiennego
„Siersza” i przewidywana likwidacja kopalni rud cynku i ołowiu „Trzebionka” powodują
istotne zmiany gospodarcze.
Wzrost bezrobocia jest wynikiem nie tylko załamania miejscowego rynku pracy, ale
takŜe zwolnień w przemyśle wydobywczym i hutniczym. Gmina Trzebinia jest odzwierciedleniem tych tendencji. Bezpośrednią przyczyną tego stanu jest likwidacja i destrukturyzacja kilku przedsiębiorstw działających w branŜy przemysłowej oraz trudna sytuacja
marketingowa i ekonomiczna lokalnych przedsiębiorców, co istotnie przyczyniło się do
wzrostu stopy bezrobocia mierzonego na poziomie powiatu Chrzanowskiego z poziomu
12,1 % w grudniu 1999 r. do 20,6% w listopadzie 2003 r. i do 18,1% w maju 2006 r.
Aktywność przedsiębiorstw na terenie powiatu (wyraŜona wskaźnikiem liczby podmiotów na 1000 mieszkańców), lokuje powiat w grupie powiatów o dość wysokim poziomie
aktywności gospodarczej (przy średniej dla województwa 86). Wskaźnik ten dla Gminy
Trzebinia wynosi około 80 podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców.
Na początku 2003 roku zarejestrowanych w gminie było 2 766 podmiotów gospodarczych. Jednostek gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON z sektora publicznego jest ok. 5,8%. Ponad 65% jednostek działa na terenie miasta Trzebinia.
Z danych GUS wynika, Ŝe na terenie gminy Trzebinia największą liczbę podmiotów
gospodarczych stanowią podmioty zarejestrowane w sekcji PKD obejmującej handel hurtowy i detaliczny oraz naprawę (ok. 34%), podobnie jak w całym powiecie. Pozostałe podmioty zajmują się obsługą firm i nauką (ok. 15%), budownictwem (ok. 11,8%)
i przetwórstwem przemysłowym (ok. 9%). Podmiotów gospodarczych działających w rolnictwie i leśnictwie jest zaledwie ok. 1%.
Na obszarze gminy Trzebinia główne ośrodki przemysłu reprezentuje sektor: chemiczny, energetyczny i górniczy. Większość zakładów produkcyjnych i przetwórczych zlokalizowana jest na terenie miasta Trzebini.
Na obszarze gminy funkcjonuje ponadto szereg innych przedsiębiorstw, reprezentujących róŜne sektory gospodarki przemysłowej.
W Trzebini zlokalizowane jest równieŜ czynne składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne (komunalne), na terenie, którego znajduje się nieczynna kwatera
odpadów komunalnych.
Sposób istniejącego zagospodarowania w podziale na jednostki katastralne przedstawia poniŜsze zestawienie bilansowe.
29
Bilans
30
4. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE GMINY
4.1. BUDOWA GEOLOGICZNA
Obszar gminy Trzebinia jest częścią monokliny śląsko-krakowskiej. Jest to rozległa
płyta nachylona ku północnemu wschodowi w stronę niecki miechowskiej. Nachylenie powoduje, Ŝe w kierunku od wschodu na zachód występują coraz starsze osady, od kredy po
karbon. Składa się ona z dwóch pięter strukturalnych: paleozoicznego zbudowanego z osadów dewonu i karbonu sfałdowanych i pociętych uskokami w czasie orogenezy hercyńskiej
oraz mezozoicznego, reprezentowanego przez pokrywy skał permo-triasu, jury i kredy. Konsolidacja tego piętra nastąpiła na granicy kredy i trzeciorzędu.
W budowie geologicznej obszaru gminy wyróŜnić moŜna utwory czwartorzędowe,
trzeciorzędowe, mezozoiczne i paleozoiczne. Na powierzchni terenu skały najmłodsze występują we wschodniej części gminy, a w kierunku zachodnim odsłaniają się kolejno utwory
coraz starsze, od jury przez trias i perm do karbonu. W zapadlisku, na południu gminy, występują najmłodsze morskie osady miocenu. Zalegające cienką warstwą na powierzchni terenu osady luźne wiąŜą swe pochodzenie z najmłodszym, czwartorzędowym okresem geologicznym.
Najstarszymi osadami na powierzchni są utwory węglonośne westfalu (górny karbon) występujące w rejonie Sierszy. Tworzą je piaskowce, zlepieńce, mułowce i łupki. W
obrębie tej serii występują pokłady lub tylko cienkie warstewki węgla, które reprezentują
warstwy orzeskie, łaziskie i libiąskie. PowyŜej utworów węglonośnych leŜą piaskowce arkozowe oraz zlepieńce, czerwone łupki i mułowce. Spotkać je moŜna w okolicach Karniowic.
W Karniowicach występuje teŜ lokalnie pokład wapieni słodkowodnych, nazywanych „martwicą karniowską”. Jest to interesujący utwór spotykany teŜ w Dulowej w tzw. parowach dulowskich. Martwica tworzy prawie poziomo leŜącą płytę o miąŜszości 2-6 m, rozprzestrzenioną na obszarze ok. 6 km2. Powstała ona jako osad węglanu wapnia wytrąconego z roztworu wodnego w pobliŜu źródeł, być moŜe gorących, towarzyszących wulkanom. W martwicach tych znajduje się bogatą florę kopalną.
Wśród utworów permskich waŜną rolę odgrywają dwa typy skał:
zlepieńce zwane „myślachowickimi” (moŜna je spotkać w Myślachowicach, Młoszowej,
Karniowicach i Dulowej); są to zlepieńce złoŜone z otoczaków dewońskich i karbońskich
wapieni. Spotyka się w nich teŜ otoczaki porfirowe i iłowe. Zlepieńce są słabo scementowane czerwonym spoiwem, powodującym łatwe ich rozsypywanie się,
tufy zwane „filipowickimi” - odsłaniają się powyŜej zlepieńców; są to popioły wulkaniczne
przyniesione przez wiatr z wybuchających w niedalekim sąsiedztwie wulkanów.
Osady triasu rozpoczynają się kilkunastometrową serią słabo zwięzłych piaskowców
z wkładkami mułowców. Nad nimi występują margle i margliste dolomity. Trias środkowy
tworzą skały węglanowe (wapienie i dolomity z podrzędnymi wkładkami margli, a lokalnie
iłów). Środkową część tej sekwencji skalnej tworzą dolomity kruszconośne. Zawierają one
cynk i ołów oraz niewielkie domieszki srebra i kadmu. Były one wydobywane w wielu miejscach, tam gdzie rudy występowały blisko powierzchni. Ślady dawnych wyrobisk górniczych
moŜna spotkać w Bolęcinie, Trzebini, Sierszy, Płokach, na tzw. Galmanie i w Psarach.
W związku z tym, Ŝe zachodnia granica utworów jurajskich jest erozyjna, charakterystyczne dla sąsiedniego obszaru krakowskiego wapienie górnojurajskie występują tu
szczątkowo. Niewielki płat wapieni płytowych zalega na wschód od Lgoty.
Na terenie gminy brak jest takŜe utworów kredowych. Morskie osady mioceńskie,
zalegające w Niecce Dulowskiej, to szare lub zielonkawe iły margliste z iłowcami piasków
oraz sporadycznie gipsów.
Z okresu plejstoceńskiego pochodzą osady glacjalne oraz piaski rzecznolodowcowe. Wypełniają one niemal wszystkie doliny i obniŜenia terenu. Największy ich płat znajduje
się w północno-zachodniej części gminy. Najmłodszym osadem geologicznym są, odkładane współcześnie w dolinach rzecznych, piaski i muły oraz torfy.
31
ZłoŜa surowców mineralnych:
Gmina Trzebinia ze względu na złoŜoną budowę geologiczną, naleŜy do obszarów
zasobnych w występowanie złóŜ kopalin. Na terenie gminy występują takie złoŜa jak: węgiel kamienny, rudy cynku i ołowiu, dolomity, wapienie, zlepieńce, iły ceramiki budowlanej,
piaski. W granicach gminy występują zarówno kopaliny klasyfikowane jako podstawowe
(węgiel kamienny, dolomity, piaski podsadzkowe) jak i pospolite, które mogą mieć tylko
znaczenie lokalne (wapienie, iły ceramiki budowlanej).
Na terenie gminy znajdują się następujące złoŜa:
SIERSZA – Wk/C;
BALIN –TRZEBIONKA – Zn –Pb/T;
GÓRKA – (Trzebinia – Siersza) – i(ic)/Tr, p/Q;
SIERSZA – MISIURY – pp/Q;
MŁOSZOWA – w/J,T;
BOLĘCIN I – i(ic)/Tr, p/Q;
BOLECIN – d/T;
SIERSZA – Wk/C – obszar rezerwowy;
PUSTYNIA BŁĘDOWSKA – pp/Q – obszar pozostały.
OZNACZENIA:
Rodzaj kopaliny:
Wk – węgiel kamienny, Zn-Pb – rudy cynku i ołowiu; i(ic) – iły ceramiki budowlanej; p – piaski; pp – piaski
podsadzkowe; w – wapienie; d – dolomity;
Wiek kopaliny:
C – karbon; T – trias; Tr – trzeciorzed; Q – czwartorzed; J - jura
ZłoŜa te obejmują:
złoŜa węgla kamiennego:
• Siersza (rok dokumentacji 1973, dodatek 2 rozliczeniowy 1999) - w obrębie gminy
znajduje się wschodnia i centralna część złoŜa; kopalnia w likwidacji od 2000r.
- wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: karbon, wg stanu na 31.12.1999r.:
- zasoby geologiczne złoŜa - tylko pozabilansowe,
- stan zagospodarowania złoŜa – zaniechane,
- kategoria rozpoznania: A+B, C1, C2;
• Siersza /obszar rezerwowy/ (rok dokumentacji 1973) - w obrębie gminy znajduje się
tylko niewielki południowo – wschodni fragment złoŜa.
- wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: karbon,wg stanu na 31.12.1999r.:
- zasoby geologiczne bilansowe złoŜa - 61 240 tyś. t.,
− stan zagospodarowania złoŜa – niezagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: B + C1+ C2;
rudy cynku i ołowiu:
• Balin - Trzebionka (rok dokumentacji 1999) - w obrębie gminy znajduje się mniejszy,
północno – wschodni fragment złoŜa, eksploatowanego na mocy koncesji waŜnej do
2010 roku.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trias, wg stanu na 31.12.1999r.:
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 16 457 tyś.t.(cynk 585 tyś. t. ołów 220 tyś.t.)
− stan zagospodarowania złoŜa – zagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: B + C1;
32
•
•
•
•
•
•
•
złoŜa piasku podsadzkowego
Pustynia Błędowska – obszar pozostały (rok dokumentacji 1954, 1999, 2000); w
obrębie gminy znajdują się: bloki VII i XII - w całości, blok XI – niewielki południowy
fragment.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: czwartorzęd, wg stanu na 31.12.1999r.:
3
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa: blok VII – 5 495 tyś. m ;
3
blok XII – 3 417 tyś. m ;
3
blok XI – 28 106 tyś. m ;
− stan zagospodarowania złoŜa – niezagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: blok VII – C1,
blok XII – C1,
blok XI – C1;
Siersza – Misiury (rok dokumentacji 1978, 1988r.); w obrębie gminy znajduje się południowo – wschodnia część złoŜa eksploatowana na podstawie koncesji waŜnej do
2003r., wyrobisko jest sukcesywnie rekultywowane.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: czwartorzęd,wg stanu na
31.12.1999r.:
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 63 880 tyś. m3,
− stan zagospodarowania złoŜa – zagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: B;
Siersza – CzyŜówka (rok dokumentacji 1958); na miejscu byłego złoŜa znajdują się
osadniki Elektrowni Siersza.
- wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: czwartorzęd, wg stanu na 31.12.1999r.
- stan zagospodarowania złoŜa – złoŜe wykreślone z bilansu,
- kategoria rozpoznania: B;
piaski
Górka /Trzebinia – Siersza/ (rok dokumentacji 1967); koncesja na eksploatację złoŜa
jest waŜna do 2007r., część wyrobiska w trakcie likwidacji odpadami górniczymi i popiołami z elektrowni.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trzeciorzęd i czwartorzęd,
wg stanu na 31.12.1999r.:
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 765 tyś. m3,
− stan zagospodarowania złoŜa – zagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: B + C1;
Bolęcin I (rok dokumentacji 1980); pole A – nie było eksploatowane, pole B – wyeksploatowane; wyrobisko wypełnione wodą. Wskazana jest aktualizacja dokumentacji.
−
wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trzeciorzęd i czwartorzęd,
wg stanu na 31.12.1999r.
−
zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 812 tyś. m3,
−
stan zagospodarowania złoŜa – zaniechane,
−
kategoria rozpoznania: C1;
iły ceramiki budowlanej
Górka /Trzebinia – Siersza/ (rok dokumentacji 1967); koncesja na eksploatację złoŜa
jest waŜna do 2007r., część wyrobiska w trakcie likwidacji odpadami górniczymi i popiołami z elektrowni.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trzeciorzęd i czwartorzęd, wg stanu na
31.12.1999r.:
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 765 tyś. m3,
− stan zagospodarowania złoŜa – zagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: B + C1;
Bolęcin I (rok dokumentacji 1980); pole A – nie było eksploatowane, pole B – wyeksploatowane; wyrobisko wypełnione wodą. Wskazana jest aktualizacja dokumentacji.
33
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trzeciorzęd i czwartorzęd, wg
stanu na 31.12.1999r.:
3
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 812 tyś. m ,
− stan zagospodarowania złoŜa – zaniechane,
− kategoria rozpoznania: C1;
dolomity
•
Bolęcin (rok dokumentacji 1960); w latach 60-tych zaprzestano eksploatacji kopaliny
z wcześniej czynnego kamieniołomu.
−
wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: trias, wg stanu na 31.12.1999r.:
−
zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 617 tyś. t.,
−
stan zagospodarowania złoŜa – zaniechane,
−
kategoria rozpoznania: C1- złoŜe zarejestrowane;
Sporządzona została dokumentacja geologiczna złoŜa dolomitów triasowych „Bolęcin” w
kat.C 1, określająca zasoby bilansowe na dzień 01.01.2003 w ilości 12 048, 010 tyś Mg)
wapienie
•
•
•
Młoszowa (rok dokumentacji 1958); złoŜe po zarejestrowaniu nie było eksploatowane.
W jego obrębie znajduje się stary nieczynny kamieniołom.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: jura i trias, wg stanu na 31.12.1999r.:
− zasoby geologiczne bilansowe złoŜa – 1 269 tyś. t.,
− stan zagospodarowania złoŜa – niezagospodarowane,
− kategoria rozpoznania: C1- złoŜe zarejestrowane;
Górka (rok dokumentacji 1962); decyzja o skreśleniu złoŜa nr OS.VI.7414/19/01/BA z
dnia 15.05.2001 wydana przez Wojewodę Małopolskiego.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: jura, wg stanu na 31.12.1999r.:
− stan zagospodarowania złoŜa – złoŜe wykreślone z bilansu,
− kategoria rozpoznania: A + B + C1;
Górka II (rok dokumentacji 1971); decyzja o skreśleniu złoŜa nr OS.VI.7414/21/01/BA
z dnia 29.05.2001 wydana przez Wojewodę Małopolskiego.
− wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: jura, wg stanu na 31.12.1999r.:
− stan zagospodarowania złoŜa – złoŜe wykreślone z bilansu,
− kategoria rozpoznania: B;
margle
• Górka (rok dokumentacji 1962); decyzja o skreśleniu złoŜa nr OS.VI.7414/19/01/BA z
dnia 15.05.2001 wydana przez Wojewodę Małopolskiego.
−
wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: jura, wg stanu na 31.12.1999r.:
−
stan zagospodarowania złoŜa – złoŜe wykreślone z bilansu,
−
kategoria rozpoznania: A + B + C1;
• Górka II (rok dokumentacji 1971); decyzja o skreśleniu złoŜa nr OS.VI.7414/21/01/BA
z dnia 29.05.2001 wydana przez Wojewodę Małopolskiego.
−
wiek kompleksu litologiczno–surowcowego: jura, wg stanu na 31.12.1999r.:
−
stan zagospodarowania złoŜa – złoŜe wykreślone z bilansu,
−
kategoria rozpoznania: B.
Gleby:
Na terenie gminy Trzebinia występują gleby rędzinne, brunatne, bielicowe i hydromorficzne.
Rędziny czyste (wytworzone na triasowych i jurajskich dolomitach i wapieniach) występują na grzbietach i stokach wzgórz oraz stromych zboczach dolin. Są one płytkie i
kamieniste. Stanowią bardzo słabe gleby V i VI klasy bonitacyjnej lub pastwiska.
34
W otoczeniu rędzin czystych występują rędziny brunatne. Triasowe i szkieletowe są
zwykle mniej szkieletowe i bardziej gliniaste od jurajskich. Stanowią gleby II – V klasy bonitacyjnej. Większe kompleksy rędzin i gleb brunatnych, wytworzonych z polodowcowych
piasków nawapniowych znajdują się w Trzebionce, Trzebini, Młoszowej i Dulowej.
W środkowo-wschodniej części gminy, aŜ do okolic Młoszowej, występują gleby
brunatne wytworzone z lessów. Są to najbardziej urodzajne gleby w gminie, których wartość uŜytkowa jako gleb uprawnych waha się od II do IV klasy. Klasa zaleŜna jest od miąŜszości lessu oraz nachylenia terenu.
Gleby bielicowe powstałe na wodnolodowcowych piaskach luźnych i słabo gliniastych zajmują ok. 39% powierzchni gminy. Są to naturalne gleby leśne borów sosnowych
świeŜych lub wilgotnych. Jako gleby uprawne stanowią uŜytki V i VI klasy.
Gleby hydromorficzne są naturalnymi glebami uŜytków zielonych typu grądowego,
łęgowego lub bagiennego. Tworzą się tam, gdzie w nadmiarze występuje woda. Występują w źle odwadnianych obniŜeniach wyścielonych utworami nieprzepuszczalnymi. Gleby te
spotkać moŜna pomiędzy Sierszą a Wodną i Trzebinią oraz na południe od Dulowej.
W lasach koło Dulowej występują niewielkie obszary gleb torfowych, a na terenach lessowych, w dnach parowów i wądołów – hydromorficzne gleby mułowo-glejowe.
4.2. GOSPODARKA WODNA
4.2.1. Wody powierzchniowe
Do wód powierzchniowych naleŜą cieki, wody w korytach sztucznych, zbiorniki naturalne i sztuczne oraz podmokłości. Obszar gminy Trzebinia jest połoŜony w obrębie dorzecza Wisły. Jego północna część jest odwadniana przez lewobrzeŜne dopływy Białej
Przemszy (tj. przez potok Kozi Bród wraz ze swoim dopływem Jaworznikiem), południowa
przez Chechło z dopływami (tj. Młoszówka, PstruŜnik, Wodna, wraz z niewielkimi ciekami),
a południowo-wschodnia przez górną Rudawę (główne znaczenie ma Dulówka z mniejszymi dopływami). NajdłuŜszą rzeką na terenie miasta i gminy jest Kozi Bród. Przez teren
gminy, potok płynie w kierunku zachodnim. Bierze on początek w lasach na wschód od
Myślachowic. Woda pojawia się na dnie doliny z zasilania korytowego na wysokości ok.
370 m n.p.m. PowyŜej tego miejsca, aŜ do wysokości 450 m n.p.m., w kierunku wododziału z Psarką, istnieje kilka krótkich, bezwodnych dolin, ze śladami okresowego płynięcia
wód. Długość Koziego Brodu na terenie gminy i miasta wynosi 9,7 km. W CzyŜówce jest
zasilany wodami pochodzącymi z najbardziej wydajnego w gminie źródła typu wywierzyskowego (do 60-70 l/s). W głównym odcinku, koło osiedli: Awaryjne i Gaj oraz w Sierszy,
jest on uregulowany, obwałowany i wybetonowany. Na terenie Sierszy, z lewej strony
przyjmuje płynący od Zakładów Cementowych „Górka”, Kanał Wód Przemysłowych. Kozi
Bród opuszcza Trzebinię za oczyszczalnią ścieków, koło Starej Maszyny.
Ponadto na terenie gminy znajdują się potoki ŁyŜnik, Jaworznik.
Południową część miasta i gminy odwadnia Chechło z dopływami. Chechło ma
swoje źródła na terenie Puszczy Dulowskiej, połoŜonej na terenie sąsiedniej gminy Krzeszowice. Jego długość na terenie gminy wynosi 6,75 km. Do Chechła dopływają: Czarna
Woda, Młoszówka, Ropa zwana Wodną zasilana z rejonu ciepłowni miejskiej Kanałem
Wód Przemysłowych, Luszówki oraz krótki dopływ Spod Stawek.
Środkowo-wschodnia część gminy, z wsiami: Psary, Karniowice i Dulowa, naleŜy do
zlewni Rudawy. Rudawa bierze początek we wsi Psary. W Karniowicach zasilana jest
dwoma źródłami: woda wypływająca z betonowej rury spod nasypu kolejowego oraz woda
wydobywająca się na terasie przez warstwę piasku, tworząc pulsujące koła. W Dulowej
Rudawa jest nazywana Dulówką.
Cieki wodne na terenie gminy podzielone są (według Prawa Wodnego - Ustawy z
dnia 18 lipca 2001 r. (Dz.U.nr 115 z dn. 11.10.2001r)) na:
cieki wodne zaliczane do melioracji podstawowych tj.:
35
potok Chechło – dł. – 6,75 km,
potok Kozi Bród – dł. 9,7 km,
potok Młoszówka – dł. 5,0 km,
potok Dulówka – dł. 1,6 km, (odcinek przepływający przez teren Dulowy),
potok Jaworznik – dł. 4,2 km.
Łączna długość cieków wodnych zaliczanych do melioracji podstawowych wynosi
27,250 km. Są one własnością Skarbu Państwa a administrowane przez Małopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Krakowie Inspektorat Rejonowy w Oświęcimiu.
pozostałe cieki wodne, nie zaliczane do melioracji podstawowych tj.:
cieki wodne płynące w naturalnych dolinach, posiadające naturalne koryta oraz
swoje źródła początkowe, obejmujące swym zasięgiem większy teren, spełniające
rolę głównych odbiorników wód płynących w rowach odwadniających, mające
istotny wpływ na likwidację zagroŜeń powodziowych:
potok Ropa, dł. – 2,32 km, prawostronny dopływ potoku Checho,
potok PstruŜnik, dł. – 1,56 km, lewostronny dopływ potoku Ropa,
potok Ropka, dł. – 1,55 km, prawostronny dopływ potoku Ropa,
potok Dulówka, dł. – 4,30 km, powyŜej odcinka zaliczanego do melioracji
podstawowych,
potok Wodna, płynący wzdłuŜ granicy gminy Trzebinia i gminy Chrzanów.
rowy odwadniające i odprowadzające wody opadowe, obejmujące swym zasięgiem mniejszy teren, mający wpływ na lokalne odwodnienie, likwidujące lokalne
podtopienia i zabagnienie terenu. Wykonane w celu odwodnienia terenu i odprowadzenia wód opadowych z lokalnych dolin i obniŜeń terenu do głównych cieków
wodnych.
Na terenie miasta i gminy istnieją zbiorniki wód stających.
Zbiornik Chechło - nazywany Jeziorem Chechło. Ma on powierzchnię 54 ha. PołoŜony jest na skraju Puszczy Dulowskiej we wsi Piła Kościelecka. Jest to największy tego
typu zbiornik w gminie, utworzony poprzez spiętrzenie wód rzeki Chechło.
Zbiornik „Balaton”, utworzony w dawnym wyrobisku wapiennym, lustro wody obejmuje powierzchnię około 3 ha, głębokość – średnio 9,5 m.
Zbiornik wodny w Bolęcinie - połoŜony na skraju Puszczy Dulowskiej. Na obszarze
tym są dwa zbiorniki, które powstały w wyniku eksploatacji gliny dla pobliskiej cegielni. Jeden z tych zbiorników pełni rolę rekreacyjną dla mieszkańców.
Zbiornik Kozi Bród – zalew został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki o tej samej
nazwie. Nad zalewem funkcjonuje ośrodek wypoczynkowy z zapleczem gastronomicznym
oraz zagospodarowaniem (boiska, korty, wypoŜyczalnie sprzętu wodnego).
W mieście występują teŜ zbiorniki wodne w starych kamieniołomach cementowni
oraz wyrobiskach piaskowni. Niektóre z nich są wykorzystywane jako kąpieliska. Na Dulówce są równieŜ niewielkie stawy hodowlane. Na terenie niektórych zakładów przemysłowych zbudowane są zbiorniki retencyjne wód dla celów przemysłowych.
4.2.2. Wody gruntowe:
Na badanym obszarze wody gruntowe zalegają w skałach litych i w utworach luźnych. W mioceńskich i plejstoceńskich piaskach Niecki Dulowskiej, Kotliny Biskupiego Boru i w większych dolinach, zwierciadło wody zalega płytko, od 0 do kilku metrów. W zaleŜności od opadów ich zwierciadło waha się o 2-3 m, a temperatura latem dochodzi do
15°C. Wody te s ą słabo filtrowane, a po deszczach stają się mętne. W zaopatrzeniu mają
znaczenie lokalne, ale są waŜne dla gospodarstw wiejskich. Wodonośność leŜących niŜej
utworów mioceńskich jest bardzo słaba.
Wody w utworach litych zalegają głęboko, w kilku poziomach o róŜnej zasobności.
Najbogatsze w wodę są wapienie i dolomity triasowe. JednakŜe roboty górnicze powaŜnie
je zaburzyły i zuboŜyły.
36
4.2.3.Wody podziemne
W granicach gminy poziomy wodonośne występują w utworach czwartorzędowych,
jurajskich, triasowych, permskich i karbońskich. Znajdują się tu fragmenty czterech głównych zbiorników wód podziemnych oraz UŜytkowy Poziom Wód Podziemnych (UPWP
Mikołów-Sosonowiec) w utworach czwartorzędowych w rejonie CzyŜówki -Płok i Blęcina.
GZWP 452 – Chrzanów – związany z piętrem wodonośnym triasu;
GZWP 453 – Biskupi Bór – związany z piętrem wodonośnym czwartorzędu;
GZWP 454 – Olkusz - Zawiercie – związany z piętrem wodonośnym triasu;
GZWP 457 – Tychy-Siersza – związany z piętrem wodonośnym karbonu górnego;
GZWP 452 – Chrzanów - zbiornik wód podziemnych w utworach triasu środkowego
3
i dolnego, o zasobach dyspozycyjnych 82,5 tys. m /dobę i średniej głębokości ujęć 150 m.
Zbiornik charakteryzuje się duŜą wodonośnością o typie szczelinowo-krasowym, o bardzo
zróŜnicowanym stopniu odporności na zanieczyszczenia. Zalega niezgodnie na wodonośnych utworach karbonu naleŜących do GZWP Tychy - Siersza, przy czym stanowi główny
poziom wodonośny, zbiornik karboński zaś podrzędny. Oba poziomy lokalnie posiadają
kontakt hydrauliczny. Bardzo wysoki, wysoki i średni stopień zagroŜenia o czasie pionowej
migracji odpowiednio: poniŜej 2 lat, 2-5 lat i 5-25 lat, związany jest z wychodniami skał triasowych, zasilaniem poprzez przepuszczalne utwory zwietrzelinowe i czwartorzędowe oraz
z tektonicznymi szczelinami uskokowymi. Opisywane poziomy zagroŜenia występują w
wąskim pasie w strefie marginalnej zbiornika triasowego, między rejonem Dulowej i Górami Luszowskimi. Na pozostałym obszarze tego zbiornika występuje bardzo niski stopień
zagroŜenia wód (czas pionowej migracji powyŜej 100 lat), związany z izolującą warstwą
iłów trzeciorzędowych, wypełniających Nieckę Chrzanowską i Rów Krzeszowicki.
GZWP 453 – Biskupi Bór. Główny zbiornik wód podziemnych występujący w utworach czwartorzędowych związanych z dolinami rzecznymi i z kopalnym systemem dolin.
Jest to zbiornik o porowym charakterze ośrodka. Warstwy wodonośne wykształcone są w
piaszczystych osadach rzecznych (dolina górnej Wisły), równieŜ w piasczysto-Ŝwirowych
osadach rzecznolodowcowych. W profilach warstw występuje po kilka poziomów wodonośnych oddzielonych od siebie warstwami glin zwałowych oraz iłów i mułków. Zbiornik
związany z dolinami rzecznymi jest bardzo wąski o miąŜszości osadów wodonośnych najczęściej 3-6 m, a sporadycznie 10-12 m.
GZWP 454 – Olkusz – Zawiercie. W granicach gminy triasowy poziom wodonośny
wkracza fragmentarycznie od strony północnej zalegając na poziomach karbońskich. Są to
dwa obszary: mniejszy obszar w rejonie CzyŜówki oraz większy aŜ po rejon rezerwatu
Ostra Góra na zachód od Psar. Zbiornik ten zbudowany jest ze skał dolomitycznowapiennych wapienia muszlowego i retu z występującymi podrzędnie wkładkami iłów i
margli, a niekiedy przeławiceń gipsowych. Ze względu na budujące je utwory, zbiorniki
reprezentują typ mieszany, gdyŜ wapienie są skałami szczelinowo-krasowymi a dolomity
porowo-szczelinowo-krasowymi. Pomimo Ŝe, zbiornik naleŜy do zbiorników izolowanych,
zamkniętych, to poprzez okna tektoniczne i szczeliny skalne horyzont triasowy wchodzi w
kontakt z wyŜej i niŜej połoŜonymi horyzontami wodonośnymi. Zbiornik podlega silnemu
drenaŜowi poprzez wyrobiska kopalniane i ujęcia studzienne, co spowodowało obniŜenie
zwierciadła wody i uzaleŜnienie systemu wód podziemnych od wód powierzchniowych.
Lokalny kierunek migracji wód podziemnych określono na południowy, zaburzony częściowo depresją w wyniku eksploatacji wód podziemnych w rejonie CzyŜówki.
GZWP 457 – Tychy-Siersza. Jest to zbiornik o typie szczelinowo-porowym, charakteryzujący się dość znacznym zróŜnicowaniem stopnia odporności na zanieczyszczenia.
Tam, gdzie brak jest nadkładu wodonośnych utworów triasowych lub czwartorzędowych,
zbiornik ten stanowi główny poziom wodonośny. Poziom ten posiada kontakty hydraulicz37
ne z poziomem triasowym. W rejonach bezpośredniego zasilania wychodni karbońskich
lub ich przykrycia mało miąŜszą warstwą zwietrzeliny, zagroŜenie to określa się jako średnie, o czasie pionowej migracji od 5 do 25 lat. Na terenie gminy występuje niski stopień
zagroŜenia tego zbiornika, ciągnąc się wąskim na 200 do 1000 m pasem od rejonu Dulowej, przez Trzebinię aŜ do południowych obrzeŜy Sierszy. Niski stopień zagroŜenia wiąŜe
się z izolacją nadległych utworów triasu.
UPWP Mikołów-Sosonowiec. Zajmuje on pas o szerokości 1,5 - 2,5 km od rejonu
Psar, w kierunku doliny Koziego Brodu, do osadników Elektrowni „Siersza” i dalej w kierunku północno-zachodnim. Jest to zbiornik szczelinowo-porowy, jednak o gorszych od
poprzedniego parametrach hydrogeologicznych pod względem zasobności i wydajności.
Analizowany obszar charakteryzuje się występowaniem pięciu pięter wodonośnych:
karbońskiego;
permskiego;
triasowego;
jurajskiego;
czwartorzędowego;
Poszczególne piętra wodonośne są odizolowane od siebie utworami nieprzepuszczalnymi.
Łączność pomiędzy nimi moŜliwa jest jedynie w strefach o silnym zaangaŜowaniu tektonicznym, poprzez przewodzące wodę uskoki. Z tego faktu wynika wspólna cecha czterech głębszych pięter wodonośnych. Zwierciadło wody w ich obrębie ma w przewaŜającej części, pod
nakładem skał nieprzepuszczalnych, naporowy charakter tylko lokalnie na wychodniach zalega swobodnie.
W celu ochrony zbiorników uŜytkowych wód podziemnych, wydzielono obszary wysokiej
ochrony wód podziemnych (OWO).
Obszary wysokiej ochrony wód podziemnych (OWO) zlokalizowane są w miejscach zasilania powierzchniowego, jednak o niŜszym ryzyku zagroŜenia poziomu wodonośnego i w oddaleniu od ujęć wód podziemnych (lub poziomów zasilających to ujęcie). Naturalna ochrona poziomów wodonośnych jest na tych obszarach jednak niewystarczająca.
4.3.KLIMAT
Przedmiotowy obszar znajduje się w regionie klimatycznym Śląsko-Krakowskim.
Klimat kształtowany jest przez napływające masy powietrza: podzwrotnikowego (przez
cały rok), podzwrotnikowo-kontynentalnego (latem i jesienią), polarnomorskiego (przez
cały rok), polarnokontynentalnego (zimą), arktycznego (w półroczu zimowym) oraz z wyŜszych warstw troposfery (w czasie letniej pogody wyŜowej).
Wiatry najczęściej wieją z sektora zachodniego (45,6%), nieco rzadziej z sektora
wschodniego (33,5%). Najmniejszą częstotliwość mają wiatry południowe (2,4%). Prędkości wiatrów są niewielkie. Częstotliwość wiatrów dość silnych, silnych i bardzo silnych jest
znikoma. W ciągu roku w Trzebini są 42 dni bezwietrzne. Stosunkowo duŜe ilości cisz i
słabych wiatrów na terenie gminy są zjawiskiem wpływającym negatywnie na stan aerosanitarny powietrza.
Średnia roczna temperatura powietrza w Trzebini wynosi 7,8°C. Najcieplejszym miesi ącem jest lipiec (średnia temp.: 17,4°C), a najzimniejszym stycze ń (średnia temp.: - 4,1°C).
Długość okresu wegetacyjnego w regionie wynosi 200-210 dni, co w przybliŜeniu odpowiada średnim warunkom w kraju.
Roczna suma opadów wynosi 811 mm. Najwięcej opadów występuje w lipcu (miesięczna suma opadów wynosi 131 mm), a najmniej w styczniu (miesięczna suma opadów
wynosi 39 mm). Pokrywa śnieŜna zalega przez około 75 dni. Ilość dni z mgłą wynosi 37,1.
4.4. PRZYRODA OśYWIONA
4.4.1.SZATA ROŚLINNA:
38
Szata roślinna miasta i gminy Trzebinia naleŜy do krainy botanicznej WyŜyny Śląskiej, okręgu wschodniego.
Na terenie gminy lasy zajmują 43% powierzchni. Administracyjnie 89,8% lasów to lasy państwowe (pod zarządem Nadleśnictwa Chrzanów), 9,4% - lasy prywatne, a 0,7% lasy gminne. Mają one charakter ochronny grupy I, co wiąŜe się z ich połoŜeniem na terenach ekologicznie zagroŜonych. Spełniają one funkcje wodoochronne, bioklimatyczne i
zdrowotno-rekreacyjne dla ludności. Cenną wartością lasów trzebińskich jest równieŜ to,
Ŝe występuje tu wiele duŜych kompleksów leśnych, np. Puszcza Dulowska. Mniejsze
kompleksy leśne występują w rejonie Sierszy, Płok, Psar, Myślachowic i CzyŜówki. Większość lasów to bory (ponad 80%), ponadto występują lasy mieszane bukowe z niewielką
domieszką świerków oraz lasy łęgowe. Podstawowym gatunkiem lasotwórczym jest sosna, a z gatunków liściastych największy udział ma brzoza. W strukturze wiekowej przewaŜają drzewa młode i średnie.
Najcenniejszym zbiorowiskiem leśnym na terenie gminy jest Puszcza Dulowska.
W drzewostanie puszczy dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza brodawkowata (Betula pendula), miejscami olsza czarna (Alnus glutinosa). Licznie występuje teŜ
modrzew europejski (Larix decidula), świerk pospolity (Picea abies), dąb szypułkowy (Quercus robur). Puszcza charakteryzuje się zróŜnicowaniem typów siedlisk i róŜnorodnością
zbiorowisk roślinnych. Wyrazem tego jest duŜa liczba gatunków roślin tu występujących.
Samych tylko roślin chronionych odnotowano 52 gatunki. Na obrzeŜach znajduje się, jedyne na tym terenie, stanowisko liczydła górskiego (Streptopus amplexifolius).
Pierwotna szata roślinna rezerwatu „Ostra Góra” została zniszczona przez porębową gospodarkę leśną oraz przez wypas zwierząt i grabienie ściółki. Buczyna karpacka
występowała niegdyś na tych terenach powszechnie i charakteryzowała się bogatą roślinnością runa i bukiem oraz jodłą w warstwie drzew. Obecnie w drzewostanie rezerwatu
dominują buki w wieku 150 - 200 lat. Po zaprzestaniu wypasów ponownie pojawiła się roślinność charakterystyczna dla buczyny karpackiej. W warstwie podszytu występuje jarzębina, głogi, jałowce. W runie spotyka się Ŝywiec gruczołowaty, przylaszczkę, czerwolist
pospolity, kopytnik pospolity, szczyr trwały. Na terenie rezerwatu występuje około 15 gatunków roślin prawnie chronionych.
Na obszarze rezerwatu stwierdzono występowanie 44 gatunków mchów. Najbogatsze pod
względem florystycznym są siedliska naziemne, naziemno-naskalne i naziemnonadrzewne.
W pobliŜu rezerwatu, na wzniesieniu Bialny Dół, występują barwne i bogate pod
względem florystycznym murawy i zarośla kserotermiczne oraz murawy naskalne. Znajduje się tu bogate stanowisko rojnika pospolitego (Jovibarba sobolifera).
Ponadto występują takŜe rośliny chronione tj.: dziewięćsił bezłodygowy, wilŜyna ciernista
oraz pojedyncze okazy goryczki orzęsionej. Najbogatsze w Trzebini stanowisko dziewięćsiła bezłodygowego znajduje się na BoŜniowej Górze. Z roślin chronionych spotkać tu
moŜna teŜ goryczkę orzęsioną.
Obszarem cennym pod względem florystycznym na terenie gminy jest uŜytek ekologiczny w Sierszy. W drzewostanie dominują buki w wieku około 130 lat. Rosną tu równieŜ 65-letnie sosny i brzozy. Na terenie spotkać moŜna wiele roślin chronionych i rzadkich, np. konwalia majowa, kruszyna pospolita, kruszczyk szerokolistny, zawilec wielkokwiatowy, wyblin jednofalisty, wawrzynek wilczydełko, przylaszczka pospolita, buławnik
wielkokwiatowy. Znajduje się tu równieŜ ciekawe stanowisko lilii złotogłów.
Ciekawym przyrodniczo obszarem jest zalew Chechło. Ten stosunkowo młody
zbiornik ma juŜ przy brzegach wykształcony szuwar trzcinowy, co jest zjawiskiem korzystnym dla oczyszczania wody, a na brzegach - szuwar trawiasty z turzycami. Najciekawszy
jest rejon usytuowany od strony Piły Kościeleckiej, po obu stronach drogi. Występują tu
39
zbiorowiska roślinności wodnej i nadwodnej. Bardzo interesujące są teŜ sąsiadujące podmokłe łąki. Z roślin chronionych występuje tu m.in. kosaciec syberyjski, ziemowit jesienny.
Obszarem o duŜych walorach przyrodniczych jest równieŜ zalew Balaton. Południowo-wschodnia część wyrobiska charakteryzuje się zwartym zadrzewieniem, o niewielkiej róŜnorodności roślinnej.
Szczególne walory przyrodnicze posiada górny odcinek potoku Chechło. Są tutaj
enklawy naturalnej roślinności, w tym ciekawe ekosystemy łąkowe, lecz zarówno w drzewostanach jak i w runie zachodzą duŜe zmiany gatunkowe, spowodowane niekorzystnym
sąsiedztwem przemysłu, działalnością człowieka, a takŜe obecnością bobrów, sprowadzonych tutaj w połowie lat 80-tych.
Ciekawym przyrodniczo terenem jest dolina potoku Kozi Bród mającego swe źródła w lasach myślachowickich. Rzeka płynie meandrując, tworząc wokół siebie bogate
środowisko przyrodnicze. W dolinie potoku w Płokach rośnie sosna o charakterze pomnikowym, o wyjątkowym kształcie wierzby płaczącej.
Ciekawe gatunki roślin spotkać moŜna równieŜ u podnóŜa skałki triasowej w Bolęcinie, m.in.: wilŜynę ciernistą (Ononis spinosa), dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis). Występuje teŜ kozibród wschodni (Tragopogon pratensis), który ma tutaj swoje jedyne
stanowisko w Trzebini. MoŜna tu, podobnie jak w otoczeniu innych zielonych pereł Trzebini, spotkać ponad 100 gatunków roślin, z racji sąsiadowania z sobą pól, odłogów, muraw
naskalnych i napiaskowych, lasu oraz zarośli, w których po części skrywa się skałka.
4.4.2. FAUNA
Na terenie gminy spotkać moŜna wiele ciekawych gatunków zwierząt. Na polach
Ŝyją zające, w lasach i zagajnikach wiewiórki. Spośród ssaków owadoŜernych Ŝyje tu jeŜ
europejski oraz kilka przedstawicieli ryjówkowatych. Liczni są przedstawiciele drobnych
gryzoni, takich jak nornice i myszowate. Z ssaków drapieŜnych spotkać moŜna tchórza,
kunę leśną i gronostaja. Z rodziny psów Ŝyją lisy, a z parzystokopytnych: dziki, sarny, jelenie, daniele. Ponadto na terenie gminy zaobserwowano ślady łosia i wilka. Nie tak dawno
w trzebińskich lasach pojawił się jenot.
W 1985r. w Puszczy Dulowskiej, nad brzegami potoku Chechło, osiedlono dwie
pary bobrów. Introdukcja okazała się udana. Obecnie określa się szacunkowo liczebność
populacji bobrów na terenie puszczy na około 40 sztuk.
Na tereni Puszczy Dulowskiej zlokalizowany jest Obwód Łowiecki nr 79. Na terenie obwodu funkcjonuje Ośrodek Hodowli Zwierząt (OHZ). Prowadzona jest tam hodowla danieli i
dzików. Wiele z tych zwierząt trafia później do lasów w innych rejonach Polski.
Gromadę ptaków na terenie gminy reprezentują głównie gatunki przywiązane do
środowisk lasów i zagajników oraz łąk i pól, np. kuropatwy, baŜanty, cietrzewie, myszołowy, jastrzębie, krogulce i sowy.
Spośród węŜy tradycyjnie występuje tu gniewosz, Ŝmija zygzakowata i zaskroniec.
Z płazów występują tu salamandra plamista, kumak nizinny oraz Ŝaba rzekotka. W lasach
obserwować moŜna okazałe mrowiska mrówki rudnicy.
4.5. KRAJOBRAZ
Gmina Trzebinia połoŜona jest na terenie, dość mocno zróŜnicowanym pod względem ukształtowania. Południowa i zachodnia część gminy to tereny pagórkowate, charakteryzujące się niewielkim zróŜnicowaniem wzniesień terenu, o nieduŜych spadkach terenu.
Północno – wschodnia część terenu gminy posiada bardziej zróŜnicowanie ukształtowanie, występują znacznie większe wzniesienia o większych spadkach terenu. Gmina pomimo przemysłowego charakteru, posiada wiele obszarów o wybitnych walorach turystycznych, krajoznawczych i kulturowych. W panoramie miasta natomiast dominują sylwety
licznych zakładów przemysłowych.
40
Wschodnie i południowe tereny gminy Trzebinia posiadają duŜą wartość krajobrazową.
Zostały one objęte ochroną krajobrazu przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych.
Tereny wsi: Płoki, Karniowice, Psary, Dulowa, Bolęcin i Lgota stanowią dobre warunki dla
pieszych i rowerowych turystów. Jest to równieŜ najcenniejszy obszar Jury Krakowskiej na
terenie gminy Trzebinia. Na tym terenie lesiste wzgórza okolic Płok, Psar i Karniowic ustępują typowej wierzchowinie jurajskiej usłanej polami uprawnymi w okolicy Bolęcina i Lgoty.
Jedną z cenniejszych atrakcji krajobrazowych Trzebini są tzw. Wąwozy Karniowickie. Stoki
wąwozów porasta buczyna karpacka typowa dla całej Jury Krakowskiej.
Na terenie miasta ciekawym miejscem pod względem krajobrazowym jest BoŜniowa Góra.
Bezleśny masyw zbudowany ze zlepieńców myślachowickich pokryty jedynie trawą. Okolice BoŜniowej Góry uzupełniają ciekawe krajobrazowo wąwozy wykorzystywane przez
mieszkańców jako tereny spacerowe. Natomiast we wsi Bolęcin znajduje się skalny ostaniec - pomnik przyrody nieoŜywionej - Skakała Triasowa o charakterystycznym kształcie
przypominającym zamek. Z tego punktu rozciąga się szeroka panorama. Znakomicie widać Chrzanów, Trzebinię i Krzeszowice. Horyzont w kierunku północnym ograniczają Pagóry Jaworznickie oraz WyŜyna Olkuska.
Teren Gminy ze względu na walory przyrodnicze i krajobrazowe sprzyja rozwojowi turystyki pieszej, konnej i rowerowej. Przez teren gminy przebiegają piesze szlaki turystyczne
oznaczone kolorami: pomarańczowym, niebieskim i zielonym.
Szlak Pomarańczowy – rozpoczyna się przy Zespole Pałacowo Parkowym w Młoszowej i
przebiega przez Górę Bartoską, rezerwat przyrody Ostra Góra, wzgórze Bialny Dół w Psarach oraz skały zwane Martwicą Karniowicką.
Szlak Niebieski – rozpoczyna się w Pile Kościeleckiej przy Zalewie Chochło, przechodzi
obok strzelnicy koła Łowieckiego „Diana” do ulicy Skalnej w Bolęcinie i umiejscowionej w
pobliŜu Skałki Triasowej, a dalej aŜ do akwenu Gliniak.
Szlak Zielony - rozpoczyna się w centrum Myślachowic, przebiega przez teren CzyŜówki
(Cisowe Skałki) dalej wzdłuŜ meandrów potoku Kozi Bród, aŜ do Sanktuarium w Płokach.
Przez teren gminy przebiega równieŜ szlak rowerowy (szlak czerwony), ma długość 49,1
km, rozpoczyna się w Trzebini PKP. Przebiega przez zalew Chechło, Regulice, Psary, Balaton i kończy się w Trzebini przy dworcu PKP.
4.6. ZASOBY PRZYRODNICZO CENNE I ICH OCHRONA
Wschodnia część gminy objęta jest wielkoprzestrzenną ochroną przyrody i krajobrazu. Znajdują się tu dwa parki krajobrazowe: Dolinki Krakowskie i Tenczyński Park
Krajobrazowy.
Na terenie gminy znajduje się rezerwat przyrody „Ostra Góra”. Jest to 7,22 hektarowy obszar uznany za rezerwat częściowy Zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu
Drzewnego z dnia 25 listopada 1959r. (Monitor Polski Nr 10 poz. 45 – 1960r.). Utworzony
został w celu „zachowania ze względów naukowych, dydaktycznych i turystycznych naturalnego fragmentu buczyny karpackiej występującego na WyŜynie Krakowskiej wśród obszarów czystych drzewostanów sosnowych”.1 PołoŜony jest w niewielkim kompleksie leśnym we wschodniej części gminy, pomiędzy Myślachowicami a Psarami, na wzgórzu
osiągającym 435 m n.p.m. W drzewostanie dominują buki w wieku 150 - 200 lat. Na terenie rezerwatu występuje około 15 gatunków roślin prawnie chronionych.
Obszarem cennym na terenie gminy jest kompleks leśny Puszcza Dulowska. Charakteryzuje się ona zróŜnicowaniem typów siedlisk i róŜnorodnością zbiorowisk roślinnych.
W północno-zachodniej część gminy, wewnątrz lasów Sierszy, znajduje się uŜytek
ekologiczny „Podbuczyna” o powierzchni 8 ha. Został ustanowiony Uchwałą Nr
41
XXVIII/204/92 Rady Miasta Trzebini z dnia 31 lipca 1992r. w celu ochrony starodrzewu
bukowego, liczącego ok. 130 lat. Spotkać tu moŜna wiele roślin chronionych i rzadkich,
znajduje się tu bardzo ciekawe stanowisko lilii złotogłów.
Ciekawym przyrodniczo obszarem jest Góra BoŜniowa o wys. 402 m n.p.m. połoŜona na terenie miasta Trzebinia z bogatymi murawami kserotermicznymi oraz najbogatszym w Trzebini stanowiskiem dziewięćsiła bezłodygowego.
We wschodniej części gminy, na zachód od Psar, znajduje się jedno z najpiękniejszych przyrodniczo miejsc Trzebini – wzniesienie Bialny Dół. O jego atrakcyjności decyduje przede wszystkim wyjątkowe nagromadzenie rzadkich w skali Trzebini gatunków roślin. Na stoku o wystawie południowej występują barwne i bogate pod względem florystycznym murawy i zarośla kserotermiczne oraz murawy naskalne. Wzgórze zbudowane
jest z wapieni i dolomitów. MoŜna tu zaobserwować bardzo ciekawe odsłonięcie triasowych wapieni falistych.
Na terenie gminy znajdują się dwa obiekty będące osobliwościami geologicznymi:
Martwica Karniowicka - na wschód od Karniowic; jest to lokalnie występujący pokład wapieni słodkowodnych. Tworzy on płytę o miąŜszości 2-6 m, zajmującą powierzchnię ok. 6 km2. Na martwicy moŜna znaleźć bogatą florę kopalną, szczątki sinic, glonów
oraz ślimaków.
Arkoza kwaczalska – powyŜej pokładów węglonośnych Kopalni „Siersza”, w okolicach Karniowic; są to piaskowce arkozowe, zlepieńce, czerwone łupki, mułowce. Arkoza
osiąga miąŜszość od kilkudziesięciu do 250 m. Znajdują się w niej potęŜne pnie drzew
szpilkowych, pokrewnych dzisiejszym araukariom sprzed ok. 290 mln. lat. Spotyka się całe
kłody, całkowicie skamieniałe.
Obszarem cennym na terenie gminy są Wąwozy Karniowickie. Jest to piękny krajobrazowo teren leśny o powierzchni ok. 56 ha z systemem wielu rozgałęziających się,
dość głębokich i stromych wąwozów.
Spotkać tutaj moŜna stare dorodne buki o wymiarach pomników przyrody oraz wiele gatunków roślin chronionych.
zbiornik wodny w Bolęcinie jest obiektem ciekawym pod względem przyrodniczym. Jest miejscem rozrodu i Ŝycia bardzo duŜej liczby płazów i gadów.
zbiornik wodny Kozi Bród został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki o tej samej nazwie.
Na terenie gminy znajdują się obiekty uznane za p o m n i k i p r z y r o d y. Są to:
pomniki przyrody ujęte w wojewódzkim rejestrze: (Dziennik Urzędowy Województwa
Małopolskiego Nr 85 z dnia 23 kwietnia 2004r.)
- Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos) – obw. 615 cm, w parku w Młoszowej, przy alei
przed głównym wejściem do pałacu, wiek 300 lat, wys. 27 m;
- Magnolia drzewiasta (Magnolia acuminata) – obw. 162 cm, w parku w Młoszowej, po
stronie południowej pałacu, wiek 100 lat, wys. 17 m;
- Dereń właściwy (Cornus mas) – krzew, obw. 330 cm, w parku w Młoszowej, po lewej
stronie pałacu, wys. 7 m;
- Lipa drobnolistna (Tilia cordata) – obw. 410, Płoki, przy murze kościelnym;
- Lipa drobnolistna (Tilia cordata) na skałce wapiennej – obw. 390, Płoki, k/ kościoła;
- Wiąz – obw. 303 cm, Trzebinia, Osiedle Wodna, wys. 25 m;
- Lipa – obw. 272 cm, Trzebinia, Osiedle Wodna;
- Wiąz – obw. 425 cm, Bolęcin;
pomniki przyrody objęte ochroną na podstawie uchwały Rady Gminy:
- Lipa – obw. 400 cm, Myślachowice, przy ogrodzeniu szkoły podstawowej;
- Lipa – obw. 420 cm, Płoki, za przystankiem PKS;
- Lipa – obw. 300 cm, Płoki, na terenie parku;
- Lipa – obw. 420 cm, Płoki, obok budynku plebani;
42
- Lipa – obw. 270 cm, Trzebinia, przy ogrodzeniu Szkoły Podstawowej nr 1;
- Lipa – obw. 300 cm, Trzebinia – Gaj;
- Dąb – obw. 330 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Lipa – obw. 310 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Lipa – obw. 310 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Kasztanowiec – obw. 280 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Kasztanowiec – obw. 300 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Wiąz – obw. 330 cm, Trzebinia – Park Zieleniewskich;
- Dąb – obw. 400 cm, Bolęcin - park;
- Dąb – obw. 450 cm, Bolęcin - park;
- Dąb – obw. 460 cm, Bolęcin - park;
- Kasztanowiec – obw. 300 cm, Bolęcin - park;
- Kasztanowiec – obw. 350 cm, Bolęcin – park.
Na terenie gminy znajduje się równieŜ pomnik przyrody nieoŜywionej – Triasowa
skałka wapienna im. Prof. S. Siedleckiego w Bolęcinie leŜąca na obszarze Jurajskich
Parków Krajobrazowych (Dziennik Urzędowy Województwa Małopolskiego Nr 22 z dnia 13
lutego 2002r.). Wchodzi ona w skład Bloku Płazińskiego, który stanowi zachodnią część
Garbu Tenczyńskiego. Jest to skałka zbudowana ze środkowo-triasowego wapienia dolomitycznego, o formie naśladującej ruiny zamku.
Poza w/w obszarami i obiektami na terenie gminy ochronie Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody podlegają równieŜ:
zespół pałacowo-parkowy w Młoszowej (nr rejestru zabytków 640/166)
park przy dworze Zieleniewskich w Trzebini (nr rejestru Kr-301/71).
4.7. POWIĄZANIA PRZYRODNICZE OBSZARU GMINY TRZEBINIA Z OTOCZENIEM
Powiązania przyrodnicze obszarów cennych realizowane są poprzez sieć powiązań
nazwanych korytarzami ekologicznymi. Korytarze ekologiczne są to struktury przestrzenne
umoŜliwiające rozprzestrzenianie się gatunków pomiędzy obszarami węzłowymi i ukierunkowujące przepływ materii i informacji biologicznej (ekologicznej) w krajobrazie. Doliny
rzeczne tworzą korytarze ekologiczne umoŜliwiające przemieszczanie zwierząt w skali kraju i kontynentu. Często są to jedyne drogi rozprzestrzeniania gatunków i swobodnego
przepływu genów między populacjami.
Północno-wschodnia część gminy Trzebinia połoŜona jest w obszarze węzłowym o
znaczeniu międzynarodowym 30 M – Obszar Jury Krakowsko-Częstochowskiej, natomiast
południowa część gminy znajduje się w obszarze węzłowym o znaczeniu krajowym 16K –
Obszar Krakowski.
Obszary cenne przyrodniczo wyznacza równieŜ Europejska Sieć Ekologiczna NATURA
2000 Jest to system obszarów chronionych, który ma zapewnić trwałą egzystencję florze i
faunie, zachowanie cennych, a przy tym zagroŜonych siedlisk przyrodniczych oraz integrację ochrony przyrody z działalnością człowieka. Jest inicjatywą Unii Europejskiej i swym
zasięgiem ma obejmować wszystkie państwa naleŜące do Wspólnoty Europejskiej.
W Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000 – teren gmin Trzebinia nie naleŜy do
terenów chronionych.
4.8. KOMPLEKSY FUNKCJONALNO-PRZYRODNICZE
Analiza zasobów przyrodniczych na obszarze miasta i gminy Trzebinia (obejmująca
równieŜ teren włączony w obręb gminy Trzebinia zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta (Dz.U. z dnia 29 lipca 2005r.), do miejscowości Dulowa, analiza stanu środowiska, ocena predyspozycji przyrodniczych wykonana w ramach
43
opracowania ekofizjograficznego, była podstawą podziału terenu gminy na kompleksy
przyrodniczo-funkcjonalne, dla których zaproponowano następujące sposoby zagospodarowania:
I. Kompleks przyrodniczo-ekologiczny
W obszarze kompleksu wskazano następujące zasady zagospodarowania:
- zakaz zabudowy,
- obowiązek utrzymania przyrodniczego charakteru obszaru,
- wskazane utrzymanie i poprawa funkcji obszaru węzłowego ECONET,
- przyrodnicze i rekreacyjne wykorzystanie terenów zagroŜonych podtopieniami oraz
osiadaniami,
- konieczność uzupełnień, rekonstrukcji i przebudowy obszarów zagroŜonych utratą
walorów przyrodniczych,
- dopuszczenie inwestycji chroniących zasoby przyrodnicze,
- dopuszczenie inwestycji minimalizujących niekorzystne oddziaływania rekreacyjnego wykorzystania tego kompleksu,
- dopuszczenie inwestycji infrastrukturalnych, które nie wpływają niekorzystnie na zasoby przyrodnicze,
- rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka.
II. Kompleks przyrodniczo-uŜytkowy
W obszarze kompleksu wskazano następujące zasady zagospodarowania:
- zakaz nowej zabudowy za wyjątkiem obiektów i urządzeń obsługi turystów i zabudowy siedliskowej dla rolników,
- rolnicze wykorzystanie terenu lub ochrona obszarów rolniczych przed zabudową,
- turystyczne wykorzystanie terenu,
- wskazane utrzymanie funkcji przyrodniczej,
- wskazane zapewnienie ciągłości powiązań przyrodniczych,
- ochrona obszarów źródliskowych,
- ochrona ujęć wodnych,
- ochrona złóŜ,
- dopuszczenie inwestycji infrastrukturalnych, które nie wpływają niekorzystnie na zasoby przyrodnicze,
- dopuszczenie inwestycji związanych z wydobyciem surowców pod warunkiem pełnej rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji,
- rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka,
- dopuszczenie dolesień w terenach przylegających do istniejących lasów i dolesień.
IIa. Strefa przyrodniczo-uŜytkowa z moŜliwością zagospodarowania
ekstensywnego
Strefę IIa wyznaczono w celu wskazania terenów, których poŜądanym zagospodarowaniem jest uŜytkowanie przyrodnicze jednak z uwagi na charakter tych obszarów (tereny
miejskie i podmiejskie), moŜliwe jest pełnienie przez nie funkcji mieszkaniowej i nieuciąŜliwej usługowej, w przypadkach uzasadnionych potrzebami rozwojowymi miasta.
Strefę charakteryzuje:
- realizacja funkcji rekreacyjnej ze zwiększonym udziałem terenów zielonych,
- realizacja funkcji mieszkaniowej i nieuciąŜliwej usługowej ze zwiększonym udziałem
terenów zielonych,
- rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka,
- utrzymanie strefy buforowej przedpola lasów – zakaz grodzenia nieruchomości w
odległości co najmniej 30 m od granicy lasu,
- utrzymanie jak największych powierzchni terenów biologicznie czynnych,
44
-
zapewnienie przyrodniczych ciągów komunikacyjnych o znaczeniu miejscowym
(ciągłość terenów zielonych w obrębie strefy),
ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych – realizacja zabudowy warunkowana dostępem do kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków,
realizacja urządzeń ochrony środowiska,
dopuszczenie inwestycji infrastrukturalnych, z ochroną walorów krajobrazowych,
zachowanie detali regionalnych i ochrona dóbr kultury.
III. Kompleks osadniczy do zabudowy ekstensywnej
W obszarze kompleksu wskazano następujące zasady zagospodarowania:
- realizacja funkcji mieszkaniowej i nieuciąŜliwej usługowej,
- wskazane rozluźnienie zabudowy poza centrum,
- rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka,
- zwiększony udział terenów zielonych w obrębie działki,
- utrzymanie strefy buforowej przedpola lasów – zakaz grodzenia nieruchomości w
odległości co najmniej 30 m od granicy lasu,
- utrzymanie jak największych powierzchni terenów biologicznie czynnych,
- zapewnienie przyrodniczych ciągów komunikacyjnych o znaczeniu miejscowym,
- oddzielenie funkcji pasami zieleni urządzonej,
- ochrona zasobów wód powierzchniowych i podziemnych – realizacja zabudowy warunkowana dostępem do kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków,
- realizacja urządzeń ochrony środowiska,
- dopuszczenie inwestycji infrastrukturalnych, z ochroną walorów krajobrazowych,
- zachowanie detali regionalnych i ochrona dóbr kultury.
IV. Kompleks do zabudowy i rekultywacji
W obszarze kompleksu wskazano następujące zasady zagospodarowania:
- realizacja funkcji usługowej i przemysłowej nie zagraŜającej jakości wód i powietrza,
- zachowanie uciąŜliwości w granicach terenu, do którego właściciel ma tytuł prawny,
- izolacja zielenią urządzoną terenów przemysłowych od pozostałych w ramach nieruchomości, na której prowadzona jest działalność przemysłowa,
- ochrona zasobów przyrodniczych a w szczególności kopalin, zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
- poprawa walorów krajobrazowych istniejących obiektów oraz wymóg korzystnych
oddziaływań na krajobraz nowych obiektów (staranny dobór bryły, detal architektoniczny),
- rekultywacja terenów zdewastowanych działalnością człowieka.
Podstawą wyznaczenia tego kompleksu były juŜ istniejące tereny przemysłowe.
Poza wskazaniem przeznaczenia na wymienione wyŜej kompleksy wyróŜniono
obszary specjalne. Są to obszary:
- dla których prognozuje się osiadania terenu związane z eksploatacją górniczą,
- o znaczącym zagroŜeniu stanu środowiska i bezpieczeństwa powszechnego w
związku z występowaniem potencjalnych zalewisk i podtopień w bezodpływowych
nieckach i wzdłuŜ obniŜonego koryta i doliny Kozibrodu, połoŜone na terenie byłego
OG „Siersza I”.
4.9.
ROLNICZA PRZESTRZEŃ PRODUKCYJNA
Gmina Trzebinia charakteryzuje się szczególnymi uwarunkowaniami produkcji rolnej,
które wynikają z czynników środowiskowych (skaŜenie gleb metalami cięŜkimi, procesy przesuszania i erozji) jak i z niekorzystnej struktury obszarowej gospodarstw
45
rzutującej na opłacalność produkcji. Sytuacja ta powoduje narastający proces odłogowania gruntów i presję na zabudowanie tych terenów.
Dla zachowania ekologicznej i gospodarczej funkcji terenów rolnych gminy wyznaczona została w studium strefa terenów lasów i dolesień, która zapewni zwiększenie
lesistości w gminie o przynajmniej 10%.
NaleŜy dąŜyć do realizacji dolesień poprzez opracowywanie dla nich planów miejscowych i planowe zalesianie terenów, przy uwzględnieniu walorów krajobrazowych
terenu (osie widokowe, panoramy) szczególnie w projektowanych zalesieniach w
Trzebini (Góry Luszowskie) oraz w Płokach.
UwaŜa się za konieczne przyjęcie jako zasady zakazu zabudowy terenów rolnych ze
względu na :
−
ochronę gleb o najniŜszym stopniu zanieczyszczenia metalami cięŜkimi i najwyŜszych wartościach bonitacji w gminie obejmujących zwarte kompleksy o
dominującej III klasie (z udziałem IV), uŜytkowane aktualnie w większości rolniczo, przede wszystkim w sołectwie : Lgota, Karniowice, Młoszowa,
−
ochronę gruntów rolnych (zgodnie z art. 12 pkt. 15 ustawy o ochronie gruntów
rolnych i leśnych) o dominującej IV klasie bonitacji (z udziałem V i VI) stanowiących :
•
element toŜsamości rolniczego krajobrazu Parku Krajobrazowego Dolinki
Krakowskie i Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego,
•
stanowiących korytarze ekologiczne (dotyczy to głównie terenów rolnych w
sołectwach CzyŜówka, Psary, Płoki, Bolęcin, Piła Kościelecka).
Na terenach rolnych będzie moŜliwość uŜytkowania nierolniczego i lokalizacji usług
turystycznych, rekreacyjnych, na zasadach określonych miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
Przyjmuje się równieŜ zasadę ograniczania zabudowy na pozostałych terenach rolnych.
Oznacza to zachowanie przyrodniczego zagospodarowania tych terenów ze względu
na zapewnienie prawidłowego gospodarowania zasobami przyrody:
- włączenie ich w korytarze ekologiczne,
- potrzebę wprowadzenia zieleni izolacyjnej i parkowo-rekreacyjnej.
Przyjmuje się zachowanie torfowisk przejściowych, występujących w sołectwie Bolęcin, zidentyfikowanych w ramach „Banku danych o torfowiskach polskich”.
Oznacza to uwzględnienie ich w projektowanym zalesieniu.
Na terenach rolnych wprowadza się moŜliwość:
- realizacji zabudowy siedliskowej dla rolników,
- nierolniczego uŜytkowania, wyłącznie związanego z lokalizacją obiektów i urządzeń
obsługi turystów oraz rekreacji,
- realizacji inwestycji infrastrukturalnych i związanych z eksploatacją surowców naturalnych.
Realizacja wskazanych wyŜej inwestycji na zasadach określonych w miejscowych
planach zagospodarowania przestrzennego.
4.10.
OGRANICZENIE I ELIMINOWANIE ZAGROśEŃ ŚRODOWISKA
Osiągnięcie zrównowaŜonego rozwoju wymaga prowadzenia przez gminę, niezaleŜnie od
proekologicznej polityki przestrzennej polityki ekologicznej, w tym szczególnie polityki
ochrony środowiska, ukierunkowanej na ograniczenie lub eliminowanie tych uwarunkowań, które stanowią zagroŜenia :
−
dla środowiska,
46
−
dla zdrowia i Ŝycia mieszkańców.
Dotyczy to zagroŜeń spowodowanych przez :
1) niską emisję zanieczyszczeń powietrza pochodzących z sektora komunalnego i komunikacji
−
emisję zakładów uciąŜliwych zlokalizowanych :
•
w gminie, w tym szczególnie: Elektrowni „Siersza” i Rafinerii Nafty „Trzebinia”, Górka Cement Sp. z o.o. oraz ZG „Trzebionka”,
•
poza granicami Trzebini, w tym szczególnie przez emitory Jaworzna,
2) niewłaściwą gospodarkę ściekami komunalnymi i przemysłowymi, w tym :
•
brak kanalizacji w części miasta oraz w sołectwach gminy,
•
zły stan techniczny części układu kanalizacyjnego,
•
niezadawalający stopień oczyszczania ścieków przemysłowych (metali) i
komunalnych odprowadzanych do odbiorników,
•
nieprawidłowe składowanie toksycznych ścieków poprzemysłowych z byłych
ZSO „Górka” w obszarze, który ma połączenie hydrauliczne ze zbiornikiem
wody „Balaton” przeznaczonym do uŜytkowania rekreacyjnego,
•
zanieczyszczenie wód podziemnych GZWP „Chrzanów” wywołane eksploatacją rud cynku i ołowiu ZG „Trzebionka”,
3) składowanie odpadów komunalnych na wysypisku w Trzebini oraz na dzikich
wysypiskach znajdujących się na całym obszarze gminy,
4) eksploatację kopalin i surowców.
W specyficznej sytuacji gminy Trzebinia istotne znaczenie dla zdrowia i Ŝycia mieszkańców mają zagroŜenia chemiczne, wybuchowe i poŜarowe związane :
−
z produkcją w RN „Trzebinia”,
−
z przewozem środków toksycznych i niebezpiecznych na wszystkich szlakach
kolejowych i autostradzie A-4 oraz szczególnie na drogach Katowice - Kraków i
Oświęcim - Chrzanów, Trzebinia - Olkusz.
ZagroŜenia te stanowią ograniczenia rozwoju przestrzennego, wymagające działań w
sferze polityki ekologicznej gminy.
Polityka ekologiczna gminy musi być realizowana przez :
•
wszystkie organy gminy oraz w procedurach decyzyjnych urzędu gminy,
•
współpracę gminy z innymi podmiotami (szczególnie będącymi źródłem zagroŜeń) z wykorzystaniem procedur negocjacyjnych,
•
współpracę międzygminną (z wykorzystaniem istniejących i moŜliwych do
utworzenia związków celowych)
•
wykorzystanie dostępnych dla gminy instrumentów prawnych, ekonomicznych,
organizacyjnych, informacyjnych i edukacyjnych.
5. UWARUNKOWANIA KULTUROWE ROZWOJU GMINY
W obszarze gminy Trzebinia występują zespoły i obiekty zabytkowe podlegające
ochronie statutowej:
Zespół Pałacowo – Parkowy w Młoszowej – wpisany do rejestru Wojewódzkiego
Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie pod numerem A-45 z 15.11.1968=A-1586/95
(Kat). Park pałacowy wpisany jest pod numerem 658 z dnia 27.01.1956 r. Najstarsze
wzmianki o przedmiotowej budowli pochodzą z XIV wieku. Obiekt wybudowany w stylu
neogotyckim, składa się z części pałacowej oraz przyległej do niej kaplicy. Do chwili
obecnej zachował się w kształcie nadanym mu podczas przebudowy na przełomie
XVIII i XIX w. przez Kajetana Florkiewicza i jego syna Juliusza. Pałac połoŜony na terenie 17-hektarowowego parku ze starym drzewostanem, otoczony jest murem z
basztą i Bastionem Belwederskim. W 1998 r. Zespół Pałacowo-Parkowy w Młoszowej
47
stał się własnością Akademii Ekonomicznej im. K. Adamieckiego w Katowicach. Ośrodek został przystosowany do prowadzenia róŜnych form kształcenia akademickiego
oraz międzynarodowych konferencji i seminariów.
Dwór Zieleniewskich w Trzebini – zespół połoŜony w Trzebini przy ul. Piłsudskiego,
wpisany jest do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie pod
numerem A-301 z 11.10.1971=A-1593/95 (Kat) + decyzja z 30.09.1996 r. z uściśleniem granic ochrony. Zespół obejmujący dwór, park i mur ogrodzeniowy, rodowodem
sięga XIII wieku. Ostatnimi właścicielami byli Paulina i Marian Zieleniewscy, których
nazwisko do dnia dzisiejszego pozostało w nazwie Dworu. Dwór posiada wiele charakterystycznych cech dla staropolskich dworów m.in.: łamany dach polski oraz czterokolumnowy portyk od strony zajazdu. Obecnie jest on siedzibą instytucji kultury organizującej liczne koncerty, wystawy i spotkania z ciekawymi ludźmi. Dwór Zieleniewskich
oferuje takŜe pokoje gościnne o wysokim standardzie, a w stylowych piwnicach znajduje się restauracja i kawiarnia.
Do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków wpisane są ponadto:
Dom na rogu ul. Narutowicza i Kościuszki w Trzebini pod numerem A-1469/92 z dnia
30.06.1992 (Kat),
Kaplica przy ul. Chrzanowskiej obok ul. Grunwaldzkiej w Trzebini-Sierszy st. Rej. Nr
739, dec. Kl.V-WK-101/16/61 z 28.11.1961,
Budynek dawnej huty Ŝelaza w Płokach wpisany pod numerem A-1377/88 z dnia
25.10.1988 (Kat).
Poza wymienionymi wyŜej obiektami na terenie gminy Trzebinia na uwagę zasługują:
Sanktuarium Matki BoŜej Fatimskiej w Trzebini – kościół p.w. Najświętszego Serca
Pana Jezusa słynie z cudownej Figury Matki BoŜej Fatimskiej umieszczonej w kaplicy.
Szczególną uwagę w kościele zwracają barwne witraŜe, 35 głosowe organy i widoczna
z daleka wieŜa kościelna. Kościół i klasztor są otoczone rozległym parkiem, w którym
znajduje się w kamiennej grocie figura Matki BoŜej. W parku rozmieszczone są równieŜ stacje Drogi KrzyŜowej. Przy kościele znajduje się grobowiec Salwatorianów i
pierwszy w Polsce Dom Rekolekcyjny dla osób świeckich. Do dobrej tradycji naleŜy
organizowanie w klasztorze księŜy Salwatorianów koncertów muzyki kameralnej.
Sanktuarium Maryjne w Płokach – to pierwszy kościół na płockim wzgórzu Zagajnik.
Powstał w początkach XIV stulecia. Słynie z cudownego obrazu Matki Boskiej nieznanego autora, który pochodzi z XV wieku. Sława obrazu płockiego spowodowała, Ŝe
został on ukoronowany koronami papieskimi. Sanktuarium w Płokach odwiedzane jest
przez licznych pielgrzymów.
Obiekty podlegające ochronie konserwatorskiej wpisane do ewidencji obiektów zabytkowych zostały wyszczególnione w załączniku III do dokumentu.
Strefami ochrony konserwatorskiej objęto :
1) Centrum : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Granice : od skrzyŜowania ulicy
Św. Stanisława i ulicy Kościuszki w kierunku północno-zachodnim, do rozwidlenia
ulicy Św. Stanisława, następnie w kierunku północno-wschodnim, po zachodniej
granicy działki szkolnej, dalej w kierunku wschodnim równieŜ po granicy działki, w
kierunku południowym po granicy działki, następnie w kierunku wschodnim tyłami
zabudowy ulicy Św. Jana, wzdłuŜ skarpy po zachodniej granicy działki budynków
przy zachodniej pierzei Rynku, następnie na północ tyłami zabudowy usytuowanej
po zachodniej stronie ulicy Piłsudskiego do granic załoŜenia pałacowo-parkowego
(chronionego zapisem w rejestrze zabytków), dalej po granicy południowej do osi
drogi, po tej osi w kierunku północnym do skrzyŜowania z ulicą Kościelną, po osi tej
drogi w kierunku wschodnim, obejmując granice działki kościelnej oraz sąsiednią
zabudowę, dalej linią umowną do styku z ulicą Młoszowską (na jej zakręcie), w kie48
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
10)
11)
runku południowo-zachodnim po osi drogi, do skrzyŜowania z ulicą Krakowską, za
skrzyŜowaniem na zachód po osi drogi do zachodnich granic wschodniej zabudowy
ulicy Ochronkowej, w kierunku południowo-zachodnim po granicach działek do zakrętu ulicy o 90 stopni, następnie w kierunku północno-zachodnim tyłami zabudowy
do osi ulicy Kościuszki i w kierunku wschodnim po osi drogi do punktu wyjścia.
Osiedle przy ulicy Kościuszki i ulicy Pułaskiego : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Obejmuje trzy typy zabudowy, budynki mieszkalne wraz z budynkami gospodarczymi (nr od 102 do 118 przy ulicy Kościuszki oraz trzy obiekty przy ulicy Pułaskiego). Strefa pokrywa się z granicami działek budowlanych budynków przy ulicy
Kościuszki i przy ulicy Pułaskiego.
Siersza - Centrum : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Strefa obejmuje tereny
parku wraz z zabudową dawnej dyrekcji, teren kościoła oraz zabudowę po południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej. - Przebieg granic ochrony : po osi drogi ulicy
22 Stycznia (ograniczająca od zachodu teren parku), następnie w kierunku wschodnim tyłami zabudowy ulicy Dyrekcyjnej, dalej po granicy terenu parku do osi ulicy
Górniczej, obejmuje działkę kościoła, następnie tyłami zabudowy usytuowanej po
południowej stronie ulicy Grunwaldzkiej, po granicach w kierunku północnozachodnim, następnie skręt w kierunku północno-wschodnim do osi drogi i po osi
drogi na północny-zachód do punktu wyjścia.
Osiedle Trętowiec : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Ochroną obejmuje się
osiedle przy ulicy Grunwaldzkiej tzw. „Trętowiec”, tj. budynki mieszkalne i gospodarcze w granicach działek budowlanych.
Zespół zabudowy przy ulicy Poprzedniej : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej Ochroną obejmuje się zespół czterech budynków mieszkalnych z zabudową gospodarczą (nr 2, 4, 6, 8) w granicach działek budowlanych.
Zespół zabudowy przy ulicy Grunwaldzkiej (na wysokości stacji PKP - Siersza) :
Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Zespół obejmuje pięć budynków mieszkalnych z zabudową gospodarczą (nr 51, 53, 55, 57, 59) usytuowanych na zakręcie
ulicy Grunwaldzkiej, na wysokości stacji PKP - Siersza. Granice ochrony - w granicach działek budowlanych.
Płoki - Centrum : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej
Ochroną objęto teren kościoła oraz zabudowy po przeciwnej stronie drogi (tzw.
„Starą Leśniczówkę”) oraz przyległą zabudowę. - Granica drogi przebiega linią
umowną (biegnącą około 50 m na południe od kościoła) od osi głównej drogi w kierunku wschodnim, następnie skręca w kierunku północnym (linia umowna w odległości około 75 m na wschód od kościoła), do ogrodzenia kościoła, dalej w kierunku
północno-zachodnim po ogrodzeniu kościoła, przecina drogę biegnie dalej po granicy działki „Starej Leśniczówki” (dawny Dwór), skręca w kierunku południowozachodnim po granicy działki i po jej przedłuŜeniu, następnie wraca do osi drogi po
południowej granicy działki znajdującej się w sąsiedztwie „Starej Leśniczówki”, po
osi drogi wraca do punktu wyjścia.
Osiedle przy ulicy 1000 lecia Państwa Polskiego : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Ochroną objęto budynki mieszkalne z zabudową gospodarczą - w granicach
działek budowlanych.
Osiedle przy ulicy Słowackiego : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Ochroną objęto trzy budynki z zabudową gospodarczą (ulica Słowackiego nr 47, 47a, 47b usytuowane przy Zakładach Tłuszczowych), w granicach działek budowlanych.
Kościół św. Barbary : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Ochroną objęto kościół,
plebanię oraz otoczenie w granicach ogrodzenia.
Kościół oo. Salwatorianów : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - Ochroną objęto
kościół, plebanię oraz całość otaczającego załoŜenia - w granicach ogrodzenia.
49
12) Góry Luszowskie - Dwór : Strefa „B” ochrony konserwatorskiej - ZałoŜenie przy
głównej drodze, przy wyjeździe od strony północnej. Ochroną objęto budynek
mieszkalny, zabudowę gospodarczą wraz z otoczeniem - w granicach ogrodzenia.
6. UWARUNKOWANIA SYSTEMU KOMUNIKACJI
Na podstawowy układ komunikacyjny miasta i gminy składają się istniejące odcinki
sieci drogowej i kolejowej oraz przewidziane w studium planowane odcinki i ciągi drogowe.
6.1. ISTNIEJĄCY PODSTAWOWY UKŁAD DROGOWY
Aktualnie funkcjonujący układ drogowy składa się z następujących ciągów:
- autostrada A-4 odcinek Kraków – Katowice (bez węzłów w obszarze gminy)
- droga krajowa nr79 odcinek Chrzanów – Trzebinia – Młoszowa -Dulowa – (Kraków)
- droga wojewódzka nr 791 Trzebinia – Myślachowice – Lgota – (Olkusz)
oraz z odcinków dróg powiatowych:
nr 1051 K: Gaj – CzyŜówka –Płoki – Lgota
nr 1048 K: od drogi nr K 1051 – Myślachowice – Młoszowa – Piła Kościelecka
nr 1050 K: Płoki – Myślachowice
nr 1052 K: od drogi nr K 1048 – Psary – (Nowa Góra)
nr 1049 K: Biała Góra – Psary –Dulowa
nr 1024 K: Bolęcin – Płaza
nr 1028 K: Piła Kościelecka – Bolęcin
nr 1029 K: Trzebinia – Piła Kościelecka – do drogi nr K 1026
nr 1026 K: Chrzanów – Bolęcin
nr 1047 K: Siersza – Trzebinia
nr 1041 K: Góry Luszowskie - Chrzanów
nr 1052 K: od drogi nr 791 – Ostra Góra – Karniowice
Sieć dróg układu podstawowego uzupełniają odcinki pozostające w zarządzie gminy. Odcinki te posiadają w studium zapisy ulic i dróg zbiorczych, lokalnych i w niektórych przypadkach - ulic i dróg dojazdowych.
6.2. GŁÓWNE PROBLEMY WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA ISTNIEJĄCEGO
PODSTAWOWEGO UKŁADU DROGOWEGO
Podstawowym problemem wynikającym z aktualnego kształtu układu drogowego
jest duŜy udział ruchu tranzytowego na odcinkach dróg krajowej i wojewódzkiej usytuowanych w centralnych częściach miasta Trzebini i niektórych miejscowości. Związane
są z tym następujące uwarunkowania:
- brak segregacji ruchu ze względu na motywacje przemieszczeń,
- brak powiązań i odcinków alternatywnych umoŜliwiających ominięcie enklaw zwartej
zabudowy przez ruch tranzytowy,
- odczuwalna uciąŜliwość akustyczna i aerosanitarna na terenach enklaw przylegających do niektórych odcinków DK i DW.
Pozostałymi istotnymi z punktu widzenia zapisu w studium problemami są:
- brak niektórych powiązań wewnątrzmiejskich i wewnątrzgminnych o odpowiednich
parametrach technicznych,
- brak niektórych powiązań z obszarami sąsiednich gmin.
Droga krajowa nr 79
Aktualny przebieg DK nr 79 przez centralne części Trzebini ulicami Krakowską – Kościuszki – Długą, a takŜe centralną część Młoszowej oraz południowe krańce Dulowej,
jest głównym problemem komunikacyjnym miasta i gminy. Oprócz wpływu na nieprawi50
dłowy rozkład przemieszczeń komunikacyjnych w obszarze gminy związany z kumulacją
motywacji ruchowych o róŜnym charakterze, stan taki jest źródłem odczuwalnych uciąŜliwości dla duŜej części mieszkańców w/w miejscowości. Udział ruchu tranzytowego na
ciągu ulic Krakowska – Kościuszki – Długa, posiadającego bezpośrednie powiązanie z
autostradą A-4 przekracza 60 %. Tak wysoki wskaźnik udziału procentowego jest związany m.in. z aktualnym kształtem układu drogowego Chrzanowa, sąsiadującego z Trzebinią
od południa, gdzie brak jest normatywnego przejścia DK nr 79 przez istniejący układ ulic
miejskich. WiąŜe się to z koniecznością wykorzystywania przez ruch cięŜarowy odcinka
autostrady A-4 pomiędzy węzłami Chrzanów I i Chrzanów II (Balin) jako kontynuacji DK nr
79. Ciąg ten dopełnia takŜe realizowane na jego przebiegu waŜne powiązanie tranzytowe
na kierunku północ – południe, łączące DW nr 933 z DW nr 791.
Droga wojewódzka nr 791
Drugim z najbardziej istotnych problemów układu komunikacyjnego obszaru, który obejmuje studium jest aktualny przebieg drogi wojewódzkiej nr 791 (d. 782). Przebiega ona
aktualnie od obecnej trasy DK nr 79 (ul. Krakowska) poprzez obszar centralny miasta
Trzebini (w tym Rynek), a na dalszym odcinku – przez centralne części Myślachowic i
Lgoty, co oprócz w/w przemieszania motywacji ruchowych wiąŜe się z duŜymi uciąŜliwościami dla części mieszkańców w/w terenów.
6.3. ISTNIEJĄCY UKŁAD KOLEJOWY
Układ kolejowy tworzą następujące linie kolejowe:
- linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice),
- linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała),
- linia lokalna Trzebinia – Wadowice,
- linia lokalna Chrzanów – Bolęcin,
- linia towarowa Trzebinia – Trzebinia Siersza.
Stacja Trzebinia jest stacją węzłową dla 4 w/w linii (z wyjątkiem linii Chrzanów – Bolęcin).
Spośród w/w linii istotne w obrazie przemieszczeń pasaŜerskich w obszarze gminy Trzebinia posiadają linie magistralna i regionalna, które poza ruchem tranzytowym obsługują
takŜe – w niewielkim zakresie powiązania wewnętrzne i ruch wyjazdowo-przyjazdowy z
obszaru gminy.
Linia magistralna (Kraków) – Trzebinia – (Jaworzno Szczakowa – Katowice) E-30
Jest ona jedną z głównych linii kolejowych kraju, będąc usytuowana w obrębie paneuropejskiego korytarza transportowego nr III Berlin/Drezno – Kraków – Lwów – Kijów – Odessa, co wiąŜe się z planowanym dostosowaniem jej parametrów do adekwatnych dla rangi jaką posiada i będzie posiadać w przyszłości. Aktualnie jest to linia dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 120 km/h.
Linia regionalna Trzebinia – (Oświęcim – Bielsko-Biała)
Jest jedną z głównych linii regionalnych południowej części kraju; aktualnie jest to linia
dwutorowa zelektryfikowana dostosowana do prędkości V proj. = 100 km/h.
Linie lokalne Trzebinia – Wadowice i Chrzanów – Bolęcin
Są to linie o marginalnym aktualnie znaczeniu dla przewozów pasaŜerskich i niewielkim
znaczeniu dla przewozów towarowych, odcinkowo wyłączone z ruchu. Są to linie jednotorowe zelektryfikowane.
6. 4. KOMUNIKACJA ZBIOROWA
System komunikacji zbiorowej Trzebini oparty jest głównie na przewozach autobusowych;
dominującą rolę odgrywają aktualnie linie małych autobusów (busów) obsługujących prak51
tycznie wszystkie relacje kierunkowe wykazujące potrzeby uruchomienia takiej komunikacji. Uzupełniają go powiązania autobusowe, głównie o charakterze przelotowym; obszar
miasta penetrują w tym przypadku linie komunikacji miejskiej i strefowej śląskich przewoźników. Funkcję węzła komunikacji zbiorowej pełni dworzec autobusowy zintegrowany
ze stacją kolejową Trzebinia; jednak w aktualnym stanie pasaŜerska komunikacja kolejowa w zakresie obsługi wewnętrznej obszaru gminy nie ma istotnego znaczenia.
6.5. TRASY ROWEROWE
Trasy rowerowe w obszarze objętym studium posiadają głównie charakter szlaków rekreacyjnych biegnących drogami o małym ruchu ogólnym, bądź drogami polnymi i leśnymi. Aktualnie Trzebinia nie posiada systemu tras rowerowych, oferującego alternatywne w
stosunku do samochodu moŜliwości przemieszczeń niepieszych na głównych kierunkach
ruchu.
7. STAN WYPOSAśENIA TERENU GNMINY W SIECI I URZĄDZENIA INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ
7.1.ZAOPATRZENIE W CIEPŁO I GAZ
Miasto Trzebinia posiada dwa źródła ciepła zasilające system ciepłowniczy, są nimi
Energomedia Sp. z o.o. i PKE S.A.- Elektrownia Siersza. W mieście istnieją trzy rejony
centralnego zaopatrzenia w ciepło:
Centrum miasta
Centrum miasta o zabudowie wielomieszkaniowej ogrzewane jest za pośrednictwem miejskiego systemu ciepłowniczego. W ten sposób w sezonie grzewczym dostarczana jest
równieŜ ciepła woda uŜytkowa. Medium grzewcze, które stanowi gorąca woda dostarczane jest do miejskich osiedli siecią cieplną dwuprzewodową obsługiwaną przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Chrzanowie. W okresie letnim dostawcą c.w.u jest kotłownia olejowo - gazowa przy ul. Młoszowskiej.
Osiedle Gaj i Energetyków
Medium grzewcze – woda gorąca do ogrzewania osiedli dostarczana jest z PKE S.A.
Elektrowni Siersza (ze względu na pobliską lokalizację) siecią cieplną dwuprzewodową
eksploatowaną.
Osiedle Gwarków
Energia cieplna do ogrzewania budynków (mieszkalnych, ośrodka zdrowia, szkoła, sklep)
oraz dla przygotowania c.w.u w rejonie osiedla przesyłana jest w postaci gorącej wody
siecią trójprzewodową z PKE S.A. Sieć trójprzewodowa do niedawna słuŜyła do zasilania
energią cieplną odbiorów przemysłowych kopalni. Obecnie, po likwidacji kopalni, ze
względu na przewymiarowanie sieci, występują nadmierne straty przesyłu.
Osiedle „Górka” w Trzebini-Siersza (5 budynków) ogrzewane jest przez kotłownię
gazową zlokalizowaną przy ulicy 1000-lecia PP.
Odbiorcy energii cieplnej dostarczanej przez Spółkę ENERGOMEDIA z terenu miasta
Trzebinia:
I. Odbiorcy przemysłowi
Grupa Kapitałowa Rafinerii Trzebinia SA oraz firmy działające na jej terenie:
• Rafineria Trzebinia SA,
• F.P. NaftoWax Sp. z o.o.,
• Euronaft Sp. z o.o.,
• EkoNaft Sp. z o.o.,
52
•
•
•
•
•
•
•
OrlenAsfalt Sp. z o.o.,
OrlenOil Sp. o.o.,
OrlenOchrona Sp. z o.o.,
Zakładowa StraŜ PoŜarna Sp. z o.o.,
MEDICUS Sp. z o.o.,
KM NSZZ „Solidarność” RT SA,
Działalność Gastronomiczno-Handlowa-Stołówka ElŜbieta Piskorz,
ZG „Trzebionka”,
PEC Chrzanów (ogrzewa 1 525 mieszkań w mieście Trzebinia),
RPW i K w Chrzanowie – Filia w Trzebini,
Savex – Emil Wilczak,
Hotel LIR.
II. Odbiorcy indywidualni i wspólnoty mieszkaniowe
Osiedle przyzakładowe Rafinerii „Kolonia Fabryczna” – 46 odbiorców,
Wspólnota Mieszkaniowa Kruczkowskiego – 2 bloki.
Dystrybucja gazu ziemnego odbywa się ze źródłowych sieci wysokiego ciśnienia relacji
Oświęcim – Dulowa, a następnie poprzez istniejące odgałęzienia zasilające stacje redukcyno-pomiarowe I i II stopnia. Odbiorcy gazu na terenie Trzebini zasilani są w przewaŜającym zakresie poprzez sieć średniego i niskiego ciśnienia. Zaopatrzenie w gaz następuje z
gazociągu wysokopręŜnego o ciśnieniu nominalnym (2,5 MPa) relacji Zabierzów – Oświęcim. Do indywidualnych odbiorców gaz rozprowadzany jest poprzez sieć gazową o długości 84,3 km w mieście i 122,639 km na terenach wiejskich.
Obecna infrastruktura gazownicza jest wystarczająca zarówno dla potrzeb komunalnobytowych jak równieŜ dla potrzeb grzewczych. Sieć gazowa rozdzielcza jest sukcesywnie
rozbudowywana, a stacje redukcyjno-pomiarowe modernizowane lub rozbudowywane, w
miarę pojawiania się nowych odbiorców i przyrostu poboru gazu. Następuje zwiększenie
wykorzystania gazu dla celów grzewczych, co pozwala na eliminację źródeł niskiej emisji i
zmniejszenie zanieczyszczenia powietrza.
Doprowadzenie gazu do odbiorców zlokalizowanych na terenach przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową lub usługową wymagać będzie budowy nowych odcinków sieci gazowej.
7.2. ZAOPATRZENIE WODĘ
Głównym dostawcą wody dla potrzeb zakładów przemysłowych oraz mieszkaniowych
jest w gminie Trzebinia Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o.
w Chrzanowie. Łączna długość sieci wodociągowej na terenie gminy wynosi:
- sieć rozdzielcza
197,4 km,
- magistralna
20,2 km,
- przyłącza
173,1 km.
Sieć wodociągowa w rejonie działania RPWiK w Chrzanowie wykonana jest
z następujących materiałów:
- stal
39,7%,
- PE
30,7%,
- PCV
18,3%,
- Ŝeliwo
10,8%,
- azbesto-cement 0,5%.
Sieć magistralna na terenie gminy Trzebinia wykonana jest z następujących materiałów:
- stal
17,5 km,
53
- PCV
2,6 km,
- PE
0,1 km,
Razem:
22,2 km
Stan techniczny sieci wodociągowej na terenie gminy jest dobry. Stan techniczny
przyłączy wodociągowych w ocenie RPWiK jest bardzo dobry.
Do sieci wodociągowej przyłączonych jest 180 podmiotów i 98,2% mieszkańców
3
gminy. ZuŜycie wody w gminie w roku 2004 wyniosło 6 220 407 m . Struktura zuŜycia wody przedstawiała się następująco:
- zakłady przemysłowe
5 823 899 m3,
- gospodarstwa domowe
318 742 m3,
3
- inne cele (szpitale, szkoły, przedszkola itp.)77 766 m .
Do największych odbiorców wody w roku 2004 zaliczano:
3
- Elektrownię Siersza
4 532 890 m ,
3
- Energomedia SA
471 821 m ,
- Zakłady Górnicze „Trzebionka” SA
78 742 m3,
- TTBS Sp. z o.o.
43 333 m3,
- SM w Chrzanowie Osiedle ZWM
38 833 m3,
- Firmy działające na terenie
Zakładów Metalurgicznych „Trzebinia”
16 833 m3,
w upadłości
- PKP S.A. w Krakowie
5 605 m3.
Wody wykorzystywane przez RPWiK Sp. z o.o. do zaopatrywania mieszkańców w wodę
pochodzą z ujęć wód podziemnych. Wykaz ujęć na terenie gminy Trzebinia zaprezentowano w poniŜszej tabeli.
Ujęcia wód podziemnych administrowane przez RPWiK w Chrzanowie[17]
3
Lp.
Nazwa Ujęcia
1
2
1.
Lechy w Trzebini –
Sierszy
Średni pobór [m ]
Wydajność
3
[m /dobę]
dobowy
roczny
3
4
5
Wody podziemne
5 300
2 050
000
Pozwolenia wodnoprawne
6
6 720
OS.III-IV.6811-116/02
Do 30.11.2010
2.
SUW Trzebinia
b.d.
b.d.
30 240
ŚR.IV.T.Sz.6811/47/
03
Do 30.06.2007
3.
SUW Bolęcin +
Ciegielnia
1 200
420 000
1 872
OŚLiR.V.6223/17/02
Do 16.08.2012
4.
SUW Lgota
120
37 000
288
OSL.V-6223/3/2003
Do 31.03.2013
Źródła
5.
Psary (Buk i Bialny
Dół)
-
143 123
1 567
6.
Płoki
-
107 283
365
OŚ.III-IV-6811-132/02 Do
31.01.2011
OŚ.III.6210/1-11/99
Do 31.10.2009
54
Wody powierzchniowe
7.
Chechło (woda
przemysłowa)
-
432 429
6 000
OŚLiR.III
6223/10/01
Stan techniczny ujęć wód podziemnych na terenie Gminy Trzebinia określany jest jako dobry.
Poza wymienionymi wyŜej ujęciami wód z terenu gminy Trzebinia administrowanymi
przez RPWiK do celów socjalno-bytowych wykorzystywane jest takŜe ujęcie wody podziemnej „CzyŜówka”. Ujęcie to zgodnie z decyzją Wojewody Małopolskiego OS.III.6210-13/2000 administrowane jest przez PKE SA Elektrownia „Siersza” i składa się z dwóch
3
studni głębinowych S-1 i S-2bis. Maksymalny pobór wody z ujęcia moŜe wynosić 50 m /h
3
lub 1100 m /dobę. Wydajność eksploatacyjna poszczególnych studni przedstawia się następująco:
3
− studnia S-1
36,5 m /h,
3
− studnia S-2 bis
75,5 m /h.
Ponadto PKE SA.Elektrownia „Siersza” administruje ujęciem wód podziemnych, składającym się z czterech studni głębinowych: S-5, S-6, S-10 i S-11, zlokalizowanych w rejonie
potoku i zbiornika Kozi Bród. Wody te wykorzystywane są do celów przemysłowych, w
ilości nie przekraczającej wydajności eksploatacyjnej ujęcia, tj. 160 m3/h.
7.3. ODPROWADZENIE ŚCIEKÓW
Zgodnie z sukcesywną realizacją systemu odprowadzania ścieków w Trzebini według
którego miasto podzielone zostało na zlewnie:
a) zlewnię oczyszczalni grupowej GOŚ „Chrzanów – Trzebinia” [zlokalizowanej w południowej części Chrzanowa) dla ścieków z południowo – wschodniej części miasta, zabudowy w rejonie ul. Piłsudskiego i zakładów przemysłowych, z mieszanym
systemem kanalizacji;
b) zlewnię mechaniczno – biologicznej oczyszczalni ścieków „Trzebinia – Siersza”
przewidzianej jako odbiornik ścieków z dzielnicy Siersza, CzyŜówka oraz KWK
„Siersza” i innych mniejszych zakładów przemysłowych, z systemem kanalizacji
rozdzielczej obejmującej między innymi osiedle „KRZE” (częściowo), os. Gaj,
Energetyków, Huta i Misiury, Stara Maszyna, Kolonia, Wygnanka, Góry Luszowskie, Krystynów;
c) oraz niewielką zlewnię obejmującą rejon osiedla mieszkaniowego „Andrzej” przy
Zakładach Górniczych „Trzebionka”, z własną oczyszczalnią ścieków.
Aktualnie obydwie główne oczyszczalnie ścieków są niedociąŜone, najpilniejszym zadaniem
jest dalsze przyspieszenie sukcesywnej rozbudowy sieci kanalizacyjnej na terenie miasta. W
ostatnich latach zrealizowana została przebudowa kanalizacji sanitarnej od ul. Zielonej do ul.
Partyzantów w Sierszy, dokończono kanalizację Os. Wygnanka, zrealizowano projekty na kanalizację rejonu „Stara Góra – Wodna”.
55
System oczyszczania ścieków w poszczególnych sołectwach oparty jest na:
a) sprowadzaniu ścieków sanitarnych z południowej części wsi Myślachowice oraz
wsi: Młoszowa, Dulowa, Karniowice i Psary do GOŚ „Chrznów – Trzebinia”;
b) sprowadzniu ścieków z terenu Sierszy, CzyŜówki, północno – zachodniej części
Myślachowic oraz Płok i Lgoty – do oczyszczalni „Trzebinia – Siersza”;
c) sprowadzaniu ścieków z terenu wsi: Bolęcin, Piła Kościelecka, części Młoszowej
do projektowanej oczyszczalni ścieków w Bolęcinie.
7.4. ELEKTROENERGETYKA
Na obszarze Trzebini zlokalizowana jest Elektrownia Siersza produkująca energię elektryczną doprowadzaną do krajowego systemu elektroenergetycznego o napięciu 220 i 110
kV.
Energia elektryczna rozprowadzona jest na obszarze miasta i gminy z GPZ Trzebinia,
Wodna i Włodzimierz sieciami o napięciem od 6 kV do 30 kV. Stacje transformatorowe
funkcjonują przewaŜnie jako napowietrzne z transformatorami do 250 kVA oraz wnętrzowe
wolnostojące z transformatorami o mocach do 630 kVA. Na terenie miasta funkcjonują
ponadto GPZ „Szyb Artur” i „ZMT”, zasilające odbiorców przemysłowych. Zdolność przesyłowa sieci wysokiego napięcia jest wystarczająca. Część sieci średniego i niskiego napięcia jest przestarzała lub jest w złym stanie technicznym i wymaga przebudowy.
Doprowadzenie energii elektrycznej do odbiorców zlokalizowanych na terenach przewidzianych pod zabudowę mieszkaniową lub usługową wymagać będzie budowy nowych
odcinków sieci energetycznej średniego i niskiego napięcia oraz stacji transformatorowych
Sieci energetyczne średniego i niskiego napięcia będące w złym stanie technicznym wymagają przebudowy, z moŜliwą korektą przebiegu trasy w terenach zainwestowanych. W
dłuŜszej perspektywie czasowej planowane jest ujednolicenie SN na poziomie 20 kV.
7.5. TELEKOMUNIKACJA
Usługi telekomunikacyjne są dostępne na całym terenie gminy poprzez istniejący systemu telekomunikacyjny, centrale telefoniczne oraz linie teletechniczne międzymiastowe,
okręgowe, międzycentralowe i abonenckie. Nastąpił rozwój telefonii komórkowej. Zapoczątkowano budowę sieci telekomunikacyjnych przez nowych operatorów.
7.6. GOSPODARKA ODPADAMI
Zasady gospodarowania odpadami na terenie gminy Trzebinia z podziałem na sektor komunalny, gospodarczy i sektor odpadów niebezpiecznych zostały ustalony w „Planie Gospodarki Odpadami dla Międzygminnego Związku Chrzanowa, LibiąŜa i Trzebini „Gospodarka Komunalna”. W Planie Gospodarki Odpadami przedstawiono aktualny stan gospodarki odpadami dla poszczególnych rodzajów odpadów, określono potrzeby w zakresie
gospodarki odpadami wynikające z diagnozy aktualnego stanu, przedstawiono prognozy w
zakresie gospodarki odpadami oraz sformułowano cele i zadania w perspektywie czasowej.
ODPADY KOMUNALNE
Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych związanych z działalnością
bytowo-gospodarczą człowieka są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty
uŜyteczności publicznej (infrastruktura).
Na terenie gminy zabudowę mieszkaniową stanowi 6150 budynków mieszkalnych
o charakterze jedno i wielorodzinnym.
56
Z terenu gminy w 2003 roku zebrano łącznie ok. 13,6 tys. Mg odpadów komunalnych
(w tym 115 Mg odpadów wielkogabarytowych), co w przeliczeniu na jednego mieszkańca
wynosi ok. 395 kg/rok. Z uzyskanych danych wynika, Ŝe ok. 93 % mieszkańców jest objętych systemem zbiórki odpadów.
Podstawowym sposobem unieszkodliwiania odpadów jest ich deponowanie na składowisku komunalnym w Trzebini.
ODPADY GOSPODRACZE
Podstawowym celem w gospodarce odpadami wytwarzanymi w sektorze gospodarczym jest minimalizacja wytwarzania odpadów, wprowadzenie nowoczesnego systemu ich
odzysku i unieszkodliwiania oraz bezpieczne składowanie odpadów, których odzysk lub
unieszkodliwianie jest technicznie niemoŜliwe lub ekonomicznie nieuzasadnione.
ODPADY NIEBEZPIECZNE
Na terenie gminy Trzebinia w roku 2003 wytworzono 9,6 tys. Mg odpadów niebezpiecznych.
Prognozowane ilości odpadów niebezpiecznych przewidzianych do wytworzenia
w sektorze gospodarczym na terenie gminy do roku 2015 wynoszą:
− 9 766,7 Mg w 2006 roku,
− 9 766,0 Mg w 2010 roku,
− 9 679,4 Mg w 2015 roku.
Wśród grupy odpadów niebezpiecznych naleŜy szczególnym sposobem postępowania objąć tzw. specyficzne odpady niebezpieczne. NaleŜą do nich m. in.: odpady zawierające PCB, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, zuŜyte urządzenia elektryczne
i elektroniczne, wycofane pojazdy samochodowe, odpady medyczne i weterynaryjne oraz
odpady zawierające azbest.
57