Turystyka w siodle, infrastruktura innowacyjnego i unikatowego

Transkrypt

Urząd Marszałkowski w Łodzi
Prognoza oddziaływania na obszary Natura 2000
Projektu
„Turystyka w siodle, infrastruktura innowacyjnego
i unikatowego produktu turystycznego”
Wykonawca:
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Warszawie
Autor: Eugeniusz Hoć, Sławomir Długosz
Prognoza oddziaływania na obszary Natura 2000 Projektu „Turystyka w siodle, infrastruktura
innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego”
SPIS TREŚCI
1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ............................................................. 5
2. INFORMACJE OGÓLNE ....................................................................................................................... 7
2.1. PODSTAWA PRAWNA I ZAKRES PROGNOZY .......................................................................................... 7
2.2. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE PROJEKTU.......................................................................................... ..10
2.3. POWIĄZANIA PROJEKTU Z INNYMI DOKUMENTAMI ........................................................................... 11
2.4. METODY ZASTOSOWANE PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY .............................................................. 11
2.5. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI
POSTANOWIEŃ PROJEKTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚĆ JEJ PRZEPROWADZANIA ...................................... 12
2.6. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA REALIZACJI
PROJEKTU........................................................................................................................................... 13
2.7. CELE OCHRONY ŚRODOWISKA USTANOWIONE NA SZCZEBLU MIĘDZYNARODOWYM,
WSPÓLNOTOWYM I KRAJOWYM, ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTU ...................................... 13
3. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE OBJĘTYM ZASIĘGIEM DZIAŁANIA
PROJEKTU .............................................................................................................................................. 14
3.1 STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE WOJEWÓDZTWA ............................................................................. 14
3.2 OPIS SZLAKU KONNEGO....................................................................................................................... 15
3.2.1.
Opis realizacji szlaku konnego ................................................................................................ 15
3.2.2.
Opis użytkowania szlaku konnego ........................................................................................... 16
3.2.3.
Opis ewentualnej likwidacji szlaku konnego ........................................................................... 16
3.3. OPIS OBSZARÓW NATURA 2000 ......................................................................................................... 17
3.3.1.
PRADOLINA WARSZAWSKO-BERLIŃSKA PLB 100001 ...................................................... 18
3.3.2.
DOLINA ŚRODKOWEJ WARTY PLB 300002 ........................................................................ 23
3.3.3.
DOLINA PILICY PLB 140003 ................................................................................................. 30
3.3.4.
ZBIORNIK JEZIORSKO PLB 100002 ..................................................................................... 37
3.3.5.
DOLINA DOLNEJ PILICY PLH 140016 ................................................................................ 42
3.3.6.
DĄBROWA GROTNICKA PLH 100001 .................................................................................. 50
3.3.7.
SILNE BŁOTA PLH 100032 .................................................................................................... 52
3.3.8.
PRADOLINA BZURY I NERU PLH 100006 .......................................................................... 56
3.3.9.
ŚWIĘTE ŁUGI PLH 100036 .................................................................................................... 64
3.3.10. BUCZYNA JANINOWSKA PLH 100017 ................................................................................. 68
3.3.11. BUCZYNA GAŁKOWSKA PLH 100016 .................................................................................. 71
3.3.12. DOLINA RAWKI PLH 100015 ................................................................................................ 73
3.3.13. LASY SMARDZEWICKIE PLH 100024.................................................................................. 80
3.3.14. ZAŁĘCZAŃSKI ŁUK WARTY PLH 100007 ............................................................................ 83
3.3.15. LASY SPALSKIE PLH 100003 ................................................................................................ 90
3.3.16. OSTOJA PRZEDBORSKA PLH 260004 ................................................................................. 94
2
3.3.17. DOLINA ŚRODKOWEJ PILICY PLH 100008....................................................................... 102
3.3.18. WOLA CYRUSOWA PLH 100034 .......................................................................................... 109
3.3.19. GRABIA PLH 100021............................................................................................................. 112
3.3.20. DOLINA GÓRNEJ PILICY PLH 260018 ............................................................................... 117
3.4. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA NA TERENIE OBSZARÓW NATURA 2000 ORAZ
REZERWATÓW PRZYRODY W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTU
...................................... 125
4. PRZEWIDYWANE ODDZIAŁYWANIE PROJEKTU NA ŚRODOWISKO……………… ........ 127
4.1. ODDZIAŁYWANIE PROJEKTU NA OBSZARY NATURA 2000 ............................................................... 127
4.1.1.
Pradolina Warszawsko-Berlińska PLB 100001 ..................................................................... 127
4.1.2.
Dolina Środkowej Warty PLB 300002 ................................................................................... 128
4.1.3.
Dolina Pilicy PLB 140003...................................................................................................... 128
4.1.4.
Zbiornik Jeziorsko PLB 100002 ............................................................................................. 128
4.1.5.
Dolina Dolnej Pilicy PLH 140016 ......................................................................................... 128
4.1.6.
Dąbrowa Grotnicka PLH 100001 .......................................................................................... 129
4.1.7.
Silne Błota PLH 100032 ........................................................................................................ 129
4.1.8.
Pradolina Bzury i Neru PLH 100006 .................................................................................... 130
4.1.9.
Święte Ługi PLH 100036 ....................................................................................................... 131
4.1.10. Buczyna Janinowska PLH 100017 ........................................................................................ 131
4.1.11. Buczyna Gałkowska PLH 100016 ......................................................................................... 132
4.1.12. Dolina Rawki PLH 100015 ................................................................................................... 132
4.1.13. Lasy Smardzewickie PLH 100024 ......................................................................................... 133
4.1.14. Załęczański Łuk Warty PLH 100007 ..................................................................................... 133
4.1.15. Lasy Spalskie PLH 100003.................................................................................................... 134
4.1.16. Ostoja Przedborska PLH 260004 .......................................................................................... 134
4.1.17. Dolina Środkowej Pilicy PLH 100008 ................................................................................... 135
4.1.18. Wola Cyrusowa PLH 100034 ................................................................................................. 135
4.1.19. Grabia PLH 100021 ............................................................................................................... 136
4.1.20. Dolina Górnej Pilicy PLH 260018 ......................................................................................... 137
4.2. OCENA WPŁYWU PROJEKTU NA INTEGRALNOŚĆ OBSZARÓW NATURA 2000 ................................... 138
4.3. OCENA WPŁYWU PROJEKTU NA ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE………………………138
4.3.1.Róznorodność biologiczna………………………………………………………………………………138
4.3.2. Wpływ Projektu na społeczeństwo…………………………………………………………………….138
4.3.3. Wpływ Projektu na świat zwierząt…………………………………………………………………….138
4.3.4. Wpływ Projektu na świat roślin………………………………………………………………………..138
4.3.5. Wpływ Projektu na środowisko wodne………………………………………………………………..139
4.3.6. Wpływ Projektu na powietrze…………………………………………………………………………..139
4.3.7. Wpływ Projektu na powierzchnię ziemi……………………………………………………………….139
3
4.3.8. Wpływ Projektu na krajobraz……………………………………………………………………….139
4.3.9. Wpływ Projektu na klimat…………………………………………………………………………….139
4.3.10. Wpływ Projektu na zasoby naturalne……………………………………………………………..139
4.3.11. Wpływ Projektu na zabytki………………………………………………………………………….139
4.3.12. Wpływ Projektu na dobra materialne……………………………………………………………..139
4.4. MOŻLIWE TRANSGRANICZNE ODDZIAŁYWANIE PROJEKTU…………………………139
5. WNIOSKI Z PROGNOZY……………………………………………………………………………..140
5.1. DZIAŁANIA MAJĄCE NA CELU OGRANICZENIE NEGATYWNEGO ODDZIAŁYWANIA PROJEKTU NA
OBSZARY NATURA 2000 .................................................................................................................. 140
5.2. TRUDNOŚCI NAPOTKANE PODCZAS SPORZĄDZANIA PROGNOZY ...................................................... 140
1. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Ustawa OOŚ Art. 51 pkt.2.1.e
4
Podstawą do sporządzenia Prognozy jest umowa zawarta pomiędzy Województwem Łódzkim a Biurem
Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Warszawie, z dnia 11 lutego 2010 r., na sporządzenie Prognozy
oddziaływania przedsięwzięcia „Turystyka w siodle - infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu
turystycznego”. Podstawą prawną wykonania Prognozy jest Ustawa z 3 października 2008 roku
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska, oraz
ocenach oddziaływania na środowisko oraz wynikający z tej ustawy obowiązek uzgadniania zakresu i stopnia
szczegółowości Prognozy.
Przy sporządzaniu Prognozy wykorzystano dane zamieszczone w Standartowych Formularzach Danych,
dla poszczególnych obszarów chronionych Natura 2000.
Dane dotyczące inwentaryzacji siedlisk naturowych, leżących na terenie lasów państwowych, przez które
przebiega szlak konny - otrzymano od Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Łodzi.
Do celów ochrony środowiska, w zakresie objętym opisywanym Projektem, należy spełnianie wymogów
określonych zawartych w dyrektywach unijnych: siedliskowej i ptasiej oraz konwencjach: o ochronie
różnorodności biologicznej, bońskiej i berneńskiej a także zawartych w programie: Krajowa strategia ochrony
i zachowania różnorodności biologicznej.
Projekt pod nazwą „Turystyka w siodle - infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu
turystycznego” przebiega w postaci pętli przez teren województwa łódzkiego, liczy około 1 820 km
i przechodzi przez 4 obszary OSO i 16 SOO.
Nie stwierdzono, aby Projekt mógł oddziaływać transgranicznie na środowisko.
Wytyczone odcinki szlaku konnego, pomierzone GPS i zwektoryzowane - zostały naniesione na mapę
topograficzną w skali 1: 50 000. Szlak przebiega po drogach publicznych i leśnych (bitumicznych,
utwardzonych i gruntowych) przez obszary Natura 2000, w pobliżu siedlisk i miejsc bytowania i rozrodu
ptaków - wymienionych w Dyrektywach: Siedliskowej i Ptasiej. Nie stwierdzono, by ruch koni oraz pojazdów
konnych w czasie rajdów miał negatywny wpływ na cele ochrony obszarów Natura 2000, dla jakich zostały
one powołane.
Realizacja Projektu nie stwarza zagrozenia znacząco negatywnego oddziaływania na obszary Natura
2000.
Do głównych problemów związanych z opracowaniem niniejszej Prognozy należy zaliczyć brak planów
ochrony OSO i SOO oraz brak dokładnej inwentaryzacji miejsc lęgowych ptaków, granic siedlisk oraz
stanowisk chronionych roślin dla większości obszarów. Uwaga ta nie dotyczy OSO Pradoliny WarszawskoBerlińskiej oraz Pradoliny Bzury-Neru i Zbiornika Jeziorsko.
W ramach oddziaływania Projektu na środowisko przeanalizowano:
•
Skutki poruszania się rajdów konnych na obszary ochrony siedlisk (SOO) i obszary specjalnej ochrony
ptaków (OSO).
•
Skutki zlokalizowania miejsc popasowych na obszarach Natura 2000.
W niniejszej Prognozie zostały ocenione trzy warianty przebiegu szlaku konnego: przyjęty, alternatywny
i najkorzystniejszy dla środowiska. Analizę rozwiązań alternatywnych i wybór najkorzystniejszego przebiegu
szlaku przeprowadzono podczas procesu planistycznego. Oceniając wariant przyjęty, omówiono jego charakter,
5
sposoby wyznaczenia i oznakowania go w terenie oraz określono korzyści wynikające dla środowiska z takiego
a nie innego jego przebiegu. Określono też przeszkody w tworzeniu wariantu alternatywnego. Przyjęty wariant
szlaku konnego nie narusza integralności obszarów Natura 2000, nie narusza spójności czynników
zewnętrznych i wewnętrznych, a więc w konsekwencji nie będzie wpływał negatywnie na obszary chronione.
Uzasadniając przyjęty wariant szlaku, wskazano pewne ograniczenia i zasady, jakim muszą poddać się
uczestnicy rajdów w czasie trwania okresu lęgowego ptaków. Do ograniczeń tych należą:
•
zmniejszenie częstotliwości rajdów,
•
ograniczenia dotyczące liczby koni na trasie rajdu,
•
nakaz poruszania się po wytyczonym szlaku, bez możliwości zbaczania z wytyczonej drogi,
•
w miarę możności spokojna jazda,
•
ciche porozumiewanie się jeźdźców między sobą.
Przy zachowaniu powyższych zasad oraz uznaniu, że koń jest elementem środowiska przyrodniczego,
omawiany Projekt nie będzie znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko przyrodnicze.
Wzdłuż całego szlaku zaprojektowano 21 miejsc postojowych (popasu) w tym:
•
10 na gruntach gminnych położonych w miejscowościach: Jasień. Rogóźno (Skaratki), Ossowice,
Rożdżały, Rudniki, Wróblew, Kaleń, Stęplew, Strzemeszna i Głaz.
•
11 na gruntach lasów państwowych (w tym: 4 projektowane na gruntach leśnych zabudowanych
i 7 obejmujących już istniejące, częściowo wyposażone miejsca postojowe w lasach).
Miejsce te nie są położone na obszarach chronionych - Natura 2000. Przy przestrzeganiu zasad
opisanych w rozdziale 3.2.2., miejsca te nie będą znacząco negatywnie oddziaływać na środowisko
przyrodnicze.
Mając na uwadze, ze szlak konny przebiega zarówno przez tereny leśne jak i rolnicze, zwrócono uwagę
na konflikty, jakie mogą wystąpić w czasie trwania rajdu Na terenach leśnych będą to:
•
ograniczenie poruszania się w lesie w czasie upalnego i suchego lata,
•
ograniczenie poruszania się po terenie, na którym prowadzone są prace leśne związane
z pozyskaniem i wywozem drewna,
•
ograniczenie poruszania się w czasie trwającego polowania.
W terenach rolnych okres konfliktów to czas intensywnych prac polowych, kiedy to na polne drogi, po
których poruszać się będą rajdy konne, wyjadą ciężkie maszyny rolnicze oraz ciągniki z przyczepami
wyładowanymi płodami rolnymi.
Generalnym wnioskiem z niniejszej Prognozy jest to, że Projekt „Turystyka w siodle,
infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego” nie wpływa znacząco
negatywnie na środowisko, a także na cele ochrony i integralność obszarów Natura 2000.
W rozdziale 3 zawarto opis wszystkich obszarów Natura 2000, przez które przebiega szlak konny,
dołączając wycinki map z naniesionym przebiegiem szlaku na tym obszarze. Przy każdym obszarze Natura
2000 zamieszczono opis dotyczący gatunków flory i fauny oraz siedlisk, które są wymienione w Załącznikach I
6
Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej oraz dokonano oceny znacząco negatywnego wpływu Projektu na
środowisko. W ocenie uwzględniono gatunki flory i fauny oraz siedliska będące celem ochrony obszaru Natura
2000. Są to gatunki i siedliska, które w SDF-ie obszaru uzyskały ocenę A, B lub C. Dodatkowo załączono
również krótki opis rezerwatów w pobliżu, których przebiega szlak.
2. INFORMACJE OGÓLNE
2.1. Podstawa prawna i zakres Prognozy
Podstawą do sporządzenia Prognozy oddziaływania na obszary Natura 2000 Projektu „Turystyka
w siodle, infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego” jest umowa zawarta w dniu 11
lutego 2010 r. (Nr 03/II/10/P), między Województwem Łódzkim reprezentowanym przez Pana Dariusza
Klimczaka - Członka Zarządu Województwa Łódzkiego i Pana Ryszarda Kalińskiego - Dyrektora
Departamentu Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki - zwanych dalej „Zamawiającym” a Biurem Urządzania
Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Warszawie reprezentowanym przez Pana Wiesława Łosińskiego - Dyrektora
BULiGl Oddział w Warszawie i Pana Krzysztofa Haczka - Z-cę Dyrektora BULiGL Oddziału w Warszawie zwanych dalej „Wykonawcą”.
Podstawą prawną wykonania Prognozy jest Ustawa z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na
środowisko. Artykół 52 ust 1 niniejszej Ustawy informuje że, informacje zawarte w prognozie
oddziaływania na środowisko, o których mowa w art. 51 ust. 2, powinny być opracowane stosownie do
stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia szczegółowości
projektowanego dokumentu.
Zgodnie z Art. 46 pkt 3 Ustawy (zwanej dalej ustawą OOŚ) stwierdza, że:
Przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty:
(…)
3). polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może
spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura, 2000 jeżeli nie są one bezpośrednio związane
z ochroną obszaru Natura 2000.
Projekt nie zawiera w sobie zapisów, „wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko”, (więc nie podlega zapisom Ustawy OOŚ Art. 46 pkt 1 i 2).
Zakres Prognozy definiuje Art. 51 i 52 Ustawy OOŚ. Prognoza powinna zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego powiązaniach z innymi
dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień projektowanego
dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
7
Prognoza określa, analizuje i ocenia:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji
projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego
dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16
kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym,
istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy
środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne,
skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne
i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a także
na środowisko, a w szczególności na:
- różnorodność biologiczną,
- ludzi,
- zwierzęta,
- rośliny,
- wodę,
- powietrze,
- powierzchnię ziemi,
- krajobraz,
- klimat,
- zasoby naturalne,
- zabytki,
- dobra materialne
z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między oddziaływaniami na te elementy;
Prognoza przedstawia:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych
oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu,
w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
b) biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony obszaru Natura
2000 oraz integralność tego obszaru – rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych
w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonania oceny
prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania
napotkanych trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
Zgodnie z Art. 53 Ustawy OOŚ, zakres i stopień szczegółowości Prognozy został uzgodniony
z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Łodzi oraz Państwowym Wojewódzkim Inspektorem
8
Sanitarnym. W piśmie z dn. 15.03.2010 Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Łodzi, przedstawiono
uzgodnienie w sprawie zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w Prognozie oddziaływania
na środowisko - Projektu „Turystyka w siodle - infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu
turystycznego”. Prognozę oddziaływania na środowisko wg wspomnianego uzgodnienia, należy opracować
zgodnie z art. 51 i 52 ustawy OOŚ z dnia 3 października 2008 r.
Obowiązek sporządzania strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, wskazany w Ustawie OOŚ
wynika z przepisów prawa unijnego, w szczególności Dyrektyw:
• Dyrektywa Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny skutków wywieranych
przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie
oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko transponowanych do prawa
krajowego w tym głównie do:
• Wspomnianej już Ustawy OOŚ,
• Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie,
• Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów oceny
wystąpienia szkody w środowisku,
• Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r w sprawie określenia rodzajów
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań
związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na
środowisko.
Przepisy prawa krajowego określające zasady ochrony przyrody, w tym również przepisy dotyczące
obszarów Natura 2000 zawarte są w szczególności w:
•
Ustawie z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, z późniejszymi zmianami. [Tekst jednolity
Dz.U. 2009 nr 151 poz. 1220].
•
Ustawie o lasach z 28 września 1991 r. z późniejszymi zmianami.
•
Ustawie Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001 r. z późniejszymi zmianami [Dz.U. 2001 nr
62 poz. 627].
•
Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z 27 marca 2003 r.
•
Ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995 r. [Dz.U. z 1989 r., nr 30, poz. 163]
•
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 27 października 2008 r. zmieniające rozporządzenie
w sprawie specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 [Dz.U. 2008 nr 188 poz. 1226],
•
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną [Dz.U. 2004 nr 220, poz. 2237],
•
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących roślin objętych ochroną [Dz.U. 2004 nr 168, poz. 1764],
•
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko
występujących grzybów objętych ochroną [Dz.U. 2004 nr 168, poz. 1765],
9
•
Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt wymagających ochrony w formie wyznaczenia
obszarów Natura 2000 [Dz.U. 2005 nr 94 poz. 795]
2.2. Zawartość i główne cele Projektu
Tekst opracowania zawiera:
- streszczenie w języku niespecjalistycznym obejmujące skrócony opis każdego rozdziału,
- informacje ogólne zawierające podstawy prawne i zakres opracowania Prognozy,
- opis istniejącego stanu środowiska w zasięgu działania Projektu, wraz z oceną znacząco negatywnego
wpływu Projektu na środowisko,
- przewidywane oddziaływanie Projektu na środowisko,
- wnioski wypływające z Prognozy.
W części pierwszej (w streszczeniu w języku niespecjalistycznym), opisano sposób wyznaczania
szlaków konnych w terenie, sposób wykonania map - obrazujących cały przebieg szlaku. Zwrócono uwagę
i opisano pokrótce regulamin poruszania się po szlaku oraz zwrócono uwagę na możliwość wystąpienia
konfliktów w czasie trwania rajdu.
W części drugiej opisano skrótowo podstawy prawne i zakres sporządzenia Prognozy i jej umocowanie
prawne w obowiązujących ustawach. Zwrócono również uwagę na powiązanie Projektu z innymi dokumentami
oraz opisano metody zastosowane przy sporządzeniu Prognozy. Szlak konny na wielu odcinkach przebiega
przez obszary Natura 2000. Mając to na względzie, zwrócono tutaj uwagę na możliwość wystąpienia pewnych
zagrożeń związanych z użytkowaniem szlaku.
W części trzeciej opisano w skrócie stan środowiska przyrodniczego w województwie łódzkim oraz jak
będzie wyglądała realizacja i użytkowanie szlaku konnego. Na podstawie danych z SDF-ów, zawarto w treści
opis wszystkich obszarów Natura 2000 i rezerwatów przyrody, przez które przebiega szlak.
W części czwartej opisano oddziaływanie projektu na każdy obszar Natura 2000 i rezerwaty
zlokalizowane w bezpośrednie styczności ze szlakiem.
W ostatnie części (piątej), zawarto wnioski dla środowiska przyrodniczego wynikające z realizacji
rajdów konnych oraz zwrócono uwagę na napotkane trudności, które wystąpiły podczas sporządzania
Prognozy.
Wytyczony przez teren województwa łódzkiego szlak konny, ma na celu wypromowanie nowych
terenów przydatnych do uprawiania turystyki konnej jak i szeroko pojętego wypoczynku i rekreacji dla
społeczeństwa. Dziś, kiedy w Europie i na świecie powstaje coraz popularniejsza nowa dziedzina turystyki,
turystyka jeździecka, my w Polsce możemy się pochwalić jej stuletnim rodowodem. Kolebką turystyki
jeździeckiej były, bowiem w drugiej połowie XIX wieku Karpaty. Dziś w Polsce turystyka w siodle na nizinach
rozwija się wokół stadnin i ośrodków sportowo rekreacyjnych. Korzyści z rozwoju turystyki konnej dla
rozwoju lokalnej gospodarki wynikają z: rozwoju przedsiębiorczości, powstania nowych miejsc pracy
i zmniejszania bezrobocia, napływu nowych inwestycji, dochodów uzyskiwanych z obecności turystów.
Obszary wiejskie, przez które przebiega wytyczony szlak konny, stają się w ten sposób atrakcyjniejsze
10
turystycznie. Podstawowe wnioski z analizy otoczenia przedsięwzięcia wskazują, że obszar projektu poprzez
swoje centralne położenie, bazę turystyczną (w tym ponad 170 ośrodków jazdy konnej), walory przyrodnicze
i dziedzictwo kulturowe, posiada naturalne predyspozycje dla rozwoju rodzimej turystyki konnej w połączeniu
z innymi formami turystyki aktywnej. Turystyka konna może się stać istotnym czynnikiem ożywienia
gospodarczego tego rejonu. Konieczność realizacji projektu wynika z problemu kluczowego, jakim jest brak
innowacyjnego, wizerunkowego produktu turystycznego w Polsce i w województwie łódzkim opartego
o aktywną turystykę konną. Projekt ten integruje działania mające na celu wzrost gospodarczy oraz działania
społeczne z zachowaniem równowagi przyrodniczej i trwałości podstawowych procesów przyrodniczych
w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli,
zarówno współczesnych, jaki i przyszłych pokoleń. Dzięki stworzeniu kompleksowego systemu informacji
o szlaku konnym w formie portalu Turystyki Aktywnej w Siodle oraz wytyczeniu i oznakowaniu szlaku
w terenie, nastąpi zwiększenie dostępności społeczeństwa do informacji o wielu produktach turystycznych
regionu. Umożliwi to zwiększenie percepcji walorów środowiska przyrodniczego i potrzeb jego ochrony,
a także podnoszenie świadomości społecznej mieszkańców regionu i ich integracji.
2.3. Powiązania projektu z innymi dokumentami
Projekt szlaku konnego, powiązany jest w terenie z istniejącymi już szlakami turystycznymi: pieszymi
i rowerowymi. W planie zagospodarowania województwa nikt do tej pory i w takim zakresie nie zajmował się
projektowaniem szlaków konnych i stąd też wynika innowacyjność tego Projektu.
2.4. Metody zastosowane przy sporządzaniu Prognozy
Zgodnie z Art. 52 ust. 1 Ustawy OOŚ uznano, że w ramach sporzaądzania Prognozy nie jest
wymagane przeprowadzenie inwentaryzacji, a analizy powinny opierać się na „stanie współczesnej
wiedzy. Materiały dotyczące opisów elementów środowiska objętych oddziaływaniem przedsięwzięcia na
obszary Natura 2000, uzyskano z Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Łodzi - w postaci
„Standardowych Formularzy Danych” oraz materiałów GIS opracowanych Wojewódzkie Zespoły
Specjalistyczne. Tylko dwa obszary: „Pradolina Warszawsko-Berlińska” - PLB 100001 i „Pradolina
Bzury i Neru” - PLH 100006, posiadają projekty planów ochrony, zawierające opis stanowisk miejsc
rozrodu ptaków i siedlisk przyrodniczych wraz ich lokalizacją, wymienionych w Załącznikach I
Dyrektywy Ptasieji Siedliskowej. Pozostałe obszary nie posiadają takich opracowań. Oprócz tego dla
wszystkich obszarów położonych na terenie Lasów Państwowych wykorzystane dane pochodzące
z inwentaryzacji przeprowadzonej przez LP w latach 2006-2007. Dane o gatunkach i siedliskach dla
obszarów Natura 2000 uzyskano również inwentaryzacji przeprowadzonej przez BULIGL w latach 2007
(wszystkie obszary ptasie i siedliskowe poza gruntami LP oraz rezerwatami przyrody) oraz 2008 r.
(Inwentaryzacja ptaków na terenie OSO „Zbiornik Jeziorsko”).
Przy analizowaniu wpływu ustaleń Projektu na obszary Natura 2000, dokonano porównania przebiegu
szlaku z dostępnymi danymi o występowaniu siedlisk i gatunków będących przedmiotami ochrony w ramach
każdego obszaru. Wytypowano potencjalne miejsca „kolizji”, czyli miejsca styku szlaku z siedliskami lub
stanowiskami zwierząt, biorąc pod uwagę określoną odległość od szlaku konnego (do 100 m od miejsc
bytowania zwierząt i do 30 od chronionych siedlisk przyrodniczych).
11
Podstawowym założeniem przy prognozowaniu wpływu tego przedsięwzięcia na obszary Natura 2000,
było założenie:, że koń nie jest obcym elementem środowiska przyrodniczego, lecz jest jego nierozerwalnym
składnikiem.
2.5. Propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień Projektu
oraz częstotliwości jego przeprowadzania
Szczególnie istotnym aspektem tego Projektu, jest zaplanowany przebieg szlaku konnego,
przechodzącego w okresie lęgowym przez specjalne obszary ochrony ptaków. Proponuje się, aby po 5-ciu
latach użytkowania szlaku, przeprowadzić monitoring wybranych miejsc lęgowych ptaków.
W miejscach postoju, na siedliskach przyrodniczych z Załącznika I DS., co dwa lata powinno być
monitorowane rozprzestrzenianie się gatunków obcych ekologicznie (gatunki traw, gatunki nitrofilne itp.).
Miejsca postojowe usytuowane na terenie lasów państwowych, będą na bieżąco monitorowane przez
organ odpowiedzialny, czyli Centrum Monitorowania Szlaku.
2.6. Istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji Projektu
Turystyka jeździecka rozwija się w Polsce coraz bardziej dynamicznie. Z jednej strony zauważalny jest
wzrost liczby koni wierzchowych, która w 2007 roku wynosiła 36 000. Z drugiej strony dynamiczny rozwój
tego segmentu turystyki można prognozować na podstawie tendencji rozwoju tej dziedziny rekreacji
w rozwiniętych krajach Unii Europejskiej. W efekcie zapotrzebowanie na produkt turystyczny oznaczający
korzystanie ze szlaku konnego w województwie łódzkim można oszacować na poziomie 9 tysięcy osób
bezpośrednio uprawiających turystykę konną. Szacuje się, że Projekt ten, może dać społeczeństwu dodatkowe
miejsca pracy - przy obsłudze szlaku. Wydaje się, że nie ma takich osób i instytucji, które mogłyby być
niezadowolone z funkcjonowania szlaku. Z uwagi na to, że zdecydowanie większa część szlaku przechodzi
przez tereny leśne administrowane przez lasy państwowe, mogą tutaj wystąpić pewne napięcia. Jest pewne, że
pewnych okresach czasu (wysokie temperatury, organizacja polowań, prowadzone prace leśne), szlaki konne
będą czasowo zamykane.
Problemy ochrony środowiska, które istnieją obecnie, lub potencjalnie wystąpią w trakcie realizacji
Projektu to:
•
Niedostatek wiedzy o wpływie turystyki konnej na środowisko naturalne. Spotykane są sprzeczne
opinie na temat wpływu koni na środowisko. Zasadniczym problemem, poruszanym przez
oponentów turystyki konnej na terenach chronionych, jest możliwość rozprzestrzeniania przez
odchody końskie diaspor gatunków obcych ekologicznie. Tu należy jednak zaznaczyć, że na
świecie, (ale i w Polsce) konie są szeroko wykorzystywane jako najbardziej naturalny rodzaj
poruszania się po terenie np. parków narodowych. W Polsce np. istnieje, Roztoczańska Konna
Straż Ochrony Przyrody działająca z powodzeniem na terenie Roztoczańskiego Parku
Narodowego. W kilku parkach narodowych, (Roztoczański, Bieszczadzki), a także rezerwatach
przyrody (Jezioro Oświn) utrzymywane są stada koników polskich, hucułów, jako element
tradycyjnego zagospodarowania i korzystnego wpływu na przyrodę.
12
•
Brak dostatecznych danych o występowaniu przedmiotów ochrony na terenie zasięgu szlaku. Jest
to o tyle istotne, że dokładna wiedza w pewnych przypadkach pomogłaby być może zmodyfikować
przebieg szlaku w sposób zasadniczo modyfikujący potencjalnie negatywny wpływ.
•
Brak planów ochrony lub planów zadań ochrony dla obszarów chronionych. W planach takich
mogłyby być określone zasady turystyki konnej na terenie objętym planem.
2.7. Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia Projektu
Ustawa OOŚ Art. 51. Pkt.2.2.d
Dokumentami międzynarodowymi, istotnymi z punktu widzenia realizacji Projektu planu są:
Konwencja o bioróżnorodności - Celem konwencji jest ochrona światowych zasobów różnorodności
biologicznej: „w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz ekosystemami” - czyli na 3 poziomach.
W aspekcie praktycznym wyraża się to „jednakowym” traktowaniem wszelkich ekotypów gatunków, ochroną
siedlisk ubogich, o niewielkiej liczbie gatunków, które wcześniej nie były traktowane jako równorzędne
z siedliskami bogatymi w gatunki.
Konwencja Berneńska - celem konwencji jest ochrona gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich siedlisk. Na
obszarach, przez które przebiega szlak, występują m. in.: 4 gatunki roślin objęte konwencją: sasanka otwarta,
sierpowiec błyszczący, lipiennik Loesela i obuwik pospolity, a z gatunków zwierząt np. wilk, bóbr, wydra, ryś,
bąk, bączek, łabędź krzykliwy, bocian biały, bocian, czarny, żuraw, tracz bielaczek, kropiatka, kureczka
zielonka, derkacz, rybitwa: białoczelna, białowąsa i czarna, zimorodek, podróżniczek, zausznik, brodziec leśny,
traszka grzebieniasta, kumak nizinny, jaszczurka zwinka, trzy gatunki minogów (strumieniowy, rzeczny
i ukraiński), piskorz, zalotka większa, pachnąca dębowa, czerwończyk nieparek i trzepla zielona.
Konwencja Bońska - określa listę oraz sposoby ochrony wędrownych gatunków zwierząt. Gatunkami
objętymi tą konwencją są m.in. bielik, bocian czarny, rybitwa rzeczna.
Podstawowym aktem prawnym, w którym przywołano konieczność „wysokiego poziomu ochrony
i poprawy jakości środowiska naturalnego” jest Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską.
W dokumencie tym, w Art. 6 jest mowa o tym, że: „Przy ustalaniu i realizacji polityk i działań Wspólnoty,
o których mowa w artykule 3, w szczególności w celu wspierania stałego rozwoju, muszą być brane pod
uwagę wymogi ochrony środowiska naturalnego”.
Aktami prawa wprowadzającymi w życie ustalenia Traktatu są Dyrektywy. W zakresie ochrony przyrody,
na opisywanym terenie zastosowanie mają głównie trzy dyrektywy. Są to wspomniane już poprzednio
Dyrektywa Ptasia (DP), Dyrektywa Siedliskowa (DS) oraz Dyrektywa Szkodowa (DSZ).
Celem Dyrektywy Ptasiej jest zapewnienie ochrony gatunków ptaków lęgowych oraz migrujących na
terenie Wspólnoty Europejskiej. W Dyrektywie wyszczególnione są gatunki, dla których ochrony tworzone są
Obszary Specjalnej Ochrony (OSO).
Na opisywanym obszarze, znajdują się cztery Obszary Specjalnej Ochrony. Ich szczegółowe kryteria
tworzenia, oraz włączenie do europejskiej sieci Natura 2000 opisano w Dyrektywie Siedliskowej. Oprócz tych
13
obszarów, szlaka konny przebiega przez 16 zinwentaryzowanych obszarów siedlisk przyrodniczych.
Gatunki i siedliska te, zostały opisane w punkcie 3 - w niniejszej Prognozie.
Dyrektywa Szkodowa określa sposoby postępowania oraz zapobiegania skutkom szkody w środowisku.
W zakresie ujętym Projektem dyrektywa odnosi się do szkody jako ”mierzalnej, negatywnej zmiany
w zasobach naturalnych lub mierzalnego osłabienia użyteczności zasobów naturalnych”. Szkoda oznacza
również „szkodę wyrządzoną gatunkom chronionym i w siedliskach przyrodniczych, które stanowią
dowolną szkodę mającą znaczący negatywny wpływ na osiągnięcie lub utrzymanie właściwego stanu
ochrony takich siedlisk lub gatunków”.
Sporządzanie Prognozy jako elementu procedury strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest
dążeniem do ustalenia, czy i w jaki sposób zapisy Projektu mogą naruszać wymogi DSZ.
3. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE OBJĘTYM ZASIĘGIEM DZIAŁANIA
PROJEKTU
3.1. Stan środowiska na terenie województwa łódzkiego
a) Klimat
Klimat województwa łódzkiego cechuje się dużą zmiennością elementów klimatycznych i ma charakter
przejściowy. W układzie południkowym przejściowość ta dotyczy stopnia oceanizmu i kontynentalizmu.
W układzie równoleżnikowym przejściowość ta oznacza położenie między strefą klimatów kształtującym się
pod wpływem gór i wyżyn, a strefą klimatu kształtujących się pod wpływem Bałtyku. Nizinny charakter
obszaru umożliwia swobodny przepływ mas powietrza z wyraźną przewagą przepływów w układzie
równoleżnikowym. Średnie roczne temperatury wynoszą od 7,6 do 8,50 C. Wysokość opadów atmosferycznych
waha się w granicach od 500 do 600 mm.
b) Wody
Główne rzeki województwa to: Bzura, Pilica i Warta. Największe zagęszczenie sieci rzecznej, występuje
na Równinie Łowicko-Błońskiej, natomiast najmniejsze w rejonie Piotrkowa, Działoszyna i Opoczna.
Generalnie zasoby wód powierzchniowych w województwie łódzkim są małe. Dla złagodzenia deficytu
i poprawy zaopatrzenia w wodę, w latach siedemdziesiątych zbudowano wielozadaniowy zbiornik retencyjny
„Sulejów” na Pilicy. Powierzchnia zbiornika obejmuje obszar 22 km2. W 1986 r. zakończono budowę drugiego
zbiornika „Jeziorsko” na Warcie. Zasoby wód poziemnych obszaru województwa można oszacować na
126 579 m3/h tj. 8% zasobów Polski. Wody podziemne występują w utworach: jurajskich, kredowych, trzecio
i czwartorzędowych. Ewenementem obszaru województwa łódzkiego jest występowanie wód termalnych.
c) Siedliska
Skałami macierzystymi gleb województwa łódzkiego są głównie utwory czwartorzędowe: piaski i gliny
zwałowe, piaski i żwiry wodnolodowcowe, żwiry i piaski rzeczne, piaski i pyły eolityczne oraz mułki i iły
zastoiskowe. Na obszarze na obszarach leśnych przeważają siedliska borowe - 61%, lasowe - 37%, olsy i łęgi
ok. 2%.
d) Warunki przyrodniczo-leśne
14
Przyroda województwa łódzkiego jest bardzo silnie przekształcona antropogenicznie. Świadczy o tym
bardzo niska lesistość rejonu (średnio 20,6%), zwłaszcza w północnej części województwa gdzie wynosi ok.
5%. Dla ochrony zasobów w województwie łódzkim utworzono: jedną filię parku narodowego, 7 parków
krajobrazowych, 21 obszarów chronionego krajobrazu, 20 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych, 89
rezerwatów przyrody, 700 użytków ekologicznych. Ustanowiono także ponad 3 000 pomników przyrody
i kilka stanowisk dokumentacyjnych. Wojewódzki system obszarów chronionych włączony jest do krajowej
sieci ekologicznej ECONET oraz sieci ekologicznej Natura 2000.
3.2. Opis szlaku konnego
3.2.1. Opis realizacji szlaku konnego
Wytyczony szlak na długości ok. 1 820 km, w zdecydowanej większości przebiega przez tereny leśne
(ok. 70% długości szlaku). W skład szlaku wchodzą: mała pętla poprowadzona wokół Łodzi o długości ok. 325
km, duża pętla przebiegająca wzdłuż granic województwa o długości ok. 1 162 km, pięć łączników o długości
ok. 187 km - łączących dużą pętlę z małą pętlą oraz ok. 144 km dojazdów ze stajni do szlaku. W cz. północnej
(od Galewic do Łęczycy) na odcinku ok. 30 km biegnie po prawej stronie koryta rzeki Bzury, w cz. wschodniej
(od Ręczna do Smardzewic, z Inowłodza do Gapinina - na długości ok. 30 km przebiega wzdłuż koryta rzeki
Pilicy. W cz. południowej (od Radomska do Zapolic) na odcinku ok. 90 km biegnie wzdłuż koryta rzeki Warty.
Szlak prowadzony jest głównie po istniejących drogach gruntowych, które są własnością gmin lub lasów
państwowych. W niektórych przypadkach (z powodu braku dróg o takiej nawierzchni), szlak na krótkich
odcinkach prowadzony jest po drogach utwardzonych (publicznych). Starano się, aby te odcinki ze względu na
bezpieczeństwo uczestników rajdów konnych - były jak najkrótsze. Po wytyczonym szlaku mogą poruszać się
turyści na koniach jak również pojazdy (bryczki) ciągnione przez konie. W zdecydowanej większości
wytyczone trasy pokrywają się, jedynie w kilku przepadkach ze względu na parametry dróg, wyznaczono
alternatywne trasy dla pojazdów konnych. Wytyczone odcinki szlaku zostały pomierzone GPS, wektoryzowane
i naniesione na mapy topograficzne w skali 1: 50 000. Podczas wytyczania szlaku, określono dla każdego
odcinka drogi rodzaj nawierzchni, kto jest jej właścicielem oraz sposób oznakowania szlaku na całej długości.
Łącznie planuje się namalowanie 4 202 znaki na drzewach rosnących wzdłuż wytyczonego szlaku
jeździeckiego i określających jego przebieg. Na terenach bezleśnych, zaprojektowano 4 681 znaków
namalowanych na tabliczkach i osadzonych na drewnianym słupku. Przy skrzyżowaniach szlaku z drogami
publicznymi, po których odbywa się ruch samochodowy, zaprojektowano 2 010 tablic informacyjnych
osadzonych na słupkach - informujących o zbliżaniu się do niebezpiecznego skrzyżowania. Na zakres projektu
składa się również utworzenie 103 bezpiecznych przejść szlaku konnego przez drogi samochodowe,
szczególnie poprzez staranne oznakowanie tablicami informacyjnymi i znakami drogowymi oraz sygnalizacją
świetlną miejsc, w których szlak konny krzyżuje się z drogami krajowymi i wojewódzkimi. Podstawowym
symbolem szlaku konnego będzie pomarańczowe koło na białym tle umieszczone wzdłuż szlaku. Sposób
oznakowania szlaku jest zgodny z „Instrukcją znakowania szlaków turystycznych”, wydaną przez Polskie
Towarzystwo Turystyczno Krajoznawcze. Dodatkowo na całej długości szlaku zaprojektowano 21 miejsc
popasu, służących uczestnikom rajdów konnych do odpoczynku. Miejsca postojowe (popasu), w siedmiu
przypadkach oparte są już na istniejących i funkcjonujących w lasach tego typu obiektach. W pozostałych
15
czternastu proponowanych miejscach (w tym 4 na gruntach leśnych), zaproponowano w uzgodnieniu
z administracją lasów państwowych i urzędów gminnych, utworzenie tego typu miejsc składających się
z obiektów tzw. małej architektury: wiat, koniowiązów, ławek, stołów, urządzeń sanitarnych oraz szczelnych
pojemników na odchody zwierzęce i odpady komunalne. Dodatkowo zaprojektowano budowę budynku
administracji szlaku konnego przy ul. Wycieczkowej 86 w Łodzi.
3.2.2. Opis użytkowania szlaku konnego
Szlak konny województwa łódzkiego jest szlakiem nizinnym i częściowo wyżynnym, a turystyka konna
będzie się rozwijać głównie wokół stadnin, ośrodków sportowo-rekreacyjnych oraz bazy gastronomicznonoclegowej, Ośrodki te wraz z dodatkową ofertą wpływają na atrakcyjność szlaku, łatwość poruszania się po
nim oraz planowania weekendowych i dłuższych pobytów. Ponadto interdyscyplinarność opisywanego
produktu turystycznego podkreśla zastosowanie nowych technologii, gdyż wszystkie odcinki szlaku, atrakcje
i obiekty bazy turystycznej będą przedstawione na mapach cyfrowych. Dodatkowo zapewniona zostanie stała
dostępność informacji przez przeglądarki internetowe oraz telefony komórkowe. Przewiduje się, że na jednym
odcinku szlaku, poruszać się będzie jedna grupa turystów dziennie, licząca nie więcej niż 10 koni. W grupie tej
może znajdować się powóz ciągniony przez konie. Do wyznaczonych miejsc popasu, samochód serwisowy
dowiezie paszę dla koni, ewentualnie zmienników - w przypadku dokonania podmiany uczestników rajdu
(nadmierne zmęczenie). Po zakończeniu postoju, uczestnicy rajdu mają obowiązek wytworzone śmieci
oraz odchody konne zebrać i umieścić je w przeznaczonych dotego celu - szczelnych pojemnikach
(z podziałem na odpady komunalne i odchody końskie). Szalety (przenośne toalety Toy-toy) oraz
pojemniki z odpadami - będą cyklicznie opróżniane przez obsługę serwisową szlaku.
Prowadzący grupę (lider), posiada ubezpieczenie NW dla całej podróżującej grupy, GPS oraz telefon
komórkowy. Podróżująca grupa porusza się tylko po oznaczonym szlaku, zabrania się zbaczania
z wytyczonych tras i jazdy na przełaj przez las. Osoba pełniąca dyżur w Centrum Monitorowania Szlaku,
posiada techniczne możliwości sprawdzenia gdzie w danej chwili znajduje się podróżująca grupa. Przewodzący
grupie (lider), ma również obowiązek rejestrowania na szlaku niezaplanowanych zdarzeń (wypadki, pożary)
i powiadamiać o tym zdarzeniu odpowiednie służby.
3.2.3. Opis ewentualnej likwidacji szlaku konnego
W trakcie potencjalnej likwidacji szlaku na obszarach Natura 2000, szkody wyrządzone środowisku
byłyby minimalne. W pierwszej kolejności należałoby zlikwidować oznakowanie szlaku. Namalowane
wcześniej na korze znaki farbą nietoksyczną, są łatwe do usunięcia. Miejsce po zeskrobanej korze zarasta po
kilku latach i staje się niewidoczne. Oznakowanie umieszczone na tabliczkach lub tablicach informacyjnych
jest łatwe do usunięcia poprzez wykopanie. Dodatkowa infrastruktura dobudowana w miejscach popasu
(oprócz koniowiązów), nadal może służyć z powodzeniem turystom. Jedynie gruntowe nawierzchnie dróg
leśnych w przypadku intensywnego użytkowania szlaku, mogą wymagać naprawy poprzez wyrównanie.
3.3. Opis obszarów Natura 2000
16
W Prognozie, zgodnie z zakresem Projektu i zapisami Ustawy OOŚ, obszarami, na które Projekt może
mieć potencjalnie negatywny wpływ są obszary Natura 2000 (i przedmioty ochrony w ramach obszaru) oraz
rezerwaty przyrody.
Projekt szlaku konnego przebiega przez następujące obszary Natura 2000:
PLB100001
Pradolina Warszawsko-Berlińska
PLB300002
Dolina Środkowej Warty
PLB140003
Dolina Pilicy
PLB100002
Zbiornik Jeziorsko
PLH140016
Dolina Dolnej Pilicy
PLH100001
Dąbrowa Grotnicka
PLH100032
Silne Błota
PLH100006
Pradolina Bzury-Neru
PLH100036
Święte Ługi
PLH100017
Buczyna Janikowska
PLH100016
Buczyna Gałkowska
PLH100015
Dolina Rawki
PLH100024
Lasy Smardzewickie
PLH100007
Załęczański Łuk Warty
PLH100003
Lasy Spalskie
PLH260004
Ostoja Przedborska
PLH100008
Dolina Środkowej Pilicy
PLH100034
Wola Cyrusowa
PLH100021
Grabia
PLH260018
Dolina Górnej Pilicy
3.3.1. PRADOLINA WARSZAWSKO-BERLIŃSKA PLB 100001
17
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Pradolina Warszawsko Berlińska”
Pradolina Warszawsko-Berlińska jako OSO, została zakwalifikowana w kwietniu 2004 r. Obecne
funkcjonowanie obszaru określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r.
Powierzchnia całego obszaru wynosi 23 412,40 ha.
Zaprojektowany szlak konny, łącznie ze szlakiem wewnętrznym, przebiega przez obszar Natura 2000
drogą - na odcinku 55,6 km (w tym na odcinku 40,4 km wzdłuż koryta rzeki Bzury (między Walewicami
a Łęczycą) i 4,2 km wzdłuż stawów rybnych). Szlak wewnętrzny (Gospodarstwa Stadniny Koni
w Walewicach), przebiega przez obszar Natura 2000 na odcinku 12,7 km między miejscowościami Ktery Goślub - Młogoszyn i Zgoda - Psary. Szlak konny biegnący po drodze, przy zachowaniu ustalonych reguł - nie
będzie wpływał znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze. Jest to teren w większości użytkowany
rolniczo, gniazdujące tutaj ptaki są przyzwyczajone do widoku zwierząt domowych. Należy jednak w okresach
lęgowych ograniczyć częstotliwość rajdów.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 88 do 108 m n. p. m. Największy procent pokrycia całego
terenu zajmują siedliska łąkowe i zaroślowe (51%), w dalszej kolejności: siedliska rolnicze - 31%, torfowiska,
bagna, roślinność na brzegach wód, młaki - 6%, lasy liściaste - 5%, lasy iglaste - 3%, wody śródlądowe stojące
i płynące - 3%, inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, tereny przemysłowe - 1%.
Obszar Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej położony jest na równinie Warszawsko-Błońskiej, na
południe od Równiny Kutnowskiej. Całą Równinę przecinają liczne rzeczki spływające do Bzury z Wzniesień
18
Południowomazowieckich. Obszary leśne zajmują bardzo niewielką powierzchnię ostoi. W zasięgu obszaru
znajduje się kilka dużych stawów rybnych, z których największe to: Psary, Okręt, Rydwan, Borów i Walewice.
Największą i najważniejszą rzeką w tej ostoi jest Bzura, z silnie zatorfioną doliną, pokryta mozaiką szuwarów
turzycowych i roślinności łąkowej. Średnia szerokość doliny rzecznej wynosi ok. 2km. Cechą
charakterystyczną tego trenu jest brak starorzeczy.
b) Walory przyrodnicze
Na terenie tym występują ostoje ptasie o randze europejskiej E43 (Dolina Neru) oraz randze krajowej
K46, K47, K48 (Dolina Bzury, Stawy: Psary, Okręt i Rydwan). Obszar ten, stanowi ważną ostoję ptaków
wodno-błotnych. Występuje tutaj, co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika i Dyrektywy Ptasiej oraz
7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym obszar ten zasiedla, co najmniej 1%
populacji krajowej następujących ptaków: bąk (Botaurus stellaris) (PCK), błotniak stawowy (Circus
aeruginosus), błotniak łąkowy (Circus pygargus), kropiatka (Porzana porzana), podróżniczek (Luscinia
svecica) (PCK), rybitwa białowąsa (Chlidonias hybridus) (PCK), rybitwa czarna (Chlidonias niger), cyranka
(Anas querquedula), krwawodziób (Tringa totanus), płaskonos (Anas clypeata), rybitwa białoskrzydła
(Chlidonias leucopterus) (PCK), rycyk (Limosa limosa) i zausznik (Podiceps nigricollis). Dość licznie
występują: bocian biały (Ciconia ciconia), derkacz (Crex crex), czajka (Vanellus vanellus) i śmieszka
(Chroicocephalus ridibundus). W okresie wędrówek, zalatuje tu, co najmniej 1% populacji gęsi zbożowej
(Anser fabalis), stosunkowo duże koncentracje osiąga batalion (Philomachus pugnax), gęś białoczelna (Anser
albifrons) i świstun (Anas penelope).
Największym zagrożeniem dla tego obszaru jest działalność człowieka osuszająca teren. Obszar ten
podlega działaniom z zakresu ochrony przeciwpowodziowej. Istniejące obiekty, urządzenia związane z tą
ochroną oraz koryto rzeczne, wymagają utrzymywania ich w należytym stanie technicznym. Istotnym
zagrożeniem jest również realizacja nowych lub modernizacja istniejących ciągów komunikacyjnych, w tym
w szczególności realizacja autostrady A1 i obwodnicy Łęczycy.
Na obszarze tym występują następujące formy ochrony:
• Rezerwat Przyrody „Błonie”,
• Obszary chronionego krajobrazu: Dolina Bzury, Dolina Warty i Neru, i Pradolina WarszawskoBerlińska.
Na całym obszarze Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej przeważa własność prywatna.
W poniższej tabeli przedstawiono gatunki, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/EWG.
Ptaki wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
19
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
C
I-VI
2
Bączek
Ixobrychus minutus
C
V-VII
dwa lęgi
3
4
5
6
7
Czapla biała
Egretta alba
Czapla purpurowa
Ardea purpurea
Bocian czarny
Ciconia nigra
Bocian biały
Ciconia ciconia
Łabędź czarnodzioby
Cygnus columbianus
-
Różna
pora roku
IV-IX
dwa lęgi
C
IV-V
C
IV-V
-
V-VI
8
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
-
V-VI
9
Bernikla białolica
Branta leucopsis
-
V-VI
10
Bielik
Haliaeetus albicilla
C
III-IV
11
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
C
V-VI
C
V-VI
B
IV-VI
dwa lęgi
C
IV
C
IV-VIII
C
IV
C
IV-V
-
IV-VI
12
13
14
15
16
17
18
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
Kureczka zielonka
Porzana parva
Derkacz
Crex crex
Żuraw
Grus grus
Batalion
Philomachus pugnax
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
Siedlisko
5
Zbiorniki wodne
z szuwarami,
podmokłe
trzcinowiska,
starorzecza
Trzcinowiska,
okolice stawów,
bagien, wikliny
nadrzeczne
Duże obszary trzcin,
zalewy, zarośla
Bagna, zarośnięte
brzegi rzek i jezior
Stare podmokłe
d-stany w pobliżu
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste
Brzegi rzek
zabagnione jeziora
Śródleśne jeziorka,
stawy, moczary
z pasem trzcin
Rzeki, wyspy na
jeziorze
Starodrzewy
w pobliżu otwartych
zbiorników wodnych
Trzcinowiska,zarośla
wokół jezior i stawów
rybnych, oczka
wodne
Otwarte przestrzenie,
łąki i bagna
Płytkie gęsto
zarośnięte zbiorniki
wodne
Zbiorniki wodne
z gęstym pasem trzcin
Wilgotne łąki
z roślinnością, suche
miejsca na bagnach
Rozległe bagna,
torfowiska
Rozległe wilgotne
łąki, bagna
Brzegi rzek, stawy
rybne, zbiorniki
wodne
20
Sposoby
ochrony
6
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
19
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
B
V-VI
20
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
C
V-VI
21
Zimorodek zwyczajny
Alcedo atthis
-
IV-VII
22
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
-
IV-V
23
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
-
IV-VII
dwa lęgi
24
Świergotek polny
Anthus campestris
-
V-VII
25
Podróżniczek
Luscinia svecica
C
V-VI
-
V-VI
dwa lęgi
-
-
26
27
28
Jarzębatka
pokrzewka jarzębata
Sylvia nisoria
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Siedlisko
5
Bagna, zbiorniki
wodne z gęstą
roślinnością
Bagna, starorzecza,
wodne
Czyste śródlądowe
wody stromych
brzegach
Wysokopienne bory,
lasy mieszane
Miejsca
nasłonecznione,
obrzeża suchych
borów, zręby, uprawy
Tereny
nasłonecznione,
suche, piaszczyste,
obrzeża borów, zręby
Wilgotne, nadbrzeżne
zarośla, podmokłe
łąki, skraje lasów
Sposoby
ochrony
6
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Nadrzeczne łąki,
zakrzewione miedze
Ochrona
gatunkowa
LC
V-VI
Brzegi lasów, otwarte
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
V-VII
dwa lęgi
Pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
B - dobra
C - znacząca
LC - gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi Zwierząt
NT- gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
Na opisywanym terenie regularnie występują „ptaki migrujące” niewymienione w Załączniku I
Dyrektywy Rady 79/409/EWG.
Należą do nich: perkozek (Tachybaptus ruficollis), perkozek rdzawoszyi (Podiceps grisegena), perkozek
zausznik (Podiceps nigricollis), gęś zbożowa (Anser fabalis), gęś białoczelna (Anser albifrons), świstun (Anas
penelope), cyranka (Anas querquedula), płaskonos (Anas clypeata), głowienka (Aythya ferina), łyska (Fulica
atra), rycyk (Limosa limosa), krwawodziób (Tringa totanus), i rybitwa białoskrzydła (Chlidonias leucopterus).
21
Ocena znaczącego wpływu Projektu na środowisko
Obszar Natura
2000
1
PLB 100001
Rodzaj wpływu
Krótkoterinowy Średnioterminowy Długoterminowy
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek ptaków
2
Botaurus stellaris
Ixobrychus minutus
Ciconia nigra
Ciconia ciconia
Circus aeruginosus
Circus pygpargus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Grus grus
Philomachus pugnax
Chlidonias hybridus
Chlidonias niger
Luscinia svecica
3
0
0
0
0
0
-1
-1
0
0
-1
-1
0
0
0
-1
0 - wpływ neutralny
-1 - wpływ negatywny niewielki
22
4
0
0
0
0
0
-1
-1
0
0
-1
-1
0
0
0
-1
5
0
0
0
0
0
-1
-1
0
0
-1
-1
0
0
0
-1
3.3.2. DOLINA ŚRODKOWEJ WARTY PLB 300002
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Środkowej Warty”
Dolina Środkowej Warty jako OSO, została zakwalifikowana w 15 kwietnia 2004 r. Obecne
funkcjonowanie obszaru określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r.
Powierzchnia całego obszaru wynosi 57 104,40 ha.
Zaprojektowany przebieg szlaku konnego przebiega przez niewielką część obszaru - na odcinku 8,3 km
(w połowie długości wzdłuż koryta Warty). Szlak biegnący po drodze, przy zachowaniu ustalonych reguł - nie
będzie wpływał znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze. Jest to teren w większości użytkowany
rolniczo, gniazdujące tutaj ptaki są przyzwyczajone do widoku zwierząt domowych. Należy jednak w okresach
lęgowych ograniczyć częstotliwość rajdów.
Obszar obejmuje dolinę Warty na odcinku pomiędzy wsią Babin leżącą koło Uniejowa a miejscowością
Dębno nad Wartą położoną koło Nowego Miasta n. Wartą. Szerokość doliny waha się od około 500 m do 5 km.
23
Obszar doliny leżący w granicach ostoi jest w zróżnicowanym stopniu przekształcony i odmiennie użytkowany.
Teren obszaru jest płaski, a wysokość bezwzględna mieści się między 20-tym a 60-tym m n. p. m. Największą
powierzchnię doliny zajmują łąki i pastwiska (39%), grunty orne (25%) oraz tereny rolnicze z dużym udziałem
elementów naturalnych (18%). Lasy iglaste zajmują ok. 6% powierzchni, lasy liściaste 5% a lasy mieszane
i tereny luźno zabudowane po 2% i bagna 1%. Na obszarze całej doliny przeważa własność prywatna.
Zmienność biegu Warty ma odbicie w różnorodnej roślinności obszaru. Wyróżniono tu kilkanaście
cennych siedlisk, w tym przede wszystkim niżowe murawy bliźniczkowe, naturalne, eutroficzne zbiorniki
wodne i starorzecza, zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, lasy łęgowe, nadrzeczne zarośla wierzbowe, murawy
kserotermiczne i wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi. Dno doliny zajmują ekstensywnie
użytkowane łąki i pastwiska, a także grunty orne o znacznej powierzchni. Tereny między wałami porastają
wikliny nadrzeczne, jak również niewielkie zadrzewienia olchowe.
W programie Natura 2000 teren ten obejmuje ostoję ptasią o randze europejskiej E 36 (zaklasyfikowano
jako OSO 15.04.2004 r.). Obszar ten jest ważną ostoją ptaków wodno-błotnych, szczególnie w okresie
lęgowym, kiedy zasiedlany jest przez ok. 10% krajowej populacji rybitwy białowąsej Chlidonias hybridus)
(PCK), a powyżej 2% populacji następujących gatunków ptaków: cyranka (Anas querquedula), gęgawa (Anser
anser), krwawodziób (Tringa totanus), płaskonos (Anas clypeata), rybitwa białoczelna (Sternula albifrons)
(PCK), rybitwa białoskrzydła (Chlidonias leucopterus) (PCK), rybitwa czarna (Chlidonias niger), rycyk
(Limosa limosa) oraz co najmniej 1% populacji krajowej takich ptaków jak: batalion (Philomachus pugnax)
(PCK), bąk (Botaurus stellaris) (PCK), błotniak łąkowy (Circus pygargus) i stawowy (Circus aeruginosus),
dzięcioł średni (Dendrocopos medius), kropiatka (Porzana porzana), podróżniczek (Luscinia svecica) (PCK).
W sumie występują tu, co najmniej 42 gatunki ptaków umieszczone w Załączniku I Dyrektywy Rady
79/409/EWG, w tym 18 z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.
Największym zagrożeniem dla ostoi jest ograniczenie wezbrań roztopowych oraz nieprzewidywalne
podtopienia po letnich ulewach w okresie od czerwca do sierpnia, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia
gospodarki łąkowej i pastwiskowej i do ekspansji roślinności drzewiastej i krzewiastej.
•
Nadwarciański Park Krajobrazowy,
•
Zerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy,
•
Pyzdrski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Uniejowski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Goplańsko-Kujawski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Nadwarciański Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Powidzko-Wieniszewski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Szwajcaria Żerkowska Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Złotogórski Obszar Chronionego Krajobrazu.
24
Lasy i pastwiska oraz niewielkie fragmenty olsów stanowią własność prywatną, natomiast łęgi
wierzbowo-topolowe na międzywalu i Lasy Czeszewskie stanowią własność Skarbu Państwa.
W poniższych tabelach przedstawiono gatunki, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/
EWG i gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
Lp
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
C
IV-V
2
Bączek
Ixobrychus minutus
C
V-VII
dwa legi
C
IV-VII
C
Różna
pora roku
C
IV-V
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
Ślepowron
Nycticorax nycticorax
Czapla biała
Ardea alba
Bocian czarny
hajstra
Ciconia nigra
Bocian biały
Ciconia ciconia
Cygnus columbianus
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
Bielaczek
tracz bielaczek
Mergellus albellus
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
Kania czarna
Milvus migrans
Kania ruda,
kania rdzawa
Milvus milvus
-
IV-V
C
V-VI
C
V-VI
-
IV-V
-
V-VI
-
IV-V
-
IV
13
Bielik
-
III-IV
14
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
C
V-VI
15
Błotniak zbożowy
Circus cyaneus
C
V
16
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
C
V-VI
25
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Zbiorniki wodne z
szerokimi szuwarami
Rozległe, ale też
mniejsze, trzcinowiska
okolice stawów,
Zabagnione brzegi
zbiorników wody
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Siedlisko
Duże obszary trzcin
Rozległe, stare, podmokłe
drzewostany w pobliżu
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste.
Brzegi rzek, zabagnione
jeziora
Duże jeziora z pasem
trzcin, śródleśne jeziorka,
moczary, stawy
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Jeziora i rzeki na lesistych Ochrona
terenach w strefie
gatunkowa
LC
Stare, świetliste
drzewostany liściaste
i mieszane
Lasy w pobliżu bagien
i otwartych wód.
Lasy w sąsiedztwie
otwartych pól, rzek
stawów
Starodrzewy w pobliżu
dużych, otwartych
zbiorników wodnych
Trzcinowiska wokół
jezior i stawów rybnych,
torfowiska,
Otwarte tereny przede
wszystkim na łąkach i
obszarach podmokłych
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Otwarte przestrzenie, łąki Ochrona
i bagna
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
14
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
C
V-VI
15
Błotniak zbożowy
Circus cyaneus
C
V
16
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
C
V-VI
17
Orlik krzykliwy
Aquila pomarina
-
IV-V
18
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
C
IV-VI
dwa lęgi
19
Kureczka zielonka
Porzana parva
C
IV
20
Derkacz
Crex crex
C
IV-VIII
C
IV
-
IV-VII
B
IV-V
-
IV-V
21
22
23
24
25
26
27
Żuraw
Grus grus
Siewka złota
Pluvialis apricaria
Batalion
Philomachus pugnax
Dubelt
Gallinago media
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
Rybitwa białoczelna
Sternula albifrons
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
C
IV-VI
B
IV-VI
B
V-IV
28
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
B
V-VI
29
Sowa błotna
Asio flammeus
-
V-VI
-
30
31
32
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Dzięcioł zielonosiwy
Picus canus
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
i bagna
gatunkowa
LC
torfowiska
wszystkim na łąkach i
obszarach podmokłych
Stare i rozległe lasy,
przeważnie mieszane,
obszary podmokłych
i jeziora
Płytkie, gęsto zarośnięte
zbiorniki wodne otoczone
podmokłymi łąkami,
Zbiorniki z gęstym pasem
trzcin, na brzegach wód
stojących
Wilgotne łąki z wysoką
roślinnością zielną
i kępami krzewów
Rozległe bagna,
torfowiska
Bagna, pola uprawne,
pastwiska i łąki.
Rozległe, wilgotne łąki
oraz bagna
Duże obszary
podmokłych łąk i bagien
Zalewy i rzeki oraz
piaszczyste brzegi dużych
rzek i jezior, stawy rybne,
Brzegi rzek
Bagna i zbiorniki wodne
o gęstej roślinności.
Bagna, starorzecza ,
wodne.
Bagna, wrzosowiskach
porośnięte wysoką
trawą
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
V-VII
dwa lęgi
Suche bory sosnowe
Ochrona
w pobliżu łąk, pól i polan. gatunkowa
LC
C
IV-VII
Czyste, śródlądowe wody Ochrona
o stromych brzegach
gatunkowa
LC
-
IV-V
Stare, luźne, mieszane lub Ochrona
liściaste drzewostany
gatunkowa
LC
26
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
33
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
-
IV-V
34
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
C
V
35
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
-
IV-VII
dwa lęgi
36
Świergotek polny
Anthus campestris
C
V-VII
37
Podróżniczek
Luscinia svecica
C
V-VI
-
V-VI
dwa lęgi
-
V-VI
-
V-VI
38
39
40
41
42
Jarzębatka
Sylvia nisoria
Muchołówka mała
Ficedula parva
Muchołówka
białoszyja
Ficedula albicollis
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Wysokopienne bory i lasy
mieszane
Świetliste dąbrowy,
w pobliżu polan, poręb,
na terenach zalewowych
Nasłonecznione obrzeża
suchych borów, zręby
i uprawy leśne
Suche, piaszczyste,
obrzeża suchych borów,
zręby i uprawy leśne,
Miejsca wilgotne,
nadbrzeżne zarośla,
podmokłe łąki
Skupiska krzewów i
bujnej roślinności zielnej,
nadrzeczne łąki,
Stare liściaste lasy
o bogatym podszycie
Stare, wysokopienne lasy
liściaste i mieszane
z dziuplastymi drzewami
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
-
V-VI
Brzegi lasów, młodniki
i otwarte przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
C
V-VII
dwa lęgi
Żyzne pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
B - dobra
C - znacząca
LC - gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów w pisane do Czerwonej Księgi
NT - gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
Na opisywanym terenie regularnie występują „ptaki migrujące” niewymienione w załączniku I
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Należą do nich: perkoz zausznik (Podiceps nigricollis), gęś gęgawa (Anser
anser), świstun (Anas penelope), kaczka krakwa (Anas strepera), cyraneczka (Anas crecca), rożeniec (Anas
acuta), cyranka (Anas querquedula), płaskonos (Anas clypeata), sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula),
bekas kszyk (Gallinago galinago), rycyk (Limosa limosa), kulik wielki (Numenius arquata), krwawodziób
(Tringa totanus), brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos), rybitwa białoskrzydła (Chlidonias leucopterus),
Ssaki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 91/43/EWG
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Nocek duży
Myotis myotis
D
V-VI
27
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Tereny zurbanizowane
latem, zimą jaskinie
i podziemia,
Ochrona
gatunkowa
NT
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
D
IV-V
W lasach łęgowych, nad
rzekami i strumieniami
D
II-III
Tereny leśne
D
V-VI
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
1
2
3
2
3
4
Bóbr europejski
Castor fiber
Wilk
Canis lupus
Wydra europejska
Lutra lutra
LC
LC
NT
D - populacja nieistotna
LC - gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów w pisane do Czerwonej Księgi Zwierząt
Płazy i gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
D
IV-V
D
IV
1
2
Traszka grzebieniasta
Triturus cristatus
Kumak nizinny
Bombina bombina
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Lasy liściaste, stawy
i inne zbiorniki wodne
Całe życie spędza w
wodzie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
D – populacja nieistotna
Ryby wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
2
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
3
4
5
6
7
1
Różanka
Rhodeus sericeus
amarus
D
IV-VI
Rzeki, zatoki o mulistym
dnie, starorzecza
Ochrona
gatunkowa
LC
2
Piskorz
Misgurnus fossilis
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
3
Koza
Cobitis taenia
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
Wody słabo natlenione
o mulistym dnie, z wodą
stojacą i wolno płynącą
Żyje w stawach, rzekach,
jeziorach
Rosliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
IV-V
Świetliste, suche zbocza,
słoneczne obrzeża laów i
zarośli
Ochrona
gatunkowa
LR
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
kwitnie
nia
1
2
3
D
1
Sasanka otwarta
Pulsatilla patens
28
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
VII-IX
Mokre i wilgotne łaki
Ochrona
gatunkowa
EN
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
kwitnie
nia
1
2
3
D
2
Starodub łąkowy
Angelica palustris
EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożonet
LR – gatunki niskiego ryzyka
Na terenie ostoi występują też płazy i gady niewymienione we wspomnianym załączniku. Są to: padalec
zwyczajny (Anguis fragilis), ropucha szara (Bufo bufo), ropucha paskówka (Bufo calamita), ropucha zielona
(Bufo viridis), rzekotka drzewna (Hyla arborea), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna
(Lacerta vivipara), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), grzebiuszka ziemna, (Pelobates fuscus), żaba
moczarowa (Rana arvalis), żaba wodna (Rana esculenta), żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba śmieszka
(Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) oraz żmija
zygzakowata (Vipera berus).
Przedstawicielami gatunków bezkręgowców występującymi w dolinie są jeden gatunek pijawek pijawka lekarska (Hirudo medicinalis), oraz dwa gatunki motyli - rusałka żałobnik (Nymphalis antiopa) i paź
królowej (Papilio machaon)
Obszar Natura
2000
1
PLB 300002
Przedmiot ochrony
2
Botaurus stellaris
Ixobrychus minutus
Ardea alba
Ciconia nigra
Cygnus columbianus
Cygnus cygnus
Circus aeruginosus
Circus cyaneus
Circus pygargus
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Grus grus
Philomachus pugnax
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Chlidonias hybridus
Chlidonias niger
Alcedo atthis
Dendrocopos medius
Anthus campestris
Luscinia svecica
Emberiza hortulana
29
Rodzaj wpływu
Krótkoterminowy Średnioterminowy Długoterminowy
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.3.3. DOLINA PILICY PLB 140003
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Pilicy”
Dolina Pilicy jako OSO, została zakwalifikowana w kwietniu 2004 r. Obecne funkcjonowanie obszaru
określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. Powierzchnia całego obszaru
wynosi 35 356,30 ha.
(w połowie wzdłuż koryta Pilicy). Szlak biegnący po drodze przez tereny leśne, przy zachowaniu ustalonych
reguł w czasie rajdów - nie będzie wpływał znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze tego obszaru.
Obszar obejmuje 80-kilometrowy, równoleżnikowo biegnący odcinek doliny Pilicy, którego szerokość
waha się od 1 do 5 km, położony pomiędzy Inowłodzem a miejscowością Ostrówek-Mniszewo leżącą przy
ujściu Pilicy do Wisły. Północną granicę obszaru stanowi stroma skarpa, o wysokości względnej dochodzącej
do 20 m, pokryta miejscami roślinnością kserotermiczną. Część południowa doliny Pilicy jest płaska,
w znacznym stopniu pokryta lasem. Rzeka na tym odcinku meandruje tworząc liczne wysepki, łachy i ławice
30
piasku. Część wysp jest naga, wyższe wyspy porośnięte są zaroślami wierzbowymi. Wysokość położenia
opisywanej ostoi mieści się pomiędzy 105 a 190 m n.p.m.
Największą powierzchnię zajmują siedliska łąkowe i zaroślowe, które występują na ok. 32% powierzchni
ostoi oraz siedliska rolnicze (29%) i lasy iglaste(21%). Pozostałą powierzchnię zajmują:
•
lasy liściaste - 8%,
•
lasy mieszane - 3%,
•
wody śródlądowe (stojące i płynące) - 3%,
•
tereny nieleśne z uprawami roślin drzewiastych (sady, gaje) - 2%,
•
inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, tereny przemysłowe) - 2%.
Obszar ten stanowi ostoję ptasią o randze K 68. Występują tu co najmniej 32 gatunki ptaków
z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG, 11gatunków ptaków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK), oraz
56 gatunków ptaków lęgowych związanych z siedliskami wodnymi i bagiennymi. W okresie lęgowym obszar
ten zasiedlony jest od 7 do 10% populacji krajowej sieweczki obrożnej (Charadrius hiaticula) (C3, PCK), 5 10% populacji krajowej brodźca piskliwego (Actitis hypoleocus) (C3), 2 - 4,5% dudka (Upupa epos), (C3)
około 2% rycyka (Limosa limosa) (C3) oraz co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków
ptaków: bataliona (Philomachus pugnax) (PCK), bączka (Ixobrychus minutus) (PCK), bąka (Botaurus
stellaris), błotniaka stawowowego (Cirrus aeruginosus), cyranki (Anas querquedula) czernicy (Aythya
fuligula), gąsiorka (Lanius collurio), lelka (Caprimulgus europaeus), nurogęsia (Mergus merganser),
podróżniczka (Luscinia svecica) (PCK), rybitwy białoczelnej (Sterna albifrons) (PCK), rybitwy czarnej
(Chlidonias niger), rybitwy rzecznej (Sterna hirundo), trzmielojada (Pernis apivorus) i zimorodka (Albedo
atthis). W stosunkowo dużym zagęszczeniu (C7) występują tutaj błotniaka łąkowy (Circus aeruginosus),
bocian biały (Ciconia ciconia) i czarny (Ciconia nigra), krzyżówka (Anas platyrhynchos), derkacz (Crex crex),
jarzębatka (Sylvia nisoria), kropiatka (Porzana porzana), lerka (Lullula arborea), świergotek polny (Anthus
campestris) i zausznik (Podiceps nigicollis).
Większość ostoi położona jest na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Pilicy
i Drzewiczki, a niewielka jej część leży na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego, w którym
usytuowany jest rezerwat leśny „Żądłowice” w odległości 600 m od przebiegu szlaku.
Największym niebezpieczeństwem dla „Dolnej Pilicy” jest obniżenie wód gruntowych, osuszenie łąk
i pastwisk, a także zaniechanie ich użytkowania co prowadzi do naturalnej sukcesji roślinności drzewiastej
i krzewiastej.
Większość gruntów, (ok. 80%) położonych na terenie omawianego obszaru stanowi własność
prywatną.
•
Rezerwat przyrody „Majdan”,
•
Rezerwat przyrody „Sokół”,
•
Rezerwat przyrody „Tomczyce”,
•
Rezerwat przyrody „Żądłowice”,
31
•
Spalski Park Krajobrazowy,
•
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pilicy i Drzewiczki,
•
Obszar Chronionego Krajobrazu Piliczańsko-Radomszczański.
Zróżnicowana pod względem składu i wilgotności gleba, a także ekstensywne użytkowanie użytków
zielonych stworzyło ciekawy, mozaikowy układ siedlisk, poczynając od poczynając od zbiorowisk
kserotermicznych a kończąc na bagiennych. W ostoi tej utrzymują się duże kompleksy łąk oraz pozostałości
naturalnych lasów „spalskich” z najcenniejszymi dla nich płatami starych dąbrów oraz dobrze zachowanymi
lasami łęgowymi. Łącznie na omawianej ostoi występuje 9 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy
Rady 92/43/EWG. Są to:
Lp
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
C
IV-V
2
Bączek
Ixobrychus minutus
C
V-VII
dwa lęgi
3
Bocian czarny
Ciconia nigra
C
IV-V
4
Bocian biały
Ciconia ciconia
C
IV-V
5
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
C
V-VI
6
Bielik
C
III-IV
7
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
C
V-VI
8
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
C
V-VI
9
Orlik krzykliwy
Aquila pomarina
-
IV-V
10
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
C
IV-VI
dwa lęgi
11
Zielonka, kureczka
Porzana parva
C
IV
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Zbiorniki wodne z
szerokimi szuwarami
Rozległe, ale też
okolic stawów, bagien
wód i bagien
Występuje na nizinnych
terenach wilgotnych
w pobliżu osad ludzkich.
Stare, świetliste drzewostany liściaste
i mieszane
dużych, otwartych
zbiorników wodnych
torfowiska
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Siedlisko
Otwarte przestrzenie, łąki
i bagna
Ochrona
gatunkowa
tereny podmokłe i jeziora
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
roślinnością bagienną
gatunkowa
brzegach wód stojących
32
LC
LC
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
12
Derkacz
Crex crex
C
IV-VIII
13
Żuraw
Grus grus
C
IV
14
Batalion
Philomachus pugnax
C
IV-V
15
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
C
IV-VI
C
IV-VI
-
V-IV
16
17
Sternula albifrons
syn. Sterna albifrons
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
roślinnością zielną oraz
bagnach
Bagna wśród lasów,
torfowiska, wrzosowiska, nad jeziorami
oraz bagna
Zalewy i rzeki oraz
rzek i jezior, stawy rybne
Brzegi rzek
Bagna, starorzecza i inne
wodne.
Stare, zwarte, rozległe
lasy (częściej iglaste) w
pobliżu bagien i jezior
18
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
C
V-VI
19
Puchacz
Bubo bubo
C
II-IV
C
V-VII
dwa lęgi
Suche bory sosnowe
Ochrona
LC
C
IV-VII
Czyste, śródlądowe wody
o stromych brzegach
Ochrona
gatunkowa
LC
-
IV-V
-
IV-V
Stare, luźne, mieszane lub
mieszane
i uprawy leśne
Suche, piaszczyste,
zręby i uprawy leśne,
Miejsca wilgotne,
podmokłe łąki
Skupiska krzewów i
nadrzeczne łąki,
zakrzewione miedze,
zadrzewienia śródpolne
o bogatym podszycie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
20
21
22
23
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Picus canus
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
24
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
-
V
25
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
C
IV-VII
dwa lęgi
26
Świergotek polny
Anthus campestris
C
V-VII
27
Podróżniczek
Luscinia svecica
C
V-VI
28
Jarzębatka,
Sylvia nisoria
C
V-VI
dwa legi
29
Muchołówka mała
Ficedula parva
C
V-VI
33
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
1
30
31
32
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Cietrzew
Tetrao tetrix tetrix
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
Siedlisko
Sposoby
ochrony
3
4
5
6
B
V-VI
Brzegi lasów, młodniki,
otwarte przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
C
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
-
IV-VI
Skraje lasów, polany,
Ochrona
poręb, chętnie na terenach
gatunkowa
podmokłych
LC
B - dobra
C - znacząca
LC – gatunki na razie niezagrożone, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Są to: perkozek (Tachybaptus ruficollis), perkoz rdzawoszyi (Podiceps
grisegena), perkoz zausznik (Podiceps nigricollis), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), cyranka (Anas
querquedula), głowienka (Aythya ferina), kaczka czernica (Aythya fuligula), tracz nurogęś (Mergus
merganser), wodnik zwyczajny (Rallus aquaticus), łyska (Fulica atra), sieweczka rzeczna (Charadrius
dubius), sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula), słonka (Scolopax rusticola), rycyk (Limosa limosa),
krwawodziób (Tringa totanus), samotnik (Tringa ochropus) brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos).
Ssaki wymienione w załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
1
1
2
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
IV-V
V-VI
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
2
3
4
D
D
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Siedlisko
LC
NT
NT - gatunki niskiego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
LC - gatunki na razie niezagrożone, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi
Ważnymi gatunkami ssaków występujących na omawianym terenie są: łoś (Alces alces), sarna
(Capreolus capreolus), jeleń (Cervus elaphus), zając szarak (Lepus capensis), kuna leśna, (Martes martes),
borsuk (Meles meles), gronostaj, (Mustela erminea), łasica (Mustela nivalis), tchórz zwyczajny (Mustela
putorius) i wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris).
Na terenie ostoi występują ważne gatunki gadów niewymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Są to: padalec zwyczajny (Anguis fragilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) oraz żmija
zygzakowata (Vipera berus).
34
Ryby wymienione w załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
D
IV-VII
Zbiorniki wodne
D
III-V
D
IV-VI
D
V-VI
D
V-VI
D
IV-VII
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
tarła
1
2
3
Minóg strumieniowy
Lampetra planeri
Boleń
Aspius aspius
Różanka
Rhodeus sericeus
1
2
3
Piskorz
Misgurnus fossilis
4
Koza
Cobitis taenia
Minóg ukraiński
Eudontomyzon
mariae
5
6
Występuje w rzekach
nizinnych
dnie, starorzecza
Wody słabo natlenione,
o mulistym dnie z wodą
stojącą i wolno płynącą
Żyje w rzekach, stawach,
jeziorach
Zbiorniki wodne
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
okresowa
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
NT – gatunki niskiego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
Ważnymi gatunkami ryb nie ujętymi w Załączniku a występującymi w wodach Pilicy są: piekielnica
(Alburnoides bipunctatus), świnka (Chondrostoma nasus) i sum europejski (Silurus glanis).
Teren ostoi to również miejsce występowania ważnych, chronionych i rzadkich gatunków roślin, które
nie zostały wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Zaliczają się do nich następujące
gatunki: orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), pomocnik baldaszkowy
(Chimaphila umbellata), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum.), goździk pyszny (Dianthus superbus),
naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), bluszcz
pospolity (Hedera helix), turówka wonna (Hierochloe odorata), groszek błotny (Lathyrus paluster), lilia
złotogłów (Lilium martagon), listera jajowata (Listera ovata), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum),
widłak goździsty (Lycopodium clavatum), bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata), grążel żółty (Nuphar
lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), wilżyna ciernista (Ononis spinosa), podkolan biały (Platanthera
bifolia), porzeczka czarna (Ribes nigrum), kalina koralowa (Viburnum opulus) i barwinek pospolity (Vicna
minor).
Obszar Natura 2000
1
PLB 140003
Przedmiot ochrony
2
Botaurus stellaris
Ixobrychus minutus
Ciconia nigra
Ciconia ciconia
Pernis apivorus
Circus aeruginosus
Circus pygargus
35
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
Porzana porzana
Porzana parva
Crex crex
Grus grus
Philomachus pugnax
Sterna hirundo
Sterna albifrons
Chlidonias niger
Bubo bubo
Caprimulgus europaeus
Alcedo atthis
Lullula arborea
Anthus campestris
Luscinia svecica
Sylvia nisoria
Lanius collurio
Emberiza hortulana
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
36
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.3.4. ZBIORNIK JEZIORSKO PLB 100002
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Zbiornik Jeziorsko”
Zbiornik Jeziorsko jako OSO, została zakwalifikowana w październiku 2008 r. Obecne funkcjonowanie
obszaru określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2008 r. Powierzchnia całego
obszaru wynosi 1o 186,1 ha.
37
Zaprojektowany szlak konny, przebiega przez obszar Natura 2000 po drodze, w jego wschodniej części
na odcinku 1100 m i nie ma bezpośredniego wpływu na środowisko przyrodnicze obszaru.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 111 do 143 m. n. p. m. Największy procent pokrycia całego
terenu zajmują siedliska rolnicze - 33%, wody śródlądowe (stojące i płynące - 32%, siedliska łąkowe
i zaroślowe - 25%, lasy iglaste - 4%, torfowiska, bagna - 3%, lasy mieszane 2% i inne tereny (miasta, wsie
drogi) - 1%.
Zbiornik Jeziorsko położony jest w dolinie Warty między miejscowościami Skęczniew i Warta.
Parametry zbiornika to: maksymalna długość - 16 km, szerokość - 3,5 km, powierzchnia min. - 1 700 ha,
a maksymalna - 4 200 ha. Dno zbiornika zachowało charakter naturalnej doliny zalewowej. Brzegi zbiornika to
naturalne krawędzie doliny oraz zapory boczne i cofkowe.
Na obszarze występuje co najmniej 25 gatunków ptaków z Załącznika Dyrektywy Ptasiej, 3 gatunki
z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Obszar jest również ważną ostoją lęgowych i migrujących ptaków wodnobłotnych. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących
gatunków ptaków: batalion (Philomachus pugnax) (PCK), czapla biała (Egretta alba), rybitwa białoczelna
(Sternula albifrons) (PCK), rybitwa białowąsa (Chlidonias hybridus) (PCK) i rybitwa rzeczna (Sterna hirundo).
W okresie wędrówek występuje tutaj co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2 i C3): gęgawy
(Anser Anser), gęsi zbożowej (Anser fabalis), płaskonosa (Anas clypeata) i czapli białej (Egretta alba).
Stosunkowo duże koncentracje (C7) osiąga: batalion (Philomachus pugnax), bocian czarny (Ciconia nigra),
biegus ziemny (Calidris alpina), cyraneczka (Anas crecca), cyranka (Anas querquedula), czajka (Vanellus
vanellus), gęś białoczelna (Anser albifrons), krzyżówka (Anas platyrhynchos), kszyk (Gallinago gallinago),
kwokacz (Tringa nebularia) i świstun (Anas penelope). Ptaki wodno-błotne występują tutaj w koncentracjach
powyżej 20 000 osobników.
Zagrożeniem dla obszaru jest zaniechanie dotychczasowego użytkowania, rozbudowa osiedli
turystycznych, zabudowa nad brzegiem zbiornika. Ponadto zbiornik, gromadzący wezbraniowe wody Warty
stanowi zagrożenie dla całej doliny Warty poniżej jego, a szczególnie dla OSO Dolina Środkowej Warty.
Występują tutaj następujące formy ochrony: rezerwat przyrody Jeziorsko (2 351 ha) oraz dwa obszary
chronionego krajobrazu: Pyzdrski i Uniejowski.
W poniższej tabeli przestawiono gatunki, których dotyczy Artykuł 4 Dyrektywy Rady 79/409/EWG.
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Nur rdzawoszyi
Gavia stellata
-
V-VI
2
Nur czarnoszyi
Gavia arctika
-
V-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Stojące wody
śródlądowe, brzegi
rzek
Większe otwarte
zbiorniki wody
stojącej
38
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
3
Bąk
Botaurus stellaris
C
IV-VI
4
Bączek
Ixobrychus minutus
C
V-VII
dwa lęgi
5
Czapla biała
Egretta alba
A
Różna
pora roku
6
Bocian czarny
Ciconia nigra
-
IV-V
-
IV-V
-
V-VII
-
IV-V
7
8
9
Bocian biały
Ciconia ciconia
Cygnus columbianus
Tracz bielaczek
Mergellus albellus
10
Bielik
C
III-IV
11
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
C
V-VII
C
IV-VI
dwa lęgi
-
IV
-
IV-VIII
C
IV
D
IV-VII
12
13
14
15
16
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
Kureczka zielonka
Porzana parva
Derkacz
Crex crex
Żuraw
Grus grus
Siewka złota
Pluvialis apricaria
17
Brodziec leśny
Tringa glareola
C
V-VI
18
Mewa mała
Larus minutus
C
V-VI
19
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
B
IV-VI
20
Sternula albifrons
C
IV-VI
39
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Zbiorniki wodne
z szuwarami,
podmokłe
trzcinowiska,
starorzecza
Trzcinowiska,
okolice stawów,
bagien, wikliny
nadrzeczne
zalewy, zarośla
Stare podmokłe
d-stany w pobliżu
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste
Brzegi rzek
zabagnione jeziora
Jeziora, rzeki
Starodrzewy
zbiorników wodnych
Trzcinowiska,zarośla
rybnych, oczka
wodne
Płytkie gęsto
wodne
Zbiorniki wodne
Wilgotne łąki
miejsca na bagnach
Rozległe bagna,
torfowiska
Bagna, pastwiska, łąki
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Bagna, tereny
podmokłe, brzegi
zbiorników
Zarośnięte zbiorniki
wodne, bagna z wodą
Brzegi rzek, stawy
rybne, zbiorniki
wodne
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Brzegi rzek
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Bagna, zbiorniki
wodne z gęstą
roślinnością
Bagna, starorzecza,
wodne
Miejsca
nasłonecznione,
obrzeża suchych
Tereny
nasłonecznione,
suche, piaszczyste,
21
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
C
V-VI
22
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
C
V-VI
23
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
-
IV-VII
dwa lęgi
24
Świergotek polny
Anthus campestris
-
V-VII
-
V-VI
dwa lęgi
Nadrzeczne łąki,
Ochrona
gatunkowa
LC
-
V-VI
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
-
V-VII
dwa lęgi
Pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
25
26
27
Jarzębatka
pokrzewka jarzębiata
Sylwia nisoria
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
A - znakonita
B - dobra
C - znacząca
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Należą do nich: gęś zbożowa (Anser fabalis), gęś białoczelna (Anser albifrons),
gęś gęgawa (Anser anser), świstun (Anas penelope), cyraneczka (Anas crecca), krzyżówka (Anas
platyrhynchos), cyranka (Anas querquedula), płaskonos (Anas clypeata), głowienka (Aythya ferina), kaczka
czernica (Aythya fuligula), łyska (Fulica atra), czajka (Vanellus vanellus), biegus zmienny (Calidris alpina),
bekas kszyk (Gallinago gallinago), brodziec śniady (Tringa erythropus), kwokacz (Tringa nebularna),
kormoran czarny (Phalacrocorax carbo).
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
Siedlisko
2
Bóbr europejski
Castor fiber
3
4
5
D
IV-V
Lasy łęgowe nad rzekami
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
40
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
Obszar Natura 2000
1
PLB 100002
Przedmiot ochrony
2
Botaurus stellaris
Ixobrychus minutus
Egretta alba
Circus aeruginosus
Porzana porzana
Grus grus
Tringa glareola
Larus minutus
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Chlidonias hybridus
Chlidonias niger
41
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
3.3.5. DOLINA DOLNEJ PILICY PLH 140016
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Dolnej Pilicy”
wzdłuż koryta Pilicy. Szlak biegnący po drodze przez tereny leśne, przy zachowaniu ustalonych reguł w czasie
rajdów - nie będzie wpływał znacząco negatywnie na występujące tutaj siedliska przyrodnicze. Teren ostoi
o powierzchni 31 821,6 ha stanowi specjalny obszar ochrony siedlisk (OZW). Obszar obejmuje dolinę rzeki
Drzewiczki oraz 80-kilometrowy, równoleżnikowo biegnący odcinek doliny Pilicy, którego szerokość waha się
od 1 do 5 km, położony pomiędzy Inowłodzem a miejscowością Ostrówek-Mniszewo leżącą przy ujściu Pilicy
do Wisły. Północną granicę obszaru stanowi stroma skarpa, o wysokości względnej dochodzącej do 20 m,
42
pokryta miejscami roślinnością kserotermiczną. Część południowa doliny Pilicy jest płaska, w znacznym
stopniu pokryta lasem. Rzeka na tym odcinku meandruje tworząc liczne wysepki, łachy i ławice piasku. Część
wysp jest naga, wyższe wyspy porośnięte są zaroślami wierzbowymi. Szerokość Pilicy waha się od 100 do 150
m i łączy się z licznymi starorzeczami. Wysokość opisywanej ostoi mieści się pomiędzy 105 a 190 m n.p.m.
Największą powierzchnię zajmują siedliska łąkowe i zaroślowe, które występują na ok. 31% powierzchni
ostoi oraz siedliska rolnicze (27%) i lasy iglaste (20%). Pozostałą powierzchnię zajmują:
•
lasy liściaste - 7%,
•
lasy mieszane - 5%,
•
wody śródlądowe (stojące i płynące) - 4%,
•
tereny nieleśne z uprawami roślin drzewiastych (sady, gaje) - 3%,
•
inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniska, tereny przemysłowe) - 2%,
•
siedliska leśne (ogólnie) - 1%.
Większość gruntów, (ok. 80%) położonych na terenie omawianego obszaru stanowi własność
prywatną.
Zróżnicowana pod względem składu i wilgotności gleba, a także ekstensywne użytkowanie użytków
zielonych stworzyło ciekawy, mozaikowy układ siedlisk, poczynając od poczynając od kserotermicznych
a kończąc na bagiennych.
Po wybudowaniu zbiornika Sulejowskiego, tereny doliny naturalnie zalewane podczas wezbrań
powodziowych wyraźnie się skurczyły a i sam proces zalewania należy do rzadkości, co ma bezpośredni
wpływ na nawadnianie doliny. Trasa zalewowa jest częściowo zmeliorowana. W terenie tym dominują łąki
i pastwiska o różnym stopniu uwilgotnienia oraz zbiorowiska turzyc i trzcin. Wilgotne zagłębienia terenu
porośnięte są wierzbami i olchami. W części południowo-zachodniej na powierzchni kilkuset hektarów
występują tzw. Błota Brudzewskie, największe torfowisko w dolinie – obecnie zmeliorowane i osuszone
w latach ubiegłych. Na obrzeżach obszaru pomiędzy miejscowościami Gapinin i Grzmiącą rozciąga się
największy i najcenniejszy kompleks leśny, będący pozostałością „lasów spalskich”. Łącznie na omawianej
ostoi występuje 10 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Są to:
Większość ostoi położona jest na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Pilicy
i Drzewiczki, a niewielka jej część leży na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego, w którym usytuowany
jest rezerwat leśny „Żądłowice” usytuowany w odległości 600 m od szlaku.
Największym niebezpieczeństwem dla „Doliny Dolnej Pilicy” jest zmniejszenie przepływu rzeki Pilicy
(spowodowane przez Zbiornik Sulejowski) oraz obniżenie poziomu wód gruntowych czy przesuszenie łąk
i pastwisk, a także zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk prowadzący do pojawiania się roślinności
drzewiastej i krzewiastej.
43
Typy siedlisk wymienione w załączniku I Dyrektywy
Kod
siedliska
1
3150
4030
6120
6410
6510
7140
9170
91E0
91F0
91I0
Nazwa siedliska
2
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami
Nympheion i Potamion
Suche wrzosowiska (Calluno-Genistion, Pohlio-Callunion, CallunoArctostaphylion)
Ciepłolubne, śródlądowe murawy napiaskowe (Koelerion glaucae)
Zmiennoowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion
elatioris)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z
Scheuchzerio-Caricetea)
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, TilioCarpinetum)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion)
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Ficario-Ulmetum)
Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia pubescenti-petraeae)
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
1,00
B
0,50
B
0,50
1,00
B
B
0,50
A
0,05
C
8,00
A
10,00
A
5,00
7,00
A
A
A - znakomita
B - dobra
C - znacząca
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Bąk
Botaurus stellaris
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
3
4
D
IV-V
2
Bączek
Ixobrychus minutus
D
V-VII
dwa lęgi
3
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-V
D
IV-V
D
V-VI
4
5
Bocian biały
Ciconia ciconia
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
6
Bielik
D
III-IV
7
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
8
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
D
V-VI
Siedlisko
5
Zbiorniki wodne z
szerokimi szuwarami
Rozległe, ale też
okolic stawów, bagien
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste.
Stare, świetliste
i mieszane
dużych, otwartych
zbiorników wodnych
torfowiska
Otwarte przestrzenie, łąki
i bagna
44
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
9
Orlik krzykliwy
Aquila pomarina
D
IV-V
10
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
D
IV-VI
dwa lęgi
11
Zielonka, kureczka
Porzana parva
D
IV
12
Derkacz
Crex crex
D
IV-VIII
D
IV
D
IV-V
D
IV-VI
D
IV-VI
D
V-IV
13
14
15
16
17
Żuraw
Grus grus
Batalion
Philomachus pugnax
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
Sternula albifrons
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
18
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
D
V-VI
19
Puchacz
Bubo bubo
D
II-IV
D
V-VII
dwa lęgi
D
IV-VII
D
IV-V
D
IV-V
20
21
22
23
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Picus canus
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
24
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
V
25
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VII
dwa lęgi
26
Świergotek polny
Anthus campestris
D
V-VII
45
Siedlisko
5
tereny podmokłe i jeziora
trzcin, sitowia na
brzegach wód stojących
roślinnością zielną i
kępami krzewów
Bagna wśród lasów, nad
jeziorami i starorzeczami
oraz bagna
Zalewy i rzeki oraz
rzek i jezior, stawy rybne,
Brzegi rzek
Bagna, starorzecza i inne
wodne.
Stare, zwarte, rozległe
lasy (częściej iglaste)
w pobliżu bagien i jezior
Sposoby
ochrony
6
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Suche bory sosnowe
w pobliżu łąk, pól i polan
Ochrona
gatunkowa
LC
Czyste, śródlądowe wody
o stromych brzegach
Ochrona
gatunkowa
LC
mieszane
suchych borów, zręby i
uprawy leśne
Suche, piaszczyste,
zręby i uprawy leśne
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
D
V-VI
D
V-VI
dwa lęgi
D
V-VI
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
D
IV-VI
Ochrona
poręb, chętnie na terenach
gatunkowa
podmokłych
LC
27
28
29
30
31
32
Podróżniczek
Luscinia svecica
Jarzębatka
Sylvia nisoria
Muchołówka mała
Ficedula parva
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan,
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Cietrzew
Terrao tetrix tetrix
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
5
6
Miejsca wilgotne,
Ochrona
zakrzewione, podmokłe gatunkowa
Skupiska krzewów i
Ochrona
gatunkowa
nadrzeczne łąki
Stare liściaste lasy o
Ochrona
bogatym podszycie
gatunkowa
LC
LC
LC
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Są to: perkozek (Tachybaptus ruficollis), perkoz rdzawoszyi (Podiceps
grisegena), perkoz zausznik (Podiceps nigricollis), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), cyranka (Anas
querquedula), głowienka (Aythya ferina), kaczka czernica (Aythya fuligula), tracz nurogęś (Mergus
merganser), wodnik zwyczajny (Rallus aquaticus), łyska (Fulica atra), sieweczka rzeczna (Charadrius
dubius), sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula), słonka (Scolopax rusticola), rycyk (Limosa limosa),
krwawodziób (Tringa totanus), samotnik (Tringa ochropus) oraz brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos).
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
B
IV-V
C
V-VI
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
1
2
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
LC
NT
B - dobra
C - znacząca
Ważnymi gatunkami ssaków występujących na omawianym terenie są: łoś (Alces alces), sarna
(Capreolus capreolus), jeleń (Cervus elaphus), zając szarak (Lepus capensis), kuna leśna, (Martes martes),
borsuk (Meles meles), gronostaj (Mustela erminea), łasica (Mustela nivalis), tchórz zwyczajny (Mustela
putorius) i wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris).
46
Płazy i gady wymienione w załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
IV
Całe życie spędza
w wodzie
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
B
1
Kumak nizinny
Bombina bombina
B - dobra
Inne ważne gatunki gadów pojawiające się na tym obszarze to: padalec zwyczajny (Anguis fragilis),
zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix) oraz żmija zygzakowata (Vipera berus).
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
B
IV-VII
Czyste rzeki
Ochrona
gatunkowa
LC
Boleń
Aspius aspius
B
III-V
Ochrona
okresowa
LC
3
Różanka
Rhodeus sericeus
B
IV-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
4
Brzanka
Barbus peloponnesius
B
V-VII
Ochrona
okresowa
-
5
Piskorz Misgurnus
fossilis
B
V-VI
Ochrona
gatunkowa
NT
6
Koza złotawa,
Sabanejewia aurata
C
IV-VII
Ochrona
gatunkowa
-
7
Koza
Cobitis taenia
B
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
tarła
1
2
3
1
Minóg strumieniowy,
Lampetra planeri
2
Występuje w rzekach
zbiornikach w wodach
płynących,
dnie, starorzecza,
rozlewiska jeziora
Rzeki z podłożem
kamienistym i żwirowym
zazwyczaj w zbiornikach
o mulistym dnie
Żyje w szybko płynących
rzekach, zarówno
płytkich jak i głębokich
Żyje w rzekach, stawach
i jeziorach
B - dobra
C - znacząca
Bezkręgowce gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Zatoczek łamliwy
Anisus vorticulus
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Przejrzyste wody z bogatą Ochrona
roślinnością
gatunkowa
B
-
B - dobra
47
gatunki: orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), pomocnik baldaszkowy
(Chimaphila umbellata), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), goździk pyszny (Dianthus superbus),
naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), kruszyna
pospolita (Frangula alnus), bluszcz pospolity (Hedera helix), turówka wonna (Hierochloe odorata), groszek
błotny (Lathyrus paluster), lilia złotogłów (Lilium martagon), listera jajowata (Listera ovata), widłak
jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak goździsty (Lycopodium clavatum), bobrek trójlistkowy
(Menyanthes trifoliata), grążel żółty (Nuphar lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), wilżyna ciernista
(Ononis spinosa), podkolan biały (Platanthera bifolia), porzeczka czarna (Ribes nigrum), kalina koralowa
(Viburnum opulus) i barwinek pospolity (Vinca minor).
Obszar Natura 2000
1
PLB 140016
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
obszaru – kod siedliska
2
3150
4030
6120
6410
6510
7140
9170
91E0
91F0
91I0
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
-1 - wpływ niewielki
Obszar Natura 2000
1
PLH 140016
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek ssaków
2
Castor fiber
Lutra lutra
3
0
0
4
0
0
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 140016
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek płazów
2
Bombina bombina
3
0
48
4
0
5
0
Obszar Natura 2000
1
PLB 140016
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek ryb
2
Lampetra planeri
Aspius aspius
Rhodeus sericeus
Barbus meridionalis
Misgurnus fossilis
Sabanejewia aurata
Cobitis taenia
3
0
0
0
0
0
0
0
4
0
0
0
0
0
0
0
5
0
0
0
0
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 140016
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek bezkręgowców
2
Anisus vorticulus
49
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
3.3.6. DĄBROWA GROTNICKA PLH 100001
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dąbrowa Grotnicka”
Dąbrowa Grotnicka jako OZW została zakwalifikowana w kwietniu 2004 r.
Powierzchnia obszaru wynosi 101,5 ha.
Zaprojektowany szlak konny przebiega drogą publiczną wzdłuż jej granicy północnej i granicy lasu,
w bliskim sąsiedztwie autostrady - na odcinku 800 i nie ma wpływu na środowisko przyrodnicze obszaru
Natura 2000 (OZW) i rezerwatu.
Wysokości bezwzględne trenu wynoszą od 145 do 174 m. n. p. m. Opisywany obszar porośnięty jest
w 95% lasami liściastymi i w 5% lasami iglastymi - leży na równinie u podnóża krawędzi Wzniesień Łódzkich.
Położony jest w zasięgu zlodowacenia warciańskiego, które miało decydujący wpływ na rzeźbę i podłoże tego
terenu. Obejmuje fragment lasu sosnowo-dębowego, położonego wewnątrz dużego kompleksu leśnego tzw.
Lasów Grotnickich” o charakterze świetlistej dąbrowy, w wieku 80-120 lat.
50
Na tym obszarze występują dwa typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy:
Kod
siedliska
1
%
pokrycia
3
Nazwa siedliska
2
9170
91I0
Ocena ogólna
4
40,00
B
30,00
A
A - znakomita
B - dobra
Jest to jeden z największych w tym regionie płatów dobrze wykształconego i zachowanego w stanie
naturalnym lasu o charakterze świetlistej dąbrowy (siedlisko z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej). Rośnie
tutaj także gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej - dzwonecznik wonny (Adenophora
lilifolia). Zagrożeniem dla tego terenu są zmiany sukcesyjne idące w kierunku lasu grądowego.
Obszar ten położony jest w całości na terenie Sokolnickiego Obszaru Chronionego Krajobrazu,
w granicach istniejącego rezerwatu przyrody „Dąbrowa Grotnicka” i pozostaje w zarządzie Lasów
Państwowych - Nadleśnictwo Grotniki.
Rośliny wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
1
1
Gatunek, nazwa polska,
łacińska
2
Dzwonecznik wonny
Adenophora lilifolia
Ocena
ogólna
Termin
kwitnienia
3
4
C
VI-VII
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
Świetliste lasy,
zarośla i ich obrzeża
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
C - znacząca
Na terenie obszaru występują inne ważne gatunki zwierząt i roślin. Należą do nich: orlik pospolity
(Aquilegia vulgaris), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezerum), goździk pyszny (Dianthus superbus), Lilia
złotogłów (Lilium martagon), naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), miodownik melisowaty (Melittis
melissophyllum).
Obszar Natura 2000
1
PLH 100001
Przedmiot ochrony
2
91I0
9170
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100001
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek rośliny
2
Adenophora lilifolia
51
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
3.3.7. SILNE BŁOTA PLH 100032
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Silne Błota”
Zaprojektowany szlak konny przebiega przez obszar Natura 2000 wzdłuż jego północno-wschodniej
granicy - na odcinku 250 m., w odległości ok. 200 m od zbiorników wodnych i jego oddziaływanie na
środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000 (OZW) nie jest negatywne.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 112 do 114 m. n. p. m.
Powierzchnia obszaru wynosi 67,4 ha.
Struktura klasyfikacyjna siedlisk obszaru Natura 2000, w procencie pokrycia powierzchni przedstawia
się następująco:
• torfowiska, bagna, roślinność na brzegach wód, młaki - 57%.
• siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) - 19%,
52
• siedliska rolnicze ogólnie - 15%,
• lasy iglaste - 9%,
Na tym obszarze tym, występują się dwa typy siedlisk wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG:
Kod
siedliska
1
3160
91I0
Nazwa siedliska
2
Naturalne dystroficzne zbiorniki wodne
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis,
Vacciniouliginosi-Pinetum
%
pokrycia
3
60,00
2,00
Ocena ogólna
4
C
-
C - znacząca
Na powierzchni znajduje się zbiornik wodny o powierzchni ok. 21 ha, powstały w skutek eksploatacji
torfu w XIX wieku oraz w czasie II wojny światowej. Dawniej bezodpływowy, po pracach melioracyjnych
w latach 70, odwadniany jest do strugi Malinki. Otwarte lustro wody stanowi nie więcej niż 30% całej
powierzchni. Pozostała część powierzchni porośnięta jest szuwarem szeroko i wąskopałkowym, trzciną oraz
turzycą: błotną, zaostrzoną i pęcherzykowatą. Niewielki fragment powierzchni zajmuje ols porzeczkowy.
Otoczenie obszaru stanowi: od północnej strony bór sosnowy porastający kompleks wydm śródlądowych, od
południowej strony grunty wsi Kwilno - niegdyś łąki i pastwiska, dziś głównie nieużytki.
Jest to ważne w regionie miejsce godów i żerowania 9 gatunków płazów. Licznie występuje tu traszka
grzebieniasta i kumak nizinny. Jako pozostałość po torfowisku wysokim, z układem wydm śródlądowych,
obszar ten już od kilkudziesięciu lat proponowany był do ochrony rezerwatowej. Jest też ważną ostoją ptactwa
wodno-błotnego, zarówno jako miejsce lęgu: bąka (Botaurus stellaris), bączka (Ixobrychus minutus), żurawia
(Grus grus), błotniaka stawowego (Circus aeruginosus), żerowania: bielika (Haliaeetus albicilla), bociana
czarnego (Ciconia nigra) i białego (Ciconia ciconia). Jest to cenny obiekt dydaktyczno naukowy, ale także jako
pamiątka lokalnej eksploatacji torfu.
Zagrożeniem dla tego obszaru są:
• zaburzenia układu hydrologicznego (odwodnienia, długotrwałe susze, brak drożności cieków
zasilających,
• pogorszenie jakości wód zbiornika (środki ochrony roślin, nawozy),
• presja urbanistyczna (proces zabudowy rekreacyjnej od strony wsi Kwilno),
• niekontrolowany rozwój turystyki.
W zarządzie Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Grotniki) pozostaje 50% powierzchni, pozostała część
stanowi własność prywatną.
53
Lp
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
D
IV-VI
2
Bączek
Ixobrychus minutus
D
V-VII
dwa lęgi
3
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-V
4
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
5
Bielik
D
III - IV
6
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
D
IV
D
VI-VII
D
IV-V
D
IV-VII
dwa lęgi
D
V-VI
D
V-VII
dwa lęgi
7
8
9
10
11
12
Żuraw
Grus grus
Zimorodek zwyczajny
Alcedo atthis
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Siedlisko
5
Zbiorniki wodne
z szuwarami, podmokłe
trzcinowiska, starorzecza
Trzcinowiska, okolice
stawów, bagien, wikliny
nadrzeczne
Rozległe stare podmokłe
d-stany w pobliżu wód
i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste
Starodrzewy
zbiorników wodnych
Trzcinowiska, zarośla
rybnych, oczka wodne
Rozległe bagna,
torfowiska
Czyste, śródlądowe
wody, strome brzegi
Wysokopienne bory, lasy
mieszane
Miejsca nasłonecznione,
zręby, uprawy
Sposoby
ochrony
6
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
Pola przelatane laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Wydra europejska
Lutra lutra
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
3
4
D
V-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
Brzegi rzek, stawów,
jezior
6
Ochrona
gatunkowa
NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
54
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
NT
Płazy, Gady wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Triturus cristatus
Kumak nizinny
Bombina bombina
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
C
IV-V
C
IV-V
Sposoby
ochrony
Siedlisko
5
Różnego rodzaju
zbiorniki wodne
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Zbiorniki wodne
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
C - znacząca
LC - - gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi Zwierząt
Inne ważne gatunki zwierząt i roślin występujące na tym obszarze
Płazy: ropucha szara (Bufo bufo), grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), żaba moczarowa (Rana
arvalis) ,żaba wodna (Rana esculenta), żaba jeziorowa (Rana lessonae), żaba trawna (Rana
temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris).
Gady: padalec zwyczajny (Anguis fragilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec
zwyczajny (Natrix natrix).
Rośliny: centuria pospolita (Centaurium erythraea), kukułka plamista (Dactylorhiza maculata), kukułka
szerokolistna (Dactylorhiza majalis), goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe), bagno
zwyczajne (Ledum palustre), widłak goździsty (Lycopodium clavatum), śniadek baldaszkowaty
(Ornithogalum umbellatum).
Obszar Natura 2000
1
PLH 100032
Przedmiot ochrony
2
3160
91D0
Rodzaj wpływu
3
0
-1
4
0
-1
5
0
-1
Obszar Natura 2000
1
PLH 100032
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
3.3.8. PRADOLINA BZURY- NERU PLH 100006
55
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
5
0
0
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Pradolina Bzury- Neru”
Pradolina Bzury-Neru częściowo pokrywa się z Pradoliną Warszawsko-Berlińską, jako OZW została
zaproponowana w kwietniu 2004 r. Powierzchnia całego obszaru wynosi 17 884 ha.
Zaprojektowany szlak konny, łącznie ze szlakiem wewnętrznym, przebiega przez obszar Natura 2000
(OZW) na odcinku 55,6 km (w tym na odcinku 40,4 km wzdłuż koryta rzeki Bzury (między Galewicami
a Łęczycą) i 4,2 km wzdłuż stawów rybnych). Szlak wewnętrzny (Gospodarstwa Stadniny Koni
w Walewicach), przebiega przez obszar Natura 2000 na odcinku 12,7 km między miejscowościami Ktery Goślub - Młogoszyn i Zgoda - Psary. Wyznaczony szlak konny nie wykazuje znacząco negatywnego wpływu
na występujące tutaj siedliska przyrodnicze.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 82 do 102 m. n. p. m. Największy stopień pokrycia całego
trenu zajmują siedliska łąkowe i zaroślowe (58%), w dalszej kolejności siedliska rolnicze - 20%, torfowiska,
bagna, roślinność na brzegach wód, młaki - 8%, lasy liściaste - 7%, lasy iglaste - 3%, wody śródlądowe
(płynące i stojące) - 3% i inne tereny (miasta, wsie, drogi) - 1%.
Obszar obejmuje odcinek Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej pomiędzy Łowiczem i Dębem.
Przepływające przez ten obszar rzeki: Bzura i Ner są uregulowane. Wzdłuż tych rzek, zachowały się niewielkie
kompleksy lasów łęgowych. Środkowy odcinek doliny pokrywają torfowiska niskie i przejściowe, dużo jest
rowów, starorzeczy i dołów potorfowych w różnych stadiach zarastania. Część obszaru zajmują rozległe łąki
koszone i uprawiane, dużą powierzchnię pokrywają turzycowiska, szuwary trzcinowe, zarośla łozowe oraz
56
olsy. Występują tutaj duże powierzchnie stawów rybnych. Woda w Bzurze i Nerze stopniowo się oczyszcza: do
rzek powróciło już ok. 16 gatunków ryb. Struktura własności przedstawia się następująco: 80% własność
prywatna, 20% Skarb Państwa.
Opisywany odcinek doliny, jest najcenniejszym obszarem bagiennym w środkowej części kraju. W dużej
części ostoi zachodzi intensywna sukcesja regeneracyjna na skutek wycofywania się rolnictwa. Odtwarzają się
naturalne lasy łęgowe, olsy oraz zespoły szuwarowe. W kilu miejscach utrzymuje się flora halofilna. W okolicy
Łęczycy zachowały się połacie typowo wykształconych łąk trzęślicowych. Jest to też miejsce występowania
wielu rzadkich i zagrożonych w skali kraju gatunków roślin naczyniowych, w tym niektórych chronionych
prawnie. Jest to obszar lęgowy ponad 100 gatunków ptaków (ostoja ptasia o randze krajowej K-46).
Na tym obszarze występuje 9 rodzajów siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady
79/409/EWG:
Typy siedlisk wymienione w załączniku I Dyrektywy Rady 79/409/EWG
Kod
siedliska
1
1340
3140
3150
6410
6510
7140
7210
7230
91E0
Nazwa siedliska
2
Śródlądowe halofilne łąki
Twardowodne oligo- i mezotroficzne zbiorniki z podwodnymi łąkami
ramienic
Starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
Niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie
Torfowiska przejściowe
Torfowiska nakredowe
Torfowiska alkaliczne
Lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe
%
pokrycia
3
0,20
Ocena ogólna
4
A
0,10
C
2,00
0,50
8,00
5,00
0,10
2,00
10,00
B
B
B
A
C
C
A
A - znakomita
B - dobra
C - znacząca
Zagrożeniem dla tego terenu są zanieczyszczenia wód, regulacje rzek, zaniechanie uprawy łąk,
intensyfikacja gospodarki stawowej oraz działania podejmowane za zakresu ochrony przeciwpowodziowej.
Obszar w większości położony jest na terenie trzech obszarów Chronionego Krajobrazu: Doliny Bzury,
Doliny Warty i Neru, Pradoliny Warszawsko-Berlińskiej i rezerwatu przyrody Błonie.
57
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
D
IV-VI
2
Bączek
Ixobrychus minutus
D
V-VII
dwa lęgi
3
4
5
6
7
8
9
10
Czapla biała
Egretta alba
Czapla purpurowa
Ardea purpurea
Bocian czarny
Ciconia nigra
Bocian biały
Ciconia ciconia
Cygnus Columbianus
bewickii
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
Bernikla białolica
Branta leucopsis
Trzmielojad
pszczołojad
Penis apivorus
D
D
Różna
pora roku
IV-IX
dwa lęgi
D
IV-VI
D
IV-VI
D
V-VII
D
V-VII
D
V-VI
D
V-VI
11
Kania czarna
Milvus migrans
D
IV-VI
12
Kania ruda
kania rdzawa
Milvus milvus
D
IV-V
13
Bielik
D
III-V
14
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VII
D
V-VI
D
V-VI
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
15
16
Lp
Błotniak zbożowy
Circus cyaneus
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Zbiorniki wodne
z szuwarami,
podmokłe
trzcinowiska,
starorzecza
Trzcinowiska,
okolice stawów,
bagien, wikliny
nadrzeczne
zalewy, zarośla
Bagna, zarośnięte
brzegi rzek i jezior
Stare podmokłe
d-stany w pobliżu
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste
Brzegi rzek
zabagnione jeziora
Śródleśne jeziorka,
stawy, moczary
z pasem trzcin
Rzeki, wyspy na
jeziorze
Stare świetliste
d-stany, liściaste
i mieszane
Lasy w pobliżu
bagien i otwartych
wód
Lasy w sąsiedztwie
pól i stawów
Starodrzewy
zbiorników wodnych
rybnych, oczka
wodne
Otwarte tereny, łąki,
doliny rzek
Otwarte przestrzenie,
łąki i bagna
Siedlisko
58
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Sposoby
ochrony
LC
LC
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
1
17
18
19
20
21
22
2
Orlik krzykliwy
Aquila pomarina
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
Kureczka zielonka
Porzana parva
Derkacz
Crex crex
Żuraw
Grus grus
Batalion
Philomachus pugnax
3
4
D
V-VI
D
IV-VI
D
IV-V
D
IV-V
D
IV-VI
D
V-VI
23
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
D
IV-VI
24
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
D
V-VI
25
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
D
V-VI
D
V-VI
D
V-VII
dwa lęgi
26
27
Sowa błotna
Asio flammeus
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
28
Zimorodek zwyczajny
Alcedo atthis
D
IV-VII
29
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
D
IV-V
30
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VI
dwa lęgi
31
Świergotek polny
Anthus campestris
D
V-VII
32
Podróżniczek
Luscinia svecica
D
V-VI
33
Wodniczka
Acrocephalus
paludicola
D
V-VI
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
59
5
Zwarte stare
mieszane lasy i tereny
podmokłe
Płytkie gęsto
wodne
Zbiorniki wodne
Wilgotne łąki
miejsca na bagnach
Rozległe bagna,
torfowiska
Rozległe wilgotne
łąki, bagna
Brzegi rzek, stawy
rybne, zbiorniki
wodne
Bagna, zbiorniki
wodne z gęstą
roślinnością
Bagna, starorzecza,
wodne
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Bagna, wrzosowiska
Ochrona
gatunkowa
LC
Suche bory sosnowe
w pobliżu łąk
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
VU
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
wody stromych
brzegach
Wysokopienne bory
i lasy
Miejsca
nasłonecznione,
obrzeża suchych
Tereny
nasłonecznione,
suche, piaszczyste,
Wilgotne, nadbrzeżne
zarośla, podmokłe
Torfowiska,
podmokłe rozległe
łąki
Siedlisko
1
34
35
36
2
Jarzębatka
Sylvia nisoria
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
3
4
5
6
7
D
V-VII
dwa lęgi
Nadrzeczne łąki,
zakrzewione miedze
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
Pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
NT- gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia
VU - gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie
Na opisywanym obszarze regularnie występują Ptaki Migrujące nie wymienione w Załączniku I
Należą do nich: perkozek (Tachybaptus ruficollis), gęś zbożowa (Anser fabalis), gęś białoczelna (Anser
albifrons), gęś gęgawa (Anser anser), świstun (Anas penelope), głowienka (Aythya ferina), łyska (Fulica atra),
czajka (Vanellus vanellus), krwawodziób (Tringa totanus), mewa śmieszka (Chroicocephalus ridibundus),
rybitwa białoczelna (Strnula albifrons).
Lp
1
1
2
3
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Nocek duży
Myotis myotis
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
C
V-VI
C
IV-V
B
V-VI
jezior
Siedlisko
5
Zamieszkuje głównie
w osiedlach ludzkich,
żeruje w lasach i na
łąkach
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
B - dobra
C - znacząca
60
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
NT
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Triturus cristatus
Kumak nizinny
Bombina bombina
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
B
IV-V
B
IV-V
Siedlisko
5
Różnego rodzaju
zbiorniki wodne
Zbiorniki wodne
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
B - dobra
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Minóg strumieniowy
Lampetra planeri
Minóg ukraiński
Eudontomyzon mariae
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
Siedlisko
3
4
5
C
IV-VII
Rzeki, strumienie
-
IV-VII
Zbiorniki wodne
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
C - znacząca
Bezkręgowce wymienione w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Czerwończyk fioletek
Lycaena helle
Ocena
ogólna
Termin
rozrodu
3
4
C
V-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
Tereny podmokłe,
wilgotne łąki
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
VU
C - znacząca
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Lipiennik Loesela
Liparis loeselli
Ocena
ogólna
Termin
kwitnieni
a
Siedlisko
3
4
5
C
V-VI
Wilgotne łąki, torfowiska
C - znacząca
Inne ważne gatunki roślin i zwierząt występujące na terenie obszaru
61
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
VU
Płazy: rzekotka drzewna (Hyla arborea).
Gady: padalec zwyczajny (Anguis fragilis),zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata
(Vipera berus).
Bezkręgowce: tygrzyk paskowany (Argiope bruennichi).
Rośliny: kukułka plamista (Dactylorhiza maculata), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis),
mlecznik nadmorski (Glaux martima), groszek błotny (Lathyrus paluster), listera jajowata
(Listera ovata), grążel żółty (Nuphar lutea), grzybień biały (Nymphaea alba), storczyk błotny
(Orchis palustris), wielosił błękitny (Polemonium coeruleum), porzeczka czarna (Ribes
nigrum), starzec błotny (Senecio congestus).
Obszar Natura 2000
1
PLH 100006
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
1340
3140
3150
6410
6510
7140
7210
7230
91E0
3
0
0
0
0
-1
0
0
0
-1
4
0
0
0
0
-1
0
0
0
-1
5
0
0
0
0
-1
0
0
0
-1
Obszar Natura 2000
1
PLH 100006
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
3
0
0
0
4
0
0
0
5
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100006
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
3
0
0
4
0
0
Obszar Natura 2000
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
62
5
0
0
1
PLH 100006
obszaru – gatunek roślin
2
Liparis loeselli
3
0
4
0
5
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100006
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
Lampetra planeri
3
0
4
0
5
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100006
Przedmiot ochrony
2
Lycaena helle
3.3.9. ŚWIĘTE ŁUGI PLH 100036
a) Położenie
63
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Święte Ługi”
Zaprojektowany łącznik łączący małą pętlę z dużą pętlą, przebiega drogą leśną przez obszar Natura 2000
(OZW) w części środkowej na niewielkim odcinku - 500 m i nie oddziałuje znacząco negatywnie na
środowisko przyrodnicze. Powierzchnia obszaru wynosi 151,20 ha.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 166 do 170 m. n. p. m. Największy procent pokrycia terenu
zajmują wody śródlądowe stojące - 70%, lasy iglaste - 18%, lasy liściaste 11% i siedliska łąkowe 1%.
Obszar położony jest w dolinie rzeki Pisi i obejmuje dwa kilkudziesięciohektarowe zbiorniki powstałe na
wskutek eksploatacji torfu metodami przemysłowymi w pobliżu miejscowości Lubiec. Od strony północnej
i zachodniej zbiorniki otoczone są borami sosnowymi, od strony południowej i wschodniej niewielkie
powierzchnie zajmują płaty torfowisk wysokich, borów i lasów bagiennych. Zbiornik południowy jest płytszy,
porośnięty szuwarem pałkowym, trzcinowym i turzycowiskami. Grunty wchodzące w skład obszaru są w 100%
własnością Skarbu Państwa - w zarządzie Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Bełchatów).
64
Święte Ługi to jedna z najcenniejszych pozostałości, niegdyś bardzo rozległych powierzchni torfowisk
Kotliny Szczercowskiej. Obecnie tylko niewielkie powierzchnie zajmują płaty wciąż aktywnych torfowisk
wysokich. Po uruchomieniu odkrywki Bełchatów na skutek silnego drenażu, obszary torfowisk w bardzo
szybkim tempie zanikły. Rozległa powierzchnia otwartego lustra wody oraz bogata roślinność przybrzeżna jest
cenną ostoją zwierząt – zwłaszcza płazów i ptactwa wodno-błotnego m. in. kumaka nizinnego i traszki
grzebieniastej. Święte Ługi są więc swoistym reliktem przyrodniczym regionu, doskonałym obiektem badań
naukowych i poligonem dydaktycznym. Bardzo cenną dla regionu jest również obecność kolonii lęgowej mewy
śmieszki. Obiekt znajduje się w granicach użytku ekologicznego „Święte Ługi” oraz na terenie Obszaru
Chronionego Krajobrazu Doliny Widawki.
Zagrożeniem dla obszaru jest:
- obniżanie się poziomu wód gruntowych spowodowane oddziaływaniem leja depresyjnego odkrywki
„Szczerców”,
- naturalne obniżenie się poziomu wód gruntowych,
- nadmierna penetracja,
- sztuczne zarybianie.
Na tym obszarze występują 3 rodzaje siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady
94/43/EWG:
Kod
siedliska
1
7110
7120
91D0
Nazwa siedliska
2
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej
i stymulowanej regeneracji
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi-Pinetum)
%
pokrycia
3
3,00
Ocena ogólna
4
C
3,00
C
7,00
C
C - znacząca
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
D
IV-VI
2
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-VI
65
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Zbiorniki wodne
z szuwarami,
podmokłe
trzcinowiska,
starorzecza
Stare podmokłe
d-stany w pobliżu
wód i bagien
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Starodrzewy
zbiorników wodnych
rybnych, oczka
wodne
Rozległe bagna,
torfowiska
Bagna, starorzecza,
wodne
wody stromych
brzegach
Wysokopienne bory
i lasy
Miejsca
nasłonecznione,
obrzeża suchych
3
Bielik
D
III-V
4
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VII
5
Żuraw
Grus grus
D
IV-VI
6
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
D
V-VI
7
Zimorodek zwyczajny
Alcedo atthis
D
IV-VII
8
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
D
IV-V
9
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VI
dwa lęgi
D
V-VII
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
Pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
10
11
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Na opisywanym obszarze regularnie występują ptaki migrujące niewymienione w Załączniku I
Należą do nich: gęś zbożowa (Anser fabalis), gęś gęgawa (Anser anser), mewa śmieszka
(Chroicocephalus ridibundus).
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
Siedlisko
3
4
5
D
IV-V
D
V-VI
jezior
66
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
NT
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Triturus cristatus
Kumak nizinny
Bombina bombina
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
C
IV-V
C
IV-V
Sposoby
ochrony
Siedlisko
5
Różnego rodzaju
zbiorniki wodne
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Zbiorniki wodne
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
C - znacząca
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Termin
rozrodu
Siedlisko
Sposoby
ochrony
2
Zalotka większa
Leucorrhinia
pectoralis
3
4
5
6
Torfowiska, bagna,
czyste wody
Ochrona
gatunkowa
C
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
C - znacząca
Obszar Natura 2000
1
PLH 100036
Przedmiot ochrony
2
7110
7120
91D0
Rodzaj wpływu
3
-1
0
0
4
-1
0
0
5
-1
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100036
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100036
Przedmiot ochrony
2
Leucorrhinia pectoralis
67
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
3.3.10. BUCZYNA JANINOWSKA PLH 100017
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Buczyna Janinowska”
Zaprojektowany szlak konny przebiega przez obszar Natura 2000 (OZW) drogą publiczną, wzdłuż jego
północnej granicy - na odcinku 2400 m i nie ma znacząco negatywnego, bezpośredniego wpływu na
środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000. Powierzchnia obszaru wynosi 529,0 ha.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 173 do 197 m. n. p m. Największy stopień pokrycia terenu
zajmują lasy liściaste 57% i lasy mieszane 43% powierzchni.
Obszar Natura 2000 obejmuje kompleks leśny Janinów, jeden z najcenniejszych naturalnych stanowisk
buka. Kwaśne buczyny w uroczysku Janików są dobrze wykształcone, na znacznej powierzchni wykazują
cechy naturalności. W północnej części uroczyska na powierzchni 41,66 ha, znajduje się utworzony w 2000
roku rezerwat „Parowy Janinowskie”. Grunty wchodzące w skład obszaru stanowią własność Skarbu Państwa
w zarządzie Lasów Państwowych (Nadleśnictwo Brzeziny).
68
Obszar ten, jest cennym obiektem zarówno pod względem geomorfologicznym (parowy erozyjne
długości ponad 2,5 km), geobotanicznym jak i krajoznawczym. Jest jednym z ważniejszych elementów
systemu przyrodniczego wokół dużej aglomeracji łódzkiej. Głównym elementem ochrony są tutaj kwaśne
buczyny zajmujące 60% powierzchni obszaru. Istotne jest znaczenie biogeograficzne stanowiska buków,
wyznaczającego naturalną granicę zasięgu tego gatunku. Stare drzewostany bukowe (ok. 190 lat), są ważną
ostoją faunistyczną dla gatunków wymagających obecności wiekowych drzew. We florze naczyniowej na
szczególną uwagę zasługuje obecność dwóch gatunków górskich widłaka wrońca i kokoryczki okółkowej.
Zagrożeniem dla trwałości tego siedliska może być niewłaściwie prowadzona gospodarka leśna,
polegająca na ograniczeniu roli buka w składach drzewostanów. W niewielkiej odległości (ok. 0,5 km na
zachód) od uroczyska Janików przebiegać będzie autostrada A1.
94/43/EWG:
Kod
siedliska
1
9110
9170
91E0
Nazwa siedliska
2
Kwaśna buczyna (Luzulo-Fagenion)
Łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion)
%
pokrycia
3
60,00
Ocena ogólna
4
B
5,00
C
0,90
-
B - dobra
C - znacząca
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
1
2
3
4
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
1
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
D
V-VI
2
Zimorodek zwyczajny
Alcedo atthis
D
IV-VII
3
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
D
IV-V
4
Lerka,
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VI
dwa lęgi
69
Stare świetliste
d-stany, liściaste
i mieszane
wody stromych
brzegach
Wysokopienne bory
i lasy
Miejsca
nasłonecznione,
obrzeża suchych
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
przestrzenie
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
Pola przeplatane
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
5
6
7
Muchołówka mała
Ficedula parva
Gasiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Mopek
Barbastella
barbastellus
Nocek duży
Myotis myotis
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
Siedlisko
Sposoby
ochrony
3
4
5
6
D
wiosna
Związany z terenami
leśnymi
Ochrona
gatunkowa
VU
V-VI
Zamieszkuje głównie
w osiedlach ludzkich,
żeruje w lasach i na
łąkach
Ochrona
gatunkowa
LC
D
VU – gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Triturus cristatus
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
3
4
D
IV-V
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
Różnego rodzaju
zbiorniki wodne
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
Obszar Natura 2000
1
PLH 100017
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
9110
9120
3
-1
0
70
4
-1
0
5
-1
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100017
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
3.3.11. BUCZYNA GAŁKOWSKA PLH 100016
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Buczyna Gałkowska”
Zaprojektowany szlak konny w części zachodniej - przebiega drogą publiczną po granicy obszaru
naturowego (OZW) - na odcinku 0,7 km. Zaprojektowane miejsce postojowe (popasowe) leżące poza obszarem
Natura 2000, oparte jest już na istniejącym, wyznaczonym i urządzonym przez nadleśnictwo - miejscu
postojowym. Prace modernizacyjne sprowadzają się do wzbogacenia infrastruktury wyposażenia istniejącego
miejsca postojowego (koniowiązy, szalet). Przy zachowaniu regulaminu i reguł obowiązujących w czasie rajdu,
71
wyznaczony przebieg nie będzie oddziaływał negatywnie na środowisko. Powierzchnia obszaru wynosi 103,6
ha.
Wysokości bezwzględne terenu wynoszą od 213 do 228 m. n. p. m. Obszar Buczyna Gałkowska stanowi
fragment uroczyska Gałków – rozległego kompleksu leśnego położonego pomiędzy Łodzią a Koluszkami.
Buczyna Gałkowska położona jest na obszarze Wzniesień Łódzkich, w dorzeczu rzeki Miazgi. Grunty
wchodzące w skład obszaru stanowią własność Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych
(Nadleśnictwo Brzeziny).
Obszar Natura 2000 obejmuje rezerwat przyrody „Gałków” - jeden z najstarszych rezerwatów w tym
regionie - utworzony w 1958 roku na powierzchni 58,60 ha. Lasy bukowe z udziałem jodły są znanym
i cenionym obiektem przyrodniczym. Obszar położony jest na północnej granicy naturalnego zasięgu jodły
i buka. Istniejący od półwiecza rezerwat, reprezentuje naturalny typ lasu bukowo-jodłowego,
charakterystycznego dla wysoczyzn morenowych na obszarze wododziałowym. Na terenie rezerwatu
występują liczne okazy wiekowych drzew (buki w wieku 200 lat) o pomnikowym charakterze. Buczyna
Gałkowska jest powszechnie znanym obiektem przyrodniczym, wykorzystywanym często w celach
dydaktycznych i krajoznawczych.
Zagrożeniem dla obszaru jest bardzo silna penetracja lasu związana z jego położeniem. Wzdłuż
zachodniej granicy następuje dynamiczny rozwój budownictwa mieszkalnego i letniskowego. Zagrożeniem dla
kwaśnej buczyny na terenach poza rezerwatem, może być niewłaściwa gospodarka leśna, polegająca na
ograniczeniu buka i jodły i preferowaniu innych gatunków zwłaszcza dębu i sosny.
94/43/EWG:
Kod
siedliska
1
9110
9170
Nazwa siedliska
2
Kwaśna buczyna (Luzulo-Fagenion)
Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum, TilioCarpinetum
%
pokrycia
3
90,00
Ocena ogólna
4
B
-
B - dobra
Inne ważne gatunki roślin występujące na terenie obszaru: przytulia wonna (Galium odoratum), bluszcz
pospolity (Hedera helix), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum).
Obszar Natura 2000
1
PLH 100016
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
9110
3
-1
72
4
-1
5
-1
3.3.12.DOLINA RAWKI PLH 100015
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Rawki”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 4,5 km, prowadzący po drodze, przecina obszar
naturowy (OZW) w pięciu miejscach. Jego przebieg w terenie nie stwarza zagrożenia dla środowiska
przyrodniczego występującego zarówno na obszarze Natura 2000 jak i w rezerwacie.
73
Obszar ostoi „Dolina Rawki” obejmuje teren o powierzchni 2 525,4 ha leżący między Żydowicami
a Bolimowem, w centralnej części Niziny Środkowopolskiej. Głównym jej elementem jest dolina i 42 km
odcinek rzeki Rawki. Teren doliny został ukształtowany w wyniku zlodowacenia środkowopolskiego w okresie
tzw. Stadium Warty, kiedy uformowała się glacjalna rzeźba terenu i budowa geologiczna warstw
przypowierzchniowych. Interglacjał mazowiecki uformował wtedy dolinę Rawki z wypełniającymi ją osadami
rzecznymi. Wysokość terenu waha się od 89 do 145 m n.p.m. Na obszarze tym wyodrębniono 9 klas siedlisk,
które wraz z ich udziałem procentowym powierzchni, zostały przedstawione poniżej. Są to:
•
Łąki i pastwiska - 30%,
•
Tereny rolnicze z dużym udziałem elementów naturalnych - 26%,
•
Lasy liściaste - 16%,
•
Grunty orne - 11%,
•
Lasy mieszane - 7%,
•
Lasy iglaste - 6%,
•
Lasy w stanie zmian - 4%
•
Złożony system upraw i działek - 0%.
Cała ostoja położona jest na terenie utworzonego 26 września 1986 r., a następnie powiększonego
w 1995 r. Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Dodatkowo obszar „Doliny Rawki” obejmuje
3 rezerwaty przyrody - krajobrazowo-wodny „Rawka” oraz leśne: „Ruda-Chlebacz” i „Kopaniacha”. Szlak
konny przez obszar „Doliny Rawki” przebiega na długości około 4,5 km.
Rzeka Rawka o naturalnym charakterze, z meandrującym korytem, posiadająca brzegi porośniętą
roślinnością łęgową i łąkową, z dużym zróżnicowaniem siedlisk i bogactwem flory i fauny, jest jednym
z najcenniejszych elementów przyrody w tej części Polski. Starorzecza i zagłębienia terenowe są miejscem
występowania roślinności wodnej, bagiennej szuwarowej i zaroślowej.
Cała ostoja położona jest na terenie utworzonego 26 września 1986 r., a następnie powiększonego
w 1995 r. Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Dodatkowo obszar „Doliny Rawki” obejmuje 3 rezerwaty
przyrody – krajobrazowo-wodny „Rawka” oraz leśne: „Ruda-Chlebacz” i „Kopaniacha”. Szlak konny przez
obszar „Doliny Rawki” przebiega na długości około 4,5 km.
Rezerwat „Rawka” o powierzchni 487,00 ha, powołany został w 1983 r. (M.P. 39 poz.230), w celu
ochrony rzeki Rawki wraz z jej dolinnym krajobrazem.
Na tym terenie stwierdzono występowanie około 540 gatunków roślin naczyniowych (naczyniowych tym
27 gatunków chronionych i kilkadziesiąt rzadkich), do których zalicza się między innymi starodub łąkowy
(wymieniony w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej), oraz widłak wroniec czy wielosił błękitny. Roślinność
doliny tworzy 5 zespołów leśnych, 3 zespoły zaroślowe oraz 54 zespoły i zbiorowiska nieleśne, z których
6 zostało wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
74
Kod
siedliska
1
3150
6410
6510
7140
9170
91D0
91E0
Nazwa siedliska
2
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
elatioris)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
(Scheuchzerio- Caricetea)
uliginosi-Pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum
i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)
łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum alba-fragilis,
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
2,00
A
1,00
A
70,00
A
1,00
B
0,92
B
1,00
B
10,00
A
A - doskonała
B - dobra
Obszar ostoi to siedlisko wielu cennych gatunków zwierząt, miejsce lęgu około 100 gatunków
ptaków – między innymi bociana czarnego (Ciconia nigra) i białego (Ciconia ciconia), bąka (Botaurus
stellaris), błotniaka stawowego (Circus aeruginosus), derkacza (Crex crex), zimorodka (Alcedo atthis) czy
kropiatki (Porzana porzana). Przedstawicielami ssaków są bobry (Castor fiber) i wydry (Lutra lutra),
a płazami np. traszki: grzebieniasta (Triturus cristatus) i zwyczajna (Triturus vulgaris) oraz niektóre
gatunki żab gromadzące się tu w okresie rozrodczym. W rzece żyje 18 gatunków ryb, z których kilka
wymienianych jest w Załączniku II Dyrektywy Rady, podobnie jak 1 żyjący gatunek minoga (Lampetra
planeri). Można tu również spotkać wiele cennych gatunków roślin, do których zaliczyć trzeba: grzybienia
białego (Nymphaea alba), grążela żółtego (Nuphar luteum), czy kukułkę szerokolistną (Dactylorhiza
majalis).
Do najważniejszych zagrożeń zaliczyć należy zanieczyszczenie wód powierzchniowych ściekami
i spływem powierzchniowym środków ochrony roślin oraz nawozów sztucznych, zanik łąk i powolne
zarastanie tych powierzchni gatunkami drzewiastymi jak i krzaczastymi. Innym zagrożeniem jest
niekontrolowany ruch turystyczny oraz zabudowa rekreacyjna. Potencjalnym zagrożeniem jest rozbudowa
infrastruktury drogowej, w szczególności budowa odcina autostrady A-2 oraz planowana budowa zbiornika
wodnego w dolinie rzeki Rawki.
Na obszarze ostoi występują następujące formy ochrony:
•
Bolimowski Park Krajobrazowy,
•
Rezerwat „Rawka”,
•
Rezerwat „Kopanicha”,
•
Rezerwat „Ruda-Chlebacz”.
Tereny ostoi położone są w całości na gruntach prywatnych.
75
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
D
IV-V
2
Bączek
Ixobrychus minutus
D
V-VII
dwa lęgi
3
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-V
4
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
5
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
D
V-VI
6
Bielik
D
III-IV
7
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
8
Błotniak zbożowy
Circus cyaneus
D
V
9
Błotniak łąkowy
błotniak popielaty
Circus pygargus
D
V-VI
10
Sokół wędrowny
Falco peregrinus
D
III-IV
11
Jarząbek
Tetrastes bonasia
D
III-V
12
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
D
IV-VI
dwa lęgi
13
Derkacz
Crex crex
D
IV-VIII
D
D
14
15
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Zbiorniki wodne z
szerokimi szuwarami
Rozległe trzcinowiska
okolice stawów, bagien
i starorzeczy
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste.
moczary, stawy
dużych, otwartych
zbiorników wodnych
torfowiska
wszystkim na łąkach
i obszarach podmokłych
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
i bagna
gatunkowa
LC
Doliny rzeczne, lasy
w pobliżu wód ze
starodrzewem
Gęste starodrzewy
z podszytem
roślinnością zielną i
kępami krzewów
Ochrona
gatunkowa
LC
Chroniony,
łowny od 1
IX do 30 XI.
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
V-VII
dwa legi
Suche bory sosnowe
Ochrona
w pobliżu łąk, pól i polan gatunkowa
LC
IV-VII
o stromych brzegach
gatunkowa
LC
16
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
V
17
Podróżniczek
Luscinia svecica
D
V-VI
Miejsca wilgotne,
podmokłe łąki
76
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
D
V
dwa lęgi
D
V-VI
D
V-VI
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
18
19
20
21
22
Jarzębatka
Sylvia nisoria
Muchołówka mała
Ficedula parva
Muchołówka
białoszyja
Ficedula albicollis
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan,
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Skupiska krzewów
Ochrona
i bujnej roślinności
gatunkowa
zielnej, nadrzeczne łąki,
Ochrona
o bogatym podszycie
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
z dziuplastymi drzewami
LC
LC
LC
LC – gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów wpisane do Czerwonej Księgi
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
A
IV-V
B
V-VI
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
godowy
1
2
3
1
2
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
LC
NT
A - znakomita
B - dobra
LC – gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów w pisane do Czerwonej Księgi Zwierząt
Oprócz wyżej wymienionych ssaków, ważnymi gatunkami występującymi na tej ostoi są: łoś (Alces
alces), sarna europejska (Capreolus capreolus), jeleń (Cervus elaphus), chomik europejski (Cricetus cricetus),
daniel (Dama dama), borsuk (Meles meles) nornik północny (Microtus oeconomus), łasica (Mustela nivalis),
nocek rudy (Myotis daubentonii), rzęsorek rzeczek (Neomys fodiens) i borowiec wielki (Nyctalus noctula).
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Triturus cristatus
A
IV-V
2
Kumak nizinny
Bombina bombina
A
IV
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Lasy liściaste, w okresie
rozrodu, stawy i inne
zbiorniki wodne
w wodzie
A - znakomita
77
Ważnymi gatunkami płazów i gadów na tym terenie są: ropucha szara (Bufo bufo), rzekotka drzewna
(Hyla arborea), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec
zwyczajny (Natrix natrix), grzebiuszka ziemna, (Pelobates fuscus), żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba
śmieszka (Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria) oraz traszka zwyczajna (Triturus vulgaris).
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Czyste rzeki
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
tarła
Siedlisko
1
2
3
4
1
Lampetra planeri
2
Piskorz
Misgurnus fossilis
B
V-VI
3
Koza
Cobitis taenia
B
V-VI
4
Głowacz białopłetwy
Cottus gobio
C
IV-V
Lp
B
IV-VII
o mulistym dnie
i jeziorach, o piaszczystym, kamienistym,
rzadziej mulistym, dnie
Rwące potoki z czystą,
dobrze natlenioną wodą,
w rzekach i jeziorach
B - dobra
C - znacząca
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
kwitnienia
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg PKCzR
1
2
3
4
5
6
7
B
VII-IX
Mokre i wilgotne łąki,
niskie torfowiska,
wilgotne zarośla i olsy
Ochrona
gatunkowa
EN
1
Starodub łąkowy
Angelica palustre
B - dobra
EN - zagrożony
Inne ważne gatunki roślin to: kopytnik pospolity (Asarum europaeum), centuria pospolita (Centaurium
erythraea), selernica żyłkowana (Cnidium dubium), konwalia majowa (Convallaria majalis), goździk pyszny
(Dianthus superbus), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), kruszczyk szerokolistny (Epipactis
helleborine), przytulia wonna (Galium odoratum), bluszcz pospolity (Hedera helix), i kocanki piaskowe
(Helichrysum arenarium).
Obszar Natura 2000
1
PLH 100015
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
3150
6410
6510
3
0
0
-1
78
4
0
0
-1
5
0
0
-1
Przedmiot ochrony
2
7140
9170
91D0
91E0
Obszar Natura 2000
1
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
-1
4
0
0
0
-1
5
0
0
0
-1
Obszar Natura 2000
1
PLH 100015
Przedmiot ochrony
2
Castor fiber
Lutra lutra
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100015
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
1
PLH 100015
Rodzaj wpływu
Krótkoterminowy Średnioterminowy Długoter-minowy
Przedmiot ochrony
2
Obszar Natura 2000
Lampetra planeri
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Cottus gobio
3
4
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100015
Przedmiot ochrony
obszaru – gatunek roślin
2
Angelica palustre
79
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
5
0
3.3.13. LASY SMARDZEWICKIE PLH 100024
a). Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Lasy Smardzewickie”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 1,1 km, prowadzący po drodze leśnej - przecina obszar
naturowy (OZW) na długości 700 m, następnie na długości 400 m biegnie wzdłuż jego południowej granicy
i południowej granicy rezerwatu. Jego przebieg w terenie nie stwarza zagrożenia dla środowiska
przyrodniczego występującego zarówno na obszarze Natura 2000 jak i w rezerwacie.
Obszar o powierzchni 286,5 ha obejmuje fragment środkowej części Puszczy Pilickiej w otoczeniu
Ośrodka Hodowli Żubrów Smardzewickich i jest położony w Otulinie Spalskiego Parku Krajobrazowego.
Teren ten jest płaski, piaszczysty lub piaszczysto-gliniasty lekko nachylony w kierunku północnym i północnozachodnim. Wysokość terenu mieści się między 175 a 185 m n. p. m. Teren ten przecięty jest
niezelektryfikowaną linią kolejową. Na omawianym terenie zostały wyodrębnione 3 klasy siedlisk,
a mianowicie:
80
•
Lasy liściaste zajmujące 56% powierzchni,
•
Lasy mieszane występujące na 36% powierzchni,
•
Lasy iglaste rosnące na 8% powierzchni.
Teren ten w całości stanowi własność Skarbu Państwa, z zarządzającymi są Nadleśnictwo Smardzewice
(ok. 80% terenu) i Kampinoski Park Narodowy (20% terenu).
Obszar ma duże znaczenie dla zachowania ekosystemów leśnych związanych z występowaniem jodły
pospolitej na granicy jej geograficznego zasięgu której stanowiska znajdują się w rezerwacie „Jeleń”. Rezerwat
ten położony w północnej części ostoi obejmuje siedliska wilgotnych grądów, olsów i borów mieszanych
z udziałem starych blisko 180 letnich drzew. Na omawianym terenie występują śródleśne polany
z podmokłymi łąkami. Występują tu też dobrze zachowane fitocenozy grądu subkontynentalnego (Tilio
carpinetum odmiany małopolskiej, oraz stwierdzono występowanie płatów wyżynnego boru jodłowego
(Abietum polonicum). Zbliżony do wyżynnego jest też charakter szaty roślinnej, wśród której można spotkać
górskie gatunki runa do których należy żywiec dziewięciolistny (Dentaria enneaaphyllos), trzcinnik owłosiony
(Calamagrostis villosa), trybula lśniąca (Anthriscus nitida) i starzec kędzierzawy (Senecio rivularis). W części
środkowej stwierdzono występowanie płatu łęgu wiązowo-jesionowego.
Jedynym realnym zagrożeniem może być obniżenie poziomu wód gruntowych prowadzące
w konsekwencji do odwodnienia niektórych obszarów lasu.
•
Rezerwat leśny „Jeleń”,
•
Otulina Spalskiego parku Krajobrazowego,
•
Ośrodek Hodowli Żubrów Smardzewickich.
•
Konecko-Łopuszański Obszar Chronionego Krajobrazu.
Łącznie na omawianej ostoi występuje 3 siedliska wymienione w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Są to:
Kod
siedliska
1
9170
91F0
91P0
Nazwa siedliska
2
Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe (Flicario-Ulmetum)
Wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietum polonicum)
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
50,00
B
1,50
2,50
C
C
B - dobra
C - znacząca
Jedynym realnym zagrożeniem może być obniżenie poziomu wód gruntowych prowadzące
w konsekwencji do odwodnienia niektórych obszarów lasu.
Z gatunków wymienionych w Artykule 4 Dyrektywy Rady 79/409/ EWG oraz w Załączniku II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG na terenie ostoi występuje jedynie 1 gatunek bezkręgowca.
81
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Pachnica dębowa
Osmoderma eremita
C
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Świetliste lasy liściaste
i mieszane
Ochrona
gatunkowa
VU
C - znacząca
Na omawianym terenie występuje wiele gatunków flory i fauny, które ze względu na ich rzadkie
występowanie podlegają ochronie. Do nich zaliczyć należy takie płazy jak: ropuchę szarą, (Bufo bufo), żabę
moczarową (Rana arvalis), żabę trawną (Rana temporaria) czy traszkę zwyczajną (Triturus vulgaris).
Przedstawicielem gadów jest zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix). Bogatą florę reprezentują następujące
rzadkie, chronione gatunki roślin: kopytnik pospolity (Asarum europaeum), trzcinnik owłosiony
(Calamagrostis villosa), stoplamek szerokolistny (Dactylorhiza majalis), wawrzynek wilczełyko (Daphne
mezereum), żywiec dziewięciolistny (Dentaria enneaphyllos), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine),
bluszcz pospolity (Hedera helix), przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis), lilia złotogłów (Lilium martagon),
listera jajowata (Listera ovata), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), miodownik melisowaty (Melittis
melissophyllum), nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum), podkolan biały (Platanthera bifolia),
gruszyczka okrągłolistna (Pyrola rotundifolia), starzec kędzierzawy (Senecio rivularis), czarcikęsik Kluka
(Succisella inflexa) i barwinek pospolity (Vinca minor).
c) Rezerwat leśny „Jeleń”
Rezerwat Jeleń – utworzony w został 24 maja 1976 roku, zajmuje powierzchnię 47,19 ha. Celem
ochrony jest zachowany tutaj prawdziwie puszczański krajobraz boru sosnowego i świerkowo-jodłowego. Flora
rezerwatu obejmuje 2 gatunki porostów, 40 gatunków mszaków i 177 gatunków roślin naczyniowych.
Rezerwat znajduje się w pobliżu wsi Sługocice, na zachód od drogi Tomaszów-Opoczno. Niedaleko wsi Jeleń
znajdują się bunkry, których używali żołnierze III Rzeszy podczas II wojny światowej.
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
9170
91F0
91P0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100024
3
-1
0
0
4
-1
0
0
5
-1
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100024
Rodzaj wpływu
Przedmiot ochrony
2
Osmoderma eremita
3
0
82
4
0
5
0
3.3.14. ZAŁĘCZAŃSKI ŁUK WARTY PLH 100007
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Załęczański Łuk Warty”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 52,8 km, prowadzi po drogach leśnych i publicznych
(w tym przez tereny rolnicze na długości 43,3 km i leśne - 9,5 km. Jego przebieg w terenie nie oddziałowuje
znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze.
Ostoja ta (OZW), położona jest w środkowej części Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej, w województwie
łódzkim. Obejmuje 40 – kilometrowy fragment doliny Warty, pomiędzy Lisowicami a Kochlewem
o powierzchni 9 317,2 ha. Obszar obejmuje dolinę Warty oraz dużą połać terenu w zakolu tej rzeki.
W krajobrazie dominują formacje plejstoceńskie (wzgórza morenowe, równiny piaszczyste i sandry), oraz
utwory krasowe takie jak jaskinie, źródła, skałki, studnie i leje. Charakterystyczną cechą krajobrazu jest dolina
83
Warty - głęboko wcięta w podłoże wapienne. Wysokość omawianego terenu waha się od 160 do 250 m n.p.m.
Na terenie ostoi wyodrębniono 5 klas siedlisk. Są to:
•
lasy iglaste - 54% powierzchni,
•
siedliska rolnicze (ogólnie) występują na 37% powierzchni,
•
siedliska leśne (ogólnie) - 4% powierzchni,
•
lasy liściaste - 3% powierzchni,
•
siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) - 2% powierzchni.
Cała ostoja znajduje się na terenie utworzonego w 1978 roku Załęczańskiego Parku Krajobrazowego,
który obejmuje powierzchnię 14 485 ha.
Obszaru należy częściowo do Skarbu Państwa (Nadleśnictwo Wieluń), a częściowo stanowi własność
prywatną.
Teren ten objęty jest ochroną ze względu na występującą tu dużą bioróżnorodność. Stwierdzono tutaj
występowanie około 100 zbiorowisk roślinnych z często pojawiającymi się rzadkimi, wapieniolubnymi
gatunkami roślin. Występują tu również dobrze zachowane drzewostany dębowe czy typowo wykształcone
murawy napiaskowe i ciepłolubne z kostrzewą bladą (Festuca pallens). Miejsca suche i piaszczyste są na
dużych powierzchniach zajęte albo przez ubogie murawy napiaskowe, albo przez zarośla jałowcowe. W dolinie
Warty występują łąki świeże i wilgotne oraz zbiorowiska roślinności szuwarowej i bagiennej. Lasy
omawianego obszaru zostały znacznie przekształcone przez działalność człowieka. Przeważają tu sztuczne
monokultury sosnowe, a z lasów naturalnych, na niewielkich powierzchniach zachowały się: dąbrowy, łęgi,
olsy, buczyny i bory bagienne. Lasy Załęczańskiego Łuku Warty są ostoją interesujących gatunków ptaków.
Gnieździ się tutaj bocian czarny (Ciconia niger), jarząbek (Tetrastes Banasia), trzmielojad (Pernis apivorus),
kobuz (Falco subbuteo), dzięcioł zielonosiwy (Picus canus) i czarny (Dryocopus martius). Nad rzeką spotkamy
zimorodka (Alcedo atthis) oraz rybitwy: rzeczną (Sterna hirundo) i białoczelną, (Sterna albifrons) a na
podmokłych łąkach kropiatkę (Porzana porzana). Sporadycznie pojawia się tu także cietrzew (tetrao tetrix
tetrix).
Dodatkowymi formami ochrony są dwa rezerwaty przyrody. Rezerwat Węże o powierzchni 20,74 ha,
utworzony w 1972 roku obejmuje ochroną wapienny ostaniec (góra Zelce) z najbogatszym w tej części Jury
stanowiskiem ciepłolubnej roślinności naskalnej oraz z 10-cioma jaskiniami krasowymi. Rezerwat Dąbrowa
w Niżankowicach (o powierzchni 102,25 ha; utworzony w 1983 r. chroni fragment kwaśnej dąbrowy
i dąbrowy świetlistej.
Zagrożenia, jakie mogą wystąpić to przede wszystkim zanieczyszczenia wód, eksploatacja wapienników
oraz chaotyczna zabudowa rekreacyjna.
Istniejące formy ochrony to Załęczański Park Krajobrazowy oraz rezerwaty: „Węże” i „Dąbrowa
w Niżankowicach”
Łącznie stwierdzono tu występowanie 11 typów siedlisk zawartych w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG, które zostały przedstawione w poniższej tabeli.
84
Kod
siedliska
1
3150
6120
6210
6510
7230
8310
9150
9190
91E0
91I0
91T0
Nazwa siedliska
2
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) – priorytetowe są tylko
murawy z istotnymi stanowiskami storczyków
elatioris),
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i
mechowisk
Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania
Ciepłolubne buczyny storczykowe (Cephalanthero-Fagenion)
Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum alba-fragilis,
Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum i chrobotkowa postać
Peucedano-Pinetum)
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
1,00
C
0,50
C
0,50
C
1,50
C
3,00
-
0,01
2,00
A
C
0,03
C
0,96
C
0,00
-
A – doskonała
B – dobra
C – znacząca
Na obszarze tym znajdują się 24 jaskinie, będące miejscami zimowania dużych populacji nietoperzy.
Spośród ssaków charakterystycznymi gatunkami związanymi z rzeką są wydra i bóbr. W sumie występuje tu
8 gatunków kręgowców wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG.
Lp.
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-V
2
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
3
Warzęcha
Platalea leucorodia
D
IV-V
4
Jarząbek
Tetrastes bonasia
D
III-V
5
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
D
IV-VII
dwa lęgi
85
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
6
Ochrona
gatunkowa
wód i bagien
Ochrona
terenach wilgotnych,
gatunkowa
w pobliżu osad ludzkich.
Brzegi wód słodkich
Ochrona
(jeziora, stawy i bagna), o
gatunkowa
zarośniętych brzegach
Chroniony
Gęste starodrzewy
, łowny od
1 IX do 30
o gęstym podszycie
XI.
Ochrona
gatunkowa
podmokłymi łąkami
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
LC
LC
LC
Lp.
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
D
IV-VI
D
V-VII
dwa lęgi
D
IV-VII
D
IV-V
D
IV-V
D
IV-VII
dwa lęgi
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
D
IV-VI
zręby, na terenach
podmokłych
Ochrona
gatunkowa
LC
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Picus canus
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan,
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Cietrzew
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
5
6
Zalewy i rzeki oraz
piaszczyste brzegi dużych Ochrona
rzek i jezior, żwirownie gatunkowa
itp.
Suche bory sosnowe w
pobliżu łąk, pól i polan.
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
o stromych brzegach
gatunkowa
LC
Stare, luźne, mieszane lub Ochrona
gatunkowa
Wysokopienne bory i lasy Ochrona
mieszane
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
i uprawy leśne
LC
LC
LC
Lp.
1
1
2
3
4
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Nocek Bechsteina
Myotis bechsteinii
Nocek duży
Myotis myotis
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
-
VI-VII
B
V-VI
-
IV-V
C
V-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
5
6
Zamieszkuje tereny leśne, Ochrona
zimą w jaskiniach
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
i podziemia
Ochrona
rzekami i strumieniami gatunkowa
Ochrona
Rzeki i strumienie
gatunkowa
B - dobra
C - znacząca
86
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
VU
NT
LC
NT
Ważnymi gatunkami ssaków niewymienionymi w Załączniku są: mroczek późny (Eptesicus
serotinus), nocek Brandta (Myotis brandtii), nocek rudy (Myotis daubentonii), nocek Natterera
(Myotis nattereri), borowiec wielki (Nyctalus noctula), gacek brunatny (Plecotus auritus) oraz gacek
szary (Plecotus austriacus).
Lp.
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Triturus cristatus
D
IV-V
Siedlisko
5
zbiorniki wodne
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
Inne ważne gatunki płazów i gadów występujące na omawianym terenie: ropucha zielona (Bufo viridis),
rzekotka drzewna (Hyla arborea), grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),
żmija zygzakowata (Vipera berus).
Lp.
1
1
2
3
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
tarła
Siedlisko
2
Minóg strumieniowy
Lampetra planeri
Boleń
Aspius aspius
3
4
5
B
IV-VII
Czyste rzeki
B
III-V
Większe i średnie rzeki
V-VI
o mulistym dnie
Piskorz
Misgurnus fossilis
B
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
okresowa
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
LC
LC
B - dobra
W rzece Warcie występują również dwa inne gatunki chronionych ryb, niewymienione w Załączniku. Są
to: piekielnica (Alburnoides bipunctatus) i świnka (Chondrostoma nasus).
Lp.
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
kwitnie
nia
2
Dzwonecznik wonny
Adenophora liliifolia
3
4
5
D
VI-VIII
Świetliste lasy, zarośla
E - krytycznie zagrożony, gatunki mocno zagrożone wymarciem
87
Siedlisko
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Kategoria
zagrożenia
wg
Czerwonej
Listy
7
E
Ważne gatunki roślin nie występujące w Załączniku, a spotykane na terenie „Załęczańskiego Łuku
Warty” to: orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), mącznica lekarska (Arctostaphylos uva-ursi), kopytnik
pospolity (Asarum europaeum), pomocnik baldaszkowy (Chimaphila umbellata), konwalia majowa
(Convallaria
majalis),
wawrzynek
wilczełyko
(Daphne
mezereum),
goździk
kartuzek
(Dianthus
carthusianorum), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), kruszczyk szerokolistny (Epipactis
helleborine), bluszcz pospolity (Hedera helix), kocanki piaskowe (Helichrysum arenarium), wroniec widlasty
(Huperzia selago), rojownik pospolity (Jovibarba sobolifera), bagno zwyczajne (Ledum palustre), lilia
złotogłów (Lilium martagon), zimoziół północny (Linnaea borealis), listera jajowata (Listera ovata), widłaczek
torfowy (Lycopodiella inundata), widłak jałowcowaty (Lycopodium annotinum), widłak goździsty,
(Lycopodium clavatum), grążel żółty (Nuphar lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), grzybienie północne
(Nymphaea candida), śniadek baldaszkowy (Ornithogalum umbellatum), paprotka zwyczajna (Polypodium
vulgare), pierwiosnek wyniosły (Primula elatior), porzeczka czarna (Ribes nigrum), cis pospolity (Taxus
baccata), kalina koralowa (Viburnum opulus), barwinek pospolity (Vinca minor).
c) Rezerwaty przyrody
W pobliżu przebiegu szlaku konnego leżą dwa rezerwaty - „Węże” i Dąbrowa w Niżankowicach.
Rezerwat przyrody Węże jest geologicznym rezerwat przyrody, położonym w granicach
Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Powierzchnia rezerwatu wynosi 20,74 ha. Utworzony został 10 grudnia
1971 roku w celu ochrony wapiennego ostańca jurajskiego, mieszczącego się na Górze Zelce, który wznosi się
45 metrów ponad krawędź doliny Warty. Leży on na wysokości około 220 m n.p.m.
Szlak konny na odcinku około 500 m przebiega równolegle do granicy rezerwatu, który jest położony
w odległości około 150 m na południe od szlaku .
Rezerwat Dąbrowa w Niżankowicach położony jest w sąsiedztwie wsi Niżankowice na Wyżynie
Wieluńskiej, w granicach Załęczańskiego Parku Krajobrazowego. Rezerwat utworzony został w dniu 24
listopada 1983 r. Powierzchnia rezerwatu wynosi 102.81 ha. Celem ochrony na terenie rezerwatu jest
zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinnych, w tym zwłaszcza fragmentów kwaśnej dąbrowy trzcinnikowej
(Calamagrostio-Quercetum petraeae) i dąbrowy świetlistej (Pontentillo albae-Quercetum). W najbliższym
miejscu w stosunku do rezerwatu szlak konny przebiega w odległości około 1 250 m.
Obszar Natura 2000
1
PLH 100007
Przedmiot ochrony
2
3150
6120
6210
6510
8310
9190
91E0
91I0
Rodzaj wpływu
Krótkoterminowy Średnioterminowy
3
0
0
0
0
0
-1
-1
0
88
4
0
0
0
0
0
-1
-1
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
0
-1
-1
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100007
Przedmiot ochrony
2
Myotis myotis
Lutra lutra
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100007
Przedmiot ochrony
2
Lampetra planeri
Aspius aspius
Misgurnus fossilis
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
89
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
3.3.15. LASY SPALSKIE PLH 100003
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Lasy Spalskie”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 2,6 km, prowadzi po drodze publicznej (w większości
asfaltowej). Jego przebieg w terenie nie ma bezpośredniego wpływu obszar naturowy (OZW) i stwarza
zagrożenia dla środowiska przyrodniczego.
Ostoja o powierzchni 2 016,4 ha obejmuje fragment kompleksu leśnego leżącego po obu stronach rzeki
Pilicy na jej odcinku między Spałą i Teofilowem oraz w dolinie rzeki Gać - lewobrzeżnego dopływu Pilicy.
Teren obszaru jest równinny zbudowany z osadów zlodowacenia odrzańskiego – piasków, piasków gliniastych,
mad i piasków rzecznych. Na obszarze tym zostało wydzielonych 6 klas siedlisk:
•
Lasy liściaste - 52% pokrycia,
•
Lasy iglaste - 28% pokrycia,
•
Lasy mieszane - 7%,
90
•
Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) - 10%,
•
Inne tereny (miasta, wsie, drogi, śmietniki, kopalnie, tereny przemysłowe) - 2%,
•
Siedliska rolnicze - 1%.
Wysokość terenu mieści się między 145 a 175 m n.p.m.
Zagrożeniem są jedynie próby prywatyzacji oraz zagospodarowania terenu wokół schronu kolejowego.
Skarb Państwa jest właścicielem ok. 95% powierzchni terenu będącego w zarządzie Lasów
Państwowych (Nadleśnictwo Spała) i Agencji Mienia Wojskowego, pozostałe 5% jest własnością komunalną.
W dolinach rzecznych zachowały się naturalne zbiorowiska roślinności z ziołoroślami nadrzecznymi,
zaroślami i lasami łęgowymi. Stwierdzono tu występowanie 5 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy
Siedliskowej, obejmujących w sumie ponad 50% obszaru. Na wysoczyźnie przetrwały stare 250-letnie dęby
i graby oraz około 200-tu letnie sosny. Z siedliskami tymi związana jest flora i fauna typu puszczańskiego.
Występują tu 4 gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Bogata i obfitująca w rzadkie
gatunki w skali polskiej jest też entomofauna. We florze naczyniowej spotyka się prawnie chronione lub
rzadkie gatunki rośli. W miejscowości Konewka, w schronie kolejowym, istnieje jedno z 10 największych
zimowisk nietoperzy w Polsce.
Obszar omawianej ostoi położony jest w większości na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego z 2
rezerwatami przyrody: „Spała’ i „Konewka”. Pozostała część ostoi leży na terenie PiliczańskoRadomszczańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Łącznie na omawianej ostoi występuje 5 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Są to:
Kod
siedliska
1
6430
9170
91D0
91E0
91I0
91T0
Nazwa siedliska
2
Zarośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginozi-Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi-Pinetum)
Lasy wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum)
%
pokrycia
3
2,00
Ocena ogólna
4
C
26,10
A
0,10
C
11,50
B
2,50
3,00
A
C
A - zanakomita
B - dobra
C- znacząca
91
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
D
IV-V
D
IV-V
D
IV-V
1
2
3
Bocian czarny
Ciconia nigra
Picus canus
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
4
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
V
5
Muchołówka mała
Ficedula parva
D
V-VI
6
Cietrzew
D
IV-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
wód i bagien
mieszane
polany, zręby, na terenach
zalewowych
o bogatym podszycie
zręby, na terenach
podmokłych
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
B
Wiosna
Tereny leśne
Ochrona
gatunkowa
VU
C
VI-VII
Tereny leśne
Ochrona
gatunkowa
VU
V-VI
Tereny zurbanizowane –
i podziemia, miejsca
żerowania – tereny leśne
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
rozrodu
1
2
3
1
2
3
Mopek
Barbastella
barbastellus
Nocek Bechsteina
Myotis bechsteinii
Nocek duży
Myotis myotis
C
B - dobra
C - znacząca
Ważnymi gatunkami ssaków występujących na omawianym terenie są: sarna (Capreolus capreolus),
kuna leśna (Martes martes) mroczek późny (Eptesicus serotinus), nocek rudy (Myotis daubentonii), nocek
Natterera (Myotis nattereri), gacek brunatny (Plecotus auritus), gacek szary (Plecotus austriacus) oraz borsuk
(Meles meles).
92
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
-
Świetliste lasy liściaste i
mieszane
Ochrona
gatunkowa
VU
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocean
ogólna
Terminy
rójki
1
2
3
B
1
Pachnica dębowa
Osmoderma eremita
B - dobra
Na omawianym obszarze występuje wiele ważnych gatunków płazów i gadów, do których zaliczają się:
ropucha szara (Bufo bufo), ropucha paskówka (Bufo calamita), ropucha zielona (Bufo viridis), żaba trawna
(Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), padalec zwyczajny (Anguis fragilis), zaskroniec
zwyczajny (Natrix natrix) i jaszczurka zwinka (Lacerta agilis).
Ważnymi gatunkami flory, chronionymi bądź rzadko występującymi, a które nie zostały wymienione
w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG są: orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), konwalia majowa
(Convallaria majalis), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), goździk pyszny (Dianthus superbus),
naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora), widłak spłaszczony (Diphasiaum complanatum), kruszczyk
rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), bluszcz pospolity (Hedera helix), turówka wonna (Hierochloe
odorata), lilia złotogłów (Lilium martagon), listera jajowata (Listera ovata), widłak jałowcowaty (Lycopodium
annotinum), podkolan biały (Platanthera bifolia), porzeczka czarna (Ribes nigrum), i barwinek pospolity
(Vinca minor).
c) Rezerwat Spała
Rezerwat Spała –utworzony w 1958 r. o powierzchni 57,52 ha został powiększony 28 grudnia 2001 roku.
Obecnie jego powierzchnia wynosi 102,70 ha. Celem utworzenia rezerwatu było zachowania ze względów
naukowych i dydaktycznych położonego po obu brzegach Pilicy fragmentu lasu mieszanego o charakterze
naturalnym, z udziałem jodły.
Szlak konny przebiegający po drodze publicznej w najbliższym miejscu zbliża się do rezerwatu na
odległość ok. 60 m.
Obszar Natura 2000
1
PLH 100003
Przedmiot ochrony
2
6430
9170
91D0
91E0
91I0
91T0
Rodzaj wpływu
3
0
-1
0
-1
0
0
93
4
0
-1
0
-1
0
0
Długoterminowy
5
0
-1
0
-1
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100003
Przedmiot ochrony
2
Barbastella barbastellus
Myotis myotis
Rodzaj wpływu
3
0
0
Długoterminowy
4
0
0
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100003
Przedmiot ochrony
2
Osmoderma eremita
Rodzaj wpływu
3
0
Długoterminowy
4
0
3.3.16. OSTOJA PRZEDBORSKA PLH 260004
a). Położenie
Przebieg Szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Ostoja Przedborska”
94
5
0
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 7,5 km, prowadzi po drodze publicznej na niewielkiej
powierzchni obszaru. Jego przebieg w terenie nie oddziałowuje negatywnie na środowisko przyrodnicze.
Ostoja Przedborska (OZW) o powierzchni ok. 11 605,2 ha łączy w sobie walory dolin rzecznych
i terenów podgórskich. Znajdują się tu cenne zbiorowiska roślinności charakterystycznej dla terenów
bagiennych, jak również obszary zajęte gatunkami ciepłolubnymi. Największym walorem są stanowiska leśne
z licznymi drzewami pomnikowymi. W programie Natura 2000 region stanowi specjalny obszar ochrony
siedlisk.
Obszar obejmuje fragment Przedborskiego Parku Krajobrazowego. Zachodnią część obszaru stanowi
zbocze Pasma Przedborsko-Małogoskiego zbudowanego z górnojurajskich wapieni i kredowych piaskowców.
Sieć rzeczna jest stosunkowo bogata, stanowią ja liczne dopływy Czarnej Włoszczowskiej. Znaczną część
obszaru zajmuje kompleks wilgotnych i podmokłych łąk oraz największy w tej części Polski płat lasów
jesionowo-olszowych, gdzie zachowały się duże fragmenty drzewostanów o charakterze naturalnym. Dominują
tu bory o sosnowe, lecz pozostały tu też naturalne płaty gradów, buczyn i dąbrów. Na zboczach wzgórz
rozwijają się murawy kserotermiczne, a w dolinach torfowiska, z najcenniejszy z nich - tzw. Piskorzeńcem.
Również koło miejscowości Jedle został dobrze zachowany duży płat torfowiska wysokiego i przejściowego.
Na trudno dostępnych fragmentach torfowisk występują liczne „oczka wodne” z tłem mszarnym. Wysokość
terenu waha się od 210 do 347 m n.p.m. Na terenie ostoi wyodrębniono 7 klas siedlisk. Są to:
•
Lasy iglaste (36% powierzchni),
•
Lasy liściaste (18% powierzchni),
•
Lasy mieszane (9% powierzchni),
•
Siedliska rolnicze (ogólnie) (17% powierzchni),
•
Siedliska łąkowe, zaroślowe (ogólnie) - (16%, powierzchni),
•
Torfowiska, bagna, roślinność na brzegach rzek - (3% powierzchni),
•
Wody śródlądowe (stojące i płynące) - (1% powierzchni).
Własność Skarbu Państwa stanowi 82% powierzchni (Nadleśnictwo Przedbórz), pozostałe 18% jest
własnością prywatną.
Ostoja obejmuje największy na Wyżynie Małopolskiej obszar porośnięty lasami nadrzecznymi z silnie
zróżnicowanymi drzewostanami. Szczególną wartość mają dobrze zachowane i wykształcone kompleksy
wilgotnych i podmokłych łąk oraz torfowisk. W obrębie ostoi stwierdzono występowanie około 900 gatunków
roślin naczyniowych, w tym rzadkie i objęte ochroną. Na szczególna uwagę zasługują jodły
w wielogatunkowych drzewostanach i cisy. Cenne są gatunki stanowisk ciepłolubnych, takie jak wiśnia
karłowata (Cerasus fruticosa), dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis), zawilec wielkokwiatowy (Anemone
sylvestris), pluskwica europejska (Cimicifuga europaea), pajęcznica gałęzista (Anthericum ramusom), fiołek
kosmaty (Viola hirta), głowienka wielkokwiatowa (Prunella grandiflora), dzwonek syberyjski (Campanula
sibirica) i wiele innych. Podgórski charakter regionu zaznaczają typowo górskie taksony: narecznica
szerokolistna (Dryopteris digitata), bez koralowy (Sambucus racemosa), liczydło górskie (Streptopus
amplexifolius), parzydło leśne (Aruncus sylvestris), czerniec gronkowy (Actaea spicata), trybula lśniąca
95
(Anthriscus nitida) i widłak wroniec (Huprrzia selago). Na stanowiskach torfowiskowych stwierdzono
występowanie bagiennych gatunków reliktowych takich jak wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides),
rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), gwiazdnica błotna
(Stellaria palustris), wełnianka wąskolistna (Eriophorum angustifolium) i świbka błotna (Triglochin palustre).
Na obszarze tym zostały określone następujące formy ochrony:
•
Przedborski Park Krajobrazowy,
•
Konecko-Łopuszański Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Rezerwat Bukowa Góra,
•
Rezerwat Piskorzeniec,
•
Rezerwat Murawy Dobromierskie,
•
Rezerwat Oleszno,
•
Rezerwat Czarna Rózga,
Głównym zagrożeniem dla ostoi jest zachwianie stosunków wodnych, zanieczyszczenie wód oraz
pozyskiwanie drewna ponad ustalony etat.
Na terenie ostoi występuje 13 rodzajów siedlisk wyszczególnionych w Załączniku I Dyrektywy
Siedliskowej, mających ogromne znaczenie dla zachowania naturalnych walorów przyrodniczych, a są to:
Kod
siedliska
1
6210
6510
7110
7140
7150
9110
9130
9170
91D0
91E0
91F0
91I0
91P0
Nazwa siedliska
2
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) priorytetowe są tylko murawy
z istotnymi stanowiskami storczyków
Niżowe łąki użytkowane ekstensywnie (Arhenatherion elatioris)
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe)
Schuchzerio-Caricetea)
Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion
Kwaśne buczyny (Luzulo-Fagenion)
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae-Fragenion, Galio odorati-Fagenion)
Grąd środkowoeuropejski I subkontynentalny (Galio-Carpinetum, TilioCarpinetum)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis), Vaccinio
uliginosi-Pinetum)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum-albae, Alnenion)
Łęgowe lasy dębowo - wiązowo – jesionowe (Ficario-Ulmetum)
Wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietum polonicum)
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
0,10
C
6,00
2,00
B
B
2,00
A
0,70
0,14
0,17
A
A
C
1,20
A
1,22
B
6,58
C
0,02
0,50
0,13
A
C
B
A - znakomita
B- dobra
C - znacząca
96
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bąk
Botaurus stellaris
D
IV-V
2
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV - V
3
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
4
Błotniak łąkowy,
błotniak popielaty
Circus pygargus
D
V-VI
5
Żuraw
Grus grus
D
IV
6
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
D
IV-VI
7
Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus
D
V-IV
8
Puszczyk uralski
Strix uralensis
D
II-V
D
D
9
10
11
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
D
12
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
13
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
D
14
Świergotek polny
Anthus campestris
D
15
16
Jarzębatka,
pokrzewka jarzębata,
Sylvia nisoria
Muchołówka mała
Ficedula parva
D
D
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Zbiorniki wodne z
Ochrona
szerokimi szuwarami
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
wód i bagien
Ochrona
jezior i stawów,
gatunkowa
torfowiska
i bagna
gatunkowa
torfowiska, wrzosowiska, nad jeziorami
Zalewy i rzeki oraz
piaszczyste brzegi rzek i
jezior,.
Starodrzewia iglaste,
najczęściej w pobliżu
wody lub bagien
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
V-VII
dwa lęgi
Suche bory sosnowe
Ochrona
LC
IV-VII
o stromych brzegach
gatunkowa
LC
mieszane
V
polany, zręby, na terenach
zalewowych
IV-VII
dwa lęgi
i uprawy leśne
Suche, piaszczyste,
V-VII
i uprawy leśne,
nadrzeczne wydmy
Skupiska krzewów i
V-VI
dwa lęgi
nadrzeczne łąki
Stare liściaste lasy o
V-VI
bogatym podszycie
IV-V
97
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
17
18
19
20
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Muchołówka
białoszyja
Ficedula albicollis
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan,
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
D
V-VI
Ochrona
liściaste i mieszane z
gatunkowa
dziuplastymi drzewami
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
D
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
Cietrzew
Tetrao tetrix tetrx
D
IV-VI
zręby, na terenach
podmokłych
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Są to: cyraneczka (Anas crecca) oraz kszyk (Gallinago gallinago).
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
rozrodu
1
2
3
4
1
Nocek duży
Myotis myotis
-
V-VI
2
Nocek bechsteina
Myotis bechsteini
B
VI-VII
C
IV-V
C
V-VI
3
4
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
VU
Tereny zurbanizowane latem, zimą jaskinie
i podziemia
i podziemia
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
NT
B - dobra
C - znaczaca
VU - gatunki wysokiego ryzyka, narazone na wyginięcie
Ważne gatunki ssaków występujące na tym terenie to: łoś (Alces alces), sarna europejska (Capreolus
capreolus), jeleń (Cervus elaphus), zając szarak (Lepus capensis), kuna leśna, (Martes martes), gronostaj,
(Mustela erminea) i łasica (Mustela nivalis).
98
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
IV
Zbiorniki wodne
Ochrona
gatunkowa
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
B
Kumak nizinny
Bombina bombina
1
B - dobra
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
IV-VII
Szybko płynące rzeki
Ochrona
gatunkowa
-
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
D
Koza złotawa
Sabanejewia aurata
1
D - nieistotna
Inne ważne gatunki płazów i gadów występujące na tym obszarze to: ropucha szara (Bufo bufo), ropucha
zielona, (Bufo viridis), rzekotka drzewna (Hyla arborea), żaba wodna (Rana esculenta), żaba jeziorkowa (Rana
lessonae), żaba śmieszka (Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria), żaba moczarowa (Rana arvalis),
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), padalec zwyczajny (Anguis fragilis), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),
jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera
berus).
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
B
Wilgotne łąki, moczary,
lasy łęgowe
Ochrona
gatunkowa
NT
C
Słoneczne suche zbocza
Ochrona
gatunkowa
EN
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
2
Czerwończyk
nieparek
Lycaena dispar
Szlaczkoń szafraniec
Colias myrmidone
B – dobra
C - znacząca
EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone
99
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
-
Torfowiska niskie
i przejściowe
Ochrona
gatunkowa
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
kwitnie
nia
1
2
3
D
1
Sierpowiec
błyszczący
Drepanocladus
vernicosus
2
Sasanka otwarta
Pulsatilla patens
D
IV-V
3
Obuwik pospolity
Cypripedium
calceolus
D
V-VI
Świetliste, suche zbocza,
Ochrona
słoneczne obrzeża lasów i
gatunkowa
zarośli
Glebach wapienne
Ochrona
i próchniczne w
gatunkowa
cienistych
LR
VU
LR – gatunki niskiego ryzyka
Oprócz wyżej wymienionych gatunków flory na terenie ostoi występują inne, ważne gatunki roślin. Są
to: zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), aster gawędka
(Aster amellus), turzyca bagienna (Carex limosa), turzyca strunowa (Carex chordorrhiza), dziewięćsił
bezłodygowy (Carlina acaulis), buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium), wiśnia karłowata
(Cerasus fruticosa), pluskwica europejska (Cimicifuga europaea), żłobik koralowaty (Corallorhiza trifida),
wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), rosiczka długolistna (Drosera anglica), rosiczka okrągłolistna
(Drosera rotundifolia), bluszcz pospolity (Hedera helix), wroniec widlasty (Huperzia selago), listera jajowata
(Listera ovata), wierzba borówkolistna (Salix myrtilloides), liczydło górskie (Streptopus amplexifolius), pełnik
europejski (Trollius europaeus) i kalina koralowa (Viburnum opulus).
c) Rezerwat Bukowa Góra
Rezerwat przyrody Bukowa Góra o powierzchni 34,86 ha został utworzony w 1959 r. Przedmiotem
ochrony jest fragment lasu bukowego o charakterze pierwotnym z gatunkami roślin chronionych w runie.
Rezerwat położony jest na zboczach góry Buczyna (334 m n.p.m.) w Paśmie Przedborsko-Małogoskim najwyższym wzniesieniu powiatu włoszczowskiego. Szlak konny przebiegający po drodze utwardzonej drodze
publicznej w najbliższym miejscu zbliża się do leżącego na północ rezerwatu na odległość 60 m.
Obszar Natura 2000
1
PLH 260004
Przedmiot ochrony
2
6210
6510
7110
7140
7150
9110
9130
9170
91D0
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
100
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Przedmiot ochrony
2
91E0
91F0
91I0
91P0
Obszar Natura 2000
1
Rodzaj wpływu
3
-1
0
0
0
4
-1
0
0
0
Długoterminowy
5
-1
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260004
Przedmiot ochrony
2
Castor fiber
Myotis bechsteini
Lutra lutra
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260004
Przedmiot ochrony
2
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
Długoterminowy
5
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260004
Przedmiot ochrony
2
Lycaena dispar
Colias myrmidone
101
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
3.3.17. DOLINA ŚRODKOWEJ PILICY PLH 100008
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Środkowej Pilicy”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 13,7 km, prowadząc drogami, przecina dolinę w pięciu
miejscach. Jego przebieg w terenie nie stwarza zagrożenia dla środowiska przyrodniczego.
102
W programie Natura 2000 teren ostoi (OZW) o powierzchni 3 787,4 ha stanowi specjalny obszar
ochrony siedlisk. Obszar ten zajmuje około 40-to kilometrowy odcinek środkowej, nieuregulowanej, mającej
naturalny charakter rzeki Pilicy. Położony jest w większości w regionie Doliny Sulejowskiej, pomiędzy
Wzgórzami Radomszczańskimi, Równiną Piotrkowską na zachodzie i Wzgórzami Opoczyńskimi na
wschodzie. Wysokość terenu wynosi od 168 do 191m n.p.m. Na 30% powierzchni ostoi występują siedliska
łąkowe i zaroślowe - 24% powierzchni stanowią siedliska rolnicze. Pozostały areał zajmują siedliska leśne lasy iglaste - 29%, lasy liściaste - 13% i lasy mieszane - 4%. Do istotnych zagrożeń należy zaniechanie
użytkowanie łąk, co pociąga za sobą naturalną sukcesję gatunków drzewiastych i krzaczastych. Również
niekorzystne jest przekształcanie łąk i pastwisk w grunty orne, efektem czego jest zanik użytków zielonych.
Innymi zagrożeniami jest pojawianie się gatunków iglastych na siedliskach lasów łęgowych, czy też
wprowadzanie obcych gatunków ryb przez związek wędkarski, a także intensywne wędkowanie lub
kłusownictwo.
Obszar doliny położony jest w większości na gruntach prywatnych, jednak pewna jej część jest
własnością Skarbu Państwa będącą w administracji Lasów Państwowych.
Na terenie ostoi istnieje tylko jedna inna forma ochrony - Sulejowski Park krajobrazowy.
Szlak konny przebiega przez dolinę w 5 miejscach na długości ok. 13,7 km.
Na terenie ostoi istnieje tylko jedna inna forma ochrony - Sulejowski Park krajobrazowy. Około połowy
powierzchni doliny leży w granicach utworzonego w 1994 roku Sulejowskiego Parku Krajobrazowego.
Do istotnych zagrożeń należy zaniechanie użytkowanie łąk, co pociąga za sobą naturalną sukcesję
gatunków drzewiastych i krzaczastych. Również niekorzystne jest przekształcanie łąk i pastwisk w grunty orne,
efektem czego jest zanik użytków zielonych. Innymi zagrożeniami jest pojawianie się gatunków iglastych na
siedliskach lasów łęgowych, czy też wprowadzanie obcych gatunków ryb przez związek wędkarski, a także
intensywne wędkowanie lub kłusownictwo.
Na obszarze tym stwierdzono występowanie 8 gatunków zwierząt, z Załącznika II Dyrektywy Rady
92/43/EWG, 7 gatunków umieszczonych na polskich czerwonych listach, 19 gatunków ptaków z Załącznika I
Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 11 typów siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG.
Kod
siedliska
1
3150
3270
4030
6120
6210
6230
6430
Nazwa siedliska
2
Zalewane muliste brzegi rzek
Murawy kserotermiczne (Festuco-Brometea) - priorytetowe są tylko murawy
z istotnymi stanowiskami storczyków
Górskie i nizinne murawy bliźniczkowe (Nardion - płaty bogate
florystycznie)
Zarośla górskie (Adenostylion alliariae) i zarośla nadrzeczne
103
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
4
3,90
A
2,10
B
0,10
C
3,20
B
0,09
C
0,08
C
5,80
A
(Convolvuletalia sepium)
Kod
siedliska
1
6510
7140
91D0
91E0
Nazwa siedliska
2
Niżowe łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością
Scheuchzerio- Caricetea)
uliginosi-Pinetum, Pino mugo-sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum
i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum alba-fragilis
%
pokrycia
3
14,00
Ocena ogólna
4
C
1,00
C
2,20
A
18,00
B
A - znakomita
B - dobra
C - znacząca
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
2
1
Okres
lęgowy
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
3
4
5
6
7
1
Czapla biała
Ardea alba
D
Różna
pora roku
Ochrona
gatunkowa
LC
2
Bocian czarny)
Ciconia nigra
D
IV-V
Ochrona
gatunkowa
LC
3
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
Ochrona
gatunkowa
LC
4
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
5
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
6
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
Ochrona
gatunkowa
LC
7
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
D
IV-VI
dwa lęgi
Ochrona
gatunkowa
LC
8
Kureczka zielonka
Porzana parva
D
IV
Ochrona
gatunkowa
LC
9
Derkacz
Crex crex
D
IV-VIII
Ochrona
gatunkowa
NT
10
Żuraw
Grus grus
D
IV
Ochrona
gatunkowa
LC
11
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
D
IV-VI
rzeki, zalewy
wód i bagien
Wilgotne tereny
trawiaste.
moczary, stawy
Stare, świetliste
i mieszane
jezior i stawów,
torfowiska
podmokłymi łąkami
Zbiorniki z pasem trzcin
i sitowia na brzegach wód
stojących
roślinnością, kępami
krzewów
torfowiska, wrzosowiska,
nad jeziorami
Zalewy i rzeki oraz
rzek i jezior
Ochrona
gatunkowa
LC
104
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
D
IV-VII
D
IV-V
12
13
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
14
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
V
15
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VII
dwa lęgi
16
Podróżniczek
Luscinia svecica
D
V-VI
D
V-VI
dwa lęgi
D
V-VI
D
V-VII
dwa lęgi
17
18
19
Jarzębatka,
Sylvia nisoria
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan,
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
o stromych brzegach
gatunkowa
mieszane
Świetliste dąbrowy, w
pobliżu polan, poręb, na
terenach zalewowych
i uprawy leśne
Miejsca wilgotne,
zakrzewione, podmokłe
Skupiska krzewów
zielnej, nadrzeczne łąki
i otwarte przestrzenie ze
skupieniami krzewów
laskami
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
LC – gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów w pisane do Czerwonej Księgi
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Należą do nich: perkozek (Tachybaptus ruficollis), perkoz dwuczuby
(Podiceps cristatus), łabędź niemy (Cygnus olor), cyraneczka (Anas crecca), tracz nurogęś (Mergus
merganser), wodnik zwyczajny (Rallus aquaticus), kokoszka wodna (Gallinula chloropus), sieweczka rzeczna
(Charadrius dubius), bekas kszyk (Gallinago gallinago), słonka (Scolopax rusticola), rycyk (Limosa limosa),
krwawodziób (Tringa totanus), samotnik (Tringa ochropus), oraz brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos).
Lp
1
1
2
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
3
4
C
IV-V
C
V-VI
Siedlisko
5
Rzeki i strumienie
Sposoby
ochrony
6
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
C - znacząca
105
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
LC
NT
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Triturus cristatus
B
IV-V
2
Kumak nizinny
Bombina bombina
B
IV
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
zbiorniki wodne
w wodzie
B - dobra
Na tym terenie można spotkać inne ważne gatunki płazów i gadów. Są to następujące gatunki: ropucha
szara (Bufo bufo), ropucha paskówka (Bufo calamita), ropucha zielona (Bufo viridis), rzekotka drzewna (Hyla
arborea), grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus), żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba jeziorkowa (Rana
lessonae), żaba trawna (Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), padalec zwyczajny (Anguis
fragilis), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec zwyczajny
(Natrix natrix), i żmija zygzakowata (Vipera berus).
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Czyste rzeki
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
tarła
Siedlisko
1
2
3
4
1
Lampetra planeri
C
IV-VII
2
Koza
Cobitis taenia
C
V-VI
3
Cottus gobio
C
IV-V
Lp
i jeziorach, w miejscach
o piaszczystym, dnie
rzekach i jeziorach z
kamiennym dnem
C - znacząca
Ważnymi gatunkami ryb niewymienionymi w załączniku, są występujące w rzece następujące gatunki:
piekielnica (Alburnoides bipunctatus), brzana (Barbus barbus) oraz miętus (Lota lota).
106
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
rozrodu
2
3
4
1
1
2
Skójki
gruboskorupowe
Unio crassus
Trzepla zielona
Ophiogomphus
cecilia
B
-
A
-
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg PKCzR
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
EN
-
LC
Czyste wody bieżące,
niezbyt głębokie, z piaszczystym dnem
Wolno płynące nizinne
i równinne czyste wody o
piaszczystym dnie
A - znakomita
B - dobra
EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone
gatunki: modrzewnica zwyczajna (Andromeda polifolia), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis),
kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), bagno zwyczajne (Ledum palustre), widłak jałowcowaty
(Lycopodium annotinum), widłak goździsty (Lycopodium clavatum), bobrek trójlistkowy (Menyanthes
trifoliata), grążel żółty (Nuphar lutea), grzybienie białe (Nymphaea alba), żurawina błotna (Oxycoccus
palustris), paprotka zwyczajna (Polypodium vulgare), starzec bagienny (Senecio paludosus) i osoka aloesowata
(Stratiotes aloides).
Przedmiot ochrony
2
3150
3270
4030
6120
6210
6230
6430
6510
7140
91D0
91E0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100008
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
Długoterminowy
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
Obszar Natura 2000
1
PLH 100008
Przedmiot ochrony
2
Castor fiber
Lutra lutra
107
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100008
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100008
Przedmiot ochrony
2
Lampetra planeri
Cobitis taenia
Cottus gobio
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100008
Przedmiot ochrony
2
Unio crassus
Ophiogomphus cecilia
Rodzaj wpływu
3
0
0
108
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
3.3.18. WOLA CYRUSOWA PLH 100034
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Wola Cyrusowa”
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 380 m - prowadzi drogą leśną. Jego przebieg w terenie
nie stwarza zagrożenia dla środowiska przyrodniczego.
Obszar (OZW) o powierzchni 92,3 ha tworzy kompleks naturalnych, niewielkich oczek wodnych,
z których 5 położonych jest w krajobrazie rolniczym (otoczone są uprawami i pastwiskami), kolejne
2 leżą bezpośrednio przy zabudowaniach, a 1 znajduje się na terenie lasu w Uroczysku Poćwiardówka, i ma
charakter śródleśnego rozlewiska i zdegenerowanego olsu. Wysokość ostoi waha się między 157 a 168 m
n.p.m. Wszystkie zbiorniki są zasilane wodą opadową oraz spływami powierzchniowymi. Na tym terenie
109
wyróżniono i opisano 3 klasy siedlisk - rolnicze (ogólne) (73% pokrycia terenu), lasy mieszane (19%) i lasy
iglaste (8%).
Ostoja w 80% położona jest w większości na gruntach Nadleśnictwa Brzeziny, pozostałe 20% stanowi
własność prywatna.
b)Walory przyrodnicze
Obszar ten to ważne miejsce bytowania 11 gatunków płazów. Ze względu na różne stosunki
hydrologiczne i terminy deficytu wody w poszczególnych zbiornikach stanowią one kompleks nawzajem
uzupełniających się środowisk rozmnażania, żerowania i hibernacji płazów. Jest jedynym miejscem
stanowiskiem kumaka nizinnego w całym Parku Krajobrazowym Wzniesień Łódzkich, miejscem licznego
występowania traszki grzebieniastej oraz miejscem żerowania rzadkich ptaków, m.in. żurawia i bociana
czarnego.
Większa część obszaru leży na terenie Otuliny Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich,
a mały fragment położony jest na terenie samego Parku Krajobrazowego Wzniesień Łódzkich.
Zagrożeniami dla istniejącej ostoi są obniżanie się wód gruntowych, stosowanie nawozów sztucznych
i środków ochrony roślin, intensyfikacja upraw rolnych i zaprzestanie użytkowania terenów rolnych.
Na obszarze ostoi wyodrębniono 2 typy siedlisk:
Kod
siedliska
1
1
2
Nazwa siedliska
2
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi- Betuletum pubescentis, vaccino
uliginosi-Pinetum, Pino)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe I jesionowe (Salicetum albo-fragilis,
Populetum albae, Alnenion).
%
pokrycia
3
Stopień
reprezentatywności
4
2,00
D
1,00
D
D - nieistotne
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
1
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
IV-V
2
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
3
Żuraw
Grus grus
D
IV
4
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
D
IV-V
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
wód i bagien
terenach wilgotnych
w pobliżu osad ludzkich
torfowiska,
wrzosowiska
mieszane
110
Lp
1
5
6
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
2
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
3
4
D
IV-VII
dwa lęgi
D
V-VII
dwa lęgi
Siedlisko
5
i uprawy leśne
laskami
Sposoby
ochrony
6
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Wiosna
Tereny leśne
Ochrona
gatunkowa
VU
V-VI
i podziemia, miejsca
żerowania - tereny leśne
Ochrona
gatunkowa
LC
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
Siedlisko
1
2
3
4
1
Mopek Barbastella
barbastellus
2
Nocek duży
Myotis myotis
Lp
D
D
Ważnymi gatunkami ssaków występujących na omawianym terenie są: mroczek późny (Eptesicus
serotinus), nocek Brandta (Myotis brandtii), borowiec wielki (Nyctalus noctula), gacek brunatny (Plecotus
auritus) oraz gacek szary (Plecotus austriacus).
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Triturus cristatus
C
IV-V
2
Kumak nizinny
Bombina bombina
C
IV
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
rozrodu stawy i inne
zbiorniki wodne
w wodzie
C - znacząca
Na terenie ostoi występują też płazy i gady niewymienione we wspomnianym załączniku. Są to: ropucha
szara (Bufo bufo), ropucha zielona (Bufo viridis), rzekotka drzewna (Hyla arborea), grzebiuszka ziemna
(Pelobates fuscus), żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba wodna (Rana esculenta), żaba jeziorkowa (Rana
lessonae), żaba trawna (Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), padalec zwyczajny (Anguis
fragilis), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) oraz jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara).
111
Przedmiot ochrony
2
91D0
91E0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100034
Rodzaj wpływu
3
0
-1
4
0
-1
Długoterminowy
5
0
-1
Obszar Natura 2000
1
PLH 100034
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
3.3.19. GRABIA PLH 100021
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Grabia”
Zaprojektowany szlak konny plus łącznik przecinają ostoję w pięciu miejscach na długości 4,0 km.
Przebiegając po drodze nieoddziałowuje znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze.
Obszar Natura 2000 „Grabia” (OZW) o powierzchni 1 695,2 ha obejmuje środkowy i dolny, w sumie ok.
50-cio km odcinek rzeki Grabi wraz z przylegającymi do niej ekosystemami leśnymi i łąkowymi. Wysokość
112
terenu waha się od 140 do 180m n.p.m. Teren ostoi ma w części centralnej dorzecza Grabi charakter kotliny
o deniwelacji 10 - 20 m co sprzyja silnemu nawodnieniu, a w efekcie gromadzeniu się pokładów torfu. Dolna
część dorzecza ma charakter lekko falisty z równoleżnikowym układem pagórków. Szerokość rzeki waha się
od od 10 do 30 m, a głębokość oscyluje w granicach 1 m. Na omawianym terenie zostały określone 3 rodzaje
klas siedlisk, a mianowicie:
•
Łąki i pastwiska - 90% pokrycia terenu,
•
Lasy liściaste - 8% pokrycia terenu,
•
Bagna - 2% pokrycia terenu.
Na obszarze doliny występują dwie własności: Skarbu Państwa (Nadleśnictwo Brzeziny) i własność
prywatna.
Obszar jest ważną ostoją naturalnych siedlisk związanych z doliną rzeczną. Występują tu dobrze
zachowane lasy łęgowe, nadrzeczne zarośla wierzbowe, niżowe łąki użytkowane ekstensywnie, starorzecza
o różnym stopniu lądowacenia oraz dobrze rozwinięte murawy szczotlichowe z wydmami śródlądowymi.
Ostoja ma duże znaczenie dla zachowania populacji bezkręgowców i ryb wymienionych w Załączniku II
Dyrektywy Siedliskowej.
W granicach ostoi występują następujące formy ochrony:
•
Park Krajobrazowy Międzyrzecza Wary i Widawki,
•
Obszar Chronionego Krajobrazu „Środkowej Grabi”,
•
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dolina Grabi”,
•
Zespół Chronionego Krajobrazu „Tuszyńsko Dłutowsko-Grabiński”,
•
Zespół Parkowo-Krajobrazowy „Dolina rzeki Konnej”.
Zagrożeniem dla terenów doliny jest rozbudowa infrastruktury komunikacyjnej związanej z planowaną
budową trasy S8, która wg projektu przecinać będzie dolinę w dwóch miejscach. Negatywny wpływ ma
zauważalny zanik gospodarki łąkowo-pastewnej, oraz wzrastająca presja związana z rekreacyjnym
wykorzystaniem terenu.
Łącznie na omawianej ostoi występuje 4 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Rady
92/43/EWG. Są to:
113
Kod
siedliska
1
2330
3150
6510
91E0
Nazwa siedliska
2
Wydmy śródlądowe z murawami szczotlichowymi
elatioris)
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (Salicetum alba-fragilis
%
pokrycia
3
2,00
Stopień
reprezentacji
4
B
0,50
B
87,50
C
10,00
B
B - dobra
C - znacząca
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
C
IV-V
C
V-VI
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
1
2
3
1
2
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
LC
NT
C - znacząca
Lp
1
1
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
lęgowy
2
3
4
IV
Kumak nizinny
Bombina bombina
C
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
w wodzie
Ochrona
gatunkowa
LC
Siedlisko
C - znacząca
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Zbiorniki wodne
Ochrona
gatunkowa
LC
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
tarła
Siedlisko
1
2
3
4
1
Lampetra planeri
-
IV-VII
2
Piskorz
Misgurnus fossilis
B
V-VI
3
Koza złotawa
Sabanejewia aurata
B
IV-VII
Lp
Ochrona
w zbiornikach o mulistym
gatunkowa
dnie
Żyje w szybko płynących
Ochrona
rzekach
gatunkowa
114
NT
-
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
4
5
6
7
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
tarła
1
2
3
4
Koza
Cobitis taenia
B
V-VI
jeziorach, w miejscach
o piaszczystym dnie
Ochrona
gatunkowa
LC
5
Minóg ukraiński
Eudontomyzon
mariae
B
IV-VII
Zbiorniki wodne
Ochrona
gatunkowa
LC
B - dobra
Lp
1
5
6
7
-
Wilgotne łąki, moczary,
w lasach łęgowych
Ochrona
gatunkowa
NT
Ochrona
gatunkowa
EN
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
2
3
C
2
Skójka
gruboskorupowa
Unio crassus
5
4
Terminy
rozrodu
1
4
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
Ocena
ogólna
Czerwończyk
nieparek
Lycaena dispar
3
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Trzepla zielona,
Ophiogomphus
cecilia
Zalotka większa
Leucorrhinia
pectoralis
Zatoczek łamliwy
Anisus vorticulus
C
-
A
-
C
-
C
-
niezbyt głębokie, z piaszczystym lub piaszczystożwirowym dnem
Wolno płynące czyste
wody o piaszczystym
dnie
Torfowiska niskie
Przejrzyste wody z bogatą Ochrona
roślinnością
gatunkowa
-
A - znakomita
C - znacząca
EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone
Ważnymi, chronionymi gatunkami zwierząt występującymi na terenie obszaru są: żółwie błotne (Emys
orbicularis), pijawka lekarska (Hirudo medicinalis), miedziopierś arktyczna (Somatochlora arctica), żagnica
południowa (Aeshna affinis), żagnica torfowa (Aeshna juncea), skójka malarska (Unio pictorum), szczeżuja
wielka (Anodonta cyanea), oraz szczeżuja spłaszczona (Anodonta complanata).
115
Przedmiot ochrony
2
2330
3150
6510
91E0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100021
Rodzaj wpływu
3
0
0
-1
0
4
0
0
-1
0
Długoterminowy
5
0
0
-1
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100021
Przedmiot ochrony
2
Castor fiber
Lutra lutra
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100021
Przedmiot ochrony
2
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
4
0
Długoterminowy
5
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100021
Przedmiot ochrony
2
Misgurnus fossilis
Sabanejewia aurata
Cobitis taenia
Eudontomyzon mariae
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
4
0
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 100021
Przedmiot ochrony
2
Unio crassus
Leucorrhinia pectoralis
Anisus vorticulus
Unio crassus
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
116
4
0
0
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
0
3.3.20. DOLINA GÓRNEJ PILICY PLH 260018
a) Położenie
Przebieg szlaku konnego przez obszar Natura 2000 „Dolina Górnej Pilicy”
Zaprojektowany szlak konny przecina ostoję na niewielkim odcinku - 1,7 km. Przebiegający po drodze
szlak nie stwarza zagrożenia dla środowiska przyrodniczego obszaru Natura 2000.
Obszar (OZW) o powierzchni 11 548,4 ha położony jest w Krainie Świętokrzyskiej. Występują tu duże,
w większości naturalne kompleksy leśne (grady, lasy mieszane świeże i wilgotne a w dolinach łęgi i olsy).
Rzeka Pilica z meandrującym korytem i starorzeczami tworzy ciekawą dolinę. Wzdłuż brzegów rzeki ciągną
się gęste zarośla i lasy nadrzeczne o zróżnicowanych drzewostanach, którym towarzyszą podmokłe łąki
z bogactwem flory i fauny, gatunkami związanymi z siedliskami wilgotnymi. Wysokość terenu mieści się
między 190 a 280 m n.p.m. Centralny punkt ostoi ma następujące współrzędne geograficzne - 19049’25”
117
długości geograficznej wschodniej i 50049’8” szerokości geograficznej północnej. Na terenie tym
wyodrębnione zostały następujące typy klas:
•
Siedliska łąkowe i zaroślowe (ogólnie) 67% pokrycia terenu,
•
Lasy liściaste - 10%,
•
Lasy iglaste - 8%,
•
Siedliska rolnicze - 8%,
•
Wody śródlądowe (stojące i płynące) - 4%,
•
Lasy mieszane - 3%,
Ostoja stanowi jeden większy ciąg ekologiczny zlokalizowany w naturalnych dolinach rzecznych.
Występują tutaj zbiorowiska łąkowe, lasy łęgowe, bory bagienne, a na najwyższych miejscach bory
chrobotkowe. W stoi zlokalizowane są liczne populacje gatunków roślin rzadkich, chronionych i ginących.
Na terenie ostoi występują następujące formy ochrony:
•
Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Przedborski Obszar Chronionego Krajobrazu,
•
Rezerwat „Ługi”,
•
Trzy użytki ekologiczne,
•
Pomniki przyrody.
Podstawowymi zagrożeniami na terenie ostoi należą:
•
Niedostosowanie do potrzeb ochrony gatunków gospodarki leśnej i stawowej,
•
Zanikanie tradycyjnego użytkowania łąk i pastwisk oraz zaorywanie łąk i pastwisk,
•
Zarastanie (sukcesja) siedlisk półnaturalnych przez gatunki drzewiaste i krzewiaste,
•
Obniżenie się poziomu wód gruntowych,
•
Chemizacja rolnictwa.
Dolina Górnej Pilicy to mozaika 18 typów siedlisk przyrodniczych. Są to:
Kod
siedliska
1
2330
3130
3150
3260
3270
4030
6230
6410
Nazwa siedliska
2
Wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi
Brzegi lub osuszone dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami
z Littorelletea, Isoeto- Nanojuncetea
Starorzecza naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami
Nympheion, Potamion
Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami wiosieniczników Ranunculion
fluitantis
Zalewane muliste brzegi rzek
Górskie i niżowe murawy bliżniczkowe (Nardion - płaty bogate
florystycznie)
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)
118
%
pokrycia
3
1,00
Ocena ogólna
4
B
1,00
B
3,00
B
1,00
C
1,00
B
1,00
C
1,00
C
7,64
B
Kod
siedliska
1
6430
6510
7110
7120
7140
9170
9190
91D0
91E0
91T0
Nazwa siedliska
2
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
(Convolvuletalia sepium)
elatioris)
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej
i stymulowanej regeneracji
Scheuchzerio-Caricetea)
Pomorski, kwaśny las brzozowo-dębowy (Betulo-Quercetum),
Bory i lasy bagienne (Vaccino uliginosi-Betuletum pubescentis,Vaccinio
uliginosi-Pinetum, Pino)
Łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe (Salicetum albo-fragilis, Populetum
albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)
Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio-Pinetum, chrobotkowa postać
(Peucedano-Pinetum)
%
pokrycia
3
Ocena ogólna
1,00
B
17,70
B
1,00
B
1,00
C
1,00
B
1,00
B
1,00
C
1,00
B
3,00
A
1,00
C
4
A - znakomita
B - dobra
C - znacząca
Lp
1
1
2
3
4
5
6
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
Siedlisko
2
3
4
5
Nur czarnoszyi
Gavia arctica
Bąk
Botaurus stellaris
Bączek
Ixobrychus minutus
Ślepowron
Czapla biała.
Egretta alba
Czapla purpurowa
Ardea purpurea
D
D
-
Większe otwarte zbiorniki
V
wody stojącej.
Zbiorniki wodne
IV-V
z szerokimi szuwarami
Rozległe, trzcinowiska
V-VII
okolice stawów, bagien
dwa lęgi
i starorzeczy
Zabagnione brzegi
IV-VII
zbiorników wody
Różna Duże obszary trzcin, delty
rzek, zalewy
pora roku
Bagna, brzegi rzek
V
i jezior
IV-V
wód i bagien
7
Bocian czarny
Ciconia nigra
D
8
Bocian biały
Ciconia ciconia
D
IV-V
9
Łabędź krzykliwy
Cygnus cygnus
-
V-VI
10
Bielaczek
Mergellus albellus
-
IV-V
119
Wilgotne tereny trawiaste
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
6
7
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
moczary, stawy
Jeziora i rzeki na lesistych Ochrona
terenach w strefie
gatunkowa
LC
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
11
Trzmielojad
pszczołojad
Pernis apivorus
D
V-VI
12
Kania czarna
Milvus migrans
-
IV-V
13
Bielik
D
III-IV
14
Błotniak stawowy
Circus aeruginosus
D
V-VI
15
Błotniak łąkowy,
błotniak popielaty
Circus pygargus
D
V-VI
16
Orlik krzykliwy
Aquila pomarina
D
IV-V
-
III-IV
-
V
-
IV
D
IV-VI
dwa lęgi
17
18
19
20
Orzeł przedni
Aquila chrysaetos
Orzełek włochaty
Aquila pennata
Rybołów
Pandion haliaetus
Kropiatka
kureczka nakrapiana
Porzana porzana
21
Kureczka zielonka
Porzana parva
D
IV
22
Derkacz
Crex crex
D
IV-VIII
23
Żuraw
Grus grus
D
IV
-
IV-V
-
IV-V
-
IV-V
24
25
26
Szablodziób
Recurvirostra
avosetta
Batalion
Philomachus pugnax
Dubelt
Gallinago media
27
Brodziec leśny
Tringa glareola
-
IV-V
28
Mewa mała
Larus minutus
-
V-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Stare, świetliste
i mieszane przylegające
do terenów otwartych
Lasy w pobliżu bagien
i otwartych wód.
dużych, otwartych
zbiorników wodnych
torfowiska
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
i bagna
gatunkowa
LC
Ochrona
mieszane, w pobliżu pól
gatunkowa
podmokłe łąki, pastwiska
Ochrona
Lasy i góry
gatunkowa
Lasy liściaste
Ochrona
i mieszane
gatunkowa
Lasy z licznymi nie
Ochrona
zarośniętymi zbiornikami gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
Zabagnione zbiorniki
Ochrona
z pasem trzcin, sitowia,
gatunkowa
brzegi wód stojących
Wilgotne łąki z roślinnością zielną i kępami
Ochrona
krzewów, suchsze
gatunkowa
miejsca na bagnach
Ochrona
torfowiska, wrzosowiska,
gatunkowa
starorzecza
Błotniste lub piaszczyste
Ochrona
brzegi stawów oraz ujścia
gatunkowa
rzeczne
Ochrona
oraz bagna
gatunkowa
Duże obszary
Ochrona
podmokłych łąk i bagien gatunkowa
Bagna, tereny podmokłe
Ochrona
i brzegi zbiorników
gatunkowa
wodnych
Gęsto zarośnięte zbiorniki
Ochrona
wodne, bagna z oczkami
gatunkowa
wolnej wody
120
LC
LC
LC
LC
LC
LC
NT
LC
LC
LC
LC
LC
LC
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Wielkość
populacji
Okres
lęgowy
1
2
3
4
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Rzeki oraz piaszczyste
Ochrona
brzegi dużych rzek,
gatunkowa
jezior, stawy rybne,
Bagna, starorzecza
Ochrona
i inne zarośnięte zbiorniki
gatunkowa
wodne
Starodrzewy iglaste w
Ochrona
pobliżu wody lub bagien gatunkowa
29
Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo
-
IV-VI
30
Rybitwa czarna
Chlidonias niger
D
V-VI
D
II-V
D
V-VII
dwa lęgi
Suche bory sosnowe
Ochrona
w pobliżu łąk, pól i polan gatunkowa
LC
D
IV-VII
o stromych brzegach
gatunkowa
LC
D
IV-V
D
IV-V
31
32
33
34
35
Puszczyk uralski
Strix uralensis
Lelek kozodój
Caprimulgus
europaeus
Zimorodek
zwyczajny
Alcedo atthis
Picus canus
Dzięcioł czarny
Dryocopus martius
36
Dzięcioł średni
Dendrocopos medius
D
V
37
Lerka
skowronek borowy
Lullula arborea
D
IV-VII
dwa lęgi
38
Świergotek polny
Anthus campestris
D
V-VII
39
Podróżniczek
Luscinia svecica
D
V-VI
D
V-VI
dwa lęgi
D
V-VI
D
V-VI
D
V-VI
D
40
41
42
43
44
Jarzębiatka
Sylvia nisoria
Muchołówka mała
Ficedula parva
Muchołówka
białoszyja
Ficedula albicollis
Gąsiorek
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Ortolan
trznadel ortolan
Emberiza hortulana
mieszane
w pobliżu polan, zrębów
i uprawy leśne
Suche, piaszczyste,
obrzeża suchych bo-rów,
zręby i uprawy leśne
Nadbrzeżne zarośla,
zakrzewione, podmokłe
Skupiska krzewów
zielnej, nadrzeczne łąki
o bogatym podszycie
Stare, lasy liściaste
i mieszane z dziuplastymi drzewami
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
LC
LC
LC
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Brzegi lasów, młodniki i
Ochrona
gatunkowa
LC
V-VII
dwa lęgi
laskami
Ochrona
gatunkowa
LC
45
Cietrzew
D
IV-VI
zręby, w rejonach
podmokłych
Ochrona
gatunkowa
LC
46
Dzięcioł białoszyi
Dendrocopos
syriacus
D
IV-V
Niewielkie lasy liściaste
Ochrona
gatunkowa
LC
D - nieistotna
121
LC – gatunki na razie niezagrożone wymarciem, z różnych powodów w pisane do Czerwonej Księgi
Dyrektywy Rady 79/409/EWG. Należą do nich: perkoz dwuczuby (Podiceps cristatus), perkoz rdzawoszyi
(Podiceps grisegena), łabędź niemy (Cygnus olor), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos) głowienka (Aythya
ferina), czernica (Aythya fuligula) wodnik zwyczajny (Rallus aquaticus), łyska (Fulica atra), sieweczka
rzeczna (Charadrius dubius), czajka (Vanellus vanellus), bekas kszyk (Gallinago gallinago), rycyk (Limosa
limosa), krwawodziób (Tringa totanus), oraz samotnik (Tringa ochropus).
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
7
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
Siedlisko
Sposoby
ochrony
1
2
3
4
5
6
1
Mopek
Barbastella
barbastellus
-
Wiosna
Związany z terenami
leśnymi
Ochrona
gatunkowa
VU
2
Nocek duży
Myotis myotis
Ochrona
gatunkowa
NT
Bóbr europejski
Castor fiber
Wydra europejska
Lutra lutra
3
4
B
V-VI
A
IV-V
B
V-VI
latem, zimą jaskinie i
podziemia, miejsce
żerowania – tereny leśne
Rzeki i strumienie
Ochrona
gatunkowa
Ochrona
gatunkowa
LC
NT
A – znakomita
B - dobra
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
rozrodu
1
2
3
4
1
Triturus cristatus
B
IV-V
2
Kumak nizinny
Bombina bombina
B
IV
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
zbiorniki wodne
Całe życie spędza w
wodzie
B - dobra
Na tym terenie można spotkać inne ważne gatunki płazów i gadów. Zaliczają się do nich: ropucha szara
(Bufo bufo), ropucha paskówka (Bufo calamita), ropucha zielona (Bufo viridis), rzekotka drzewna (Hyla
arborea), żaba moczarowa (Rana arvalis), żaba wodna (Rana esculenta), żaba jeziorkowa (Rana lessonae),
żaba trawna (Rana temporaria), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),
jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), i żmija zygzakowata (Vipera
berus).
122
Lp
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Terminy
tarła
1
2
3
4
1
Piskorz
Misgurnus fossilis
B
V-VI
2
Koza złotawa,
Sabanejewia aurata
-
IV-V
3
Koza
Cobitis taenia
B
V-VI
4
Cottus gobio
B
IV-V
5
Minóg ukraiński
Eudontomyzon
mariae
B
IV-VI
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg IUCN
1994
5
6
7
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
-
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
Ochrona
gatunkowa
LC
o mulistym dnie
Szybko płynące rzeki,
dno kamieniste,
piaszczyste
i jeziorach, o piaszczystym, kamienistym, dnie
rzeki i jeziora
Czyste rzeki
B - dobra
Ważnymi gatunkami ryb niewymienionymi w załączniku, są występujące w Pilicy następujące gatunki
ryb: piekielnica, (Alburnoides bipunctatus), kleń (Leuciscus cephalus), jelec europejski (Leuciscus leuciscus),
pstrąg potokowy (Salmo trutta morpha fario), oraz miętus (Lota lota).
Lp
1
1
2
3
4
Gatunek, nazwa
polska, łacińska
Ocena
ogólna
Okres
rozrodu
Siedlisko
Sposoby
ochrony
Kategoria
zagrożenia
wg PKCzR
2
3
4
5
6
7
C
-
Podmokłe turzycowiska
Ochrona
gatunkowa
EN
C
-
Torfowiska
Ochrona
gatunkowa
CR
-
-
Ochrona
gatunkowa
EN
C
-
Ochrona
gatunkowa
LC
Poczwarówka
zwężona
Vertigo angustior
Poczwarówka
jajowata
Vertigo moulinsiana
Skójki
gruboskorupowe
Unio crassus
Trzepla zielona
Ophiogomphus
cecilia
niezbyt głębokie,
z piaszczystym dnem
Wolno wody
o piaszczystym dnie,
strumienie, rzeki i kanały
C - znacząca
EN - gatunki bardzo wysokiego ryzyka silnie zagrożone
CR - gatunki skrajnie zagrożone
Na tym obszarze występują również inne, rzadkie, lub chronione nie ujęte w załączniku bezkręgowce.
Zaliczają się do nich: mieniak tęczowiec (Apatura iris), świerszcz polny (Gryllus campestris), poślizg
wysmukły (Hydrometra stagnorum), paź żeglarz (Iphiclides podalirius), pokłonnik osinowiec (Limenitis
123
populi), szklarka zielonawa (Nesovitrea petronella), siwoszek błękitny (Oedipoda coerulescens) oraz paź
królowej (Papilio Machon).
gatunki: tojad mołdawski (Aconitum moldavicum), tojad dzióbaty (Aconitum variegatum), modrzewnica
zwyczajna (Andromeda polifolia), naradka północna (Androsace septentrionalis), mącznica lekarska
(Arctostaphylos uva-ursi), żawciąg pospolity (Armeria maritima), włosienicznik wodny (Batrachium aquatile),
turzyca piaskowa (Carex arenaria), turzyca Davalla (Carex davalliana), turzyca bagienna (Carex limosa),
centuria nadobna (Centaurium pulchellum), rogatek krótkoszyjkowy (Ceratophyllum submersum), pomocnik
baldaszkowy (Chimaphila umbellata), cibora brunatna (Cyperus fuscus), kukułka Fuchsa (Dactylorhiza
fuchsii), kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata), kukułka plamista (Dactylorhiza maculata), goździk pyszny
(Dianthus superbus), rosiczka długolistna (Drosera anglica), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia),
nerecznica grzebieniasta (Dryopteris cristata), ponikło jajowate (Eleocharis ovata), kruszczyk błotny
(Epipactis palustris), goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus
imbricatus), żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris),
kosaciec syberyjski (Iris sibirica), sitniczka szczecinowata (Isolepis setacea), wydmuchrzyca piaskowa
(Leymus-arenarius), listera jajowata (Listera ovata), wywłócznik kłosowy (Myriophyllum spicatum),
wywłócznik okółkowy (Myriophyllum verticillatum), rukiew wodna (Nasturtium officinale), grzybienie białe
(Nymphaea alba), grzybienie północne, (Nymphaea candida), długosz królewski (Osmunda regalis), wiechlina
odległokłosa (Poa remota), wielosił błękitny (Polemonium coeruleum), kokoryczka okółkowa (Polygonatum
verticillatum), paprotnik kolczysty (Polystichum aculeatum), rdestnica grzebieniasta (Potamogeton pectinatus),
jaskier wielki (Ranunculus lingua), strzałka wodna (Sagittaria sagittifolia), bagnica torfowa (Scheuchzeria
palustris), sitowie korzenioczepne (Scirpus radicans), starzec kędzierzawy (Senecio rivularis), gwiazdnica
długolistna (Stellaria longifolia), rutewka orlikolistna (Thalictrum aquilegifolium), rutewka żółta (Thalictrum
flavum), pełnik europejski (Trollius europaeus) oraz ciemierzyca zielona (Veratrum lobelianum).
Obszar Natura 2000
1
PLH 260018
Przedmiot ochrony
2
2330
3130
3150
3260
3270
4030
6230
6410
6430
6510
7110
7120
7140
9170
9190
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
0
0
0
0
0
124
4
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
0
0
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
-1
0
0
0
0
0
Przedmiot ochrony
2
91D0
91E0
91T0
Obszar Natura 2000
1
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260018
Przedmiot ochrony
2
Myotis myotis
Castor fiber
Lutra lutra
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260018
Przedmiot ochrony
2
Triturus cristatus
Bombina bombina
Rodzaj wpływu
3
0
0
4
0
0
Długoterminowy
5
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260018
Przedmiot ochrony
2
Misgurnus fossilis
Cobitis taenia
Cottus gobio
Eudontomyzon mariae
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
0
4
0
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
0
Obszar Natura 2000
1
PLH 260018
Przedmiot ochrony
2
Vertigo angustior
Vertigo moulinsiana
Rodzaj wpływu
3
0
0
0
4
0
0
0
Długoterminowy
5
0
0
0
3.4. Potencjalne zmiany stanu środowiska na terenie obszarów Natura 2000 oraz rezerwatów przyrody
w przypadku braku realizacji projektu
Zaplanowane fragmenty szlaków przebiegających przez obszary Natura 2000, w każdym przypadku
przebiega po istniejących już drogach zarówno leśnych jak i publicznych. Skutkiem prowadzenia rajdów
125
konnych po tych drogach, może być nieznaczne uszkodzenie nawierzchni dróg gruntowych, niemające wpływu
na stan środowiska. Rezygnacja z tego Projektu w tym przypadku jest obojętna dla środowiska przyrodniczego.
Szlaki konne przechodzące przez specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO), nie oddziaływają na nie
negatywnie. Odchody konne zawierające niestrawione części roślin - pozostawione na szlaku lub miejscach
popasu, nie oddziaływają negatywnie na otaczające je siedliska, mimo to w zaleceniach użytkowania szlaku
znajduje się zapis, aby były one zakopywane w wyznaczonych miejscach (na popasach), tak, aby nie zagrażały
np. siedliskom oligotroficznym lub wrażliwym na wnikanie gatunków obcych. Znacznie większe szkody czyni
transport samochodowy oraz pojazdy rolnicze poruszające się po tych samych drogach, po których biegnie
szlak - ze względu na większą częstotliwość przejazdów. Pojazdy te przenoszą na ogumieniu kół nasiona
innych roślin, rozsiewanych przez wiatr oraz zanieczyszczają pobocza dróg pierwiastkami ciężkimi, będącymi
składnikami paliw. Nasiana roślin przenoszone są również przez ptaki. Rezygnacja z tego Projektu w tym
przypadku, nie zmienia stanu środowiska przyrodniczego.
Prowadzenie rajdów konnych przechodzących przez obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
nieznacznie tyko wpływa na stan populacji ptaków. Ptaki bytujące na tych terenach, przyzwyczajone są do
widoku zwierząt gospodarczych (koni, krów). W okresie lęgowym, tereny te w większości są cały czas
użytkowane rolniczo. Uczestnicy rajdów konnych z ograniczoną ilością koni, stosując się do przyjętego
regulaminu poruszania się po szlaku, nie będą negatywnie wpływać na rozrod i stan populacji ptaków.
Rezygnacja z tego przedsięwzięcia nie zmieni w znaczący sposób stanu środowiska.
Miejsca popasowe zlokalizowane są tyko w dwóch obszarach Natura 2000 (Buczyna Gałkowska
i Buczyna Janinowska). Są to miejsca postojowe już istniejące, urządzone przez Lasy Państwowe
(Nadleśnictwo Brzeziny). Planowana ich modernizacja znacznie poprawi ich funkcjonalność i w ten sposób
miejsca te staną się przyjaźniejsze środowisku. Rezygnacja z tego Projektu nie zmieni stanu środowiska.
Wyznaczony przebieg szlaku, jest wariantem najbardziej racjonalnym, ekonomicznie uzasadnionym,
spełniającym wymogi bezpieczeństwa uczestników rajdów konnych i nieoddziaływującym negatywnie na
otaczające je środowisko przyrodnicze.
Prowadząc szlak wzdłuż koryta Bzury na wysokości miejscowości Ktery, zmieniono przebieg szlaku,
z uwagi na lokalizację gniazda bielika w kompleksie leśnym przylegającym do koryta Bzury. Poprowadzono
alternatywny szlak po drogach publicznych (miejscami o nawierzchni bitumicznej), omijając to stanowisko.
W wielu przypadkach z uwagi na własność prywatną, zmieniano całkowicie przebieg szlaku, prowadząc go po
drogach publicznych (Załęczański Łuk Warty). Inną przeszkodą były nowowybudowane drogi leśne
o nawierzchni utwardzonej - przeznaczone do wywozu drewna, na które nie uzyskano pozwolenia na
organizowanie rajdów konnych, ze strony lasów państwowych. W ten sposób wyłączono np. możliwość
zaprojektowania szlaku konnego przez kompleksy leśne zlokalizowane wokół Głowna (Leśnictwo Wola
Błędowa). Alternatywny szlak poprowadzono drogą gruntową wzdłuż torów kolejowych Głowno-Łowicz,
który przechodzi z boku kompleksów. Sytuacje takie lub podobne miały miejsce we wszystkich
nadleśnictwach, przez które przechodzi zaprojektowany szlak.
Przeszkodą w tworzeniu wariantów alternatywnych są:
126
•
istniejąca infrastruktura drogowa (większość istniejących dróg otaczających lub przebiegających
przez obszar Natura 2000, posiada nawierzchnię bitumiczną, po których odbywa się duży ruch
kołowy. Drogi takie nie nadają się do uprawiania turystyki konnej,
•
intensywna zabudowa rekreacyjna (masowy rozwój budownictwa letniskowego, mieszkalnego
na terenach przylegających do kompleksów leśnych,
•
brak zgody poszczególnych nadleśnictw na organizowanie rajdów konnych po niektórych
drogach leśnych (drogi pożarowe, drogi wywozowe, obszary o dużej koncentracji upraw
leśnych.
Najkorzystniejszym wariantem dla środowiska jest wariant przyjęty i opisany w Prognozie. Szlak konny
przebiegający przez teren województwa łódzkiego, mający w przyszłości promować nie tyko turystykę konną,
ale również wartości przyrodnicze, może przyczynić się do rozwoju turystycznego tego regionu.
4. PRZEWIDYWANE ODDZIALYWANIE PROJEKTU NA ŚRODOWISKO
Zgodnie z Art. 46. pkt 3, oraz uzgodnieniem zakresu i stopnia szczegółowości Prognozy, dokonano
analizy i oceny wpływu Projektu na środowisko, w odniesieniu do obszarów Natura 2000 oraz rezerwatów
przyrody.
Jeżeli chodzi o obszary Natura 2000, to są to obszary na terenie, których wymagana jest ochrona
konkretnych składników przyrody, gatunków lub siedlisk, stanowiących przedmiot ochrony każdego obszaru.
Gatunki lub siedliska stanowiące przedmiot ochrony obszarów Natura 2000 wyszczególnione są w SDF-ach
i są to gatunki lub siedliska o stanie zachowania A, B lub C.
Cel ochrony w ramach rezerwatu przyrody podany jest z akcie powołującym rezerwat i w planie ochrony
rezerwatu.
4.1. Oddziaływanie Projektu na obszary Natura 2000
Zaprojektowany szlak konny przebiega przez cztery obszary OSO (obszary specjalnej ochrony ptaków)
i 16 obszarów SOO (specjalny obszar ochrony siedlisk).
4.1.1. Pradolina Warszawsko-Berlińska PLB 100001
Szlak konny przebiega drogami przez obszar naturowy na odcinku - 55,6 km. Jest to teren w większości
użytkowany rolniczo, gniazdujące tutaj ptaki są przyzwyczajone do obecności ludzi i zwierząt gospodarczych.
Na całej długości szlaku wzdłuż koryta Bzury znajdują się stanowiska miejsc rozrodu ptaków umieszczonych
w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. W bliskiej odległości (do 100 m.) od szlaku, zlokalizowano 44 stanowiska
rozrodu i przebywania ptaków wymienionych w powyższym Załączniku.
Są to: 18 stanowisk gąsiorka (Lanius collurio), 6 ortolana (Emberiza hortulana), 4 błotniaka łąkowego
(Circus pygargus), 4 błotniaka stawowego (Circus aeruginosus), 4 żurawia (Grus grus), 2 jarzębatki (Silvia
nisoria), 2 derkacza (Crex crex) i po jednym stanowisku lerki (Lullula arborea), podróżniczka (Luscinia
svecica), dzięcioła czarnego (Dryocopus martius) i dzięcioła średniego (Dendrocopos medius).
127
Przy zastosowaniu ustalonych reguł - ograniczenie liczby koni do 10 sztuk poruszających się
jednocześnie po szlaku, właściwe zachowanie się użytkowników rajdu (nie zjeżdżanie z wytyczonego szlaku,
w miarę spokojna jazda, nie płoszenie ptaków, niezbyt głośne rozmowy, ograniczenie w okresie lęgowym
częstotliwości rajdów) - przy zachowaniu powyższych ograniczeń, Projekt ten nie będzie oddziaływać
znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze.
4.1.2. Dolina Środkowej Warty PLB 300002
Szlak konny przebiega drogą przez obszar naturowy na odcinku - 8,3 km, w większości przez łąki,
pastwiska i szuwary. Wzdłuż całego odcinka szlaku mogą występować miejsca lęgowe ptaków
zamieszczonych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Jest to teren użytkowany rolniczo, gniazdujące tutaj ptaki
są przyzwyczajone do obecności ludzi i zwierząt gospodarczych. Przy zastosowaniu reguł zawartych
w regulaminie szlaku konnego, Projekt ten nie będzie oddziaływać znacząco negatywnie na środowisko
przyrodnicze tego obszaru. Wymieniony obszar nie posiada na dzień dzisiejszy wykonanej inwentaryzacji
miejsc występowania ptaków.
4.1.3. Dolina Pilicy PLB 140003
Szlak konny przebiega drogami publicznymi przez obszar naturowy na odcinku - 5,5 km (w połowie
wzdłuż koryta Pilicy). W południowej części użytkowanej rolniczo, mogą występować miejsca lęgowe ptaków
umieszczonych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Jest to teren w połowie użytkowany rolniczo, gniazdujące
tutaj ptaki są przyzwyczajone do obecności ludzi i zwierząt gospodarczych. Na odcinku 350 m w części
południowej, szlak biegnie drogą w sąsiedztwie sosnowego boru chrobotkowego (91T0). Przy zastosowaniu
reguł zawartych w regulaminie szlaku konnego, Projekt ten nie będzie oddziaływać znacząco negatywnie na
środowisko przyrodnicze tego obszaru.
4.1.4. Zbiornik Jeziorsko PLB 100002
Szlak konny biegnie na odcinku 1,1 km drogą wyznaczającą granicę obszaru Natura 2000. Jest to teren
w całości użytkowany rolniczo, gniazdujące tutaj ptaki są przyzwyczajone do obecności ludzi i zwierząt
gospodarczych. W odległości ok. 100 m od szlaku w kierunku zachodnim zaobserwowano stanowisko dudka
(Upupa epos). Wzdłuż drogi, po której przebiega szlak, gnieździ się słowik szary (Luscinia luscinia),
niewymieniony w SDF-ie. Przy zastosowaniu reguł zawartych w regulaminie szlaku konnego, Projekt ten nie
ma bezpośredniego wpływu na środowisko przyrodnicze na tym obszarze i tym samym nie oddziaływuje
negatywnie na ten obszar.
4.1.5.Dolina Dolnej Pilicy PLH 140016
Szlak konny biegnie drogą wzdłuż trenów leśnych (częściowo stanowiącą granicę obszaru Natura 2000)
na odcinku - 7,7 km. Teren pomiędzy drogą a rzeką Pilicą (wąska smuga), użytkowany jest rolniczo. W części
tej występują miejsca lęgowe niektórych ptaków wymienianych w Załączniku I. Na odcinku 500 m w części
południowej, szlak biegnie drogą w sąsiedztwie sosnowego boru chrobotkowego (91T0). Przekraczając
bezimienną strugę w części zachodniej, przechodzi na odcinku 20 m przez siedlisko łęgu olszowego (91E0).
Przy zastosowaniu reguł zawartych w regulaminie szlaku konnego oraz przestrzeganiu zasady, że odchody
końskie, które być może pojawią się na szlaku, w miejscach jego przecinania borami chrobotkowymi oraz
128
łęgami olszowymi (w pierwszym przypadku istotne jest zapobieganie eutrofizacji, a w drugim - wnikaniu
gatunków obcych). Projekt ten nie oddziaływuje znacząco negatywnie na te chronione siedliska.
Z uwagi na występowanie tutaj jednego chronionego gatunku płaza wymienionego w Załączniku II
Dyrektywy Rady 92/43/EWG (kumak nizinny), zaleca się przy organizowaniu rajdów konnych zachować
ostrożność.
Kumak nizinny jest silnie związany ze zbiornikami wodnymi, których prawie nigdy nie opuszcza.
Jesienią, gdy temperatura wody spadnie poniżej 10oC, kumak opuszcza zbiorniki wodne w poszukiwaniu
miejsc do zimowania (Poradniki ochrony siedliski gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny tom
6 - Gatunki zwierząt).
Z biologii gatunku wynika, że, poruszające się po szlaku konie, nie będą miały istotnie
negatywnego wpływu na stan populacji płazów. Prawdopodobieństwo spotkania tych płazów na terenie
drogi użytkowanej jako szlak konny jest bardzo niewielkie. Poza tym koń jest gatunkiem bardzo
płochliwym i unika nadeptywania na nieznany obiekt, zwłaszcza, jeżeli jest on w ruchu.
Płazy te mogą wychodzić ze zbiorników w okresie wilgotnym i ciepłym, nocą a także okresowo
wiosną i jesienią. Ponieważ natężenie ruchu konnego będzie się odbywało zazwyczaj w okresie letnim
i przy słonecznej pogodzie, a w nocy istnieje zakaz poruszania się końmi po szlaku, nie przewiduje się
negatywnego wpływu projektu na te płazy.
W celu zminimalizowania wpływu biogenów na miejsca bytowania tych płazów, nie należy
w pobliżu zbiorników wodnych pozostawiać końskich odchodów.
4.1.6. Dąbrowa Grotnicka PLH 100001
Szlak konny biegnie drogą publiczną wzdłuż północnej granicy ostoi i rezerwatu - na odcinku - 0,8 km
i nie ma żadnego wpływu na graniczące z nim siedlisko przyrodnicze - świetlista dąbrowa (91I0). Tym samym
nie oddziaływuje znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000 i rezerwatu (Dąbrowa
Grotnicka).
4.1.7. Silne Błota PLH 100032
Szlak konny przebiega przez obszar Natura 2000 drogą leśną stanowiącą granicę obszaru Natura 2000,
na odcinku - 250 m i w odległości ok. 200 m w kierunku zachodnim od zlokalizowanych na tym obszarze
cennych zbiorników wodnych. Na graniczące ze szlakiem siedlisko przyrodnicze - bór bagienny (91D0),
opisywany Projekt nie ma znacząco negatywnego wpływu.
Z uwagi na występowanie tutaj dwóch chronionych gatunków płazów wymienionych w Załączniku
II Dyrektywy Rady 92/43/EWG (kumak nizinny i traszka grzebieniasta), zaleca się przy organizowaniu
rajdów konnych zachować ostrożność.
miejsc do zimowania.
Traszka grzebieniasta w okresie życia lądowego zajmuje silnie wilgotne siedliska, a aktywna jest
przede wszystkim w nocy, a w ciągu dnia jedynie w czasie ciepłej, deszczowej pogody. Dzień spędza
zwykle ukrytaw schronieniach ziemnych lub pod rozmaitymi przedmiotami (kamienie, kora itd.). W sen
129
zimowy zapada z końcem października po pierwszych przymrozkach (Poradniki ochrony siedlisk
i gatunków Natura 2000 - podręcznik metodyczny tom 6 - Gatunki zwierząt).
4.1.8. Pradolina Bzury i Neru PLH 100006
Szlak konny przebiega drogami publicznymi (polnymi i gruntowymi) przez obszar naturowy na
odcinku - 55,6 km. Jest to teren w większości użytkowany rolniczo. Do szlaku przylegają siedliska wymieniane
w Załączniku I Dyrektywy, (największą powierzchnię zajmują: niżowe łąki użytkowane ekstensywnie (6510)
i lasy łęgowe oraz łęgi 91E0). Przez siedliska te, przebiega zaprojektowany szlak konny na łącznej długości ok.
15 km i nie są one narażone na negatywne oddziaływanie szlaku konnego. Przy zastosowaniu reguł zawartych
w regulaminie szlaku konnego oraz w przypadku usuwania odchodów końskich, Projekt ten nie oddziaływuje
znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000.
130
4.1.9. Święte Ługi PLH 100036
Szlak konny przebiega drogą leśną przez środek obszaru (torfowisk) na odcinku - 500 m. Gniazdujące
na tym obszarze ptactwo wodno-błotne wymienione w Załączniku I Dyrektywy, nie będzie miało bezpośredniej
styczności z uczestnikami rajdu, poruszających się jedyną zlokalizowaną tutaj drogą - przechodzącą przez
bagna. Uwaga ta odnosi się również do występującego tutaj siedliska naturowego - torfowisko wysokie
z roślinnością torfotwórczą (7110). Przy zastosowaniu reguł opisanych w regulaminie szlaku konnego, Projekt
ten nie oddziaływuje znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000. Należy jednak
szczególną ostrożność zachować przy przechodzeniu koni w wzdłuż torfowiska oraz nie dopuszczać do
zboczenia ze szlaku jeźdźców.
4.1.10. Buczyna Janinowska PLH 100017
Szlak konny przebiega drogą publiczną (graniczną), wzdłuż północnej granicy obszaru na odcinku 2,4
km. Przebiegający po granicy chronionego siedliska przyrodniczego - kwaśna buczyna (9110), szlak konny nie
oddziaływuje negatywnie na środowisko przyrodnicze obszaru Natura 2000. Konie nie powinny wychodzić
131
poza pas drogi z uwagi na siedlisko kwaśnej buczyny. Przestrzegając tych zaleceń, uniknie się znacząco
negatywnego wpływu na otaczające środowisko przyrodnicze. Odchody końskie oraz wszelkie inne resztki
powinny być w miarę możliwości zabierane ze sobą.
4.1.11. Buczyna Gałkowska PLH 100016
Zaprojektowany szlak konny w części zachodniej przebiega drogą publiczną po granicy obszaru
naturowego (OZW) - na odcinku 0,7 km. Zaprojektowane miejsce postojowe (popasowe), leżące poza
obszarem Natura 2000, oparte jest już na istniejącym, wyznaczonym i urządzonym przez nadleśnictwo miejscu postojowym. Prace modernizacyjne sprowadzają się do wzbogacenia infrastruktury wyposażenia
istniejącego miejsca postojowego (koniowiązy, szalet oraz pojemniki na odpady komunalne i odchody końskie.
Przy zachowaniu regulaminu i reguł obowiązujących w czasie rajdu, wyznaczony przebieg nie będzie
oddziaływał znacząco negatywnie na siedlisko przyrodnicze - kwaśna buczyna (9110).
4.1.12. Dolina Rawki PLH 100015
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 4,5 km, prowadzący po drodze, przecina obszar
naturowy w pięciu miejscach. Jest to obszar w całości użytkowany rolniczo. Gniazdujące tutaj ptactwo wodnobłotne wymieniane w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, mające częsty kontakt z ludźmi i zwierzętami
gospodarczymi, nie jest narażone na stres związany z obecnością na szlaku uczestników rajdu. Podróżujący po
szlaku - przy zastosowaniu reguł obowiązujących w czasie rajdów konnych, nie stwarzają zagrożenia dla
chronionych tutaj siedlisk przyrodniczych - niżowych świeżych łąk użytkowanych ekstensywnie (6510), które
powierzchniowo zdecydowanie przeważają na tym obszarze. Tylko na niewielkich fragmentach, szlak
przechodzi w pobliżu siedliska - łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0). Tu należy zwrócić
szczególną uwagę na nie pozostawianie odchodów końskich poza pasem drogowym. Opisywany Projekt nie
oddziaływuje znacząco negatywnie na opisywane środowisko przyrodnicze. Z uwagi na to, że granica obszaru
pokrywa się z granicą rezerwatu (Rawka), powyższe uwagi dotyczą też rezerwatu.
132
4.1.13. Lasy Smardzewickie PLH 100024
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 1,1 km, prowadzący po drodze leśnej, przecina obszar
naturowy - na długości 700 m, następnie na długości 400 m biegnie wzdłuż jego południowej granicy
i południowej granicy rezerwatu. Jego przebieg w terenie nie stwarza zagrożenia dla siedlisk przyrodniczych
wymienianych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej zarówno na obszarze Natura 2000 jaki w rezerwacie
(największy udział ma grąd środkowo europejski i subkontynentalny - 9170). Opisywany Projekt nie
oddziaływuje znacząco negatywnie na opisywane środowisko przyrodnicze.
4.1.14. Załęczański Łuk Warty PLH 100007
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 52,8 km, prowadzi po drogach leśnych i publicznych
(w tym przez tereny rolnicze na długości 43,3 km i leśne - 9,5 km. Gniazdujące tutaj ptactwo wodno-błotne
i leśne wymienione w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, mające częsty kontakt z ludźmi i zwierzętami
gospodarczymi, nie jest narażone na stres związany z obecnością na szlaku uczestników rajdu. Podróżujący po
szlaku - przy zastosowaniu reguł zawartych w regulaminie szlaku konnego oraz nie pozostawianiu odchodów
końskich poza pasem drogowym - nie stwarzają zagrożenia dla chronionych tutaj również siedlisk
przyrodniczych, wymienionych w Załączniku I Dyrektywy. Na długości ok. 1300 m szlak przebiega przez
siedlisko - pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy (9190) i na odcinku ok. 500 m przez siedlisko - łęgi
wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe (91E0). Opisywany Projekt nie oddziaływuje znacząco negatywnie
na opisywane środowisko przyrodnicze.
Dyrektywy Rady 92/43/EWG (traszka grzebieniasta), zaleca się przy organizowaniu rajdów konnych
zachować ostrożność.
zwykle ukryta w schronieniach ziemnych lub pod rozmaitymi przedmiotami (kamienie, kora itd.). W sen
133
4.1.15.Lasy Spalskie PLH 100003
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 2,6 km, prowadzi po drodze publicznej (w większości
asfaltowej), przechodząc przez chronione siedlisko przyrodnicze grądów (9170) na długości ok. 1 800 m
i lasów łęgowych (91E0) na długości ok. 500 m. Z uwagi na przebieg szlaku po często uczęszczanej drodze
publicznej, Projekt ten w całości nie ma bezpośredniego wpływu na chronione obszary i tym samym nie
oddziaływuje znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze tego obszaru.
4.1.16. Ostoja Przedborska PLH 260004
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 7,5 km, prowadzi po drodze publicznej na niewielkiej
powierzchni obszaru, przechodząc w większości przez tereny użytkowane rolniczo i częściowo leśne.
Gniazdujące tutaj ptactwo wymieniane w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, mające częsty kontakt z ludźmi,
i zwierzętami gospodarczymi, nie jest narażone na stres związany z obecnością na szlaku uczestników rajdu.
Podróżujący po szlaku - przy zastosowaniu reguł w regulaminie szlaku konnego oraz usuwaniu odchodów
końskich - nie stwarzają zagrożenia dla chronionych tutaj również siedlisk przyrodniczych, wymienionych
w Załączniku I Dyrektywy (głównie lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe - 91E0). Opisywany Projekt
nie oddziaływuje znacząco negatywnie na opisywane środowisko przyrodnicze.
ostrożność.
W celu zminimalizowania wpływu biogenów na miejsca bytowania tego płaza, nie należy w pobliżu
zbiorników wodnych pozostawiać końskich odchodów.
134
4.1.17. Dolina Środkowej Pilicy PLH 100008
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 13,7 km, prowadząc drogami, przecina dolinę w pięciu
miejscach - w zdecydowanej większości przez tereny użytkowane rolniczo. Gniazdujące tutaj ptactwo
wymieniane w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej, mające częsty kontakt z ludźmi i zwierzętami gospodarczymi,
nie jest narażone na stres związany z obecnością na szlaku uczestników rajdu. Podróżujący po szlaku - przy
zastosowaniu reguł zawartych w regulaminie szlaku konnego, nie stwarzają zagrożenia dla chronionych tutaj
również siedlisk przyrodniczych, wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej (głównie łęgi
wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe - 91E0). Opisywany Projekt nie oddziaływuje znacząco negatywnie
na opisywane środowisko przyrodnicze.
4.1.18. Wola Cyrusowa PLH 100034
Zaprojektowany szlak konny o łącznej długości 380 m - prowadzi drogą leśną po granicy obszaru Natura
2000. Położone wzdłuż szlaku na odcinku 50 m siedliska chronione (łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe
i jesionowe - 91E0) wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej (lasy i bory bagienne), nie są
narażone na znacząco negatywny wpływ opisywanego Projektu.
135
4.1.19. Grabia PLH 100021
Zaprojektowany szlak konny plus łącznik prowadzący po drogach publicznych, przecina ostoję w pięciu
miejscach na długości 4,0 km. Głównym chronionym tutaj siedliskiem przyrodniczym wymienionym
w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, położonym wzdłuż całego szlaku, są niżowe świeże łąki użytkowane
ekstensywnie (6510). W pobliżu szlaku można spotkać trzeplę zieloną (Ophiogomphus cecilia). Opisywany
Projekt nie oddziaływuje znacząco negatywnie na obszar Natura 2000.
ostrożność.
136
W celu zminimalizowania wpływu biogenów na miejsca bytowania tego płaza, nie należy w pobliżu
zbiorników wodnych pozostawiać końskich odchodów.
4.1.20. Dolina Górnej Pilicy PLH 260018
Zaprojektowany szlak konny przecina po drodze gruntowej - ostoję na niewielkim odcinku - 1,7 km. Są
to głównie tereny użytkowane rolniczo (łąki pastwiska). Głównym chronionym tutaj siedliskiem
przyrodniczym wymienionym w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, są niżowe świeże łąki, użytkowane
ekstensywnie (6510). Gniazdujące tutaj ptactwo wodno-błotne wymieniane w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej,
mające częsty kontakt z ludźmi i zwierzętami gospodarczymi, nie jest narażone na stres związany z obecnością
na szlaku uczestników rajdu. Podróżujący po szlaku - przy zastosowaniu reguł opisanych w punkcie 6.1.1., nie
wpływają znacząco negatywnie na środowisko przyrodnicze opisywanego obszaru.
Projekt „Turystyka w siodle, infrastruktura innowacyjnego i unikatowego produktu turystycznego” nie
wpływa negatywnie na obszary Natura 2000, w tym na obiekty będące przedmiotem ochrony obszaru oraz na
integralność obszarów i to zarówno krótko, średnio i długoterminowo. Nie stwierdzono również, aby
jakiekolwiek działania związane z realizacją przedsięwzięcia mogły spowodować znaczące negatywne
oddziaływanie na obszary Natura 2000. W przypadku tego przedsięwzięcia, możemy mówić tylko
137
o oddziaływaniu bezpośrednim na obszar Natura 2000. Historia człowieka - staro i nowożytna, jest
nierozerwalnie związana z koniem, będącym jednym z elementów środowiska przyrodniczego. Ograniczenie
liczby koni biorących udział w rajdach, ograniczenie częstotliwości samych rajdów w okresie lęgowym
ptaków, całkowicie eliminuje znacząco negatywne oddziaływanie na środowisko przyrodnicze tych obszarów.
4.2. Ocena wpływu Projektu na integralność obszarów Natura 2000
Projekt w żaden sposób nie wpływa negatywnie na integralność obszarów Natura 2000. Rodzaj
ingerencji w środowisko jest na tyle minimalny, że nie ma istotnego znaczenia na ochronę obszaru. Sposób
użytkowania szlaku również nie zakłada znacząco innego użytkowania terenu niż dotychczasowe. Jak już
niejednokrotnie wspomniano, szlak został wytyczony drogami publicznymi i leśnymi, na których już obecnie
istnieje nie tylko możliwość poruszania się konno, ale także pojazdami mechanicznymi. Różnica po
zrealizowaniu Projektu będzie taka, że nastąpią pewne ograniczenia w sposobie użytkowania tych dróg, ruch
zostanie skanalizowany i poprawione zostaną warunki sanitarne na szlaku.
4.3. Ocena wpływu Projektu na środowisko przyrodnicze
4.3.1. Różnorodność biologiczna
Szlak konny prowadzony jest po istniejących drogach publicznych i leśnych, przez co nie istnieje
bezpośredni kontakt uczestników rajdów z otaczającymi go siedliskami przyrodniczymi. Jeżeli szlak nie
przechodzi przez cenne siedliska przyrodnicze, to niestrawione nasiona w pozostawionych odchodach
końskich, mogą przyczynić się do pojawienia się nowych gatunków roślin. Odchody końskie przciagają
również niektóre gatunki ptaków i owadów. Szlak konny w żadnym wypadku nie wpływa negatywnie i nie
zubaża różnorodności biologicznej.
4.3.2. Wpływ Projektu na społeczeństwo
Projekt pozytywnie wpłynie na rozwój turystyki konnej, a co za tym idzie poprawi się kondycja fizyczna
i zdrowotna osób spędzających w ten sposób czas wolny. Jednocześnie dla mieszkańców terenów położonych
wzdłuż szlaku konnego, otwierają się nowe możliwości zarobkowe - związane z obsługą szlaku.
4.3.3. Wpływ Projektu na świat zwierząt
Z uwagi na to, że koń jest elementem środowiska przyrodniczego, poruszając się po wytyczonym szlaku
nie przyczynia się do płoszenia dziko żyjących zwierząt i ptaków i tym samym nie oddziaływuje negatywnie na
te żywe elementy przyrody.
4.3.4. Wpływ Projektu na świat roślin
Odchody końskie, które pojawią się na szlaku w miejscach jego przecinania z siedliskami
przyrodniczymi, mogą mieć na nie nieznacznie negatywny wpływ - poprzez wnikanie obcych roślin oraz na
pojawienie się gatunków nitrofilnych. Stosowanie się do regół zawartych w regulaminie szlaku, znacznie
ograniczy negatywne skutki Projektu.
138
4.3.5. Wpływ Projektu na środowisko wodne
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na to środowisko i tym samym nie może
oddziaływać na nie negatywnie ani pozytywnie. Ewentualnie negatywny wpływ można rozpatrywać, jeżeli
w efekcie użytkowania szlaku pozostawiono by odchody końskie, które mogłyby wpłynąć niekorzystnie na
frofię niektórych siedlisk wodnych. Ponieważ jednak na etapie tworzenia szlaku i jego późniejszego
użytkowania przewidziano konieczność zbierania odchodów i ich umieszczania w specjalnych szczelnych
pojemnikach cyklicznie opróżnianych (wywożonych), takie niebezpieczeństwo nie zachodzi.
4.3.6. Wpływ Projektu na powietrze
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na powietrze i tym samym nie może oddziaływać na
nie negatywnie ani pozytywnie.
4.3.7. Wpływ Projektu na powierzchnię ziemi
Zbyt szybka jazda konna po drogach gruntowych może przyczynić się do uszkodzenia nawierzchni
drogi. Stosowanie się do regół zawartych w regulaminie szlaku, znacznie ograniczy negatywne skutki Projektu.
4.3.8. Wpływ Projektu na krajobraz
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na krajobraz i tym samym nie może oddziaływać na
4.3.9. Wpływ Projektu na klimat
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na klimat i tym samym nie może oddziaływać na nie
negatywnie ani pozytywnie.
4.3.10. Wpływ Projektu na zasoby naturalne
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na zasoby naturalne i tym samym nie może
oddziaływać na nie negatywnie ani pozytywnie.
4.3.11. Wpływ Projektu na zabytki
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na zabytki i tym samym nie może oddziaływać na
4.3.12. Wpływ Projektu na dobra materialne
Opisywany Projekt nie ma bezpośredniego wpływu na dobra materialne i tym samym nie może
oddziaływać na nie negatywnie ani pozytywnie.
4.4. Możliwe transgraniczne oddziaływanie Projektu
Projekt w żaden sposób nie będzie oddziaływał negatywnie transgranicznie na środowisko. Obszar objęty
zasięgiem Projektu znajduje się w centralnej części Polski, w znacznej odległości - kilkuset km od najbliższej
granicy państwowej.
139
5. WNIOSKI Z PROGNOZY
5.1. Działania mające na celu ograniczenie negatywnego oddziaływania Projektu na Obszary Natura
2000
W celu eliminacji potencjalnych zagrożeń na obszarach specjalnej ochrony ptaków - w okresie ich
rozrodu, należy:
•
ograniczyć liczbę koni do 10 sztuk poruszających się jednocześnie po szlaku,
•
zwrócić uwagę na właściwe zachowanie się użytkowników rajdu (nie zjeżdżanie
z wytyczonego szlaku, w miarę spokojna jazda, nie płoszenie ptaków, niezbyt głośne
rozmowy),
•
ograniczyć liczbę rajdów w okresie lęgowym,
•
poruszać się po szlaku jedynie od świtu do zmierzchu.
Ograniczenie zagrożenia funkcjonowania szlaku w pobliżu siedlisk przyrodniczych będzie polegało na:
•
ochronie siedlisk w miejscach koncentracji i dłuższego przebywania ludzi i koni,
•
nie wypasanie koni w czasie krótkotrwałych postojów w sąsiedztwie szlaku,
•
zakaz śmiecenia, płoszenia zwierząt, uszkadzania roślin,
•
zakaz biwakowania i palenia ognisk poza dozwolonymi miejscami,
•
zakaz puszczania koni luzem,
•
wyposażenie miejsc popasu w odpowiednią infrastrukturę (przenośne szalety oraz
szczelne pojemniki na odpady komunalne i odchody końskie),
•
stałe i cykliczne opróżnianie pojemników i szaletów.
Ograniczenie zagrozenia funkcjonowania szlaku ze względu na ochronę płazów: kumaka nizinnego
i traszki grzebieniastej
•
usuwanie odchodów końskich w pobliżu zbiorników wodnych przylegających do
szlaku, z uwagi na występowanie w nich chronionych płazów (traszka grzebieniasta
i kumak nizinny)
•
ustawienie na trasie szlaku tablic informacyjnych. Tablice te powinny być ustawione
w miejscach potencjalnego przechodzenia tych płazów przez drogę i powinny zawierać
treść informującą o możliwości wystąpienia chronionych gatunków oraz zakazywać
rozdeptywania płazów a także cwału i galopu w tych miejscach.
5.2. Trudności napotkane podczas sporządzania Prognozy
Głównym problemem jest niedostateczna wiedza na temat funkcjonowania szlaków konnych i jego
wpływu na środowisko przyrodnicze. Jako Projekt innowacyjny na tak dużą skalę (obejmuje cały obszar
województwa łódzkiego), nie ma w Polsce swojego odpowiednika. Istniejące i funkcjonujące w Polsce szlaki
konne, obejmują małe obszary i mają zupełnie inne rozwiązania techniczne. Zastosowanie GPS, map
numerycznych, profesjonalna obsługa szlaku - czyni ten projekt unikatowym.
140
Trudnością przy przeprowadzaniu oceny wpływu szlaku konnego, a zwłaszcza jego użytkowania na
obszary Natura 2000, w tym głównie na cele ochrony tych obszarów, jest nie do końca zbadany. Istnieją np.
obserwacje, że dystans ucieczki ptaków od jeźdźca jest dużo mniejszy niż od pieszego. Oznacza to, że
płochliwość ptaków lęgowych w przypadku przebywania w pobliżu grupy jeźdźców jest mniejsza niż
w przypadku gdyby to była grupa piesza. Zagrożenia dla populacji ptaków wydaje się być, zatem mniejsze
w przypadku użytkowania dróg jako szlak konny, niż tradycyjne użytkowanie. Z drugiej strony, brak
właściwego dystansu ucieczki ptaków, może być niebezpieczne w przypadku nieodpowiedzialnego zachowania
się ludzi (próby chwytania i płoszenia).
Wpływ na siedliska przyrodnicze jest również trudny do jednoznacznej oceny. Koń, jako naturalny
element środowiska przyrodniczego wpływa niewątpliwie korzystnie na utrzymanie wielu środowisk
nieleśnych i jego wkroczenie na te siedliska (popas na łąkach, murawach czy w świetlistych dąbrowach) byłby
niewątpliwe
korzystny.
Jednak
konie
przebywają
często
w
różnorodnych
siedliskach,
również
zdegradowanych, z dużym udziałem gatunków obcych, które mogą być przenoszone w miejsca występowania
siedlisk przyrodniczych i tam pozostawiane (odchody, przyczepianie się nasion do sierści itp.). Zróżnicowanie
efektu przebywania koni w środowisku utrudnia, zatem jednoznaczną ocenę.
Łódź kwiecień 2010 r.
141

Turystyka w siodle, infrastruktura innowacyjnego i unikatowego

Transkrypt

Podobne dokumenty

REGULAMIN MIĘDZYSZKOLNEGO KONKURSU EKOLOGICZNEGO

Bioróżnorodność

Program szkolenia

kos_cw3_formy_ochrony_przyrody2012

Pierwsze spotkanie Forum Współpracy

Platforma e-learningowa - Projekty Generalnej Dyrekcji Ochrony

Co to jest Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000?

Teledysk “O lesie” promujący kampanię "Natura 2000. Poczuj to

Michał Miazga Regionalne Centrum Ekologiczne Na Europę

Skorzystaj z bezpłatnych usług CIN