Gazomierze

Dziennik Ustaw Nr 18
— 1021 —
Poz. 115
115
ROZPORZÑDZENIE MINISTRA GOSPODARKI1)
z dnia 28 grudnia 2007 r.
w sprawie wymagaƒ, którym powinny odpowiadaç gazomierze i przeliczniki do gazomierzy,
oraz szczegó∏owego zakresu sprawdzeƒ wykonywanych podczas prawnej kontroli metrologicznej
tych przyrzàdów pomiarowych2)
Na podstawie art. 9a pkt 1 i 2 ustawy z dnia
11 maja 2001 r. — Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r.
Nr 243, poz. 2441, z póên. zm.3)) zarzàdza si´, co nast´puje:
Rozdzia∏ 1
2) przeliczników wprowadzanych do obrotu lub u˝ytkowania na podstawie decyzji zatwierdzenia typu
wydanych do dnia 7 stycznia 2007 r.
Przepisy ogólne
1) gazomierz — przyrzàd pomiarowy s∏u˝àcy do pomiaru iloÊci (obj´toÊci lub masy) przep∏ywajàcego
przez niego gazu;
§ 1. Rozporzàdzenie okreÊla:
1) wymagania w zakresie wykonania, charakterystyk
metrologicznych oraz warunków w∏aÊciwego stosowania gazomierzy podlegajàcych sprawdzeniu
podczas legalizacji ponownej gazomierzy wprowadzonych do obrotu lub u˝ytkowania w wyniku dokonania oceny zgodnoÊci;
2) szczegó∏owy zakres sprawdzeƒ wykonywanych
podczas legalizacji pierwotnej i ponownej gazomierzy oraz legalizacji pierwotnej przeliczników do
gazomierzy, zwanych dalej „przelicznikami”;
§ 3. U˝yte w rozporzàdzeniu okreÊlenia oznaczajà:
2) gazomierz miechowy — gazomierz, w którym obj´toÊç przep∏ywajàcego gazu mierzona jest za
pomocà komór pomiarowych o odkszta∏calnych
Êciankach;
3) gazomierz rotorowy — gazomierz, w którym obj´toÊç przep∏ywajàcego gazu mierzona jest za pomocà komór pomiarowych z obracajàcymi si´ rotorami;
3) sposoby przeprowadzania sprawdzeƒ, o których
mowa w pkt 2;
4) gazomierz turbinowy — gazomierz, w którym obj´toÊç przep∏ywajàcego gazu mierzona jest za pomocà wirnika turbiny, wprawianego w ruch przez
przep∏ywajàcy osiowo gaz;
4) wymagania w zakresie miejsc umieszczania cech
legalizacji i zabezpieczajàcych na gazomierzach
i przelicznikach.
5) przelicznik — przyrzàd pomiarowy s∏u˝àcy do
przeliczania obj´toÊci gazu w warunkach pomiarowych na obj´toÊç gazu w warunkach bazowych;
§ 2. Przepisy rozporzàdzenia stosuje si´ do:
1) gazomierzy wprowadzanych do obrotu lub u˝ytkowania:
a) na podstawie decyzji zatwierdzenia typu wydanych do dnia 7 stycznia 2007 r.,
b) w wyniku dokonania oceny zgodnoÊci;
———————
1)
Minister Gospodarki kieruje dzia∏em administracji rzàdowej — gospodarka, na podstawie § 1 ust. 2 rozporzàdzenia
Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie
szczegó∏owego
zakresu
dzia∏ania
Ministra
Gospodarki (Dz. U. Nr 216, poz. 1593).
2) Niniejsze rozporzàdzenie zosta∏o notyfikowane Komisji Europejskiej w dniu 18 wrzeÊnia 2007 r., pod numerem
2007/0511/PL, zgodnie z § 4 rozporzàdzenia Rady Ministrów
z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych
(Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), które wdra˝a dyrektyw´ 98/34/WE z dnia 22 czerwca 1998 r.
ustanawiajàcà procedur´ udzielania informacji w zakresie
norm i przepisów technicznych (Dz. Urz. WE L 204
z 21.07.1998, z póên. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie
specjalne, rozdz. 13, t. 20, str. 337, z póên. zm.).
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta∏y
og∏oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 163, poz. 1362 i Nr 180,
poz. 1494, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1834
oraz z 2007 r. Nr 176, poz. 1238.
6) strumieƒ obj´toÊci — obj´toÊç gazu przep∏ywajàcego przez gazomierz w przyj´tej jednostce czasu;
7) strumieƒ masy — mas´ gazu przep∏ywajàcego
przez gazomierz w przyj´tej jednostce czasu;
8) warunki pomiarowe — temperatur´ i ciÊnienie gazu, w których mierzona jest obj´toÊç lub masa gazu;
9) warunki bazowe — temperatur´ bazowà, wybieranà z nast´pujàcych wartoÊci: 0 °C, 15 °C albo 20 °C,
lub ciÊnienie bazowe o wartoÊci 101,325 kPa, do
których przelicza si´ obj´toÊç gazu zmierzonà
w warunkach pomiarowych;
10) warunki odniesienia — temperatur´ odniesienia
lub ciÊnienie odniesienia przewidziane do badania
lub wzajemnego porównywania wyników pomiarów gazomierza lub przelicznika;
11) warunki znamionowe u˝ytkowania — warunki
u˝ytkowania, dla których zak∏ada si´, ˝e wartoÊci
b∏´dów gazomierzy i przeliczników nie przekraczajà wartoÊci b∏´dów granicznych dopuszczalnych;
12) ciÊnienie robocze — ró˝nic´ pomi´dzy ciÊnieniem
absolutnym gazu na wlocie gazomierza a ciÊnieniem atmosferycznym;
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1022 —
13) przejÊciowy strumieƒ obj´toÊci lub masy — strumieƒ obj´toÊci lub masy, przy którym wartoÊci
b∏´dów granicznych dopuszczalnych gazomierza
zmieniajà swojà wartoÊç;
14) strata ciÊnienia gazomierza — ró˝nic´ pomi´dzy
ciÊnieniem zmierzonym na wlocie i na wylocie gazomierza podczas przep∏ywu gazu;
15) b∏àd wskazania gazomierza — stosunek ró˝nicy
wartoÊci wskazanej przez gazomierz i wartoÊci poprawnej do wartoÊci poprawnej, wyra˝ony w procentach;
Poz. 115
2) nazwa lub znak producenta;
3) klasy dok∏adnoÊci gazomierza.
2. Na gazomierzu, o którym mowa w § 2 pkt 1
lit. b, o ile ma to zastosowanie, powinny byç umieszczone dodatkowo:
1) informacje dotyczàce warunków u˝ytkowania gazomierza;
2) dane dotyczàce zdolnoÊci pomiarowej gazomierza;
3) zakres pomiarowy gazomierza;
16) b∏àd wskazania przelicznika — wartoÊç pierwiastka
sumy kwadratów b∏´dów czàstkowych parametrów wskazywanych przez przelicznik;
4) oznaczenie identyfikacyjne gazomierza;
17) wspó∏czynnik konwersji — stosunek mierzonej obj´toÊci przep∏ywajàcego przez gazomierz gazu
w warunkach bazowych do obj´toÊci w warunkach pomiarowych;
6) informacje o spe∏nianiu lub niespe∏nieniu przez
urzàdzenia dodatkowe, dostarczajàce dane metrologiczne, zasadniczych wymagaƒ.
18) zakres obcià˝eƒ — zakres strumieni obj´toÊci lub
masy gazomierza zawarty mi´dzy maksymalnym
a minimalnym strumieniem obj´toÊci lub masy;
§ 5. WartoÊci b∏´dów granicznych dopuszczalnych
gazomierzy, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b, podczas
legalizacji ponownej wynoszà:
19) zakresowoÊç gazomierza — stosunek minimalnego strumienia obj´toÊci do maksymalnego strumienia obj´toÊci wyra˝ony w postaci cyfry 1, nast´pujàcego po niej dwukropka oraz okreÊlonej
liczby;
20) klasa dok∏adnoÊci gazomierza — klas´ gazomierza
spe∏niajàcego okreÊlone wymagania metrologiczne, którego b∏´dy wskazaƒ zawarte sà w wyznaczonych granicach;
21) obj´toÊç cykliczna — obj´toÊç gazu przep∏ywajàcego w czasie jednego cyklu pracy gazomierza,
w czasie gdy wszystkie ruchome elementy mechanizmu pomiarowego, z wy∏àczeniem urzàdzenia
wskazujàcego i przek∏adni poÊredniej, zajmujà po∏o˝enie poczàtkowe.
Rozdzia∏ 2
Wymagania w zakresie wykonania, charakterystyk
metrologicznych oraz warunków w∏aÊciwego
stosowania gazomierzy zg∏aszanych
do legalizacji ponownej po ocenie zgodnoÊci
§ 4. 1. Na gazomierzu, o którym mowa w § 2 pkt 1
lit. b, powinny byç umieszczone, w sposób trwa∏y,
w szczególnoÊci nast´pujàce oznaczenia:
1) oznakowanie zgodnoÊci, o którym mowa w art. 5
pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie
oceny zgodnoÊci (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087,
z póên. zm.4)), dodatkowe oznakowanie metrologiczne oraz numer jednostki notyfikowanej, o której mowa w art. 22 tej ustawy;
———————
4)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta∏y
og∏oszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 64, poz. 565 i Nr 267,
poz. 2258, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 235, poz. 1700
i Nr 249, poz. 1832 i 1834 oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 124
i Nr 192, poz. 1381.
5) numer certyfikatu badania typu WE lub certyfikatu
badania projektu WE;
1) dla klasy dok∏adnoÊci 1,5:
a) w przedziale górnym zakresu obcià˝eƒ (Qt ≤ Q
≤ Qmax):
— ± 1,5 %,
— ± 1 % w przypadku, gdy wszystkie b∏´dy
wskazaƒ gazomierzy w tym przedziale majà
ten sam znak,
b) w przedziale dolnym zakresu obcià˝eƒ (Qmin ≤ Q
< Qt): ± 3 %;
2) dla klasy dok∏adnoÊci 1,0:
a) w przedziale górnym zakresu obcià˝eƒ (Qt ≤ Q
≤ Qmax):
— ± 1 %,
— ± 0,5 % w przypadku, gdy wszystkie b∏´dy
wskazaƒ gazomierzy w tym przedziale majà
ten sam znak,
b) w przedziale dolnym zakresu obcià˝eƒ (Qmin ≤ Q
< Qt): ± 2 %.
§ 6. Gazomierze powinny byç instalowane zgodnie
z umieszczonymi na nich oznaczeniami lub zaleceniami producenta.
§ 7. Gazomierze powinny byç stosowane w warunkach znamionowych u˝ytkowania.
§ 8. WartoÊci b∏´dów granicznych dopuszczalnych
gazomierzy podczas u˝ytkowania wynoszà:
1) dla klasy dok∏adnoÊci 1,5 gazomierzy miechowych:
a) w przedziale górnym zakresu obcià˝eƒ (Qt ≤ Q
≤ Qmax): ± 3 %,
b) w przedziale dolnym zakresu obcià˝eƒ (Qmin ≤ Q
< Qt): od –6 % do 3 %;
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1023 —
2) dla klasy dok∏adnoÊci 1,0 gazomierzy rotorowych
i turbinowych:
a) w przedziale górnym zakresu obcià˝eƒ (Qt ≤ Q
≤ Qmax): ± 1,5 %,
b) w przedziale dolnym zakresu obcià˝eƒ (Qmin ≤ Q
< Qt): ± 3 %.
Rozdzia∏ 3
Wymagania w zakresie miejsc umieszczania
cech legalizacji i zabezpieczajàcych
§ 9. 1. Na gazomierzach, o których mowa w § 2
pkt 1 lit. a:
1) cechy legalizacji oraz cechy zabezpieczajàce powinny byç umieszczane w miejscach, w których
rozmontowanie cz´Êci zabezpieczonych jednà
z tych cech powoduje jej zniszczenie;
2) gdy oznaczenia, o których mowa w § 4, znajdujà
si´ na tabliczce znamionowej nieprzymocowanej
w sposób trwa∏y do gazomierza, jedna z cech zabezpieczajàcych powinna byç umieszczona w taki
sposób, aby uleg∏a zniszczeniu w przypadku zdj´cia tabliczki znamionowej;
Poz. 115
o g´stoÊci 1,2 kg/m3 powinno odbywaç si´ w pomieszczeniu, w którym temperatura powietrza wynosi (20 ± 5) °C i nie zmienia si´ w ciàgu godziny o wi´cej ni˝ 2 °C.
2. Sprawdzenie gazomierzy podczas legalizacji
obejmuje:
1) ogl´dziny zewn´trzne;
2) sprawdzenie, czy na gazomierzach znajdujà si´
wymagane oznaczenia;
3) wyznaczenie b∏´dów wskazaƒ.
3. Przed przystàpieniem do wyznaczania b∏´dów
wskazaƒ gazomierzy nale˝y:
1) umieÊciç gazomierze w pomieszczeniu, w którym
b´dà wykonywane pomiary, lub w innym pomieszczeniu o tej samej temperaturze co najmniej
na 5 godzin przed przystàpieniem do pomiarów;
2) zamontowaç proste odcinki rurociàgu po stronie
dop∏ywowej i odp∏ywowej gazomierzy o d∏ugoÊciach równych co najmniej:
a) 1 DN dla gazomierzy miechowych,
3) miejsca umieszczania cech powinny obejmowaç:
a) wszystkie tabliczki z oznaczeniami, z wyjàtkiem
tabliczek, które sà zamocowane w sposób trwa∏y,
b) wszystkie cz´Êci obudowy, które nie mogà byç
w inny sposób zabezpieczone przed ingerencjà
polegajàcà na:
— zmianie wskazania lub mogàcà mieç wp∏yw
na wskazanie urzàdzenia wskazujàcego gazomierza,
— uszkodzeniu lub przerwaniu po∏àczenia pomi´dzy urzàdzeniem pomiarowym i urzàdzeniem wskazujàcym,
— usuni´ciu lub przemieszczeniu wa˝nych pod
wzgl´dem metrologicznym cz´Êci gazomierza,
c) po∏àczenia z odejmowalnymi urzàdzeniami dodatkowymi,
d) po∏àczenia ze specjalnymi ko∏pakami;
4) na urzàdzeniach dodatkowych nie powinny byç
umieszczane cecha legalizacji ani cechy zabezpieczajàce, z wyjàtkiem po∏àczeƒ z odejmowalnymi
urzàdzeniami dodatkowymi lub urzàdzeniami zabezpieczajàcymi.
2. Cechy legalizacji i cechy zabezpieczajàce na gazomierzach, o których mowa w § 2 pkt 1 lit. b, nale˝y
na∏o˝yç w takich miejscach, aby uniemo˝liwiç dost´p
osób nieuprawnionych do elementów wewn´trznych
gazomierza.
Rozdzia∏ 4
Szczegó∏owy zakres oraz sposoby wykonywania
sprawdzeƒ podczas legalizacji pierwotnej
i legalizacji ponownej gazomierzy
§ 10. 1. Sprawdzenie gazomierzy podczas legalizacji pierwotnej i legalizacji ponownej powietrzem
b) 3 DN dla gazomierzy rotorowych,
c) 10 DN bez prostownicy strumienia albo 5 DN
z prostownicà strumienia — dla odcinka po
stronie dop∏ywowej i 3 DN dla odcinka po stronie odp∏ywowej, o ile nie okreÊlono inaczej
— gdzie DN oznacza Êrednic´ nominalnà rurociàgu;
3) zainstalowaç urzàdzenie kontrolne, o ile ma byç
stosowane;
4) sprawdziç szczelnoÊç uk∏adu pomiarowego, która
nie powinna przekraczaç 0,1 % minimalnego strumienia obj´toÊci lub masy sprawdzanych gazomierzy;
5) przeprowadziç rozruch gazomierzy, polegajàcy na:
a) przepuszczeniu, przy maksymalnym strumieniu
obj´toÊci, dawki powietrza równej co najmniej
50 obj´toÊciom cyklicznym — dla gazomierzy
miechowych,
b) 10-minutowej pracy gazomierzy, przy maksymalnym strumieniu obj´toÊci — dla gazomierzy
rotorowych i turbinowych, podczas legalizacji
ponownej.
4. Pomiary nale˝y przeprowadziç w kierunku od
maksymalnego do minimalnego strumienia obj´toÊci lub masy, podczas których temperatury otaczajàcego powietrza mierzone w pobli˝u wlotu do stanowiska pomiarowego oraz w pobli˝u przyrzàdu kontrolnego i gazomierza sprawdzanego, w przypadku
wykonywania pomiarów powietrzem o g´stoÊci odniesienia 1,2 kg/m3, podczas pojedynczego pomiaru:
1) nie powinny si´ ró˝niç mi´dzy sobà wi´cej ni˝ o 1 °C;
2) nie powinny si´ zmieniaç wi´cej ni˝ o 0,3 °C.
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1024 —
§ 11. 1. Przy legalizacji pierwotnej i legalizacji ponownej gazomierzy nale˝y wyznaczyç:
1) dla gazomierzy miechowych:
a) wartoÊci b∏´dów dla wartoÊci strumieni obj´toÊci ró˝niàcych si´ nie wi´cej ni˝ o 5 % od nast´pujàcych wartoÊci:
— Qmin,
— 0,2 Qmax,
— Qmax lub
— innych wartoÊci strumieni obj´toÊci ni˝ wymienione powy˝ej, pod warunkiem ˝e b´dzie
zapewniona równowa˝noÊç badania,
b) wartoÊç Êredniej straty ciÊnienia dla strumienia
obj´toÊci Qmax dla gazomierzy miechowych,
o których mowa w § 2 pkt 1 lit. a,
c) wartoÊç straty ciÊnienia dla strumienia obj´toÊci zawartego pomi´dzy Qmin i 2 Qmin dla gazomierzy miechowych, o których mowa w § 2
pkt 1 lit. a, których wartoÊç dopuszczalnego
ciÊnienia roboczego nie przekracza 0,1 MPa;
2) dla gazomierzy, z wy∏àczeniem gazomierzy miechowych, o zakresowoÊciach od 1:5 do 1:30 wartoÊci b∏´dów dla wartoÊci strumieni obj´toÊci ró˝niàcych si´ nie wi´cej ni˝ o 5 %, w szczególnoÊci
od nast´pujàcych wartoÊci:
a) Qmin,
b) 0,05 Qmax w przypadku, gdy wartoÊç ta jest
wi´ksza ni˝ Qmin,
c) 0,10 Qmax,
d) 0,25 Qmax,
e) 0,40 Qmax,
f) 0,70 Qmax,
g) Qmax;
3) dla gazomierzy, z wy∏àczeniem gazomierzy miechowych, o zakresowoÊciach od 1:50 do 1:250
wartoÊci b∏´dów dla wartoÊci strumieni obj´toÊci
ró˝niàcych si´ nie wi´cej ni˝ o 5 %, w szczególnoÊci od nast´pujàcych wartoÊci:
a) Qmin,
Poz. 115
2) wyznaczyç b∏´dy wskazaƒ gazomierzy dla powtórnego sprawdzenia, przy czym ró˝nica b∏´dów gazomierzy dla tego samego strumienia obj´toÊci
wyznaczonych bez liczyd∏a i z zamocowanym liczyd∏em, uwzgl´dniajàc korekcj´ od kó∏ justacyjnych, nie powinna przekraczaç 0,5 %; wszystkie
b∏´dy wskazaƒ gazomierzy nie powinny przekraczaç b∏´dów granicznych dopuszczalnych.
Rozdzia∏ 5
Szczegó∏owy zakres oraz sposoby przeprowadzania
sprawdzeƒ podczas legalizacji pierwotnej
przeliczników oraz wymagania w zakresie
miejsc umieszczania cech legalizacji
i zabezpieczajàcych
§ 12. Podczas legalizacji pierwotnej przeliczników
nale˝y:
1) sprawdziç, czy na przelicznikach umieszczone sà,
w sposób trwa∏y i czytelny, lub widoczne na jego
wyÊwietlaczu nast´pujàce oznaczenia:
a) znak zatwierdzenia typu, jeÊli ma zastosowanie,
b) nazwa lub znak producenta,
c) znak fabryczny,
d) rok produkcji,
e) numer fabryczny,
f) warunki bazowe,
g) wartoÊç minimalna i maksymalna temperatury
u˝ytkowania przelicznika;
2) sprawdziç, czy wyÊwietlacz przeliczników wykazuje wyznaczane na bie˝àco lub wprowadzone przez
u˝ytkownika nast´pujàce dane:
a) obj´toÊç gazu w warunkach bazowych — Vb,
b) obj´toÊç gazu w warunkach pomiaru — Vm,
c) obj´toÊç skorygowanà, jeÊli jest zaprogramowana funkcja korekcji b∏´du gazomierzy — Vcr,
d) strumieƒ obj´toÊci gazu w warunkach bazowych — Qb,
b) 0,05 Qmax,
e) strumieƒ obj´toÊci gazu w warunkach pomiaru
— Qm,
c) 0,15 Qmax,
f) wspó∏czynnik konwersji — C,
d) 0,25 Qmax,
g) wzgl´dny wspó∏czynnik ÊciÊliwoÊci — K,
e) 0,40 Qmax,
h) wartoÊci parametrów mierzonych przez przetworniki,
f) 0,70 Qmax,
g) Qmax.
2. W przypadku gazomierzy miechowych, dla których pomiary, o których mowa w ust. 1 pkt 1, by∏y
przeprowadzane bez liczyd∏a lub z urzàdzeniem zast´pujàcym liczyd∏o, dodatkowo nale˝y:
1) przeprowadziç powtórne sprawdzenie z liczyd∏em
zamocowanym na gazomierzu dla strumienia obj´toÊci 0,2 Qmax albo Qmax;
i) funkcj´ korekcji b∏´dów gazomierza, je˝eli ta
funkcja jest realizowana przez przelicznik — f(Q),
j) alarmy,
k) wartoÊci wprowadzane majàce znaczenie dla
parametrów metrologicznych przeliczników,
l) sk∏ad gazu u˝ywany w obliczeniach,
m) nazw´ metody u˝ywanej do wyznaczania wspó∏czynnika ÊciÊliwoÊci,
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1025 —
n) numery seryjne lub inne unikatowe oznaczenia
ka˝dego zastosowanego przetwornika pomiarowego do∏àczonego do przelicznika, o ile ma
zastosowanie,
o) dolne i górne ograniczenia zakresów pomiarowych u˝ywanych przetworników pomiarowych,
p) wartoÊç obj´toÊci, jaka przypada na jeden impuls
z gazomierzy (1 imp. = ... m3 lub 1 m3 = ... imp.),
q) stopieƒ zu˝ycia baterii i przewidywany pozosta∏y czas dzia∏ania przeliczników w przypadku
zasilania bateryjnego,
r) identyfikator oprogramowania przelicznika;
3) wyznaczyç b∏àd obliczania obj´toÊci w warunkach
bazowych.
Poz. 115
gdzie:
T — temperatura wskazana przez przelicznik,
Tc — temperatura zadana;
2) ciÊnienie — w co najmniej pi´ciu punktach równomiernie roz∏o˝onych w ca∏ym zakresie pomiarowym od wartoÊci minimalnej ciÊnienia Pmin do
wartoÊci maksymalnej ciÊnienia Pmax dla wartoÊci
narastajàcych i malejàcych; w przypadku gdy
przelicznik posiada wbudowany przetwornik
ciÊnienia, nale˝y dodatkowo wykonaç pomiary
w pi´ciu punktach, przy ciÊnieniu malejàcym od
1,1 Pmax do Pmin (przekroczenie ciÊnienia utrzymaç
przez 15 minut przed rozpocz´ciem pomiarów);
b∏àd wskazania ciÊnienia EP wyznaczany jest z nast´pujàcej zale˝noÊci:
P – Pc
EP = ———
· 100 %
Pc
§ 13. 1. Sprawdzenie przeliczników przeprowadza
si´ w warunkach odniesienia.
2. Ustala si´ nast´pujàce warunki odniesienia dla
przeliczników:
1) temperatura otoczenia: od 17 °C do 23 °C;
2) wilgotnoÊç wzgl´dna: od 45 % do 75 %;
3) nominalne napi´cie zasilania z sieci Un i nominalna cz´stotliwoÊç zasilania z sieci fn — dla przeliczników zasilanych z sieci elektrycznej;
4) nominalne napi´cie — dla przeliczników zasilanych pràdem sta∏ym i z okresowo odnawialnego
êród∏a energii elektrycznej.
§ 14. Po doprowadzeniu do przelicznika sygna∏ów:
1) ciÊnienia z kalibratora i temperatury poprzez symulator czujnika — gdy zadawane sà fizyczne wartoÊci ciÊnienia i temperatury,
2) standardowych analogowych sygna∏ów pràdowych o wartoÊciach od 4 mA do 20 mA — gdy
ciÊnienie i temperatura zadawane sà za pomocà
sygna∏ów analogowych,
3) impulsowych niskiej i wysokiej cz´stotliwoÊci (LF
i HF), symulujàcych przyrost obj´toÊci gazu
— nale˝y sprawdziç, czy przy symulowanych wartoÊciach temperatury, ciÊnienia i przep∏ywu nast´puje
przyrost obj´toÊci w warunkach bazowych i w warunkach pomiaru wyÊwietlanych przez przelicznik.
§ 15. 1. Podczas wyznaczania b∏´du obliczania obj´toÊci w warunkach bazowych nale˝y sprawdziç nast´pujàce parametry wskazywane przez przelicznik:
1) temperatur´ — w co najmniej pi´ciu punktach
równomiernie roz∏o˝onych w ca∏ym zakresie pomiarowym od wartoÊci minimalnej temperatury
Tmin do wartoÊci maksymalnej temperatury Tmax;
pomiary nale˝y wykonaç dla wartoÊci narastajàcych i malejàcych; b∏àd wskazania temperatury ET
wyznaczany jest z nast´pujàcej zale˝noÊci:
T – Tc
ET = ———–
· 100 %
Tc
gdzie:
P — wartoÊç ciÊnienia bezwzgl´dnego wskazana
przez przelicznik,
Pc — wartoÊç ciÊnienia bezwzgl´dnego zadana;
3) obj´toÊç gazu w warunkach bazowych — dla ka˝dego ustalonego sk∏adu gazu wed∏ug tabeli gazów
testowych okreÊlonych w za∏àczniku do rozporzàdzenia, dla wartoÊci wskazanych przez przelicznik
w punktach Pmax, Tmax; Pmin, Tmin; dla przeliczników z wejÊciami impulsowymi HF i LF, dla przyrostu obj´toÊci gazu o minimalnej wartoÊci 100 standardowych impulsów lub 1000-krotnej obj´toÊci
odpowiadajàcej najmniejszej cyfrze znaczàcej na
wskaêniku, która wyra˝a obj´toÊç w warunkach
pomiaru, badania nale˝y wykonaç dla konfiguracji
wykorzystywanej do obliczania obj´toÊci gazu;
b∏àd wskazania przeliczania obj´toÊci EVK wyznaczany jest wed∏ug wzoru:
Vb – Vbc
EVK = ——–—– · 100 %
Vbc
gdzie:
Vb — przyrost obj´toÊci w warunkach bazowych
wskazany przez przelicznik,
Vbc — przyrost obj´toÊci w warunkach bazowych
wyznaczony na podstawie wielkoÊci wskazanych przez przelicznik:
Vbc = Cc · Vc
gdzie:
Vc — przyrost obj´toÊci zadany symulatorem impulsów, wyznaczony z zale˝noÊci:
Vc = n · k
Cc
gdzie:
n — liczba wygenerowanych impulsów,
k — zaprogramowana waga impulsu (sta∏a gazomierza),
— wartoÊç wspó∏czynnika konwersji
wyznaczona z poni˝szej zale˝noÊci:
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1026 —
Tb
1
P
Cc = —–
· —– · —
Pb Kc T
gdzie:
Tb — temperatura bazowa,
Pb — ciÊnienie bezwzgl´dne bazowe,
T — temperatura w warunkach
pomiarowych wskazana przez
przelicznik,
P — ciÊnienie bezwzgl´dne w warunkach pomiarowych wskazane przez przelicznik,
Kc — wartoÊç wzgl´dnego wspó∏czynnika ÊciÊliwoÊci gazu,
obliczona metodà SGERG-88
lub AGA8-92DC, lub innà
równowa˝nà, przy czym równowa˝noÊç metody powinna
byç potwierdzona podczas
badania typu przelicznika.
§ 16. Na przelicznikach:
1) cecha legalizacji oraz cechy zabezpieczajàce powinny byç umieszczane w miejscach, w których
rozmontowanie cz´Êci zabezpieczonych jednà
z tych cech powoduje jej zniszczenie;
2) w przypadku, gdy oznaczenia, o których mowa
w § 12 pkt 1, znajdujà si´ na tabliczce znamionowej nieprzymocowanej w sposób trwa∏y do przelicznika, jedna z cech zabezpieczajàcych przed jej
usuni´ciem powinna byç umieszczona w taki sposób, aby uleg∏a zniszczeniu w przypadku zdj´cia
tabliczki znamionowej.
Rozdzia∏ 6
Przepis koƒcowy
§ 17. Rozporzàdzenie wchodzi w ˝ycie po up∏ywie
14 dni od dnia og∏oszenia.5)
Minister Gospodarki: W. Pawlak
———————
5)
2. B∏àd wskazania przelicznika z zewn´trznymi
przetwornikami ciÊnienia i temperatury oblicza si´ z zale˝noÊci:
Poz. 115
Niniejsze rozporzàdzenie by∏o poprzedzone rozporzàdzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej
z dnia 29 marca 2004 r. w sprawie wymagaƒ metrologicznych, którym powinny odpowiadaç gazomierze oraz przeliczniki do gazomierzy (Dz. U. Nr 63, poz. 588 i Nr 141,
poz. 1500).
Dziennik Ustaw Nr 18
— 1027 —
Poz. 115
Za∏àcznik do rozporzàdzenia Ministra Gospodarki
z dnia 28 grudnia 2007 r. (poz. 115)
TABELA GAZÓW TESTOWYCH STOSOWANYCH PRZY OBLICZANIU
WSPÓ¸CZYNNIKA ÂCIÂLIWOÂCI GAZU I KOREKCJI
Numer gazu
1
2
3
Nazwa parametru
N 27
N 42
N 61
Hs
44,8880
35,2670
39,7820
d
0,6733
0,6446
0,5646
CH4
83,7500
81,4780
98,2722
N2
0,3940
13,9310
0,8858
CO2
1,9730
0,9800
0,0668
C2H6
9,3490
2,8990
0,5159
C3H8
3,3080
0,3960
0,1607
C4H10
0,9680
0,1480
0,0592
He
0,0000
0,0480
0,0157
C5H12
0,1996
0,0680
0,0157
C6H14
0,0447
0,0280
0,0055
C7H16
0,0133
0,0200
0,0016
C8H18
0,0004
0,0040
0,0009
Procentowy sk∏ad molowy
Hs — ciep∏o spalania (MJ/m3).
d — wzgl´dna g´stoÊç gazu odniesiona do powietrza (T = 273,15 K; p = 101,325 kPa).