ZASADY MONITOROWANIA i REALIZACJI PROCESÓW

Załącznik
do Zarządzenia Nr19/2015
z dnia 10 kwietnia 2015 r.
Dyrektora
Mazowieckiego Centrum
Polityki Społecznej
ZASADY
MONITOROWANIA i REALIZACJI
PROCESÓW ADOPCYJNYCH
w województwie mazowieckim
1
Rozdział I
Przepisy prawne regulujące realizację procesów adopcyjnych
1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 roku - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2012 r., poz.788
z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz.
101z późn. zm.).
3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U.
z 2015 r., poz. 332).
4. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502z późn. zm.).
5. Ustawa z dnia 29 września 1986 roku - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r.,
Nr 212, poz. 1264 z późn. zm.).
6. Ustawa z dnia 4 lutego 2011 roku - Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 80, poz. 432
z późn. zm.).
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 roku w sprawie
szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka (Dz. U. Nr 272, poz. 1610).
8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 grudnia 2011 roku w sprawie
wzoru kwestionariusza wywiadu adopcyjnego oraz wzoru karty dziecka (Dz. U. Nr 292, poz.
1721).
9. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 grudnia 2012 roku w sprawie
sprawozdań rzeczowo-finansowych z wykonywania zadań z zakresu wspierania rodziny
i systemu pieczy zastępczej (Dz. U. z 2012 r., poz. 1371).
10. Konwencja o Prawach Dziecka ONZ z dnia 20 listopada 1989 roku (Dz. U. z 1991 r., Nr 120,
poz. 526 z późn. zm.).
11. Konwencja o Ochronie Dzieci i Współpracy w Dziedzinie Przysposobienia Międzynarodowego
z dnia 29 maja 1993 roku, tzw. Konwencja haska (Dz. U. z 2000 r., Nr 39, poz. 448).
12. Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci z dnia 24 kwietnia 1967 roku, tzw. Konwencja
strasburska (Dz. U. z 1999 r., Nr 99, poz. 1157).
13. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1182
z późn. zm.).
14. Regulaminy pracy Komisji Kwalifikacyjnych ds. Adopcji.
15. Zasady realizacji usług świadczonych przez Ośrodki Adopcyjne w województwie mazowieckim.
16. Instrukcje w sprawie sposobu prowadzenia dokumentacji kandydatów do przysposobienia.
2
17. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2013 roku w sprawie
wyznaczenia ośrodka adopcyjnego właściwego do prowadzenia centralnego banku danych
o dzieciach oczekujących na przysposobienia (M.P. z 2013 r., poz. 851).
18. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2013 roku w sprawie
listy ośrodków adopcyjnych upoważnionych do współpracy z organizacjami centralnymi innych
państw lub z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami lub ośrodkami
adopcyjnymi.
19. Inne powszechnie obowiązujące przepisy prawa.
Rozdział II
Postanowienia ogólne - przedmiot zasad
1. Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej sprawuje w imieniu Marszałka bezpośredni
nadzór nad realizacją adopcji w województwie mazowieckim.
2. Organizowanie i prowadzenie ośrodków adopcyjnych jest dla samorządu województwa
zadaniem zleconym do realizacji przez administrację rządową.
3. Obsługa procesów adopcji krajowych i zagranicznych stanowi wyłączną kompetencję
ośrodków adopcyjnych.
4. Niniejsze zasady określają sposób zorganizowania, monitorowania, obsługi i realizacji
procesów adopcyjnych w regionie.
5. Monitorowanie procesów adopcyjnych prowadzone jest w następujących obszarach:
a. obszar organizacyjny - odnoszący się do sposobu zorganizowania obsługi procesów
adopcyjnych, liczby ośrodków adopcyjnych oraz terenu ich działania,
b. obszar ilościowy - dotyczący wskaźników efektywności pracy ośrodków adopcyjnych, w tym
ujętych w obowiązkowych statystkach Centralnej Aplikacji Statystycznej Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej,
c. obszar jakościowy - związany ze sposobem i zakresem realizacji procedur adopcyjnych.
6. Monitorowaniu podlega przebieg każdego z procesów adopcyjnych realizowanych przez
ośrodki adopcyjne bez względu na podmiot prowadzący.
7. Szczegółowe zadania i organizację pracy każdego ośrodka adopcyjnego określają odrębne
regulaminy organizacyjne, opracowane w porozumieniu z Marszałkiem Województwa
Mazowieckiego.
8.
a.
b.
c.
d.
e.
f.
W załącznikach Nr 1-6 do niniejszych Zasad opisane zostały:
Sposób zorganizowania adopcji w województwie mazowieckim - Załącznik Nr 1.
Szczegółowy wykaz zadań ośrodka adopcyjnego - Załącznik Nr 2.
Sposób realizacji adopcji przez ośrodek adopcyjny - Załącznik Nr 3.
Przebieg adopcji krajowej - Załącznik Nr 4.
Przebieg adopcji zagranicznej - Załącznik Nr 5.
Sposób dokumentowania procedur adopcyjnych i informacja o ochronie danych - Załącznik
Nr 6.
3
Rozdział III
Podmioty zaangażowane w monitorowanie procesów adopcyjnych
Procedury adopcyjne - stosownie do zakresów kompetencji opisanych w przepisach prawnych:
1. Prowadzą, obsługują i monitorują:
a. Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej - Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny oraz jego
Oddziały Zamiejscowe,
b. niepubliczne ośrodki adopcyjne wskazane w Załączniku Nr 1 do Zasad.
2. Nadzorują i monitorują:
a. Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej - Wydział ds. wspierania rodziny i systemu pieczy
zastępczej.
Rozdział IV
Cel i zakres monitorowania procesów adopcyjnych
1. Monitorowanie procesów adopcyjnych prowadzone jest w szczególności w celu:
a. zapewnienia dostępności procesów adopcyjnych dla kandydatów (osób) i instytucji,
b. sprawowania nadzoru nad przebiegiem działań podejmowanych w toku procedur
adopcyjnych,
c. zachowania wymaganych prawem standardów przygotowywania kandydatów na rodziny
adopcyjne,
d. dokonywania okresowej oceny prawidłowości i terminowości kwalifikowania do adopcji
dzieci z uregulowaną sytuacją prawną,
e. przestrzegania bezpieczeństwa przetwarzanych danych osobowych,
f. zachowania przejrzystości i zgodności z prawem wszystkich procesów adopcyjnych.
2. Monitorowanie procesów adopcyjnych polega w szczególności na:
a. zorganizowaniu sposobu obsługi procedur adopcji krajowej i zagranicznej oraz bieżącym
modyfikowaniu tego procesu odpowiednio do potrzeb - monitoring organizacyjny,
b. prowadzeniu bieżącej (kwartalnej, półrocznej, rocznej) analizy i statystyki dotyczącej
procesów adopcyjnych w zakresie wynikającym z przepisów prawa, realizowanych przez
ośrodki adopcyjne na podstawie uregulowań wewnętrznych (plany, rejestry, spisy,
sprawozdania, adnotacje, badania własne) oraz sporządzanie sprawozdań rzeczowofinansowych z wykonywanych zadań, w tym:
 informacji statystycznej na temat działalności ośrodków adopcyjnych,
 informacji statystycznej o dzieciach przysposobionych,
 informacji opisowej na temat działalności ośrodków adopcyjnych - monitoring ilościowy,
4
c. stosowaniu przy obsłudze i realizacji procesów adopcyjnych przejrzystej,
zindywidualizowanej dokumentacji (akta sprawy/karta dziecka) oraz kolegialnego sposobu
podejmowania decyzji (komisje kwalifikacyjne), a także przestrzegania przepisów prawa
oraz wewnętrznych uregulowań i procedur działania (takich jak: dobre praktyki, sprawdzone
sposoby działania oraz standardy opracowane zespołowo, w tym „Zasady realizacji usług
świadczonych przez ośrodki adopcyjne na Mazowszu”) - mających na celu realizację
podstawowej misji ośrodków adopcyjnych, jaką jest troska o dobro dziecka - monitoring
jakościowy.
5
Załącznik Nr 1
Sposób zorganizowania adopcji w województwie mazowieckim
1. Ośrodki adopcyjne wchodzą w skład regionalnego systemu wsparcia rodziny, działają
na terytorium województwa mazowieckiego oraz poza nim - stosownie do specyfiki
realizowanych zadań i szczegółowych przepisów prawa.
2. W województwie mazowieckim funkcjonuje jeden publiczny ośrodek adopcyjny Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie, działający w strukturze Mazowieckiego
Centrum Polityki Społecznej z pięcioma Oddziałami Zamiejscowymi w: Ciechanowie,
Płocku, Ostrołęce, Radomiu i w Siedlcach oraz cztery niepubliczne ośrodki adopcyjne,
prowadzone przez organizacje pozarządowe i kościelne osoby prawne.
Schemat sposobu zorganizowania adopcji w województwie mazowieckim
MAZOWIECKIE CENTRUM POLITYKI SPOŁECZNEJ
Ośrodek
Adopcyjny TPD
w Warszawie
ul. Szpitalna
5 lok. 6
00-031 Warszawa
Katolicki
Ośrodek
Adopcyjny przy
Caritas Diecezji
Radomskiej
w Radomiu
ul. Kościelna 5
26-604 Radom
Katolicki Ośrodek
Adopcyjny
w Warszawie
ul. Grochowska194/196
04-357 Warszawa
Oddział Zamiejscowyw Siedlcach
ul. Dzieci Zamojszczyzny 39/33,
08-110 Siedlce
Oddział Zamiejscowyw Płocku
ul. Kolegialna 19, 09-402 Płock
Oddział Zamiejscowyw Ostrołęce
ul. Piłsudskiego 38, 07-410 Ostrołęka
Oddział Zamiejscowyw Ciechanowie
ul. Orylska 3a, 06-400 Ciechanów
Oddział Zamiejscowyw Radomiu
ul. Mokra 2, 26-600 Radom
Krajowy Ośrodek
Adopcyjny TPD
w Warszawie
ul. Krakowskie
Przedmieście 6
00-325 Warszawa
Wojewódzki Ośrodek
Adopcyjny w
Warszawie
ul. Nowy Zjazd 1
00-301 Warszawa
3. Do prowadzenia procesów adopcji krajowej uprawnione są wszystkie ośrodki adopcyjne,
w tym Oddziały Zamiejscowe Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego - z wyjątkiem
Krajowego Ośrodka Adopcyjnego TPD w Warszawie, który realizuje wyłącznie adopcje
zagraniczne.
6
4. Procesy adopcji zagranicznej w skali całego kraju prowadzą:
a. Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie (odpowiedzialny również za prowadzenie
rejestru dzieci do adopcji zagranicznej, zwanego Centralnym Bankiem Danych oraz jego
obsługę),
b. Krajowy Ośrodek Adopcyjny Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Warszawie,
c. Katolicki Ośrodek Adopcyjny (Diecezji Warszawsko-Praskiej) w Warszawie.
5. Wszystkie ośrodki adopcyjne w toku realizacji procesów adopcyjnych współpracują
ze środowiskiem lokalnym, w szczególności z innymi podmiotami właściwymi w zakresie
wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, jednostkami organizacyjnymi pomocy
społecznej, sądami i ich organami pomocniczymi, instytucjami oświatowymi, podmiotami
leczniczymi, a także kościołami i związkami wyznaniowymi oraz organizacjami
społecznymi, a także prowadzą dokumentację z tego zakresu.
6. Wybór ośrodka adopcyjnego, odpowiedzialnego za prowadzenie konkretnej procedury
adopcyjnej, należy do kandydata na rodzinę adopcyjną lub do instytucji zgłaszającej dziecko
do adopcji.
7. Przy wyborze ośrodka adopcyjnego do prowadzenia/obsługi danego procesu adopcyjnego
nie obowiązuje rejonizacja.
8. Dla ułatwienia współpracy i przyspieszenia obsługi procesów adopcyjnych, zastosowanie
może mieć zasada podziału obsługi procesów adopcyjnych w skali subregionu – co ma
zastosowanie przede wszystkim w oddziałach zamiejscowych Wojewódzkiego Ośrodka
Adopcyjnego.
9. Każdy ośrodek adopcyjny na zasadach partnerstwa dobiera sobie organizatorów pieczy
zastępczej, z którym współpracuje w sposób ciągły.
7
Załącznik Nr 2
Wykaz zadań ośrodka adopcyjnego
Do zadań ośrodka adopcyjnego należy w szczególności:
1.
Kwalifikacja dzieci zgłoszonych do przysposobienia oraz sporządzanie dla dziecka
zakwalifikowanego do przysposobienia diagnozy psychologicznej i pedagogicznej oraz
gromadzenie aktualnych informacji o stanie zdrowia dziecka.
2.
Dobór rodziny przysposabiającej właściwej ze względu na potrzeby dziecka.
3.
Współpraca z sądem opiekuńczym, polegająca w szczególności na powiadamianiu
o okolicznościach uzasadniających wszczęcie z urzędu postępowania opiekuńczego.
4.
Udzielanie pomocy w przygotowaniu wniosków o przysposobienie i gromadzeniu
niezbędnych dokumentów.
5.
Gromadzenie i aktualizowanie informacji o dzieciach, które mogą być przysposobione.
6.
Przeprowadzanie badań
przysposobienia dziecka.
7.
Przeprowadzanie analizy sytuacji osobistej, zdrowotnej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej
kandydatów do przysposobienia dziecka, zwanej dalej „wywiadem adopcyjnym”.
8.
Prowadzenie działalności diagnostyczno-konsultacyjnej dla kandydatów do przysposobienia
dziecka.
9.
Wspieranie psychologiczno-pedagogiczne kandydatów do przysposobienia dziecka oraz
osób, które przysposobiły dziecko.
pedagogicznych
i
psychologicznych
kandydatów
do
10. Organizowanie szkoleń dla kandydatów do przysposobienia dziecka oraz rodzin zastępczych
i dyrektorów rodzinnych domów dziecka.
11. Wydawanie świadectw ukończenia szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka.
12. Dokonywanie wstępnej oceny kandydatów do przysposobienia dziecka oraz sporządzanie
opinii kwalifikacyjnej w sprawach dotyczących umieszczania dzieci w rodzinie
przysposabiającej.
13. Zapewnienie pomocy psychologicznej kobietom w ciąży oraz pacjentkom oddziałów
ginekologiczno-położniczych, które sygnalizują zamiar pozostawienia dziecka bezpośrednio
po urodzeniu.
14. Promowanie idei adopcji i rodzicielstwa adopcyjnego.
15. Prowadzenie dokumentacji z zakresu wykonywanych zadań.
8
Załącznik Nr 3
Opis sposobu realizacji adopcji przez ośrodki adopcyjne
1. Każdy kandydat na rodzinę adopcyjną ma w ośrodku adopcyjnym spersonalizowane akta sprawy.
2. Dla każdego dziecka zgłoszonego do adopcji jest prowadzona „Karta dziecka”.
3. Akta kandydatów na rodziny adopcyjne w podlegają dodatkowej weryfikacji prowadzonej przez
organ zewnętrzny (sąd) w postępowaniu sądowym.
4. Akta dziecka przygotowywanego do adopcji zagranicznej podlegają także weryfikacji przez
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
5. Każda decyzja w odniesieniu do dziecka i kandydatów na rodzinę adopcyjną jest podejmowana
komisyjnie na posiedzeniu Komisji Kwalifikacyjnej, działającej w ośrodkach adopcyjnych, na
podstawie regulaminu tej Komisji. Z każdego posiedzenia Komisji sporządzany jest pisemny
protokół.
6. Przebieg procesu adopcyjnego opisany jest szczegółowo w przepisach ustawy z dnia 9 czerwca
2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2013 r., poz. 135 z późn.
zm.).
7. Ośrodki adopcyjne obsługują porównywalny teren działania ze względu na liczbę instytucji
położonych na tym terenie (tj. m.in.: jednostki organizacyjne pomocy społecznej, organizatorzy
rodzinnej pieczy zastępczej, powiatowe centra pomocy rodzinie, placówki opiekuńczowychowawcze, sądy i ich organy pomocnicze, instytucje oświatowe, podmioty lecznicze).
8. Każdy ośrodek adopcyjny pracuje w czasie wyznaczonym godzinami pracy.
9. Każdy pracownik ośrodka adopcyjnego ma przygotowanie zawodowe do pracy w ośrodku zgodne z przepisami prawa.
10. Każdy ośrodek adopcyjny przy realizacji procedur adopcyjnych opiera się na doświadczeniu
i sprawdzonych praktykach.
11. Ośrodki adopcyjne uczestniczą w kontakcie kandydatów na rodziną adopcyjną z dzieckiem,
opiniują - na zlecenie sądu - styczność dzieci z kandydatami oraz w razie potrzeby udzielają
kandydatom wsparcia informacyjnego i poradnictwa.
9
Załącznik Nr 4
Opis przebiegu procesu adopcji krajowej
1. Proces adopcji krajowej ma dwa aspekty:
a/ dotyczący rodziny,
b/ dotyczący dziecka.
2. Proces adopcyjny w odniesieniu do rodziny dzieli się na etapy:
Etap I. Przygotowawczy (trwający od 5 do 12 miesięcy), na który składa się m.in.:
a. diagnoza rodziny - testy psychologiczne, rozmowy, wywiad środowiskowy w miejscu
zamieszkania,
b. szkolenie - cykl 9 lub 10 spotkań, najczęściej grupowych, w trakcie których rodzina
uczestniczy w wykładach i ćwiczeniach z zakresu m.in. praw dotyczących adopcji,
rozwoju dziecka, straty, więzi, zaburzeń, motywacji do adopcji itd.,
c. kwalifikacja rodziny - decyzja komisji kwalifikacyjnej ośrodka.
Etap II. Oczekiwania na wskazanie dziecka - trwający od ½ roku do dwóch lat, uzależniony
między innymi od oczekiwań rodziny co do cech dziecka (wiek, stan zdrowia, rodzeństwo).
Etap III. Postępowanie sądowe - czas od złożenia wniosku do sądu do ostatecznego
rozstrzygnięcie w sprawie - zazwyczaj od kilku tygodni do kilku miesięcy i zależy wyłącznie
od decyzji sądu (terminu wyznaczenia sprawy, konieczności sporządzenia dodatkowych
opinii, itp.).
3. W województwie mazowieckim przygotowywanie kandydatów na rodziny adopcyjne
prowadzone jest w oparciu o następujące programy szkoleniowe:
a. „Bliżej Dziecka” - autorski program Wojewódzkiego Ośrodka Adopcyjnego stosowany
w Warszawie oraz w Oddziałach Zamiejscowych (Ciechanów, Płock, Ostrołęka, Radom,
Siedlce),
b. Służyć Najmniejszym” - autorski program Katolickiego Ośrodka Adopcyjnego w Warszawie,
c. PRIDE - stosowany w Katolickim Ośrodku Adopcyjnym przy Caritas Diecezji Radomskiej
w Radomiu,
d. D.R.O.G.A. do Rodzicielstwa - autorski program Ośrodka Adopcyjnego Towarzystwa
Przyjaciół Dzieci w Warszawie.
4. Proces adopcyjny w odniesieniu do dziecka - kwalifikacja dziecka do adopcji:
a. Do rodziny adopcyjnej może trafić dziecko tylko z tzw. uregulowaną sytuacją
prawną, tzn. wobec którego rodzice biologiczni zrzekli się swoich praw
rodzicielskich, zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub gdy dziecko jest sierotą
zupełną.
b. Osoba lub instytucja, która powzięła informację o uregulowaniu sytuacji danego
dziecka, ma obowiązek zgłosić dane dziecka do dowolnego ośrodka adopcyjnego.
c. Zgłoszenia mogą dokonać m.in.: organizator rodzinnej pieczy zastępczej, placówka
opiekuńczo-wychowawcza, w której przebywa dziecko, regionalna placówka
10






opiekuńczo-terapeutyczna lub interwencyjny ośrodek preadopcyjny, sąd, kurator,
podmiot leczniczy.
d. Ośrodek adopcyjny gromadzi i sporządza dokumentację oraz dokonuje kwalifikacji
dziecka do adopcji.
e. Kwalifikacja dziecka do adopcji obejmuje:
diagnozę psychologiczną dziecka,
określenie specyfiki potrzeb dziecka w kontekście prawidłowego doboru rodziny,
dokonywaną przez psychologa, ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi
emocjonalnej w nowej rodzinie,
ustalenie sytuacji prawnej rodzeństwa dziecka,
dokonywaną przez psychologa analizę aktualnych więzi dziecka z bliskimi mu osobami,
analizę całościowej sytuacji dziecka w celu zbadania, czy przysposobienie leży w jego
najlepszym interesie, dokonywaną na podstawie opinii, o których mowa w art. 139 a ust.1 pkt
1, 2, 4 i 5 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

f. Spotkanie dziecka z kandydatami na rodzinę adopcyjną ma na celu:
 zapoznanie kandydatów z dokumentacją dziecka,
 bezpośrednie spotkanie z dzieckiem,
 odwiedziny u dziecka po podjęciu pozytywnej decyzji o przysposobieniu, do czasu wydania
postanowienia sądu o wyznaczeniu okresu osobistej styczności kandydatów z dzieckiem.
5. Zadania ośrodka adopcyjnego w toku procesu adopcyjnego:
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
poradnictwo adopcyjne,
spotkania i rozmowy z rodziną,
wywiad w miejscu zamieszkania rodziny,
diagnoza psychologiczna,
szkolenie (cykl spotkań),
kwalifikacja rodziny,
przedstawienie propozycji dziecka i towarzyszenie przy pierwszym kontakcie,
pomoc w przygotowaniu wniosku do sądu,
sporządzenie opinii na zlecenie sądu z okresu od umieszczenia dziecka w rodzinie do
orzeczenia przysposobienia,
j. poradnictwo postadopcyjne.
6. Wykaz dokumentów niezbędnych w procedurze adopcyjnej:
wniosek (prośba) rodziny skierowana do ośrodka, określająca cel współpracy,
odpis zupełny aktu małżeństwa,
oświadczenie/zaświadczenie o źródłach dochodu,
opinia z miejsca pracy (tylko w przypadku wykonywania pracy związanej z dziećmi),
życiorys,
zaświadczenie lekarskie niezbędne do stwierdzenia, że osoba może sprawować właściwą
opiekę nad dzieckiem,
g. oświadczenie kandydata lub zaświadczenie z poradni leczenia uzależnień,
h. zaświadczenie o niekaralności z Krajowego Rejestru Sądowego,
i. inne dokumenty niezbędne do rozpoznania sytuacji rodziny.
a.
b.
c.
d.
e.
f.
11
Załącznik Nr 5
Opis przebiegu procesu adopcji zagranicznej
Procedury przysposobienia związane ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka na miejsce
zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej może przeprowadzać wyłącznie ośrodek
upoważniony do współpracy z organami centralnymi państwa lub z licencjonowanymi przez rządy
innych państw organizacjami lub ośrodkami adopcyjnymi.
Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2013 r.
ośrodkami adopcyjnymi, upoważnionymi do współpracy z organami centralnymi innych państw lub
z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami lub ośrodkami adopcyjnymi, są:
a. Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej – Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny,
b. Krajowy Ośrodek Adopcyjny Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Warszawie,
c. Katolicki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie - działające w dostępnych miejscach w centralnej części
m. st. Warszawy i w należytych warunkach lokalowych.
1. Monitorowanie procedur adopcji międzynarodowych obejmuje następujące obszary:
a. kwalifikację dzieci do adopcji zagranicznej,
b. wydawanie opinii kwalifikacyjnych dla rodziców adopcyjnych zamieszkałych poza
granicami Rzeczpospolitej Polskiej,
c. dobór rodziny właściwej ze względu na potrzeby dziecka,
d. procedurę przebiegu procesu przysposobienia,
e. gromadzenie dokumentacji postadopcyjnych.
2. Kwalifikacja dziecka do przysposobienia międzynarodowego obejmuje:
a. dokonywaną przez psychologa ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi
emocjonalnej w rodzinie mającej miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej
Polskiej,
b. analizę całościowej sytuacji dziecka w celu zbadania, czy przysposobienie międzynarodowe
leży w jego najlepszym interesie, dokonywaną na podstawie opinii, o której mowa
w art. 139 a ust. 1 pkt 3 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej,
c. analizę prawidłowości prowadzenia poszukiwania kandydata do przysposobienia na terenie
kraju.
3. Kwalifikacji dziecka do przysposobienia zagranicznego dokonuje ośrodek prowadzący
centralny bank danych, czyli Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie.
4. Kwalifikacji dziecka do przysposobienia międzynarodowego ośrodek prowadzący centralny
bank danych (CBD) dokonuje w terminie 7 dni roboczych od dnia otrzymania dokumentacji
kwalifikacyjnej dziecka.
5. Ośrodek kwalifikujący dziecko do przysposobienia międzynarodowego sporządza dokument
potwierdzający zakwalifikowanie dziecka do przysposobienia międzynarodowego.
6. Ośrodek kwalifikujący dziecko do przysposobienia międzynarodowego prowadzi rejestr
dzieci zakwalifikowanych, czyli Centralny Bank Danych (CBD).
12
7. W przypadku, gdy po przeprowadzeniu kwalifikacji dziecka do przysposobienia
międzynarodowego, ośrodek adopcyjny prowadzący centralny bank danych nie zakwalifikuje
dziecka do tego przysposobienia, informuje o tym, wraz ze szczegółowym wyjaśnieniem, w
terminie 3 dni roboczych, ośrodek adopcyjny odpowiedzialny za kwalifikację dziecka do
przysposobienia krajowego.
8. Ośrodek adopcyjny prowadzący Centralny Bank Danych, w terminie 3 dni roboczych od dnia
sporządzenia kwalifikacji międzynarodowej dziecka, przekazuje dokumentację
kwalifikacyjną oraz dokument potwierdzający zakwalifikowanie dziecka do przysposobienia
międzynarodowego ośrodkowi adopcyjnemu upoważnionemu do współpracy z organami
centralnymi innych państw lub z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami
lub ośrodkami adopcyjnymi celem poszukiwania dla dziecka rodziny przysposabiającej poza
granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
9. Ośrodek
adopcyjny
uprawniony do
prowadzenia
procedur
przysposobienia
międzynarodowego przekazuje informacje o dziecku zakwalifikowanym do adopcji
zagranicznej pełnomocnikom licencjonowanych przez rządy innym państw organizacji lub
ośrodkom adopcyjnym (wykaz organizacji dostępny w tych ośrodkach).
10. Dokumentacja kandydatów na rodziców adopcyjnych zamieszkałych poza granicami Polski
przekazywana jest ośrodkom adopcyjnym uprawnionym do prowadzenia procedur
przysposobienia międzynarodowego wyłącznie przez:
 organy centralne innych państw,
 licencjonowane przez rządy innych państw organizacje lub ośrodki adopcyjne,
 polski organ centralny - Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
11. Ośrodek adopcyjny prowadzi rejestr zgłoszonych kandydatów na rodziców adopcyjnych
zamieszkałych poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej.
12. Analiza dokumentów zgłoszonych rodzin (pod kątem ich kompletności i aktualności)
i ich prezentacja dokonywana jest podczas prac Komisji ds. Adopcji, działającej
w strukturach ośrodka upoważnionego do prowadzenia przysposobienia międzynarodowego.
13. Ośrodek Adopcyjny po zakwalifikowaniu kandydatów na rodziców adopcyjnych sporządza
opinię kwalifikacyjną dotyczącą kandydatów.
14. Ośrodek prowadzi rejestr sporządzonych opinii kwalifikacyjnych dotyczących kandydatów
na rodziców adopcyjnych.
15. Ośrodek adopcyjny po znalezieniu kandydata mającego miejsce zamieszkania poza
granicami Rzeczpospolitej Polskiej sporządza dokument potwierdzający dobór kandydata do
przysposobienia dziecka.
16. Ośrodek adopcyjny przekazuje dokumentację kandydatów do przysposobienia dziecka
i dokumentację dziecka oraz dokument potwierdzający dobór kandydatów do
przysposobienia dziecka Ministerstwu Pracy i Polityki Społecznej, w celu wydania przez ten
organ zgody, o której mowa w art. 17 Konwencji z 29 maja 1993 r. o ochronie dzieci i
współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego.
17. Kontakt kandydatów na rodziców adopcyjnych z dzieckiem może mieć miejsce po wydaniu
zgody przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
13
18. W przypadku wyznaczenia przez właściwy sąd konieczności nadzoru nad kontaktem,
ośrodek sprawuje nadzór nad przebiegiem bezpośredniej styczności rodziny z dzieckiem
i sporządza dla sądu opinię o przebiegu tej styczności.
19. W przypadku wystosowania przez sąd odpowiedniego wezwania, pracownik ośrodka bierze
udział w sprawie o przysposobienie dziecka.
20. Ośrodek adopcyjny wyznaczony do prowadzenia procedur przysposobienia
międzynarodowego gromadzi raporty postadopcyjne (opisujące m.in. przebieg integracji
dziecka do nowych warunków, umiejętności posługiwania się w nowym języku, itp.)
otrzymywane od licencjonowanych organizacji adopcyjnych lub ośrodków adopcyjnych
państw przyjmujących dziecko.
14
Załącznik 6
Sposób dokumentowania procedur adopcyjnych i ochrona danych
1. Ośrodki adopcyjne zobowiązane są do:
a. realizacji i obsługi procesów adopcyjnych przy przestrzeganiu przepisów ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. 1997 Nr 133 poz.
883 z późn. zm.),
b. monitorowania prawidłowości przetwarzania tych danych,
c. gromadzenia dokumentacji, zgodnie z przepisami tejże ustawy.
2. Zadania Województwa Mazowieckiego związane z prowadzeniem procedur adopcyjnych
realizują: Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny (z Oddziałami Zamiejscowymi) działający
w strukturze Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej oraz niepubliczne ośrodki
adopcyjne.
3. Wojewódzki Ośrodek Adopcyjny z Oddziałami Zamiejscowymi oraz niepubliczne ośrodki
adopcyjne działające w województwie mazowieckim są administratorami wszystkich danych
osobowych przetwarzanych przy realizacji procesów adopcyjnych a w celu ich realizacji
wzajemnie przekazują sobie przetwarzane dane osobowe.
4. Odpowiedzialność za ochronę danych ponosi dyrektor danego ośrodka adopcyjnego przy
wsparciu administratora bezpieczeństwa informacji, zatrudnionego przez Mazowieckie
Centrum Polityki Społecznej.
5. Ośrodek adopcyjny gromadzi
przysposobienia dziecka:
następujące
informacje
dotyczące
kandydatów
do
imię i nazwisko,
obywatelstwo,
adres miejsca zamieszkania,
stan cywilny,
wykształcenie,
zawód,
miejsce pracy,
warunki mieszkaniowe,
źródła dochodu,
dane o stanie zdrowia niezbędne do stwierdzenia, że osoba może sprawować właściwą opiekę
nad dzieckiem,
k. informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
h.
i.
j.
6. Ośrodek adopcyjny gromadzi następujące informacje dotyczące dzieci zakwalifikowanych do
przysposobienia:
a. imię i nazwisko,
b. adres miejsca zamieszkania,
c. datę i miejsce urodzenia dziecka i daty urodzenia jego rodziców,
d. dane dotyczące sytuacji prawnej oraz aktualnego miejsca pobytu dziecka i jego rodzeństwa,
e. dane o stanie zdrowia i rozwoju psychofizycznym,
f. dane dotyczące stanu zdrowia oraz innych informacji dotyczących rodziców dziecka
mających wpływ na zdrowie dziecka.
15
7. Każdy ośrodek adopcyjny prowadzi wyodrębnione archiwum dokumentów z realizacji
procesów adopcyjnych, zgodnie z przepisami obowiązującymi w tym zakresie.
8. Każdy ośrodek adopcyjny prowadzi:
a. Rejestry:
 dzieci zgłaszanych do adopcji krajowej,
 kandydatów na rodziców adopcyjnych,
 rejestr osób, które ukończyły szkolenie dla kandydatów na rodziców adopcyjnych.







b. Dokumentację dotyczącą m.in:
dzieci zgłaszanych do ośrodka,
kandydatów na rodziców adopcyjnych,
pomocy psychologicznej udzielanej kobietom w ciąży oraz pacjentkom oddziałów
ginekologiczno-położniczych, które sygnalizują zamiar pozostawienia dziecka bezpośrednio
po urodzeniu,
dzieci zakwalifikowanych do adopcji,
spotkań z kandydatami,
spotkań z rodzinami po adopcji,
spotkań z dorosłymi adoptowanymi.
c. Notatki i adnotacje urzędowe na temat przebiegu i postępu danego procesu
adopcyjnego.
d. Protokoły posiedzeń komisji kwalifikacyjnych.
9. Dane dzieci zgłaszanych do adopcji oraz dane kandydatów na rodziny adopcyjne
przechowywane i przetwarzane są także w systemie teleinformatycznym - Centralnej
Aplikacji Statystycznej pod nazwą „Adopcja”, prowadzonym przez Ministerstwo Pracy
i Polityki Społecznej.
16