Rekomendacje KIEW 2015 - kongres inicjatyw europy wschodniej

R E K O M E N D A C J E
KONGRESU INICJATYW EUROPY WSCHODNIEJ 2015
Kongres Inicjatyw Europy Wschodniej 2015
Kongres Inicjatyw Europy Wschodniej to cykliczne
międzynarodowe spotkanie na rzecz dialogu władz
samorządowych i państwowych, przedstawicieli nauki,
t w ó r c ó w k u l t u r y, d e c y d e n t ó w i a k t y w i s t ó w
pozarządowych. Dzięki temu wydarzeniu Lublin
potwierdza swoją rolę bramy łączącej Europę Wschodnią
i Zachodnią realizowaną w ramach programu Centrum
Kompetencji Wschodnich.
Głównym organizatorem wydarzenia jest Urząd Miasta
Lublin, zaś stałym, corocznym współorganizatorem jest
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego.
Kongres posiada stały patronat Przedstawicielstwa
Komisji Europejskiej w Polsce.
W związku z przyznaniem Znaku Dziedzict wa
Europejskiego (European Heritage Label) dla miasta
Lublin w 2015 r. i chęcią uczczenia tego wydarzenia,
a szczególnie wyróżnionych miejsc związanych
z zawarciem unii polsko-litewskiej z 1569 r., obrady
Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej w 2015 roku
odbyły się w galeriach Muzeum Lubelskiego na Zamku,
Ośrodku „Brama Grodzka - Teatr NN” i Klasztorze OO.
Dominikanów.
Kongres zorganizowany został jako promocja 25-lecia
samorządności w Polsce i stanowił odpowiedź na bieążce
potrzeby reform w Ukrainie. Podczas debat
zaprezentowane zostały polskie pozytywne
doświadczenia z zakresu transformacji ustrojowej.
Rozmawiano m.in. o obecnym poziomie wdrożenia
reform samorządu terytorialnego w krajach Partnerstwa
Wschodniego, jak też prezentowano najlepsze praktyki
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
wykorzystywania przez Polskę funduszy europejskich
przeznaczanych na rozwój.
Podczas otwarcia KIEW p.o. Dyrektor Przedstawicielstwa
Komisji Europejskiej w Polsce, dr Marzenna Guz-Vetter,
podsumowała proces konsultacji publicznych na temat
nowej koncepcji Europejskiej Polityki Sąsiedztwa (EPS).
W swoim wystąpieniu skupiła się na znaczeniu,
warunkach i w yzwaniach stojących przed EPS
w kontekście relacji z krajami Partnerstwa Wschodniego
i Rosją.
Wystąpienie to stanowiło przyczynek dla dalszych
działań podjętych wspólnie ze środowiskiem lubelskich
organizacji pozarządowych. Reprezentanci
i reprezentantki lokalnych NGO uroczyście podpisali
intencyjną deklarację współpracy na rzecz aktywnej
realizacji wschodniego wymiaru EPS. Zaraz potem
wszyscy utworzyli „żywy obraz” symbolicznej koalicji
l u b e l s k i e go t r z e c i e go s e k to ra , za i n s p i ro wa n y
usytuowanym w tle dziełem Jana Matejki „Unia
Lubelska”. Dodatkowo zorganizowane zostało
seminarium pt. „Funkcjonowanie sektora organizacji
pozarządowych w Ukrainie”, na którym w praktyczny
sposób można było zapoznać się ze specyfiką sektora
NGO w tym kraju oraz z doświadczeniami i dobrymi
praktykami współpracy transgranicznej Lubelszczyzny.
W ramach Kongresu przygotowany został także
informator, który przybliża profile lubelskich organizacji
pozarządowych gotowych i chętnych do nawiązywania
nowej lub pogłębiania dotychczasowej współpracy
z partnerami ze Wschodu. Publikacja ta adresowana jest
do organizacji pozarządowych, samorządów i instytucji
z krajów Partnerstwa Wschodniego, które poszukują
partnerów do realizacji transgranicznych projektów
rozwojowych i chcą wspólnie aplikować o środki
europejskie. Dostępny jest do pobrania na stronie
www.projekty.lublin.eu.
Podczas Kongresu odbyło się 39 paneli dyskusyjnych,
2 sesje plenarne oraz seminarium. Obrady podzielone były
na 9 linii programowych: Dobre rządzenie (25 lat
samorządności w Polsce), Miasta Międzykulturowe,
Kultura dla rozwoju, Nauka i edukacja, Bezpieczeństwo
w Europie Wschodniej, Turystyka, Dziedzictwo,
Zrównoważony rozwój oraz Konteksty. W debatach
i dyskusjach IV Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej
wzięło udział ponad 800 osób z 17 państw.
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
Centrum Kompetencji Wschodnich
Centrum Kompetencji Wschodnich (CKW) to program
powołany przez Miasto Lublin oraz Samorząd
Województwa Lubelskiego. Jego powstanie było
wyrazem wagi, jaką przykłada się na Lubelszczyźnie do
współpracy z partnerami z Europy Wschodniej.
Wzajemne zaufanie i zaangażowanie we współpracę
poparte jest przez dziesiątki wspólnie zrealizowanych
dotychczas projektów.
CKW podejmuje działania w 7 obszarach programowych:
•dobre rządzenie – sprawne zarządzanie
w administracji;
•społeczeństwo obywatelskie;
•nauka i edukacja,
•kultura dla rozwoju;
•relacje biznesowe;
•innowacje społeczne;
•zrównoważony rozwój.
Celem Centrum Kompetencji Wschodnich jest praca na
rzecz rozwoju społecznego, edukacji, kultury i biznesu,
wzmacniania wzajemnej komunikacji i dialogu. CKW
wspiera tworzenie sieci współpracy i eliminowanie barier,
również tych wynikających ze wzajemnych uprzedzeń czy
stereotypów.
Misją CKW jest inspirowanie oraz aktywizowanie
skutecznej i trwałej współpracy transnarodowej,
wyznaczanie potencjalnie najefektywniejszych
kierunków działań pomiędzy Unią Europejską a Europą
Wschodnią, krajami Kaukazu i Azji Centralnej. To także
wzajemne wyjaśnianie uwarunkowań społecznych
i specyfiki kulturowej poszczególnych państw i narodów
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
z UE i krajów Partnerstwa Wschodniego, a w rezultacie
generowanie korzyści społeczno-ekonomicznych
wynikających z ich współdziałania w wymiarze
transgranicznym.
Ponadto, zadaniem CKW jest aktywne inicjowanie
nowych przedsięwzięć i współtworzenie nowej jakości
w szeroko rozumianej współpracy rozwojowej, między
i n n y m i p o p r z e z b u d o w a n i e ś r o d o w i s ka o s ó b ,
instytucji i organizacji zaangażowanych w działania
w poszczególnych krajach, które wspólnym głosem
wypowiadać się będą w kwestiach ważnych dla tej części
świata.
Działania służące spełnieniu misji i celów CKW zmierzają
do katalogowania oraz klasyfikowania wiedzy i „dobrych
praktyk” w zakresie inicjatyw realizowanych z partnerami
ze Wschodu, sieciowania partnerów, wdrażania nowych
idei oraz udzielania rekomendacji. CKW prowadzi bazę
informacji o projektach, dobrych praktykach, inicjatywach
i organizacjach, które je realizują, dostępną na portalu
www.projektu.lublin.eu.
Rekomendacje Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej 2015
Najbardziej znaczącym rezultatem Kongresu są wspólnie
wypracowane konkluzje i rekomendacje. Warto
za z n a c z y ć , ż e ko m e n t a r z e i s t a n o w i s ka o s ó b
uczestniczących w wydarzeniu jednoznacznie wskazują
na niezwykłą wartość tego typu inicjatywy z punktu
widzenia budowania międzynarodowej społeczności
skupionej na problematyce współpracy rozwojowej.
W trakcie KIEW 2015 wypracowane zostały następujące
rekomendacje w poszczególnych obszarach:
1. Dobre rządzenie – 25 lat samorządności w Polsce:
Podczas dwudniowego seminarium i połączonych z nim
paneli dyskusyjnych przedstawiciele jednostek
samorządowych i instytucji publicznych z Polski i państw
Partnerstwa Wschodniego, szczególnie z Ukrainy,
dyskutowali nad polskimi pozytywnymi doświadczeniami
z zakresu transformacji ustrojowej oraz dobrymi
praktykami wykorzystywania funduszy UE dla rozwoju
regionalnego i lokalnego.
Rekomendacje:
1. Decentralizacja - uczy demokracji i odpowiedzialności.
Rozwijanie tego procesu ma strategiczny charakter dla
Ukrainy. Dla postępów reformy kluczowa jest praca
z t w o r z ą c y m i s i ę „ o b j e d n a n y m i g r o m a d a m i ”.
Kaznaczejstwo* w ramach nowego zdecentralizowanego
systemu kompetencji w Ukrainie powinno diametralnie
zmienić swoją formę działalności – do rozważenia jest
wariant wzorowany na polskich Regionalnych Izbach
Obrachunkowych.
2. Zarządzanie - w krajach Partnerstwa Wschodniego
istotne jest zwrócenie szczególnej uwagi na potrzebę
uwzględniania aspektu zarządzania strategicznego
w podejmowanych przedsięwzięciach, a nie wyłączne
koncentrowanie się na kontekście operacyjnym
i taktycznym. Z kolei w ramach zarządzania
partycypacyjnego potrzebne jest realne delegowanie
zadań samorządu do organizacji pozarządowych (poprzez
proces zlecania zadań publicznych np. w obszarze
edukacji, kultury, pomocy społecznej). Dodatkowo,
istnieje wciąż niewykorzystany w krajach Partnerstwa
Wschodniego potencjał organizacji pozarządowych do
przekraczania granic, agregowania zasobów, innowacji
społecznych.
3. Projekty - w ramach uczenia się pracy projektowej
należy planować projekty rozkładając je na jak najbardziej
szczegółowe zadania. Dodatkowo, potrzebne są
szkolenia z pisania, zarządzania i rozliczania projektów,
najlepiej prowadzone w krajach Partnerstwa
Wschodniego, połączone z przyjazdami studyjnymi do
Polski.
* Kaznaczejstwo Ukrainy - państwowy organ władzy wykonawczej realizujący funkcje egzekwowania prawa w celu zapewnienia wykonania budżetu
państwa, obsługi kasowej systemu finansów publicznych, wstępnej i bieżącej kontroli nad operacjami związanymi ze środkami budżetu państwa,
przeprowadzanymi przez głównych zarządców i odbiorców tych środków. Organ jest podporządkowany Ministerstwu Finansów Ukrainy.
[za oficjalnym portalem Kaznaczejstwa Ukrainy: http://treasury.gov.ua/main/en/]
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
2. Nauka i Edukacja
Dyskusje poświęcone zostały współczesnym procesom
migracji edukacyjnej oraz refleksji jak procesy przepływu
studentów wpływają na globalne trendy migracyjne.
Zostały poruszone też problemy postępującego
umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego
oraz doświadczenia studentów cudzoziemców w polskich
uczelniach.
Rekomendacje:
1. Umiędzynarodowienie edukacji jest trendem
globalnym. Należy traktować migracje studentów jako
konieczny i bardzo efektywny element edukacji wyższej.
Co należałoby zrobić, to dostosowywać do tego zjawiska
polityki publiczne i stworzyć infrastrukturę prawną,
instytucjonalną i materialną dla ich wsparcia.
2. Dla potrzeb polityki edukacyjnej, oraz polityki
regionalnej i miejskiej, powinna być dokonywana stała
analiza trendów migracji studentów, jak również analiza
potrzeb i oczekiwań studentów cudzoziemców.
3. Należy tworzyć instrumenty i programy polityki
publicznej zachęcające do i wspierające mobilność
s t u d e n t ó w, z a r ó w n o p r z y j e ż d ż a j ą c y c h j a k
i wyjeżdżających z Polski na studia. Instrumenty powinny
obejmować m.in.:
•politykę konsularną i wizową, ułatwiającą formalności
wizowe oraz inne formalności związane z pobytem
studentów cudzoziemców w kraju przyjmującym.
•politykę infrastrukturalną (mieszkania, transport, praca
studentów, pomoc prawna) zachęcającą do mobilności
edukacyjnej, w tym przyjazd do Polski studentów
zagranicznych.
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
•programy finansowania i wspierania finansowego
studentów cudzoziemców, jak również finansowania
wyjazdów studentów polskich na studia zagranicę.
•programy finansowania umiędzynarodowienia polskich
uczelni.
•dalszą liberalizacja rynku pracy oraz rozwój systemu
ubezpieczeń społecznych dla studentów cudzoziemców.
4. Szczególny nacisk powinien zostać położony na
przygotowanie polskich instytucji szkolnictwa wyższego
do prowadzenia studiów dla wielokulturowych grup
studentów. Programy i metody nauczania powinny zostać
dostosowane do potrzeb grup międzynarodowych.
Wskazane jest czerpanie doświadczeń od partnerów
zachodnioeuropejskich, szczególnie takich, w których
krajach studiuje wielu cudzoziemców (np. Wielka
Brytania).
5. Ważne jest położenie nacisku na wielojęzyczność
edukacji wyższej w Polsce, tj. wspieranie dwu
i wielojęzyczności nie tylko studentów, ale również
nauczycieli akademickich, a także tworzenie
wielojęzycznego zaplecza edukacyjnego, ze szczególnym
zwróceniem uwagi na biblioteki i zasoby multimedialne.
6. Umiędzynarodowienie edukacji powinno stać się
częścią strategii rozwoju regionów i miast jako że
międzynarodowa edukacja wyższa może stać się
istotnym elementem rozwoju gospodarczego
i kulturowego. Podczas dyskusji wskazywano na
nierealność oczekiwań, że absolwenci będą
automatycznie pozostawać na rynku pracy w miejscu
studiowania, dlatego też należy stymulować mobilność
a b s o l w e n tó w, t w o r z y ć i n n o wa c y j n e p ro g ra m y
„absolwenckie” dostosowane do potrzeb rozwojowych
danego regionu lub miasta.
7. Wskazano na zagrożenie i konieczność zapobiegania
zjawiskom „brain drain” związanych z mobilnością
studentów (wskazywano na zagrożenia w tym zakresie
w Ukrainie w związku z wyjazdami studentów do Polski,
jak również w Polsce w związku z odpły wem
najzdolniejszych studentów na uczelnie
zachodnioeuropejskie). Rekomenduje się wdrażanie
metod zapobiegania odpływowi studentów m.in.
poprzez:
•tworzenie elastycznych warunków studiowania
w państwach zagrożonych odpływem i włączanie
mobilności międzynarodowej jako elementu studiów
wyższych (zwiększenie mobilności czasowej studentów
może zmniejszyć liczbę wyjazdów na stałe).
•zachęcanie do powrotów studentów studiujących za
granicą poprzez tworzenie atrakcyjnych programów dla
absolwentów.
•zwiększenie uznawalności dyplomów oraz innych
kompetencji nabytych w zagranicznych instytucjach
szkolnictwa wyższego.
•zwiększenie liczby i aktywności międzynarodowych sieci
uczelni.
•upowszechnianie podwójnego lub wspólnego
dyplomowania przez międzynarodowe grupy uczelni.
•atrakcyjne programy wymiany studentów w ramach
współpracy uczelni.
8. W państwach przyjmujących dużą ilość studentów
zagranicznych należy prowadzić dialog społeczny mający
na celu tworzenie pozytywnego klimatu wokół zjawiska
migracji studentów, wczesne wykrywanie oraz
zapobieganie ewentualnym konfliktom
w społecznościach lokalnych z dużą liczbą studentów
cudzoziemców, pokazywanie korzyści kulturowych,
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
społecznych i gospodarczych związanych przyjmowaniem
i kształceniem studentów zagranicznych.
3. Bezpieczeństwo w Europie Wschodniej
W ramach linii programowej „Bezpieczeństwo w Europie
Wschodniej” uczestnicy z Ukrainy, Rosji, Niemiec i Polski
debatowali nad problematyką współczesnych konfliktów
wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze
poradzieckim. Państwa „nowej” Europy Wschodniej,
znajdujące się między Rosją a Zachodem, na przełomie
XX i XXI wieku znalazły się w szarej strefie
bezpieczeństwa. Rozszerzając się na wschód UE i NATO
wspierały proces demokratyzacji w byłych republikach
ra d z i e c k i c h , l e c z n i e g wa ra n t o wa ł y o s t a t n i m
perspektywy członkostwa. Zawracając z drogi rozwoju
demokratycznego Rosja narzucała byłym republikom
różne formy reintegracji polityczno-militarnej
i ekonomicznej. Wybór europejskiego bądź
euroazjatyckiego modelu i kierunku rozwoju był
uzależniony od dynamiki przemian wewnętrznych oraz
rywalizacji Rosji z Zachodem o wpływy w państwach
regionu.
Bezpieczeństwo wewnętrzne i międzynarodowe państw
„nowej Europy Wschodniej” w dużym stopniu zależy od
dokończenia procesów demokratyzacji (Ukraina, Gruzja,
Mołdowa) bądź powrotu na ścieżkę reform
demokratycznych (Armenia, Azerbejdżan, Białoruś).
Proces wymaga demontażu systemów oligarchicznych,
stanowczej walki z korupcją oraz zbudowania państwa
prawa (gruntowna reforma wymiaru sprawiedliwości).
Stabilność wewnętrzną państwom regionu zapewnią
także decentralizacja państwa, rozwój samorządu
i społeczeństwa obywatelskiego. Zlikwidowanie przyczyn
ingerowania w wewnętrzne sprawy tych państw pod
pretekstem zarządzania obszarem niestabilności.
Państwa „nowej” Europy Wschodniej (Ukraina, Gruzja,
Mołdowa) potrzebują gwarancji bezpieczeństwa
międzynarodowego. W pierwszej kolejności
respektowania zasady suwerenności i integralności
terytorialnej. Wobec państw łamiących zasady prawa
międzynarodowego oraz dopuszczających się aktów
agresji powinny być stosowane sankcje i restrykcje.
Stanowcze działanie UE i NATO na rzecz zapobiegania
i likwidacji konfliktów o niskiej intensywności
w państwach „nowej” Europy Wschodniej znacząco
poprawi bezpieczeństwo kontynentu europejskiego.
Należy stanowczo się sprzeciwić ponownym próbom
podziału Europy na strefy wpływu.
z doświadczenia i zasobów tej europejskiej sieci, coraz
aktywniej zabiega również o współpracę z innymi
samorządami w Polsce. Tymczasem w sąsiedniej
Ukrainie, narodowa sieć miast międzykulturowych (ICCUA) już od jakiegoś czasu z powodzeniem współpracuje,
poszukując rozwiązań pojawiających się na ich terenie
problemów. Wiele spośród tych miast przyjmuje obecnie
znaczące liczby uchodźców z południowo-wschodniej
części kraju – strefy konfliktu militarnego – mimo, iż do tej
pory nie miały doświadczenia w radzeniu sobie z tego
typu sytuacjami. Miasta takie jak Melitopol, Łuck,
Pawłohrad, Pryłuki, Winnica i Sumy o konieczności
integracji międzykulturowej w Ukrainie przekonały się w
dramatycznej sytuacji, z którą radzą sobie wprowadzając
lokalne strategie integracji.
4. Miasta Międzykulturowe
Linia Miasta Międzykulturowe została przeprowadzona
we współpracy z ekspertami Rady Europy w szczególnej
korelacji z realizacją Programu Miast Międzykulturowych
Rady Europy.
Rekomendacje:
1. Konieczne jest zainicjowanie regularnych kontaktów
i roboczej wymiany dobrych praktyk, doświadczeń
i pomysłów pomiędzy samorządami.
2. Niezwykle istotne jest budowanie zasobów wiedzy
i kompetencyjnych związanych z integracją
międzykulturową na poziomie samorządowym. Program
Miast Międzykulturowych oferuje bogactwo tego rodzaju
praktyk czy przykładów, jednak w wielu wypadkach
pojawia się obawa, że nie do końca przystają one do
warunków Europy Środkowo-Wschodniej. Stąd
st worzenie wachlarza prakt yk możliw ych do
replikowania w naszej części geograficznej, w tym
w odniesieniu do współpracy transgranicznej, wydaje się
zadaniem godnym realizacji.
W związku z rosnącą liczbą uchodźców szukających
schronienia w Europie, temat integracji cudzoziemców
i cudzoziemek nabiera znaczenia zarówno dla
samorządów, jak i zwykłych mieszkańców i mieszkanek
miast. W Polsce rola i zadania samorządów terytorialnych
w procesie integracji cudzoziemców i cudzoziemek ciągle
nie jest jasna, choć coraz więcej miast ma świadomość, że
proces integracji odbywa się właśnie na ich poziomie.
Miasto Lublin od kilku już lat buduje system zarządzania
różnorodnością kulturową. Jako uczestnik Programu
Miast Międzykulturowych Rady Europy, miasto korzysta
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
5. Kultura dla rozwoju
Linia Kultura dla rozwoju została przygotowana
i przeprowadzona przez East European Performing Arts
Platform. Obrady dotyczyły roli sztuki w okresie
transformacyjnym państw. Dyskutowano o potencjale
awangardowych ruchów w sztuce w perspektywie
transformacji, o tym jak zmieniał się wzorzec pamięci
o historii i jak te przemiany są problematyzowane przez
artystów oraz o wpływie funkcjonowania granic
w kontekście wizerunku i tożsamości społeczeństw
i narodów.
Rekomendacje:
1. Biorąc pod uwagę różnice pomiędzy „nową” Europą
Wschodnią a Starą Europą, kwoty finansowania kultury
powinny być oparte na specyfice poszczególnych krajów
(jest to jedynie punkt wyjścia dyskusji, który wymaga
głębszych rozważań i szczegółowego podejścia).
2. Oddolne zaangażowanie: ramy partycypacyjne powinny
być realizowane w taki sposób, aby pokazać bezpośredni
związek między organami zarządzającymi a obywatelami
/ interesariuszami.
3 . Ko n i e c z n e j e s t r o z s z e r z a n i e p a r a d y g m a t u
partycypacyjnego, aby instrumenty finansowe były
bardziej precyzyjne i wszechstronne, tj. należy sprawić,
aby nie ograniczały się wyłącznie do sztuki w przestrzeni
publicznej, ale zostały dostosowane do sztuki w ogóle
(konieczna jest dywersyfikacja instrumentów).
4. Istnieje potrzeba większej liczby długoterminowych,
rocznych działań zamiast masowej, jednorazowej
festiwalizacji kultury.
5. Lepsze połączenie z krajami spoza strefy Schengen,
aby wspierać sprawniejszą współpracę z artystami
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
rezydującymi poza krajami UE.
6. Akcja afirmatywna: wprowadzenie przywileju/
preferencji dla projektów kluczowych (kwestia co składa
się na projekt „kluczowy” budzi wiele wątpliwości).
7. Podejście Konia Trojańskiego: ważne jest angażowanie
się w politykę lokalną przez środowisko artystyczne, aby
stać się nieodzownym uczestnikiem oficjalnego procesu
decyzyjnego jako interesariusz (artyści jako obywatele =
aktorzy).
6. Dziedzictwo
Linia "Dziedzictwo" została zorganizowana we
współpracy z Ośrodkiem "Brama Grodzka - Teatr NN" ze
zwróceniem szczególnej uwagi na te tematy z programu
Ośrodka, które dotyczą zagadnień wspólnych dla wielu
krajów i miejsc w Europie Środkowo-Wschodniej i które są
znakomitym polem do współpracy międzynarodowej.
Dziedzictwo wielokulturowych miasteczek Europy
Środkowo-Wschodniej, wraz z bardzo ważnym dla ich
charakteru elementem dziedzictwa kultury żydowskiej,
jest charakterystycznym i unikalnym elementem kultury
regionu i aby zrozumieć znaczenie tego dziedzictwa dla
kultury europejskiej jako całości, oraz aby móc w pełni
wykorzystywać potencjał tego dziedzictwa na rzecz
rozwoju lokalnego i regionalnego niezbędne jest szerokie
spojrzenie biorące pod uwagę ich uniwersalny,
ponadnarodowy charakter.
Jednym z remediów na silne zideologizowanie pamięci
o przeszłości, z którym borykamy się w naszej części
Europy, jest zwrócenie się ku perspektywie osobistej
w mówieniu o przeszłości. Historia mówiona, czyli
zbieranie osobistych relacji świadków historii, staje się
coraz popularniejszym sposobem kontaktu
z dziedzictwem kulturowym, pomagając wzajemnie
rozumieć skomplikowane konteksty historii Europy
Środkowo-Wschodniej. Rozmowa o doświadczeniach
osób i instytucjach zbierających historie mówione
w Polsce, Ukrainie i Białorusi podkreśliła potencjał historii
mówionej w kulturze, edukacji i nauce.
i atrakcyjnych produktów. Należy stwarzać jak najwięcej
płaszczyzn i możliwości nawiązywania takiej współpracy.
3. Komunikacja – należy wspierać inicjatywy polegające na
tworzeniu organizacji odpowiedzialnych za
monitorowanie rynku nowych technologii w zakresie
podnoszenia efektywności energetycznej i ekonomicznej,
które będą łączem komunikacyjnym pomiędzy
laboratoriami badawczymi, a sektorem biznesu.
Z kolei dyskusja o odczytywaniu opowieści, jaką niesie
w sobie dziedzictwo kulturowe i tłumaczeniu jej na język
nowych technologii komunikacyjnych toczona przez
ekspertów z Lublina i Lwowa pokazała, że instytucje
kultury z Europy Środkowo-Wschodniej potrafią
korzystać z nowych mediów w autorski, innowacyjny
sposób.
Rekomendacje z zakresu: Gospodarka odpadami w Polsce
i w Ukrainie – perspektywy i doświadczenia:
1. Edukacja – jednym z największych problemów
dotyczących gospodarki odpadami w Ukrainie jest wciąż
zbyt niska świadomość społeczna. Należy więc prowadzić
kampanie i programy edukacji proekologicznej już od
najmłodszych lat szkolnych, aby zmieniać postępowanie
i przyzwyczajenia ludzkie w zakresie zbiórki, segregacji
i utylizacji odpadów.
2. Spójność programów gospodarowania odpadami
niebezpiecznymi na przykładzie azbestu – aby w sposób
efektywny usunąć azbest nie wystarczy dofinansowanie
programu jego usuwania, ponieważ wkład jaki musi
ponieść właściciel posesji ze środków własnych wciąż
jest duży (np. koszty budowy nowego dachu).
Rekomendowana jest koncepcja projektu
dofinansowanego ze środków Unii Europejskiej:
„Wymiana dachów azbestowych na dachy z instalacjami
fotowoltaicznymi”, który pozwoli na dodatkowe korzyści
w postaci zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego.
3. Rozwój – należy wpierać przemysł oraz badania nad
ro z w i ą z a n i a m i , k t ó r e p o n o w n i e p r z e t w a r z a j ą
i wykorzystują odpowiednio wysegregowane odpady.
7. Zrównoważony rozwój
Rekomendacje z zakresu: Podmioty nowej ekonomii –
klastry:
1. Kooperacja – istnieje potrzeba wprowadzenia na rynek
ukraiński usługi internacjonalizacji (dla samorządów,
przedsiębiorców i uczelni) tj. świadczenie takiej usługi
w centrach obsługi inwestora, importera i eksportera
w utworzonych klastrach funkcjonujących w obszarach
odpowiadających obszarom priorytetowym strategii
województwa lubelskiego i miasta Lublina w pięciu
zachodnich województwach Ukrainy: iwano-frankiwskim,
tarnopolskim, lwowskim, łuckim, rówieńskim.
2. Współpraca – należy zadbać o dobrą współpracę
pomiędzy światem nauki a biznesem, te dwa sektory
powinny się przenikać i uzupełniać. Wynikiem takich
działań będzie powstawanie innowacyjnych
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
4. Jednolitość – należy podjąć działania prawne, które
ujednolicą system selektywnej zbiórki odpadów
komunalnych na terenie całego kraju. Pozwoli to na
zmniejszenie pracochłonności oraz zwiększenie
efektywność i skali ich ponownego wykorzystania.
edukacji biznesu, administracji oraz społeczności
w zakresie celów stawianych przez CSR.
2. Promocja – promowanie i prezentowanie społecznie
odpowiedzialnego raportowania jako skutecznego
narzędzia dialogu z interesariuszami.
Rekomendacje z zakresu: Odnawialne Źródła Energii:
1. Finansowanie – fundusze unijne i regulacje prawne to
katalizatory przemian energetycznych.
2. Zmiana społeczna – oprócz pozyskiwania środków
finansowych należy podejmować działania edukacji
proekologicznej, aby zmienić świadomość przyszłych
pokoleń na temat energetyki, która powinna stać się
zrównoważona w oparciu o właściwe proporcje miksu
energetycznego państwa.
3. Rola państwa – warto przygotowywać plany gospodarki
niskoemisyjnej w skali kraju, aby zaobserwować sektory,
które wymagają wprowadzania innowacji, które pozwolą
na racjonalne ograniczanie emisji gazów cieplarnianych
zgodnie ze zobowiązaniami i deklaracjami uzgodnionymi
na arenie międzynarodowej.
4. Bezpieczeństwo – aby unikać energetycznych
blackoutów należy wspierać rozwój energetyki
rozproszonej i obywatelskiej, która pozwala na odciążenie
sieci energetycznej, a nie tworzyć jej nowe bariery.
5. Przejrzystość – należy dążyć do stworzenia
przejrzystego prawa w zakresie wsparcia OZE. Inwestor
musi być pewny, że nie straci zainwestowanych przez
siebie środków przez źle skonstruowane prawo
i niepewny system wsparcia.
8. Konteksty
Panel dyskusyjny: Bezpieczeństwo informacyjne i wojna
informacyjna w państwach Partnerstwa Wschodniego,
zorganizowany przez Instytut Europy ŚrodkowoWschodniej.
Rekomendacje z zakresu: CSR
1. Edukacja – istnieje potrzeba rzetelnej i pogłębionej
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
Zagadnienia bezpieczeństwa i zagrożenia
informacyjnego nie są nowym fenomenem w stosunkach
międzynarodowych, ale w ostatnim czasie zyskały na
znaczeniu. Nowoczesne technologie i metody
komunikacji, alternatywne źródła informacji oraz
ograniczenie kontroli mediów ze strony rządów
umożliwiły kontakty społeczne ponad granicami państw.
I n fo r m a c j a w X X I w i e k u s t a ł a s i ę j e d n y m z e
strategicznych zasobów państwa, a tym samym, jedną
z najbardziej wrażliwych sfer podatnych na atak. Państwa
Partnerstwa Wschodniego, dla których istnieje
potencjalne zagrożenie bezpieczeństwa informacyjnego
ze strony Rosji, Iranu czy Turcji, są szczególnie
zainteresowane skutecznym zarządzaniem i kontrolą
wewnętrznej przestrzeni informacyjnej. Diagnoza
s y t u a c j i w y ka z a ł a , ż e g ł ó w n y m z a g r o ż e n i e m
bezpieczeństwa informacyjnego w państwach PW są
media rosyjskojęzyczne, a manipulacja informacją
i nawoływanie do nienawiści między narodami wzrosły
w czasie wojny w Ukrainie.
4. Rekomendacje:
1. Metody działań – dotychczasowe metody ochrony przed
zagrożeniem informacyjnym okazały się nieskuteczne.
Konieczne jest w ypracowanie efektywnych
(ofensywnych) metod przeciwdziałania propagandzie
w mediach, promujących wartości demokracji.
2. Poziomy współpracy – istnieje potrzeba koordynacji
działań na poziomie krajowym oraz europejskim. Wzrost
bezpieczeństwa informacyjnego jest możliwy dzięki
efektywności przekazu medialnego budowanej poprzez
współpracę regionalną i wsparcie ze strony Unii
Europejskiej.
3. Rola społeczeństwa obywatelskiego – istotne jest
p o d e j m o wa n i e d z i a ł a ń n a r z e c z w z m o c n i e n i a
społeczeństwa obywatelskiego w państwach PW oraz
poprawy komunikacji i współpracy między
społeczeństwem a rządami państw.
4. Alternatywne źródła informacji – istnieje potrzeba
dywersyfikacji mediów, które dają możliwość weryfikacji
informacji. Państwa PW powinny poszerzać własne
platformy medialne o media rosyjskojęzyczne
(alternatywne wobec mediów zależnych od Rosji).
Panel dyskusyjny: "Elektryczny" Erywań. Zmiany
polityczne w Armenii po protestach przeciwko
podwyżkom cen energii, zorganizowany przez Regionalny
Ośrodek Debaty Międzynarodowej w Lublinie.
Rekomendacje:
•Konieczne jest wzmocnienie opozycji poprzez różnego
rodzaju programy (korzystanie z doświadczeń państw
Europy Środkowo- Wschodniej) oraz wsparcie finansowe
dla grup opozycji.
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
•Kluczowe jest uruchomienie w mediach kanałów
rosyjskojęzycznych, wolnych od wpływów Moskwy, po to,
aby uwolnić Ormian od rosyjskiej propagandy .
•Unia Europejska, jeśli myśli o powrocie Armenii na drogę
integracji z UE, powinna wykazać korzyści, głównie
gospodarcze, jakie może osiągnąć Armenia ze współpracy
z nią. Wskazana jest również pomoc finansowa w postaci
zwrotnych lub bezzwrotnych pożyczek (dotychczas to
kraje UE były jej głównymi partnerami handlowymi).
•Należy wykazać władzom Armenii, iż podporządkowanie
ich kraju Rosji oznacza de facto utratę realnej władzy. Dla
zachowania równowagi jest wskazana współpraca
z państwami Unii Europejskiej.
•Nierozwiązany konflikt karabaski wprowadza
w państwie atmosferę permanentnego stanu napięcia,
a także służy władzom jako wytłumaczenie trudnej
sytuacji w kraju i wzmacnia ich legitymację. Gwarancje
bezpieczeństwa dla Armenii, udzielone przez mocarstwa
zachodnie mogą sprawić, iż Rosja nie pozostanie, według
twierdzeń władz, jedynym gwarantem bezpieczeństwa.
Panel dyskusyjny: Dekomunizacja, lustracja doświadczenia i wyzwania przyszłości.
Wnioski z panelu na temat pamięci, rozliczeń po
komunizmie, lustracji i dekomunizacji są następujące:
1. Istnieje przekonanie, że rozliczenie z przeszłością
(komunistyczną) rozumianą jako rozliczenie winnych,
odsunięcie ich od ważnych funkcji społecznych
i państwowych, realizuje dwa strategiczne cele
transformacji:
•realizację sprawiedliwości (wina nie może zostać bez
kary),
•zapewnia nowemu państwu większe bezpieczeństwo od
możliwych wpływów zewnętrznych.
2. Istnieje przekonanie, że proces lustracji i dekomunizacji
nie powinien skupiać się tylko na winnych, ale powinien
też dotyczyć zadośćuczynienia ofiarom prześladowań.
W odniesieniu do Polski wyrażono w czasie dyskusji
przekonanie, że zabrakło tego – troski o ofiary – w polityce
III RP.
3. Pomimo podobieństw sytuacja Ukrainy i Polski jest
różna. Lustracja i dekomunizacja miały, mają i będą mieć
w obu krajach różny przebieg i różne konsekwencje
społeczne i polityczne (a nawet ekonomiczne).
4. Rekomendacje na przyszłość:
W sprawie lustracji i dekomunizacji trudno nie powtarzać
spraw już znanych. Byłoby dobrze w dyskusjach nad
zmianami/trwaniem społecznym w obydwu krajach
sięgać do bardzo różnych ekspertów, którzy mówiliby
o dynamice procesów społecznych, przekształceniach,
którym podlegają grupy społeczne, zawodowe, procesy
komunikacji w obydwu krajach. Wtedy kwestie pamięci
o komunizmie, rozliczeń z przeszłością zyskają lepszy
kontekst i społeczny, i prawny, i polityczny.
Powyższe rekomendacje stanowią ważny głos w toczącej
się na przestrzeni ostatnich lat dyskusji dotyczącej
kierunków rozwoju współpracy ponadnarodowej oraz
oczekiwań w stosunku do projektu, jakim jest
Partnerstwo Wschodnie. Szczególną troską objęte
zostały zagadnienia związane z problemami Ukrainy,
która obecnie w dużej mierze warunkuje wschodni
wymiar współpracy transgranicznej. Pokazując
i uwypuklając nowe kierunki myślenia, będące
R
KONGRES
INICJATYW
EUROPY
WSCHODNIEJ
odpowiedzią na pojawiające się nowe wyzwania
w regionie, rekomendacje tu zawarte dają równocześnie
wyraz potrzeby mówienia jednym głosem przez kraje
Europy Środkowo-Wschodniej, z uwzględnieniem
stanowiska Polski i Lublina. Albowiem organizatorom
KIEW udało się zgromadzić uczestników i uczestniczki,
którzy dali wyraz poczucia odpowiedzialności za
kształtowanie relacji ze wschodnimi sąsiadami Unii
E u ro p e j s k i e j . J e s t t o ró w n i e ż w y ra z p o t r z e b y
równoprawnego uczestnictwa w kształtowaniu spójnej
wizji rozwoju Europy.
Zapraszamy do współpracy i dzielenia się swoimi
komentarzami i sugestiami dotyczącymi przedłożonych
rekomendacji, jak również wspierania działań Centrum
Kompetencji Wschodnich w Lublinie.
KONTAKT:
Biuro Organizacyjne Kongresu Inicjatyw Europy Wschodniej
Urząd Miasta Lublin
Wydział Projektów Nieinwestycyjnych
ul. Okopowa 11
20-022 Lublin
tel.: +48 81 466 2857 (język polski, ukraiński, rosyjski)
tel.: +48 81 466 2859 (język polski, angielski)
fax: +48 81 466 2851
e-mail: [email protected]
Sekretariat Centrum Kompetencji Wschodnich
Urząd Miasta Lublin
Wydział Projektów Nieinwestycyjnych
ul. Okopowa 11
20-022 Lublin
tel.: +48 81 466 2859
fax: +48 81 466 2851
e-mail: [email protected]