Tyche vs. hybris Przeciw projektowaniu dzieci przez rodziców i

Tyche vs. hybris
Przeciw projektowaniu dzieci przez rodziców i społeczeństwo
„Eugene” znaczy dobrze urodzony. Od tego słowa oczywiście pochodzi pojęcie eugeniki
czyli możliwość doskonalenia cech dziedzicznych gatunku ludzkiego. Możemy mówić o eugenice
negatywnej, mającej na celu eliminację „negatywnej” puli genów. Przejawiała się ona m.in.
w niezwykle popularnej w pierwszej połowie XX wieku, np. w USA, praktyce sterylizacji osób
niepełnosprawnych, chorych umysłowo czy przestępców. Możemy również mówić o eugenice
pozytywnej, a więc o manipulowaniu rozmnażaniem w taki sposób, by promować „pozytywną”
pulę genów. Współczesna genetyka oraz biotechnologia dają człowiekowi nowe narzędzia
manipulowania genami mających się dopiero narodzić dzieci, o wiele kuteczniejsze niż np.
założony w 1980 r. Bank Spermy Noblistów. Już dziś rodzice mogliby zdecydować o płci dziecka,
w przyszłości zaś najprawdopodobniej możliwa będzie o wiele głębsza interwencja w kod
genetyczny potomstwa. Za skorzystaniem z tych zdobyczy nauki przemawia wiele racji, spośród
których najmocniej przebija się ta najbardziej oczywista: „Skoro mamy (a przynajmniej
w niedalekiej przyszłości będziemy mieli) możliwość skorzystania z bezpiecznego sposobu
poprawiania np. talentów dziecka czy jego wyglądu, to dlaczego mielibyśmy z niej nie skorzystać?
Przecież każdy pragnie mieć mądre i ładne dzieci”.
W swoim referacie chciałbym bardzo mocno przeciwstawić się takiej argumentacji, broniąc
tezy, że człowiek nie powinien dokonywać manipulacji genetycznych, mających się narodzić
dzieci w celach niemedycznych. Idąc za amerykańskim filozofem Michaelem Sandelem, będę
starał się wskazać na zagrożenia, jakie pewne aspekty współczesnej tzw. zachodniej kultury
stwarzają dla istoty życia ludzkiego rozumianego jako dar (gift). Współczesny konsumpcjonizm
i komercjalizacja niesie za sobą ryzyko traktowania dziecka jako produktu, który rodzice mogą
zamówić i zaprojektować według własnej wizji. Współczesne hybris, dążenie do perfekcji i do
panowania przez człowieka nad każdą dziedziną życia, prowadzić może do nadmiernego wpływu
na następne pokolenia oraz nadmierny rozrost odpowiedzialności rodziców i społeczeństwa za
przyszłe życie dziecka. To zaś rodzi kolejne zagrożenia takie jak pogłębienie rozwarstwienia
społecznego, utratę poczucia utożsamiania się z innymi ludźmi oraz zjawiska nietolerancji wobec
innych, „gorzej urodzonych”. Jednym z aspektów istoty człowieka jest zaś pewna doza przypadku
i losowości, która sprawia, że żyjemy w świecie różnorodnym i, co jest istotą mojego referatu,
lepszym.