1 ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU Temat 1

ROZDZIAŁ V: RZECZPOSPOLITA W XVI WIEKU
Temat 1: Omawiamy początki demokracji szlacheckiej w Polsce.
1. poprawnie posługujesz się terminami: szlachta, magnaci, szlachta zagrodowa, gołota, senat, sejmik, poseł,
instrukcje poselskie, sejm walny, izba poselska, marszałek, konstytucje sejmowe, veto, kanclerz, podskarbi,
hetman, ruch egzekucyjny, królewszczyzny, wojsko kwarciane
2. omawiasz najważniejsze przywileje szlacheckie: koszycki, warcki, czerwiński, jedleńsko-krakowski,
cerekwicko-nieszawski, piotrkowski, Nihil novi.
3. charakteryzujesz różnorodność stanu szlacheckiego: magnaci, szlachta średnia, szlachta zagrodowa,
gołota
4. wymieniasz trzy stany sejmujące: posłowie, senatorowie, król
5. przedstawiasz etapy kształtowania się ustroju demokracji szlacheckiej i wyjaśniasz, czym była egzekucja
praw i dóbr.
Temat 2: Charakteryzujemy rozwój gospodarczy Polski w XVI-XVII wieku.
1. poprawnie posługujesz się terminami: folwark, pańszczyzna
2. wymieniasz produkty eksportowane z Polski w XV–XVII w. i podajesz nazwy towarów importowanych
do Polski w XV–XVII w.
3. wskazujesz na mapie główne ośrodki handlowe na ziemiach polskich
4. wyjaśniasz znaczenie Gdańska dla wymiany towarowej między Polską a Europą Zachodnią
Temat 3: Omawiamy czasy Zygmunta Starego
1. podajesz lata wydarzeń: 1515 r. – układ z Habsburgami, 1525 r. – hołd pruski
2. wskazujesz na mapie państwa, w których na przełomie XV i XVI w. władzę sprawowali Jagiellonowie
oraz kraje, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny za panowania Zygmunta Starego
3. charakteryzujesz sytuację międzynarodową Polski za panowania Zygmunta Starego
4. znam postaci: Albrecht Hohenzollern, Zygmunt Stary, Bona Sforza
Temat 4: Charakteryzujemy Rzeczpospolitą Obojga Narodów.
1. podajesz lata wydarzeń: 1563–1570 – wojna o Inflanty, 1569 – unia lubelska, 1572
– bezpotomna śmierć Zygmunta Augusta, 1561- hołd lenny Gotarda Kettlera
2. poprawnie posługujesz się terminami: unia realna i unia personalna
3. wskazujesz na mapie Carstwo Rosyjskie, ziemie włączone na mocy unii lubelskiej do Korony, tereny
Wielkiego Księstwa Litewskiego i ziemie Korony.
4. wymieniasz postanowienia unii lubelskiej
5. wyjaśniasz przyczyny i skutki zawarcia unii w Lublinie
Temat 5: Omawiamy kulturę polskiego odrodzenia.
1. przedstawiasz dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Macieja z Miechowa, Marcina Kromera, Jana
Kochanowskiego, Mikołaja Reja, Szymona Szymonowica, Andrzeja Frycza Modrzewskiego
2. uzasadniasz, dlaczego XVI w. w Polsce nazywa się złotym wiekiem
3. wskazujesz wpływy włoskiego renesansu na kulturę polską
4. wymieniasz przykładowe dzieła sztuki renesansowej w Polsce i omawiasz rozwój szkolnictwa w czasach
odrodzenia
Temat 6: Wyjaśniamy znaczenie określenia Polski- krajem wielu wyznań.
1. podajesz lata wydarzeń: 1570 r. – ugoda w Sandomierzu, 1573 r. – konfederacja warszawska, 1596 r. –
unia brzeska, 1602 r.– założenie Akademii Rakowskiej
2. przedstawiasz dokonania postaci: Jana Łaskiego, Faustyna Socyna, Piotra Skargi, Stanisława Hozjusza
3. poprawnie posługujesz się terminami: bracia polscy, arianie, dysydenci, konfederacja, grekokatolicy
4. lokalizujesz na mapie terytorialne rozmieszczenie wyznań w Rzeczypospolitej.
Temat 7: Poznajemy pierwszych królów elekcyjnych.
1. podajesz lata wydarzeń: 1572 r. – śmierć Zygmunta Augusta, 1573 r. – pierwsza wolna elekcja, 1575 r.–
elekcja Stefana Batorego, 1577 r. – początek wojny o Inflanty, 1582 r. – rozejm w Jamie Zapolskim
2. przedstawiasz dokonania postaci: Jakuba Uchańskiego, Henryka Walezego, Anny Jagiellonki, Stefana
Batorego, Jana Zamoyskiego
3. poprawnie posługujesz się terminami: konfederacja, interreks, sejm konwokacyjny, sejm elekcyjny, sejm
koronacyjny, artykuły henrykowskie, pacta conventa, piechota wybraniecka
4. wskazujesz na mapie: Inflanty, Połock, Psków, Smoleńsk
1
Rozdział IV: Narodziny nowożytnego świata
Temat 1: Charakteryzujemy rdzenne cywilizacje Ameryki.
1. Wskazujesz na mapie tereny zamieszkałe przez Azteków, Majów i Inków
2. Wymieniasz najważniejsze ośrodki cywilizacyjne rdzennych mieszkańców Ameryki
3. Omawiasz najważniejsze osiągnięcia techniczne cywilizacji prekolumbijskich
Temat 2: Poznajemy przyczyny wielkich odkryć geograficznych
1. Podajesz lata wydarzeń: 1498 r. – odkrycie morskiej drogi do Indii, 1492 r. – dotarcie do Ameryki przez
Krzysztofa Kolumba, 1519–1522 – wyprawa dookoła świata Ferdynanda Magellana.
2. Przedstawiasz dokonania postaci: Henryka Żeglarza, Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy, Krzysztofa
Kolumba, Ferdynanda Magellana.
3. Poprawnie posługujesz się terminami: astrolabium, karawela, kompas, busola
4. Wskazujesz na mapie szlaki wypraw najważniejszych odkrywców – Krzysztofa Kolumba, Vasco da
Gamy, Ferdynanda Magellana.
5. Wymieniasz co najmniej dwie przyczyny wielkich odkryć geograficznych.
Temat 3: Charakteryzujemy skutki wielkich odkryć
1. Przedstawiasz dokonania postaci: Ferdynanda Corteza, Francisca Pizarra, Montezumy, Atahualpy
2. Poprawnie posługujesz się terminem konkwistador
3. Wymieniasz skutki odkryć geograficznych dla rdzennych mieszkańców Ameryki
4. Przedstawiasz następstwa odkryć geograficznych dla gospodarki Europy
5. Wskazujesz na mapie szlaki handlowe tworzące tzw. złoty trójkąt
Temat 4: Poznajemy strukturę gospodarki w epoce kolonialnej.
1. Poprawnie posługujesz się terminami: kompania handlowa, praca nakładcza, manufaktura, kapitalizm
2. Wyjaśniasz, kim byli korsarze
3. Wymieniasz najważniejsze zmiany gospodarcze spowodowane odkryciami geograficznymi, m.in.:
rozwój handlu, zwiększenie produkcji, zmiany w rolnictwie
4. Tłumaczysz, na czym polegała praca nakładcza i omawiasz znaczenie założenia kompanii handlowych
dla rozwoju wymiany towarowej między Europą a Afryką, Azją i Ameryką
Temat 5: Omawiamy kulturę odrodzenia w Europie.
1. Przedstawisz dokonania postaci: Mikołaja Kopernika, Leonarda da Vinci, Galileusza, Giordana Bruna,
Michała Anioła, Erazma z Rotterdamu, Jana Gutenberga
2. Poprawnie posługujesz się terminami: mecenas, renesans, odrodzenie, humanizm
3. Tłumaczysz znaczenie wynalezienia druku dla rozwoju renesansowej nauki
4. Podajesz przykłady dzieł artystów epoki odrodzenia i wymieniasz cechy charakterystyczne
architektury renesansu
Temat 6: Poznajemy nowe wyznania w Europie w XVI wieku.
1. Podajesz lata wydarzeń: 1517 r. – wystąpienie Marcina Lutra, początek reformacji, 1534 r. – powstanie
Kościoła anglikańskiego, 1536 r.– ogłoszenie doktryny przez Jana Kalwina, 1555 r.– podpisanie pokoju w
Augsburgu
2. Przedstawiasz dokonania postaci: Marcina Lutra, Jana Kalwina, Henryka VIII
3. Poprawnie posługujesz się terminami: symonia, odpust, nepotyzm, reformacja, luteranizm, protestanci,
kalwinizm, arianie
4. Wymieniasz przyczyny i skutki reformacji i prezentujesz główne nurty ruchu reformacyjnego
Temat 7: Poznajemy przyczyny i skutki kontrreformacji.
1. Podajesz rok zwołania soboru trydenckiego– 1545 r.
2. Poprawnie posługujesz się terminami: inkwizycja, indeks ksiąg zakazanych, jezuici, nuncjusz,
kongregacja, sobór trydencki,
3. Porównujesz wnętrze zboru protestanckiego z wystrojem kościoła katolickiego
4. Omawiasz główne zasady działalności zakonu jezuitów
2