Perspektywy zatrudnienia cudzoziemców 2012

___________________________
RAPORT EWL 2012
Zbigniew Wafflard | Warszawa, 14 listopada 2012
przestrzeni ostatnich lat uległ znaczącemu
ujednoliceniu. Również polskie prawo, w
dużej mierze w związku z koniecznością
transpozycji unijnego prawa na polski grunt,
staje się obecnie bardziej przyjazne, zarówno
dla
pracodawców
poszukujących
pracowników w państwach trzecich, jak i dla
samych cudzoziemców. Obcokrajowcy mają
obecnie dużo większe szanse na podjęcie
pracy na terytorium Polski, a w długim
okresie także na integrację w polskim
społeczeństwie.
Pomimo
pogarszającej się sytuacji na
rynku pracy poziom zatrudnienia
cudzoziemców w Polsce rośnie z roku na
rok. W 2011 roku polscy pracodawcy
zarejestrowali niecałe 260 tys. wniosków
o zamiarze powierzenia wykonywania
pracy cudzoziemcom, z których prawie
240 tys. przypadało na obywateli
Ukrainy. W 2012 roku prognozuje się
utrzymanie
liczby
rejestrowanych
oświadczeń dla obcokrajowców na
podobnym poziomie co w roku
poprzednim,
przy
jednoczesnym
wzroście liczby zezwoleń na pracę
wydawanych
obcokrajowcom.
W
raporcie Agencji Pracy EWL i szkoły
językowej Edu & More przedstawione
zostały
perspektywy
zatrudnienia
cudzoziemców w oparciu o wyniki
badania
przeprowadzonego
przez
analityków EWL na obywatelach państw
trzecich szukających pracy w Polsce.
Coroczny raport Agencji EWL skupia się w
tym wydaniu na wynikach badań
przeprowadzonych
wśród
obywateli
Ukrainy, stanowiących najliczniejszą w
Polsce grupę cudzoziemców. Szacuje się, że
udział obywateli Ukrainy wśród wszystkich
cudzoziemców zatrudnionych legalnie w
Polsce wynosi około 85-90% ogółu
pracowników z państw trzecich. Obywatele
Ukrainy stanowią ponadto najdynamiczniej
rosnącą grupę cudzoziemców w Polsce –
zarejestrowane w 2011 roku 239 646
oświadczeń o zamiarze powierzenia
wykonywania pracy obywatelom Ukrainy
stanowiło przyrost o 42% w porównaniu z
rokiem poprzednim. Dynamika ta jest
jeszcze bardziej zauważalna, jeśli wziąć pod
uwagę kryterium wzrostu wydawanych w
urzędach wojewódzkich długookresowych
zezwoleń na pracę dla cudzoziemców. W
przypadku obywateli Ukrainy, najnowsze
dane z pierwszego półrocza 2012 wskazują
na przyrost o 55% w stosunku do tego
samego okresu roku ubiegłego (10784 w I
poł 2012 w stosunku do 6916 w I poł 2011
roku).
Postępujący wzrost dostępności polskiego
rynku pracy dla cudzoziemców to wynik
zarówno uwarunkowań
ekonomicznogospodarczych, społecznych, jak i prawnych.
Od czasu otwarcia europejskich rynków
pracy dla obywateli polskich polscy
pracodawcy cierpią w związku z niedoborem
kadr, nie tylko w przypadku stanowisk
wymagających wysokich kwalifikacji, ale też
przy stanowiskach niższego szczebla.
Zapotrzebowanie kadrowe coraz częściej
zaspokajane jest poprzez zatrudnianie
cudzoziemców,
którego
proces
na
2
Liczba wydanych zezwoleń na pracę dla obywateli Ukrainy lata 2008-2012
I połowa roku
2008 r.
2511
2009 r.
4732
2010 r.
4957
2011 r.
6916
2012 r. (* prognoza)
10784
Ogółem
5400
9504
12894
18669
29000
dodatkowo wyniki badań przeprowadzonych
na grupie około 100 cudzoziemców
uczestniczących w zajęciach nauki języka
polskiego
jako
obcego.
Zadaniem
dodatkowego badania było określenie
wpływu nauki języka polskiego przez
cudzoziemców na zatrudnienie w Polsce i na
integrację w polskim społeczeństwie.
Należy przy tym jednak zauważyć, że w III
kwartale 2012 roku dynamika zatrudnienia
cudzoziemców w oparciu o krótkookresowe
oświadczenia o zamiarze powierzenia
wykonywania pracy wyhamowała bardziej
niż w I półroczu – w 3 letnich miesiącach
zarejestrowano w Powiatowych Urzędach
Pracy zaledwie 48 738 wniosków, co
oznacza regres o ponad 9 tysięcy w stosunku
do III kwartału 2011 roku.
Wyższa jakość pracowników
a liberalizacja prawa
Badanie grup cudzoziemców dotyczy
poziomu zainteresowania pracą w Polsce w
stosunku do innych państw europejskich.
Zadaniem badania było zatem miarodajne
określenie przyczyn migracji zarobkowych
do Polski wśród obywateli Ukrainy,
atrakcyjności polskiego rynku pracy oraz
możliwości
integracji
obcokrajowców
przebywających i wykonujących pracę w
Polsce. Dzięki analizie wyników badania
określone zostały również branże i
stanowiska, w których respondenci szukają
pracy w Polsce, konfrontując te wyniki z
realnym zapotrzebowaniem ze strony
polskich pracodawców.
Najbardziej zauważalny wzrost zatrudnienia
cudzoziemców notuje się w przypadku
obywateli Ukrainy. Szczególnie istotny jest
jednak
zauważalny
wzrost
jakości
zatrudnienia cudzoziemców tej narodowości,
bowiem o ile poziom zatrudnienia obywateli
Ukrainy w oparciu o krótkoterminowe
oświadczenia o zamiarze powierzenia
wykonywania pracy może w tym roku
utrzymać się na poziomie podobnym do
wyniku z roku ubiegłego, o tyle liczba
zezwoleń na pracę wydanych obywatelom
Ukrainy wzrasta – szacuje się, że w tym roku
może wzrosnąć o nawet 60%. Oznacza to
zarówno,
że
po
pracowników
–
cudzoziemców coraz częściej sięgają
pracodawcy posiadający niedobór kadr w
długim okresie, a także pracodawcy, którzy
chcą się związać z zagranicznymi
pracownikami na dłużej. Również polskie
Istotnym zagadnieniem przy zatrudnianiu
cudzoziemców jest kwestia znajomości
języków obcych, w szczególności języka
polskiego jako obcego. Agencja EWL we
współpracy ze szkołą języka polskiego dla
cudzoziemców Edu & More opracowała
3
przepisy mają coraz
długookresowemu
cudzoziemców.
dotychczasowego obywatelstwa, tym samym
cudzoziemiec ubiegający się o polskie
obywatelstwo może równocześnie pozostać
obywatelem innego państwa, jeżeli przepisy
prawne jego państwa na to pozwalają.
bardziej sprzyjać
zatrudnianiu
Istotnym aspektem w perspektywie dalszego
usprawniania atrakcyjności polskiego rynku
pracy dla obywateli państw trzecich są
proponowane zmiany w ustawie o
cudzoziemcach, które przewidują między
innymi wydłużenie maksymalnego okresu
pobytu cudzoziemca w Polsce w oparciu o
zezwolenie na pobyt czasowy z 2 do 3 lat.
Do innych znaczących zmian należy
ujednolicenie procedury ubiegania się o
zezwolenie na pobyt czasowy i pracę przez
cudzoziemca, uzyskanie którego po wejściu
nowej ustawy w życie będzie możliwe w
ramach jednej procedury administracyjnej.
Pewną elastyczność cudzoziemcom daje
również możliwość pozostawania przez 1
miesiąc bez pracy w trakcie pobytu w Polsce,
a także wydłużenie terminu, w którym
cudzoziemiec będzie mógł ubiegać się o
przedłużenie zezwolenia bez ryzyka jego
cofnięcia (obecnie obcokrajowiec powinien
uruchomić
procedurę
przedłużania
zezwolenia najpóźniej na 45 dni przed
końcem ważności wizy lub zezwolenia
pobytowego).
W efekcie pomimo iż rozwiązania kadrowe
oparte o krótkookresowe oświadczenia o
zamiarze powierzenia wykonywania pracy
pozostają nadal intensywnie wykorzystywane
przez polskich pracodawców, zauważyć
można tendencję do zatrudniania większej
liczby
cudzoziemców
z
wysokimi
kwalifikacjami, lub na dłuższy okres czasu w
oparciu o przedłużanie zezwoleń na pracę.
Zmiany w ustawie o cudzoziemcach
powinny również w dużym stopniu
przyczynić się do dalszej poprawy jakości
pracy wykonywanej przez pracowników –
cudzoziemców.
Perspektywy pracy w Polsce
z punktu widzenia obywateli
Ukrainy
Badanie perspektyw zatrudnienia w Polsce i
Liberalizacja polskiego prawa w stosunku do
cudzoziemców odnosi się również do zmian
w ustawie o obywatelstwie polskim (ustawa z
dnia 2 kwietnia 2009 r. - Dz. U. z 2012 r.,
poz. 161), zakładających ułatwienia w
uzyskaniu polskiego obywatelstwa dla
cudzoziemców przebywających długi okres
czasu na terytorium Polski. Ustawa zakłada
między innymi obniżenie progu, po którym
cudzoziemiec może otrzymać obywatelstwo na
podstawie zezwolenia na pobyt stały z 5 do 3
lat. Zniesiony został również zapis o
konieczności zrzeczenia się ze swojego
atrakcyjności polskiego rynku pracy
przeprowadzone zostało przez ukraiński
oddział Agencji EWL na grupie około 500
respondentów,
będących
obywatelami
Ukrainy i stanowiących osoby aktywne
zawodowo, poszukujące pracy w Polsce i w
innych krajach europejskich. Metodologia
badania
zakładała
wykorzystanie
anonimowych kwestionariuszy na próbie
cudzoziemców, którzy wyrazili chęć podjęcia
pracy za granicą, w tym również w Polsce.
4
Jedną z istotnych przyczyn decydujących o
podjęciu decyzji o migracji zarobkowej
wśród obywateli Ukrainy jest sytuacja na
rynku pracy. Większość ankietowanych
zdecydowanie negatywnie określa bieżącą
sytuację na ukraińskim rynku pracy. Tylko
4% respondentów określiło sytuację na
rynku pracy na Ukrainie (w tym perspektywy
związane z podjęciem pracy, poziom
wynagrodzenia,
szanse
na
rozwój
zawodowy) jako pozytywną, przy czym aż
70% odpowiedzi badanych określało obecny
stan ukraińskiego rynku pracy negatywnie.
Na tak pesymistyczny obraz zatrudnienia na
Ukrainie może mieć wpływ wiele czynników.
Jednym z nich jest realny poziom bezrobocia
– według oficjalnych danych stopa
bezrobocia na Ukrainie wynosi obecnie
około 9 punktów procentowych. Wskaźnik
ten nie uwzględnia jednak zjawiska
przymusowych, bezpłatnych urlopów, na
które mogą trafić pracownicy w przypadku
trudnej sytuacji finansowej pracodawcy. Jeśli
uwzględnić wspomniane bezpłatne urlopy,
realny poziom bezrobocia na Ukrainie może
siegać nawet około 25%. Poziom
wynagrodzenia na Ukrainie należy do
jednych z najniższych w skali europejskiej –
średnie miesięczne wynagrodzenie na
Ukrainie wynosi około 2300 ukraińskich
hrywien, czyli około 1000 polskich złotych.
Szczególnie trudna sytuacja dotyczy
pracowników fizycznych w branżach
produkcyjnych,
pracowników
fabryk,
górników i pracowników budowlanych.
Trudna sytuacja gospodarcza na Ukrainie,
połączona z większym zapotrzebowaniem
na pracowników umysłowych (np. w
zawodach związanych z obsługą klienta,
marketingiem i sprzedażą), przyczynia się do
dużo mniej atrakcyjnych
warunków
zatrudnienia. W porównaniu do podobnych
stanowisk na polskim rynku pracy, stawki
płacowe na Ukrainie są niekiedy 2-3 razy
niższe. Dużym problemem na ukraińskim
rynku pracy jest ponadto częste zjawisko
niewypłacania zatrudnionym pracownikom
pensji.
Sytuacja na rynku pracy na
Ukrainie
3%
4%
23%
70%
Pozytywnie
Przeciętnie
Negatywnie
Nie mam zdania
Dla porównania z negatywną oceną
ukraińskiego rynku pracy, respondenci
zapytani o sytuację na rynku zatrudnienia w
Polsce i zmiany w polskiej polityce
migracyjnej aż w 86% ocenili je pozytywnie.
Tylko 10% ankietowanych oceniło zmiany w
polskim prawie pracy w stosunku do
obcokrajowców jako przeciętne, zaś 4% nie
miało na ten temat zdania. Przedstawiona w
raporcie liberalizacja polskiego prawa ma
bardzo znaczący wpływ na pozytywne
postrzeganie polskiego rynku pracy przez
obywateli Ukrainy. Oprócz wspomnianych
zmian w ramach planowanej nowelizacji
ustawy
o
cudzoziemcach,
obecnie
obowiązuje już w Polsce ujednolicona
procedura ubiegania się o zezwolenie na
pobyt i pracę dla cudzoziemców
zatrudnionych w zawodach wymagających
wysokich kwalifikacji, objętych tak zwaną
Niebieską Kartą UE. Procedura „Niebieskiej
Karty” dotyczy jednak dosyć wąskiej grupy
cudzoziemców, w tym menadżerów oraz
5
specjalistów średniego i wyższego szczebla o
odpowiednio wysokich zarobkach (120%
średniego miesięcznego wynagrodzenia w
zawodach charakteryzujących się wysokim
zapotrzebowaniem na kadry).
Sytuacja na rynku pracy w
Polsce i zmiany ułatwiające
zatrudnienie cudzoziemców
10% 0% 4%
Pozytywnie
Przeciętnie
O pozytywnym obrazie polskiego
rynku pracy świadczy również
wspomniana
już
wielokrotnie
uproszczona procedura uzyskania
wizy pracowniczej w oparciu o
oświadczenie o zamiarze powierzenia
wykonywania pracy, umożliwiające
legalne zatrudnienie na terytorium
Polski przez okres do 6 miesięcy w
ciągu roku. Oświadczenie nadal
stanowi
jedno
z
najbardziej
elastycznych narzędzi zwiększających
dostęp do polskiego rynku pracy
obywatelom 5 państw, w tym Ukrainy.
Jest to również jedna z najbardziej
liberalnych procedur legalizacji pobytu
i pracy w całej Unii Europejskiej – dla
wielu obywateli Ukrainy, zwłaszcza
wykonujących proste prace fizyczne w
branżach sezonowych, jest to
największa szansa na podjęcie pracy za
granicą.
Negatywnie
86%
Nie mam zdania
Na pytanie “Czemu zdecydowali się Państwo
ubiegać się o pracę w Polsce?” najwięcej (aż 47%
badanych) wskazało jako główny powód
aktualną sytuację na ukraińskim rynku pracy.
Poza trudną sytuacją na rynku pracy, do
najbardziej
istotnych
przyczyn
podejmowania pracy w Polsce pracownicy z
Ukrainy zaliczają przyczyny zarobkowe
(45% respondentów) oraz chęć rozwoju
zawodowego (44%). Prawie jedna trzecia
ankietowanych wśród przyczyn wymienia
również inne powody osobiste (31%) oraz
bardziej atrakcyjne oferty pracy (26%).
Wyniki w tym przypadku pokrywają się z
wynikami uzyskanymi w odniesieniu do
poprzednich
zagadnień,
tj.
znaczne
zainteresowanie pracą w Polsce jest w
głównej mierze związane z niezadowoleniem
z warunków zatrudnienia w swoim kraju
pochodzenia
i
potrzebą
rozwoju
zawodowego na innych rynkach pracy.
6
Przyczyny ubiegania się o pracę w Polsce (wg obywateli Ukrainy)
Procent respondentów
Przyczyny zarobkowe
37%
Więcej ciekawych ofert pracy niż na Ukrainie
26%
Aktualna sytuacja na ukraińskim rynku pracy
Łatwość uzyskania pozwolenia na pracę w Polsce
47%
5%
Chęć rozwoju zawodowego
44%
Powody osobiste
Inne
W odpowiedzi na kolejne pytanie “W jakich
innych europejskich państwach chcieliby Państwo
podjąć pracę?” obywatele Ukrainy najczęściej
wymieniają Niemcy jako atrakcyjny kierunek
migracji zarobkowych. Nieco niższym
zainteresowaniem cieszą się Wielka Brytania
(33%), Czechy (32%) i Holandia (30%). O
ile Republika Czeska stanowi od ponad
dekady
istotny
kierunek
migracji
sezonowych Ukraińców, o tyle w przypadku
Wielkiej Brytanii i Holandii dopiero w
ostatnich latach można zauważyć wzrost
zatrudnienia pracowników z Ukrainy. 24%
ankietowanych wyraziło również chęć
podjęcia pracy we Włoszech, które wraz z
innymi krajami południowej Europy
(Hiszpania, Portugalia) od końca lat 90-tych
są
głównym
kierunkiem
migracji
zarobkowych
obywateli
Ukrainy
w
państwach Unii Europejskiej. Charakter tych
migracji jest jednak inny niż ma to miejsce w
przypadku migracji krótkoterminowych do
Polski (tj. w oparciu o oświadczenia o
zamiarze powierzenia wykonywania pracy),
zwykle praca podejmowana jest tam bowiem
w dłuższym okresie (od roku do kilku lat).
31%
4%
Pewnym zaskoczeniem jest bardzo
niskie zainteresowanie badanych
respondentów migracją zarobkową do
Federacji Rosyjskiej, gdzie pracę
podjąć chce tylko 8% ankietowanych.
Rosja od czasu rozpadu ZSRR
stanowi największy i najbardziej
chłonny rynek pracy dla obywateli
Ukrainy – szacuje się, że pracę
wykonują tam nawet dwa miliony
Ukraińców, znaczna część jednak
nielegalnie. Dużo częściej decyzję o
podjęciu pracy w Rosji podejmują
ponadto mieszkańcy wschodniej
Ukrainy. Niski udział Rosji w tym
zestawieniu
wynikać
może
z
rosnącego zainteresowania chęcia
podjęcia legalnej pracy w krajach Unii
Europejskiej,
zwłaszcza
wśród
mieszkańców zachodniej Ukrainy.
Inne kierunki migracji
zarobkowych cudzoziemców
Charakter wyjazdów obywateli
Ukrainy do pracy w Polsce
Procent respondentów
35%
Rosja
8%
Wielka Brytania
Niemcy
W celu
dłuższego
pobytu
57%
Holandia
30%
Włochy
24%
Czechy
32%
Inne kraje UE
33%
Inne
65%
32%
Wyjazd czysto
zarobkowy
Wśród respondentów zapytanych o okres,
przez który chcą wykonywać w Polsce pracę,
prawie
połowa
(49%
badanych)
zadeklarowała chęć podejmowania pracy
przez okres od 3 lat wzwyż. 20%
odpowiedzi dotyczyło okresu zatrudnienia
od 1 roku do 3 lat, 18% badanych
zadeklarowało chęć wykonywania pracy i
pobytu na okres od 6 miesięcy do 1 roku,
zaś zaledwie 13% respondentów chce być
zatrudnionych na krótki okres – do 6
miesięcy. Tak wysoki udział odpowiedzi
deklarujących
chęć
długofalowego
wykonywania pracy w Polsce świadczyć
może o dużym zainteresowaniu integracją na
polskim rynku pracy ze strony obywateli
Ukrainy.
8%
Perspektywy integracji
cudzoziemców
Zagadnieniu
integracji obywateli Ukrainy
zatrudnianych w Polsce została poświęcona
osobna część badania. Na pytanie o
charakter wyjazdu do pracy w Polsce „Czy
planują Państwo zostać w Polsce dłużej, czy jest to
tylko wyjazd zarobkowy?” większość (aż 65%
ankietowanych) odpowiedziało, że chcą
zostać w Polsce na dłużej. Dla 35%
respondentów wyjazd do Polski ma
charakter stricte zarobkowy i nie wiążą z nim
żadnych dłuższych planów.
Okres zatrudnienia w Polsce
Do 6 miesięcy
13%
18%
49%
20%
6 miesięcy do 1
roku
1 rok do 3 lat
3 lata i dłużej
8
Odpowiedzi respondentów są tym bardziej
optymistyczne, jeśli wziąć pod uwagę
dotychczasowy obraz zatrudnienia obywateli
Ukrainy na polskim rynku pracy, gdzie
osoby zatrudnione długookresowo (w
oparciu o zezwolenia na pracę) stanowiły
około 10% ogółu, reszta Ukraińców
podejmowała
pracę
w
oparciu
o
krótkookresowe oświadczenia o zamiarze
powierzenia wykonywania pracy. Wyniki
ankiet są tym samym ściśle skorelowane z
prognozami analityków EWL, dotyczącymi
przewidywanego wzrostu liczby zezwoleń na
pracę rejestrowanych dla obywateli Ukrainy
w 2012 roku. Jest to również korzystne z
punktu widzenia polskich pracodawców,
wśród których przybywa zwolenników
zatrudniania cudzoziemców na dłuższy
okres czasu w celu ograniczenia rotacji
pracowników i podniesienia jakości pracy.
Chęć nauki języka polskiego jako
obcego
0%
4%
Tak
Nie
Nie wiem
96%
Biorąc
pod
uwagę
badaną
grupę
respondentów,
obywatele
Ukrainy
najchętniej szukają w Polsce pracy w
branżach takich jak sektor produkcyjny
(33% badanych), gastronomia i hotelarstwo
(30%), budownictwo (29%), przemysł ciężki
i lekki (28%) oraz transport (25%). Nie jest
zaskoczeniem
najwyższy
udział
w
poniższym zestawieniu zainteresowania
pracą w branży produkcyjnej. Jak
przedstawiono na przykładzie sytuacji na
ukraińskim rynku pracy różnice w wysokości
stawek
wynagrodzenia
w
zawodach
produkcyjnych między Polską a Ukrainą są
często kilkakrotne na korzyść polskiego
rynku pracy.
Innym aspektem integracji cudzoziemców w
Polsce jest potrzeba ograniczenia barier
związanych z komunikacją z podmiotami
rynku
pracy,
pracodawcą,
współpracownikami, a także środowiskiem,
w którym cudzoziemiec jest obecny. Według
badania przeprowadzonego przez EWL w
roku 2011 (Rynek Pracy Cudzoziemców – Raport
EastWestLink 2011) aż 68% badanych
obcokrajowców wskazało na barierę
językową, jako główny problem związany z
podjęciem pracy w Polsce.
Wyniki te warto skonfrontować z danymi
statystycznymi Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej z I połowy 2012 roku. W
przypadku
oświadczeń
o
zamiarze
powierzenia wykonywania pracy, największa
liczba zarejestrowanych wniosków nadal
przypada na sektor rolny (88423), jednak w
porównaniu z tym samym okresem
poprzedniego roku, oświadczeń w rolnictwie
zarejestrowano o prawie 10% mniej.
Jednocześnie największą dynamikę w tym
obszarze notują sektory transportu (wzrost o
W badaniu przeprowadzonym w 2012 roku
zapytano obywateli Ukrainy, czy w związku z
podejmowaną w Polsce pracą planują
rozpocząć
naukę
języka
polskiego.
Twierdząco
odpowiedziało
aż
96%
badanych, natomiast pozostałe 4% nie było
w stanie udzielić odpowiedzi w danym
momencie.
9
56%), budownictwa (wzrost o 16%) i
HoReCa (wzrost o 13%). Świadczyć to może
o pewnym nasyceniu rynku pracy w branży
rolnej, zwłaszcza w obszarze prac
sezonowych. Jednocześnie zauważyć można
spójność w kierunkach poszukiwania kadr
przez polskich pracodawców z kierunkami
poszukiwania
zatrudnienia
przez
pracowników z Ukrainy. Jest to kolejny
czynnik wpływający na stale rozwijającą się
polsko-ukraińską współpracę transgraniczną.
Uwagę należy również zwrócić na niewielki
obecnie udział zawodów umysłowych w
zestawieniu, jednak udział respondentów
szukających pracy w branżach takich jak
marketing i zarządzanie (17% ogółu),
finanse i ubezpieczenia (11%), czy
doradztwo (7%) stanowi pewien potencjał
dla polskiego rynku pracy.
Branże, w których szukają zatrudnienia obywatele Ukrainy
Procent respondentów
Rolnictwo
Budownictwo
Transport
Opieka i pomoc domowa
Przemysł ciężki i lekki
Gastronomia i Hotelarstwo
Służba zdrowia
Produkcja
Finanse i Ubezpieczenia
Marketing i Zarządzanie
Doradztwo
IT
Inne
21%
29%
25%
15%
28%
30%
8%
33%
11%
17%
7%
6%
9%
Stanowiska, na które badani obywatele
Ukrainy najczęściej szukają pracy, to
stanowiska specjalistów (36% badanych),
jednak nadal znacząca część stanowisk przez
nich preferowanych stanowią stanowiska
pracowników
szeregowych
niższego
szczebla (30%). 22% respondentów
poszukuje
pracy
na
stanowiskach
menadżerskich średniego szczebla, zaś
zaledwie 12% stanowią kandydaci na
stanowiska kadry zarządzającej.
Preferowane stanowisko (wg
obywateli Ukrainy)
12%
30%
22%
36%
Pracownicy
niższego szczebla
Specjaliści
Menadżerowie
średniego szczebla
Kadra
zarządzająca
10
Badanie wpływu znajomości
języka polskiego na
perspektywy zawodowe
cudzoziemców
Wpływ nauki języka polskiego
na pobyt w Polsce
4%
4%
Pozytywny
Neutralny
Dodatkowe
badanie
zostało
przeprowadzone przez szkołę języka
polskiego dla cudzoziemców Edu & More
na grupie około 100 cudzoziemców
uczestniczących w zajęciach nauki języka
polskiego jako obcego. Celem badania było
określenie wpływu znajomości języka
polskiego przez cudzoziemców na ich
możliwość integracji oraz perspektywy
zawodowe na polskim rynku pracy.
Metodologia badania zakłada wykorzystanie
anonimowych kwestionariuszy ankietowych
(drukowanych oraz w wersji online)
dostępnych dla uczestników zajęć języka
polskiego.
Negatywny
92%
Na pytanie “Dlaczego postanowili Państwo
rozpocząć naukę języka polskiego?” jako główną
przyczynę rozpoczęcia nauki aż 47%
badanych wskazało chęć znalezienia lepszej
pracy.
Istotnymi
powodami
wg
respondentów są również chęć osiedlenia się
na stałę w Polsce (35% badanych), a także
chęć poznawania nowych osób i przyczyny
zawodowe, takie jak wymogi pracodawców
(po 33%). Tak wysoki udział powyższych
czynników świadczy nie tylko o chęci do
pozostania w Polsce na dłuższy okres czasu i
integracji z polskim społeczeństwem, może
oznaczać również niezadowolenie z
aktualnych warunków zatrudnienia. Według
wielu
cudzoziemców
jedynie
dobra
znajomość języka polskiego znacząco
zwiększa szansę na rozwój zawodowy na
polskim rynku pracy.
Według większości (92% badanych)
respondentów znajomość języka polskiego
ma pozytywny wpływ na ich pobyt w Polsce.
Zaledwie po 4% uczestników badania
określiło wpływ znajomości języka jako
negatywny lub neutralny. Tak wysoki udział
pozytywnych ocen wpływu znajomości
języka polskiego na pobyt w Polsce jest
ściśle skorelowany z wynikami badania EWL
z obywatelami Ukrainy, z których aż 96%
wyraziło chęć nauki języka polskiego po
rozpoczęciu pracy w Polsce.
11
Przyczyny rozpoczęcia nauki języka polskiego przez cudzoziemców
Procent respondentów
Przyczyny zawodowe (wymóg pracodawcy)
33%
Częste wyjazdy turystyczne lub biznesowe
16%
Chęć znalezienia lepszej pracy
47%
Rozpoczęcie studiów w Polsce
16%
Chęć poznawania nowych osób
33%
Chęć osiedlenia się na stałę
35%
Powody osobiste
Inne
18%
4%
Cudzoziemcy zapytani o wpływ znajomości
języka polskiego na kwestie zawodowe
najczęściej wymieniali możliwość lepszego
zaprezentowania
się
na
rozmowie
kwalifikacyjnej
(poprawa
umiejętności
autoprezentacji – 49% badanych) oraz
większy wybór stanowisk do aplikowania
(spełnianie wymagań pracodawcy na
stanowiskach z językiem polskim – 49%).
47% respondentów zwraca również uwagę
na większą pewność siebie połączoną z
wyższą satysfakcją z wykonywanej pracy, na
co wpływ ma również podniesienie
umiejętności komunikacji z polskimi
współpracownikami
(47%
badanych).
Badani mieli problem z wyborem jednego
obszaru zawodowego, w którym znajomość
języka polskiego pomaga w największym
stopniu.
Wpływ znajomości języka
polskiego na warunki
zatrudnienia w Polsce
Procent respondentów
Dostęp do większej liczby
ofert pracy
49%
Większe możliwości
autoprezentacji na
rozmowie kwalifikacyjnej
49%
Większe możliwości
awansu
25%
Lepsza komunikacja ze
współpracownikami
47%
Większa pewność siebie i
satysfakcja z pracy
48%
Cudzoziemcy preferują naukę jezyka
polskiego na zajęciach stacjonarnych (76%
badanych), coraz większą popularnością
cieszą się jednak kursy online, dostępne w
ramach zajęć e-learningowych (37%).
Wnioski
Wyniki
przeprowadzonych badań potwierdzają obserwowaną na przestrzeni ostatnich lat
tendencję do wzrostu napływu cudzoziemców do Polski, zwłaszcza obywateli Ukrainy. Polska
stała się dla Ukraińców czołowym rynkiem pracy ze wszystkich państw Unii Europejskiej. Wpływ
mają na to liberalne procedury legalizacji pobytu i pracy dla obywateli Ukrainy, bliskość
geograficzna i kulturowa, a także stosunkowo duży potencjał kadrowy. Zapotrzebowanie na
pracowników zza wschodniej granicy utrzymywać się będzie tak długo, jak długo polscy
pracodawcy będą zmagać się z niedostatkiem kadr na rynkach lokalnych.
Pomimo korzyści, z jakimi wiąże się wysoka dostępność polskiego rynku pracy dla obywateli
Ukrainy, należy zwrócić uwagę na konieczność podnoszenia dostępności i atrakcyjności rynku
pracy w Polsce również dla innych narodowości. Restrykcyjne procedury wizowe i większe
bariery geograficzno-społeczne ograniczają dostęp obywatelom wielu innych narodowości,
zwłaszcza pochodzących z państw azjatyckich. W efekcie trudności z podjęciem pracy w Polsce
ma wielu wyżej wykwalifikowanych specjalistów.
Obserwuje się coraz większe zainteresowanie ze strony cudzoziemców długotrwałem pobytem i
pracą na terytorium Polski, przy jednoczesnym wzmocnieniu efektu integracji obcokrajowców z
otoczeniem. Objawiać się to może zarówno poprzez eliminację barier komunikacyjnych (takich
jak brak znajomości języka polskiego), a także poszukiwaniem stałej pracy w miejsce sezonowej,
zainteresowaniem Polską oraz polską kulturą i zwyczajami. Równocześnie cudzoziemcom udaje
się jednak zwykle zachować silną tożsamość kulturową.
Pomimo problemów polskiej gospodarki i polskiego rynku pracy, należy zakładać dalszy stabilny
wzrost zatrudnienia cudzoziemców w Polsce w 2013 roku. Korzystne dla cudzoziemców zmiany
w polskim prawie powinny zwiększyć atrakcyjność polskiego rynku pracy. Zapotrzebowanie na
wykwalifkowanych specjalistów w branżach cierpiących na niedostatek kadr, jak i na
pracowników fizycznych powinno się utrzymać na podobnym co w 2012 roku poziomie,
pozytywne zmiany w sposobie postrzegania cudzoziemców – pracowników przez polskich
pracodawców mogą natomiast zaowocować wzrostem zatrudnienia wyżej wykwalifkowanych
kadr z państw trzecich.
Źródło: PUP, MPiPS, EWL, Edu & More
13