Spis treści Wstęp i anatomia ogólna ·..·..ˇˇ.ˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇ 1
Transkrypt
Spis treści Wstęp i anatomia ogólna ·..·..ˇˇ.ˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇˇ 1
Spis treści Wstęp i anatomia ogólna ·..·..··.···················· 1 Historia anatomii weterynaryjnej ·············.·.·.·············· 1 Obwodowy układ nerwowy {systema nenosum peripHericum)................................... 50 Nerwy (nervi)................................................................. 50 Korzenie mchowe i czuciowe Terminy kierunkowe ,osie i powierzchnie w ciele zw ierzęcia.................................................................6 Podzia. ciaJa zwierzęcia na narządy i ukíady.............-б Narząd ruchu (apparatus motorius).............................ג Układ kostny {systema skeletale).........................................8 Osteologia {osteologia)....................................................8 Układ mi ؟śni0wy {systema musculare) ························ 26 Miologia (myologia)..................................................... 26 Angiologia ogólna.............................................................. 33 S truktoa układu sercowo-naczyniowego..................... 33 Serce ( ■ ) .......................................................................36 Krążenie mate (płucne) i krążenie duże ipirculatio sanguinis minor s. pulmonalis et major).......................................................................... 37 Krążenie w rotne.............................................................37 Krążenie obwodowe .................................................... 37 Naczynia (vasa) .................................................................. 38 Budowa naczyń krwionośnych (vasa sanguinea)............................................................38 Układ chłonny (systema lymphaticum)......................... 43 Narządy chłonne {organa lymphatica).................... АЪ Funkcje układu chłonnego........................................... 44 Budowa naczyń chłonnych.......................................... 44 Anatomia ogólna ukiadu nerwowego {systema nervosum)............................................................45 Funkcje układu nerw owego......................................... 46 S i t u r a architektoniczna uKładu nerwowego ......... Ą6 Tkanka nerwowa {textus ....................... 48 Centralny (ośrodkowy) układ nerwowy {systema nervosum centrale)..............................................................49 Istota szara {substantia grisea) ................................... 49 Istota biała {substantia alba) .......................................50 (radices motoriae et sensoriae).................................. 51 Zwoje {ganglia).............................................................52 Somatyczny układ nerwowy {systema nenosum somaticum)......................................................................52 Autonomiczny (wegetatywny) układ nerwowy {systema neryosum 1 0 ؛л70тг٠с 1 ) . .......................... 53 Nerwowa transmisja info^cji······························· 54 Bariery ochronne układu nerwowego···············..····· 55 Ogólna morfologia trzew i.................................................. 56 Błona śluzowa.................................................................56 N abłonek..........................................................................56 Tkanka łączna wiotka błony śluzowej ·········...·..···.··· 57 Blaszka mięśniową błony śluzowej ……………………··58 Tkanka łączna trzew i.......................................................... 58 Ruchomość trzew i................................................................59 Jamy ciała oraz błony surow icze......................................59 1. Szkielet osiowy (skeleton йш1е) .. .6ъ Czaszka {cranium)..............................................................63 Kręgosłup {columna vertebralis)......................................63 Klatka piersiowa (thorax)..................................................64 Kości czaszki (ossa cranii) .............................................. 65 Czaszka,część nerwowa {cranium, neurocranium) ..... 65 Kość potyliczna {os occipitale)................................... 65 Kość klinowa {os sphenoidale)....................,.........,. 68 Kość skroniowa (ỡ، ؟temporale) .········.········.···.········ 70 Kość czołowa ipsfrontale) .......................................... 72 Kość ciemieniowa (osparietale) .·············.····..·..·.·.· 73 Kość międzyciemieniowa (os interparietale).......... 73 Kość sitowa (os ethmoidale)........................................73 Część twarzowa czaszki, twarz ựacies, viscerocranium).................................................................. 75 Kość nosowa (0، ؟nasale)............................................. 76 Η ( Ν 4 4 5 5 6 6 8 0 o TH Η ل 3 4 ΓΗ 4 4 4 7 7 4 Oo 4 Mięśnie tułowia (musculi trunci) 9 4 Mięśnie szyi {musculi colli)........ Mięśnie g zb ietu (musculi dorsi) Mięśnie długie szyi i grzbietu.. Mięśnie krótkie szyi i grzbiem, Mięśnie klatki piersiowej (musculi thoracis)....,... Mięśnie oddechowe {mm. respiratores)....,...... Mięśnie brzucha {musculi abdominis) ·················· Pochewka mięśnia prostego brzucha (vagina musculi recti abdominis).................................... Kanał pachwinowy {canalis inguinalis) ·..·..···· Mięśnie ogona {musculi caudae) ····.·.··················. 7 5 5 5 3 7 1 5 6 7 6 6 6 6 9 6 9 ١ 1Η ΓΗ 6 ( ؛6 ׳7 7 ؛ ؟7 fH ΓΗ ΓΗ Kości kończyny piersiowej (ossa membri thoracici)......................................................... Obręcz kończyny piersiowej {cingulum membri thoracici)................... Łopatka (scapula) Kościec ramienia {skeleton brachii) Kościec przedramienia {skeleton antebrachii) Kość promieniowa {radius) ············.······.... 5 3٠Kończyna piersiowa (membrum thoracicum).......................... 2 Kręgosłup jako caiosc...................................................... 130 4 oxaz ^artxculationes columnae vertebralis, thoracis et cranii).............................................................. 124 Połączenia mi ؟dzykr ؟gowe {articulationes columnae vertebralis).......................................................126 Połączenia Zeber z kręgosłupem {articulationes costovertebrales)............................................................... 129 Połączenia klatki piersiowej (articulationes thoracis)..............................................................................129 fH Połączenia czaszki {synchondroses cranii) ··.···.·········.· 122 Połączenia kręg 0słupa? klatki piersiowej 3 4 articulationes columnae vertcbralis etthoracis١١.......\ll ГА Połączenia czaszki i tułow ia {suturae capitis, 3 Żebra {costae).................................................................... 119 M ostá (sternum).............................................................. 121 ،Η Kościec klatki piersiow ej (skeleton thoracis) ········.. 118 Mięśnie twarzowe {musculifaciales), Mięśnie warg i policzków (musculi labiorum et buccarum) ........................ Mięśnie nosa {musculi nasi). Mięśnie zewnątrzoczodołowe {musculi extraorbitales)....................................... Mięśnie ucha zewnętrznego {musculi auriculares)........................................... Mięsnie żuchwowe {musculi mandibulares) Mięśnie żuciowe Powierzchowne mięśnie przestrzeni żuchw ow ej................................... Szczególne mięśnie głowy,mięsnie podpotyliczne.................................. 3 103 108 110 113 118 Mięśnie głowy (musculi capitis)...... ΓΗ szyjne {vertebrae cervicales)............................ piersiowe (vertebrae thoracicae)...................... lędźwiowe {vertebrae lumbales)....................... krzyżowe {vertebrae sacrales).................,........ ogonowe (vertebrae caudales)................,,........ Mięśnie skórne głowy {musculi cutanei capitis) . Mięśnie skórne szyi {musculi cutanei colli)........, Mięśnie skóme tuiowm {musculi cutanei trunci), ГН Kr ؟gi Kręgi Kręgi Kręgi Kręgi 102 Mięśnie skórne (musculi cutanei).... 3 3 3 K ręgosłup {columna vertebralis) Powięź powierzchowna głowy, s z y iitu to w ia ......................................... Powięź głęboką głowy, szyi i tułow ia fH Czaszka m ięsożernych....................................................... 86 Kość gnykowa (os hyoideum)......................................92 Jamy w czaszce u mięsożernych.......................................92 Jama czaszki (cavum cranii)........................................92 Jama nosowa {cavum nasi) .......................................... 94 Zatoki przynosowe (sinusparanasales) ···....····...··.. 94 Czaszka k o n ia................................................................ 95 Kość gnykowa {os hyoideum)................................ 100 Jamy w czaszce k onia.......................................................100 Jama czaszki (cavum cranii)...................................... 100 Jama nosowa (cavum nasi) ........................................ 101 Zatoki przynosowe {sinusparanasales) 102 Powięzie ựasciae) ····..······················· 3 C zaszka jak o całość...........................................................86 2٠Powięzie i mięśnie glowy, szyi i tułowia 3 3 Kość łzowa (os lacrimale)........................................... 78 Kose jarzmowa (٠، ؟zygomaticum)........................... 78 Szczęka (maxilla)........................................................... 78 Kość siekaczowa {os incisivum).............................. 80 Kość podniebienna {ospalatinum) ·························· 81 Lemiesz {vomer)............................................................81 Kose skrzydłowa (ospterygoideum)........................ 82 Żuchwa (mandibula)..................................................... 82 Kość gnykowa, aparat gnykowy 、os hyoideurri} apparatus hyoideus) .··.·.·······.···.····.·· 84 Zatoki przynosowe (sinusparanasales) 85 Kość łokciowa {ulna)................................................. Kości ręki (skeleton manus)........................................... Kości nadgarstka (ossa carpi).................................. Kości śródręcza Ι- V (ossa metacarpalia I-V)....... Kości palców ręki {ossa digitorum manus) ........... Kości palców ręki mięsożernych Kości nadgarstka (ossa carpi).................................. Kosci srodręcza 、 ossa metacarpalia)..................... KoSci palców ręki {ossa digitorum manus) .···.······ Kości palców ręki u konia {ossa digitorum manus).... Kości nadgarstka {ossa carpi)................................ Kosci srodręcza (ossa metacarpalia)..................... Kości palców ręki (ossa digitorum manus) ..········· 180 181 181 182 183 184 184 187 187 187 187 188 188 Połączenia kończyny piersiowej (articulationes membri thoracid) ........................................................... 191 Połączenie kończyny piersiowej z tułowiem ···.·········· 191 Staw r a m i e i y {articulatio humeri)............................ 191 Staw łokciowy {articulatio cubiti).............................. 193 Stawy promieniowo-łokciowe: bliższy i dalszy iarttculatio radtoulnaris proximaUs et articulatio radtoulnaris distalisi........................ 196 Stawy ręki {articulationes manus)................................ 197 197 Staw nadgarstka (articulatio carpi) Stawy międzysródręczne {articulationes intermetacarpeae)............................................................ 201 Stawy palców ................................................................... 201 201 Stawy palcowe zwierząt mięsożernych Stawy palcowe u przeżuwaczy ·········.···················· 203 Stawy palcowe ko n ia................................................. 206 Kość tonowa {os pubis) ............................................. 250 Kose kulszowa (os ỉschỉỉ).........................................251 Panewka {acetabulum)................................................252 M iednica {pelvis)....................................................... 253 Jama miednicy (cavum pelvis) .......................................255 Kościec uda (skeletonfemoris).......................................257 Rzepka {patella)................................................................ 260 Kościec podudzia (skeleton cruris)..............,.............. 261 Kość piszczelowa {tibia)........................................!.. 261 Kość strzałkowa (fibula)............................................ 263 Kościec stopy {skeleton pedis) ........................................264 Kości stẹpu {ossa tarsi) ............................................. 264 Kosci sródstopia,kości palców stopy ipssa metatarsalia, ossa digitorumpediss ......................16ר Połączenia kończyny m iednicznej {articulationes membri pelvm i) ................................................................ 268 fozyżowo-biodrowy {articulatio sacroilìaca).... 270 biodrowy (articulatio coxae) ............................. 271 kolanowy {articulatio 273 ..................... د ﺳ ﺠ ﺞ٠)....... ٠ udowo-piszczelowy {articulatio femorotwialis)................................................................... 273 Staw udowo-rzepkowy {articulatio femoropatellaris)............................................................... 276 Stawy piszczelowo-strzałkowe {articulationes tibiofibulares)............................................................... 281 Stawy stopy (articulationespedis) . . 282 Staw st؟pu {articulatio tarsi).....................................282 Stawy śródstopia i palców {articulationes Staw Staw Staw Staw metatarseae et phalangeae١.................................. Mięśnie kończyny piersiowej {musculi membri thoracici)........................................................................... 211 M ięśnie kończyny m iednicznej (musculi membri pelvint) ................................................................................285 Powięź głęboką kończyny piersiowej 212 215 Mięśnie obręczy kończyny piersiowej Mięśnie powierzchowne obręczy kończyny piersiowej.................................................................... 215 Mięsnie głębokie obręczy kończyny piersiowej.................................................................... 217 M i ؟śnie własne kończyny piersiowej ························· 219 Mięśnie stawu ram iennego....................................... 219 Mięśnie stawu łokciowego........................................ 221 Mięśnie stawów p ro m ie n io w o -io k cio şh ........... 225 Mięśnie stawu nadgarstkowego·.·······.··················· 225 Mięśnie palców .......................................................... 230 Powi ؟zie miednicy i kończyny miednicznej ·······.······· 285 Mięśnie obręczy kończyny m iednicznej..................... 290 Mięśnie własne kończyny miednicznej ...··················· 293 Mięśnie zadu................................................................ 293 Mięśnie tylne uda........................................................ 296 Mięśnie przyśrodkowe u d a ........................................ 304 Mięśnie wewnętrzne miednicy ·········.···················. 308 Mięśnie stawu kolanowego........................................ 309 Mięśnie podudzia.........................................................310 Mięśnie krótkie palców...............................................316 4. Kończyna miedniczna {membrumpelvinum).. .................. 947 Kościec kończyny miednicznej (ossa membri pelvini) .............................................................................. 247 Obrçcz kończyny miednicznej {cingulum membri pelvini) .............................................................................. 247 Kosc biodrowa (os ilium).......................................... 247 5٠Statyka i dynamika········· ··"·.·················」” B udow a tu ło w ia............................................................... 317 K ończyna p iersio w a....................................................... 318 K ończyna m iedniczna.................................................... 320 C hody k o n i........................................................................ 322 6 · J a m y c m h ............................................................325 stabilizacja narządów wewnętrznych wewnątrz jam ciała............................................................................ 325 Jama klatki piersiowej...................................................... 326 Sródpiersie....................................................................327 Węzły chłonne Sródpiersia......................................... 330 Jama brzuszna i jam a m iednicy......................................330 Jama otrzewnej.................................................................. 333 Jama m iednicy.................................................................. 336 7 ٠A p a r a t t r a w i e n n y {apparatus digestorim) . . ..... ... .. ... .. 339 Jama ustna i gardio {cavum oris etpharywc) 339 Jama ustna (cavum oris)................................................... 339 Podniebienie {palatum).................................................... 341 Język (lingua s. glossa).................................................... 342 Jama podjęzykowa i jam a ustna (cavum sublinguale et cavum oris) 346 Gruczoły ślinowe (glandulae salivariae).................... 347 Gruczoł przyuszny {glandulaparotis) .····.··········.·· 348 Gruczoł żuchwowy {gianduia mandibularis)........ 349 Gruczoły podjęzykowe (glandulae sublinguales)................................................................ 349 Narząd żuciowy {apparatus masticatorius)................ 350 Zęby {dentes)............................................................... 350 Staw skroniowo-żuchwowy (articulatio temporomandibularis).................................................361 Mięśnie żuciow e..........................................................361 Gardło, jam a gardła {pharynx, cavumpharyngis) ····.· 362 Mięśnie gnykowe (musculi hyoidei)...................... 366 Doczaszkowa część przewodu pokarmowego: przełyk i żołądek (pars cranialis canalis alimcntariws.. oesophagus etgaster ١ ............n........ Przełyk (oesophagus)....................................................... 367 Budowa przełyku........................................................ 368 Żołądek {gaster s. ventriculus).......................................369 Żołądek jednokom orow y........................................... 369 Żołądek wielokom orowy........................................... 378 Środkowa i doogonowa część przewodu pokarmowego: jelito cienkie Ỉ jelito grube ipars media et caudiaUs canalis alim entarii : intestinum tenue et intestinum crasswtỉ١ ………………즈 %% Jelito {intestinum)..............................................................388 Budowa ściany je lita ........................................................ 388 Zaopatrzenie nerwowe je lita ........................................... 390 Unaczynienie jelita............................................................391 Jelito cienkie {intestinum tenue) .....................................393 Dwunastnica (duodenum).......................................... 393 Jelito czcze (jejunum).................................................396 Jelito biodrowe (ileum)...............................................397 Jelito grube (intestinum crassum).................................. 397 Jelito ślepe {caecum)................................................... 397 Okr ؟żnica {colon)....................................................... 401 Jelito proste, odbytnica {rectum)............................ 407 Kanał odbytowy (canalis analis) i przyległe struktury........................................................................409 G ruczoły związane z przew odem p o k a rm o w y m .........................................410 Wątroba (hepar s. jecur) ..................................................410 Masa w y ro b y ...............................................................410 Kształt, lokalizacja i różnicę gatunkowe .·············· 410 Budowa w ątroby......................................................... 412 Unaczynienie w ątroby............................................... 414 Unerwienie wątroby....................................................415 Układ chłonny wątroby.............................................. 415 Więzadła w ątroby....................................................... 415 Przewody żółciowe [ductus z?/7ż/fen٠)...................... 415 Pęcherzyk żółciowy (yesicafellea)............................. 416 Trzustka (pancreas)...........................................................416 Układ przewodów wyprowadzających trzustki u poszczególnych ssaków dom ow ych................... 417 8. Aparat oddechowy {apparatus respiratorius)............................................................419 Funkcje układu oddechow ego......................................421 G órne drogi oddechow e.................................................421 Nos {rhin, nasus)...............................................................421 Wierzchołek nosa {apex nasi)................................ 424 Chrząstki nosa {cartilágines nasi) 424 Przedsionek nosa {yestiouium ........... 425 Jamy nosowe {cava nasi).................................................426 Małżowiny nosowe (conchae nasales).................. 426 Przewody nosa {meatus nasi) ................................... 426 Zatoki przynosowe (sinus paranasales) 427 Dolne drogi oddechow e..................................................430 Krtań (larynx).................................................................... 430 CkząstKi krtani {cartilágines laryngis、 ·“·········.·.·, 430 Jama krtani [ с а н laryngis).................................... 432 Stawy i więzadła krtani.............................................. 432 Mięśnie k rtani..............................................................433 Funkcje k rtani..............................................................434 Ukrwienie i unerwienie krtani .······························ 434 Tchawica {trachea).......................................................... 435 P k a (pulmones)...............................................................436 Struktura płuc............................................................... 437 Naczynia krwionośne..................................................441 Węzły c h ł o i e .............................................................442 Unerwienie................................................................... 442 9٠Narządy moczowe (organa urinaria).......................................................................443 N erka (ren, gr· nephros).................................................443 Lokalizacja nerek..............................................................445 Kształt n e re k ......................................................................445 Budowa nerki.....................................................................445 Jednostki fuÉ cjonalne n e rk i.......................................... 446 Unaczynienie.................................................................... 449 Naczynia chłonne.............................................................. 452 Unerwienie........................................................................453 11. Narządy płciowe żeńskie iprgana genitalia femininas แ 4า า ja jn ik {ovarium)..............................................................477 Położenie,kształt i rozmiar j a j n i k · · · · 479 ·····.··············״ Budowa jajników ..............................................................479 Pęcherzyki jajnikow e..................................................479 Ciałko żółte {corpus luteum)......................................481 jajo w ó d (tuba uterina)...................................................487 M iedniczka nerkow a (pelvis renalis) ....................... 453 Ksezka jajnika, krezka jajowodu i torebka jajnika (mesovarium, mesosalpinx, bursa ovarica) ················ 487 M oczowod (ureter) ........................................................ 453 M acica (uteruSf metra, hystera) ................................... 488 Pęcherz moczowy {vesica urinaria).......................... 454 Cew ka m oczowa (urethra)............................................ 457 ồ ٠Narządy płciowe męskie ^organagenitalia masculinas..........״״. ״ ״4وة Ją d ro (testis s. orchis)..................................................... 459 Budowa ją d ra .....................................................................461 N ajądrze (epididymis)..................................................... 462 Nasieniowod {ductus deferens) .....................................463 O sło n k i 』 ؟伽 ………·………·………·…·……··……·…^ Budowa sciany m acicy .................................................... 491 Pochw a (vagina)..............................................................492 Przedsionek р о с _ {vestibulum vaginae) ··········..······ 494 Srom (vulva)......................................................................496 W ięzadła (ligamenta, adnexa).......................................497 M ięśnie (musculi)............................................................498 N aczynia krw ionośne,ehtonne i unerwienie··········· 498 12. Układ naczyniowy (systema cardiovasculare).................................................... 501 464 W yrostek pochwowy (processus vaginalis) i pow rózek nasienny ựuniculus spermaticus) ......... 465 Położenie m o sz n y ............................................................466 Z aopatrzenie naczyniowe i nerw owe ją d e r 1ich o sło n e k ...........................................................466 Cew ka m oczowa (urethra)............................................ 4 0 / G ruczoły płciowe dodatkow e (gil. genitales accessoriae).......................................................................468 Gruczoły pęcherzykowe (gil. vesiculares).................. 468 Gruczoł krokowy, stercz {prostata)............................. 470 Gruczoły opuszkowo-cewkowe {gil. bulbourethrales)....................................................... 470 Prącie (penis) ................................................................... 472 Napletek ipraeputmm)..................................................... 475 Mięśnie prącia {musculi penis) .......................................475 Zaopatrzenie naczyniowe i nerwowe cewki moczowej 1prącia..................................................476 Erekcja i e ja k la c ja {errectio et ejaculatio)................ 476 Serce {cor) ......................................................................... 502 Osierdzie (pericardium)................................................... 502 Położenie serca 1jego w ym iary......................................503 Kształt i zewnętrzny opis serca.......................................504 Budowa wewnętrzna serca...............................................505 Przedsionki serca {atria cordis)............................. 505 Komory serca iyentriculi cordis)........................... 506 Budowa sciany serca.........................................................508 Naczynia serca.................................................................. 508 Ukiad przewodzący se rc a ................................................511 Unerwienie serca............................................................... 513 Naczynia limfatyczne se rc a ............................................ 514 Czynnosc serca.................................................................. 514 N aczynia (vasa)................................................................ ว 14 KrwioDieg mały (płucny).................................................515 Krwiobieg duży. Tętnice krążenia systemowego···.··.. 515 Odgałęzienia ๒ ๒ aorty............................................. כ1צ Aorta piersiowa i aorta brzuszna .·························· 522 Żyły (venae).......................................................................527 Żyła główna doczaszkowa (v. cava cranialis) lje jd o p ly w y ................................................................ ว29 Żyły gtowy i sz y i.........................................................ว29 Żyła nieparzysta (v. ....... ว30 Żyły kończyny piersiowej.......................................... 31כ Żyły kończyny m iednicznej.......................................31כ Żyła główna doogonowa (v. cava caudalis) ·········· 531 Żyła wrotna (v. portae) ............................................. 533 Tętnice i żyły palców ...................................................... 533 14. Układ nerwowy {systema nervosum).................................................................. 551 13. Układ odpornościowy i narządy Ośrodkowy układ nerwowy (systema nervosum centrale)............................................................................. 552 Rdzeń kręgowy {medulla spinalis) 552 c h ł o n n e { o r g a n a l y m p h o p o e t i c a ) .......... 535 N aczynia chłonne (vasa lymphatica) ···.···················· 535 W ęzły chłonne (lymphonodi)........................................ 536 Węzły ehtonne g ło w y ...................................................... 538 Ośrodek chłonny przyuszniczy …··………·…······……538 Ośrodek chłonny żuchwowy......................................538 Ośrodek chłonny zagardtowy ·········..·.··················· 538 Węzły ehtonne szyjne...................................................... 539 Ośrodek chłonny szyjnv powierzchowny ·············· 539 Ośrodek chłonny szyjnv gł ؟b 0K1··········.···..·····.·.···· 539 Węzły chłonne kończyny piersiowej ·.···········.·····.···.·· 539 Ośrodek chłonny pachowy......................................... 539 Węzły ehtonne klatia piersiowej.....................................540 Ośrodek chłonny piersiowy dogrzbietowy ···.·.·.···· 541 Ośrodek chłonny piersiowy dobrzuszny·········.······ 541 Ośrodek chłonny śródpiersiowy ···························. 541 Ośrodek chłonny oskrzelowy.....................................542 Węzły ehtonne brzucha.................................................... 542 Ośrodek chłonny lędźwiowy (lymphocentrum lumbale)........................................................................542 Ośrodek chłonny trzewny (lymphocentrum coeliacum).....................................................................542 Ośrodek chłonny krezkowy doczaszkowy····.········ 542 Ośrodek chłonny krezkowy doogonow y............... 543 Węzły ehtonne jam y miednicznej i kończyny m iednicznej................................................... 543 Ośrodek chłonny biodrowo-krzyżowy................... 543 Ośrodek chłonny biodrow o-udow y....................... 543 Ośrodek chłonny pachwinowo-udowy {lymphocentrum inguinofemorale) ···.··················.. 544 Ośrodek chłonny kulszowy {lymphocentrum ischiadicum)....................................544 Ośrodek chłonny podkolanowy ilymphocentrum popliteum١................................... 544 Główne chłonne przew ody zbiorcze ························ 545 G rasica (thymus)..............................................................546 Śledziona (lien, spleen)................................................... 547 Zaopatrzenie w krew, drenaż cM oẾ i 1unerwienie śledziony............................................................................ 547 Funkcja śledziony.............................................................550 Kształt i położenie...................................................... 552 B udow a.........................................................................555 Łuk odruchowy rdzenia kręgowego ···················.·· 557 Mózgowie {encephalon)..................................................557 Tyłomozgowie (rhombencephalon)....................... 558 Tyłomozgowie wtorne (metencephalon) ............... 560 Srodmózgowie {mesencephalon)........................... 562 Przodomozgowie (prosencephalon) 565 Drogi ośrodkowego układu nerw ow ego..................... 571 Drogi w stępujące........................................................ 572 Drogi nerwowe zstępuiące.........................................575 Ośrodkowy autonomiczny układ nerwowy ······..···.···· 577 Drogi trzew ne..............................................................578 Opony ośrodkowego układu nerwowego·.·················· 579 Opona twarda rdzenia (dura mater spinalis)......... 579 Opona twarda mózgowia {dura mater encephali). 579 Pajęczynowka (arachnoidea) ···········.···················· 581 Opona miękka mózgowia i rdzenia kręgowego (pia mater encephali et spinalis) 583 Komory mózgowia i płyn mózgowo-rdzeniowy ^entricuU cerebri et liquor cerebrospmaUs١ .............. Naczynia krwionośne ośrodkowego układu nerwowego....................................................................584 Obwodowy układ nerwowy {systema nervosum periphericum)....................................................................587 Nerwy mózgowo-rdzeniowe 1ich zwoje ············.·.····. 587 Nerwy czaszkowe (nervi craniales)............................ 587 Nerw węchowy (I) (neïïus olfactorms)................. 588 Nerw wzrokowy (II) (nervus opticus) 588 Nerw okoruchowy (III) (nervus oculomotorius)... 590 Nerw bloczkowy (IV) (nervus trochlearis) ··········· 590 Nerw trójdzielny (V) (nervus trigeminus)............. 592 Nerw odwodzący (VI) {nervus abducens)............. 595 Nerw twarzowy (VII) (nervusfacialis) ................. 596 Nerw przedsionkowo-slimakowy (VIII) (nervus vestibulocochlearis).................................................... 598 Nerwjęzykowo-gardłowy (IX) (nervus glossopharyngeus)...................................................... 599 Nerw błędny (X) (nervus vagus) ........................... 602 Nerw dodatkowy (XI) (nervus accessorius).......... 604 Nerw podjęzykowy (XII) {neïïus hypoglossus).... 604 Nerwy rdzeniowe {nervi spinales) ··············..···········.·· 605 Nerwy szyjne {nervi cervicales) 605 Splot ram iem y (plexus brachialis) oraz nerwy kończyny piersiow ej................................................... 605 Nerwy lędźwiowe (nervi lumbales)··.····.·····.····.···· 617 Nerwy krzyżowe (nervi sacrales).......................... 619 Splot I ؟dźwi0w 0-krzyż 0wy (plexus lumbosacralis).............................................. 619 Obw odowy autonom iczny układ nerw owy (systema nervosum autonomkum)............................ 626 Budowa autonomicznego układu nerwowego ············ 626 Układ w spółczulny..................................................... 627 15. Gruczoły dokrewite {glandulae endocrinae)................................................................ 633 ^hypophysis s. gianduia pituitarias......... 6ไ>ไ> Szyszynka (epiphysis cerebri s. corpus pineale, glandulapirtealis).............................................................635 Narząd łzowy {apparatus lacrimalis) ......................... 663 Unaczynienie Ỉ unerwienie gałki ocznej ·······.·········· 666 Naczynia krwionośne gaiki ocznej............................. 666 Unerwienie gaiki ocznej i narządów dodatkowych o k a .............................................................667 Droga wzrokowa i odruch o czn y ............................. 668 17. Narząd przedsionkowo■ślimakowy (organum vestibulocochleare).... . . . . . . . . . . . . . . 669 Ucho zew nętrzne (auris externa).............................. 669 Położenie i kształt.............................................................637 Ukrwienie,drenaż limfatyczny i unerwienie·············· 639 M ałżowina uszna (auricula).......................................... 670 Przewód słuchowy zewnętrzny {meatus acusticus externus)...........................................................671 Błona bębenkowa {membrana tympani) ..................... 671 iglandulaeparathyroidcaei................وﻵة Ucho środkow e (auris media) ......................................672 Tarczyca {gianduia thyroidea)......................................636 Różnicę gatunkow e...........................................................639 Ukrwienie, drenaż limfatyczny i unerwienie.············· 640 ^glandulae adrenales s. swprarenales١...640 Funkcja................................................................................640 Ukrwienie, drenaż limfatyczny i unerwienie·············· 643 Przyzw oje (paraganglia)................................................643 W yspy trz u stk i { i n s u l a e p a n c r e a t i c a e ) .......ị. 643 G ruczoiy płciowe jak o gruczoiy dokrewne·······.·.·.· 643 16. Oko (narząd wzroku) (organum visus) ............................................................................ 645 G ałka oczna {bulbus oculi) ........................................... 645 Kształt i wielkość gałki o czn ej.......................................645 Określenia k i e r u É i płaszczyzn gałki ocznej........... 646 Budowa gałki ocznej.........................................................646 Błona włóknistą gałki ocznej (tunicafibrosa hlilhi) ^47 Blona naczyniowa gałki ocznej (tunica vasculosa).....................................................................649 Błona wewnętrzna gałki ocznej {tunica interna bulbi)............................................................................. 654 Nerw wzrokowy (nervus opticus).......................... 656 Elementy wewnętrzne o k a......................................... 657 N arządy dodatkow e oka (organa oculi accessoria)......................................................................... 659 Oczodół (periorbita).........................................................660 Powięzie i mięśnie gałki ocznej (fasciae orbitales et musculi bulbi)................................................................ 660 Powieki (palpebrae)..........................................................661 Jama bębenkowa (cavum tympani) .·····.··.·.···.·····...··..· 673 Kosteczki słuchowe {ossicula auditus)....................... 673 Trąbka s k h o w a , trąbka Eustachiusza {tuba auditiva).................................................................. 678 Ucho w ew nętrzne (auris interna) .···························· 680 Błędnik przedsionka {pars statica labyrinthi)..................................................681 Woreczek (sacculus) i łagiewka (utriculus)........... 681 Przewody półkoliste (ductus semicirculares) ·.·.··.· 682 Błędnik ślimaka (pars auditiva labyrinthi) ·············.···· 682 Przewód ślimaka {ductus cochlearis) ·················.·· 683 Narząd spiralny {organum spirale)^ narząd Cortiego (organum Corti).........................................683 IS Powłoka wspólna {integumentum commune).................................................................. 685 T k an k a p odskórna (subcutiSy tela subcutanea).,..... 686 Skóra (cutis).................................................................... 686 Skóra właściwa {coriurri)................................................687 Naskórek {epidermis)...................................................... 689 Ukrwienie skóry................................................................ 690 Nerwy i narządy czucia w skórze............................... 691 W łosy (pili).......................................................................691 Rodzaje w łosów ............................................................... 693 Układ (wzór) w łosów....................................................... 694 Wypadanie w łosów ......................................................... 694 G ruczoły skóry iglandulae cutis) ............................. 695 Specyficzne gruczoły sk ó ry ........................................... 695 G ruczoł sutkow y (mamma9uber, mastos)................ 696 Aparat podwieszający gruczoły sutkowe .·····.·····_ Budowa gruczołów sutkowych··························, U k i e n i e ................................................................. T ętnice............................................................... Ż yły..................................................................... Układ chłonny........................................................ Unerwienie.............................................................. Neurohormonalny i odruchowy................ Rozwój gruczołu sutk 0weg 0 __························ Laktacja................................................................... Gruczoły sutkowe {mamma) mięsożernych·····.··· Gruczoły sutkowe (mamma) u świni .············.··· Wymię {uber) małych przeżuwaczy ..·····..·.·..···· Wymię (uber) krow y............................................. Wymię klaczy {uber)............................................. 697 697 698 698 698 699 699 699 700 700 700 702 702 702 704 Pneumatyzacja m ożdżenia......................................... 739 Pochewka rogu.............................................................739 Zaopatrzenie w krew ...................................................740 Odplyw ch łonki...........................................................740 Unerwienie................................................................... 740 Róg (cornu) małych przeżuw aczy.............................. 741 Możdżeń (processus cornualis)............................. 741 Pochewka rogow a....................................................... 741 Zaopatrzenie w krew i unerwienie..·····.··········.······ 741 Opuszki (/٠π ) ........................................................ 705 Okhrp Narząd palcowy {organum digitale)................ 706 Czynność................................................................. C zęści....................................................................... Rogowa ostona członu palcowego dalszego {capsula ungularis)............................................... Ściana (paries corneus).................................. Powierzchnia podstawowa ựacỉes solearis) . Puszka rogowa doczesna (capsula ungulae decidua)................................................................... Modyfikacje różnych części............................... T k a Ế a podskórna {tela subcutanea)............ Skóra właściwa (corium) ····························.· Naskórek (epidermis)....................................... Pazur {unguícula)................................................... Pazur p sa ............................................................ Pazur k o ta ......................................................... Racice przeżuwaczy i św iń .................................. Definicja............................................................. Racice u kro w y ................................................. Racica małych przeżuwaczy ························· Racica św ini...................................................... Kopyto konia {ungula).......................................... Definicja............................................................. Kształt kopyta................................................... Sciana (paries corneus).................................. Powierzchnia podeszwowa ựacỉes solearis) Warstwy k o p y ta............................................... Opuszka palcowa {torus digitalis) ·.······..··.··. U naczynienie.................................................... Unerwienie........................................................ Biomechanika k o p y ta..................................... Produkcja rogu................................................. 706 706 708 709 709 709 710 711 712 716 716 716 716 ,727 ■727 ,727 ,729 1729 (730 • 730 • 730 .735 .737 • 737 .738 .738 Róg (cornu)........................................................... • 738 Róg bydła {cornu)................................................. Rozwój rogu...................................................... Możdżeń (processus cornuaUs) ····.···.··..······ • 739 • 739 • 739 708 708 708 19. Anatomia topograficzno-kliniczna.....................................................................743 Głowa {caput)................................................................... 743 Stratygrafia (budowa warstwowa) ······························ 743 74ไ Okolica n o so w a...........................................................743 Okolica ustna i bródkow a.......................................... 744 Okolica policzkow a.................................................... 744 Okolica podoczodołow a............................................ 745 Okolica żw aczow a...................................................... 745 Okolica oczodołow a................................................... 746 Okolica międzyżuchwowa......................................... 747 Okolica skroniow a...................................................... 748 Zastosowanie kliniczne....................................................748 Narządy pokarmowe głow y.......................................749 Jama nosowa i zatoki okołonosowe....................... 749 G ardło........................................................................... 751 Krtań ............................................................................ 751 Nerwy czaszkow e....................................................... 752 Worek powietrzny konia............................................ 755 O k o ………···……··:……·…………………··……·.…··….…·756 U cho...............................................................................757 M ózg............................................................................. 758 Szyja {collum).................................................................. 758 Stratygrafia.........................................................................758 Okolice................................................................................759 Okolica przyusznicza..................................................759 Okolica szyjna brzuszna............................................ 759 RynieDka jarzmowa (sulcusjugularis) 760 Okolica przedtopatkow a............................................ 761 Okolica grzbietowa szyi............................................. 761 Zastosowanie kliniczne.................................................... 761 Iniekcje.......................................................................... 761 Punkeja rdzenia............................................................762 Tarczyca........................................................................762 Tchawica.......................................................................762 K rtań ............................................................................. 763 P rzełyk.......................................................................... 763 Krążek m iędzykręgowy.............................................. ر6 د K latk a piersiow a {thorax).............................................. /6د Widoczne i wyczuwalne punkty kostne··············..······ 766 Powierzchowne bruzdy mięśniowe na klatce piersiowej...........................................................766 Stratygrafia......................................................................... 766 Okolice (regiones).............................................................767 Narządy jam y klatki piersiow ej......................................767 Piuca (pulmones)........................................................ 767 Położenie kopuły przepony........................................767 Serce (cor).....................................................................772 Zastosowania kliniczne.................................................... 772 B rzuch................................................................................773 Widoczne i wyczuwalne struktury kostne .·······...······· 773 Naczynia krwionośne....................................................... 773 Unerwienie......................................................................... 773 Węzły chłonne.................................................................. 774 Stratygrafia......................................................................... 774 Okolice jam y brzusznej {regiones abdominis)............ 774 Okolice brzucha {regiones abdominis) 774 Okolica doczaszkowa brzucha (regio abdominis cranialis).......................................................................774 Okolica środkowa brzucha (regio abdominis media)........................................................................... 775 Okolica doogonowa brzucha {regio abdominis caudalis)....................................................................... ררר Znaczenie kliniczne..........................................................779 ؟i z e p â ï ï v Ъ1та؟،т ^ ụierntae abdommales١........119 Wziernikowanie jam y brzusznej {laparoscopia).,. 780 Otwarcie jam y brzusznej {laparotomia) ······.·····.··· 780 Kastracja (castratio)................................................... 781 Okolica śródr ؟cza i członów palcowych {regio metacarpi etphalangea)............................................ 793 Aspekty kliniczne.............................................................. 795 K ończyna m iedniczna (membrumpelvinum) .......... 800 Okolice pośladkowa i stawu biodrowego fregio glutea et regio articulations coxae) .·.·...···· ذ ﻵ٠ Okolica krocza (regiopreinealis) ······..·.··...···....···· 802 Okolica udowa (regiofemoris) .····························· 803 Okolica kolanowa {regio genus)............................ 804 Okolica podudzia {regio cruris)............................. 804 Okolica st؟pu {regio tarsi)......................................... 805 Okolica śródstopia {regio metatarsi) .···················· 805 Okolice palcowe {regiones digiti).......................... 806 Uwagi kliniczne................................................................ 806 S tru k tu ry kostne wyczuwalne palpacyjnie····.········ 808 R zutow anie narządów w ew nętrznych na ściany ciała...................................................................809 Narządy jam y brzusznej (cavum abdominis).............. 809 Prawa ściana jam y brzusznej psa··.···.···················· 809 Lewa ściana jam y brzusznej psa···························· 809 Prawa ściana jam y brzusznej św in i....................... 810 Lewa ściana jam y brzusznej świni························· 810 Prawa ściana jam y brzusznej u bydła .··················· 811 Lewa ściana jam y brzusznej u bydła .···················· 811 Prawa ściana jam y brzusznej konia.··..·················· 811 Lewa ściana jam y brzusznej konia .······················· 812 Chirurgia narządu kopulacyjnego męskiego····.····· 781 Badanie wymienia (examinatio uberis)................. 781 Badanie rektalne................................................................ 782 Badanie rektalne bydła................................................783 Badanie narządów płciowych krowy ..···············...······ 783 Badanie narządów płciowych buhaja···············.·········· 785 Badanie rektalne k o n i...................................................... 785 Badanie rektalne jam y brzusznej i jam y m iednicy...........................................................785 Badanie narządów płciowych klaczy·························· 786 Badanie rektalne św ini..................................................... 787 20. Przekroje anatomiczne i proces obrazowania............................................................. 813 Kończyna piersiowa (membrum thoracicum).......... 787 Tom ografia kom puterow a (CT)............................... 829 O k l i c e ................................................................................787 Okolica łopatkowa (regio scapularis)................... 787 Staw ramienny i okolica pachowa {art. humeri et regio axillaris)..........................................................790 Okolica boczna ramienia (regio brachu lateralis)........................................................................ 790 Okolica przyśrodkowa ramienia {regio brachu medialis).......................................................................790 Okolica łokciowa {regio cubiti)............................. 791 Okolica przedramienia (regio antebrachii) ........... 791 Okolica nadgarstka (regio carpi)........................... 792 R ezonans m agnetyczny.................................................. 838 P lastynacja w n a u c e ........................................................813 Proces o b ra z o w a n ia ....................................................... 825 R a d io g ra fia ....................................................................... 826 M edycyna n u k lea rn a w procesie diagnostycznym ............................................................... 827 R adiologia diagnostyczna..............................................828 D iagnostyka sonograficzna........................................... 839 B adanie endoskopowe k o n ia ........................................ 840 L ite ra tu ra .......................................................................... 841 Słownik term inów ..........................................................845 In d e k s .................................................................................853