Jelenia Góra,dnia 18 maja 2000 roku

K ANCELARIA
ADWOKACKA
Adwokat Ilona Grabas
________________________
ul. Grottgera 15/1, 58-500 Jelenia Góra
tel./fax 075 753 38 34, tel. kom. 608 580 700
e-mail: [email protected]
_________________________________________________________________________________________
Jelenia Góra, dnia 29 maja 2012 r.
Opinia prawna
w przedmiocie uprawnienia pielęgniarki Izby Przyjęć, SOR, POZ do oceny
stanu zdrowia pacjenta i podejmowania decyzji w zakresie odmowy przyjęcia
pacjenta do danej placówki udzielającej świadczeń zdrowotnych
Zasady i warunki wykonywania zawodu pielęgniarki, w tym również pielęgniarki
pracującej w Izbie Przyjęć, Szpitalnym Oddziale Ratunkowym lub pielęgniarki POZ
aktualnie reguluje ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej
(Dz.U.2011.174.1039 z późn. zm.)
Stosownie do treści art. 4. ust. 1 cytowanej ustawy wykonywanie zawodu pielęgniarki
polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na:
1) rozpoznawaniu warunków i potrzeb zdrowotnych pacjenta;
2) rozpoznawaniu problemów pielęgnacyjnych pacjenta;
3) planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem;
4) samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych,
diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności
ratunkowych;
5) realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji;
6) orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych;
7) edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.
Jak wynika z treści art. 4. ust. 1 pkt 4 ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej
pielęgniarka w ramach ustawowych kompetencji może samodzielnie udzielać świadczenia
wymienione w przepisie tylko w określonym zakresie.
Szczegółowy zakres świadczeń, jakie może udzielać pielęgniarka samodzielnie bez
zlecenia lekarskiego określony został w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 7 listopada
2007 r. w sprawie rodzaju i zakresu świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych,
leczniczych i rehabilitacyjnych udzielanych przez pielęgniarkę albo położną samodzielnie bez
zlecenia lekarskiego ( Dz.U.2007.210.1540).
Przepis § 1 ust. 1 pkt 2 powyższego Rozporządzenia wymienia świadczenia
diagnostyczne, które mogą być wykonywane przez pielęgniarkę samodzielnie bez zlecenia
lekarskiego. Należą do nich:
a) wykonywanie badania fizykalnego, pod warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w
dziedzinie pielęgniarstwa,
b) wykonywanie badania fizykalnego umożliwiającego wczesne wykrywanie chorób
sutka, pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
c) kierowanie na badania diagnostyczne lub pobieranie materiałów do badań
diagnostycznych, pod warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie
pielęgniarstwa,
d) kierowanie na badania lub pobieranie materiałów do badań bakteriologicznych (mocz,
kał, plwocina, wymazy z nosa, gardła i narządów płciowych i inne wydzieliny), pod
warunkiem uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa,
e) wykonywanie testów diagnostycznych dla oznaczenia ciał ketonowych i glukozy we
krwi i w moczu,
f) oznaczanie glikemii za pomocą glukometru,
g) wykonywanie badań przesiewowych oraz kierowanie do lekarzy, pod warunkiem
odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie pielęgniarstwa w środowisku nauczania i
wychowania lub w zakresie pielęgniarstwa środowiskowego (rodzinnego),
h) wykonywanie EKG, pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
i) wykonywanie pulsoksymetrii,
j) wykonywanie pomiarów stężenia gazów biorących udział w procesie oddychania
(gazometrii, kapnometrii), pod warunkiem odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie
anestezjologii i intensywnej terapii,
k) ocenę wydolności oddechowej metodą spirometrii.
l) wstępną ocenę ciężkości urazów i organizację bezpiecznego transportu chorego,
m)ocenę stopnia i powierzchni oparzeń oraz podjęcie działań leczniczych w ramach
pomocy przedlekarskiej, pod warunkiem odbycia kursu specjalistycznego,
n) ocenę stanu świadomości chorego z wykorzystaniem właściwych metod oceny
(schematów, klasyfikacji), pod warunkiem odbycia kursu kwalifikacyjnego w zakresie
anestezjologii i intensywnej terapii lub uzyskania tytułu specjalisty w dziedzinie
pielęgniarstwa,
o) ocenę poziomu znieczulenia pacjenta oraz relaksometrię, pod warunkiem uzyskania
tytułu specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa w zakresie anestezjologii i intensywnej
terapii,
p) prowadzenie bilansu wodnego,
q) ocenę stopnia przewodnienia pacjenta dializowanego, pod warunkiem odbycia kursu
specjalistycznego,
r) ocenę i monitorowanie bólu oraz innych objawów u przewlekle chorych objętych
opieką paliatywną oraz ocenę wydolności fizycznej chorego, pod warunkiem odbycia
kursu specjalistycznego,
s) ocenę jakości życia chorego objętego opieką paliatywną, pod warunkiem odbycia
kursu specjalistycznego;
Wymienione wyżej rodzaje poszczególnych świadczeń pielęgniarskich kategorycznie
wskazują, iż pielęgniarka nie posiada kompetencji do oceny stanu zdrowia pacjenta i
podejmowania decyzji w zakresie odmowy przyjęcia go do placówki.
Str. 2
Jednym wyjątkiem jaki przewiduje Rozporządzenie w zakresie oceny stanu zdrowia
pacjenta dotyczy wyłącznie pielęgniarki systemu w rozumieniu art. 3 pkt 6 ustawy z dnia 8
września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym(Dz. U. Nr 191, poz. 1410 oraz z
2007 r. Nr 89, poz. 590 i Nr 166, poz. 1172), która zgodnie z § 2 pkt 1 Rozporządzenia jest
uprawniona do wykonywania samodzielnie bez zlecenia lekarskiego medycznych czynności
ratunkowych obejmujących ocenę stanu pacjenta w celu ustalenia postępowania i podjęcia
decyzji o prowadzeniu lub odstąpieniu od medycznych czynności ratunkowych.
Analiza przytoczonych przepisów wskazuje jednoznacznie, że pielęgniarka, w tym
również pielęgniarka Izby Przyjęć, SOR czy POZ nie posiada kompetencji do oceny
stanu zdrowia pacjenta zgłaszającego się do placówki, poza przytoczony wyżej wyjątkiem
dotyczącym pielęgniarki systemu, która może dokonać oceny stanu pacjenta jedynie w celu
ustalenia postępowania i podjęcia decyzji o prowadzeniu lub odstąpieniu od medycznych
czynności ratunkowych.
Uprawnienie do oceny stanu zdrowia pacjenta zarezerwowane jest wyłącznie dla lekarzy,
o czym świadczy wprost treść art. 42 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5
grudnia 1996 r. (tekst jednolity Dz.U.2011.277.1634) który stanowi, że lekarz orzeka o stanie
zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu, z zastrzeżeniem sytuacji
określonych w odrębnych przepisach.
Powyższe kompetencje lekarzy potwierdzone zostały również w Rozporządzeniu
Ministra Zdrowia z dnia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu
dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania ( Dz.U.2010.252.1697).
Zgodnie z treścią przepisu § 12 pkt 2 ppkt b powyższego Rozporządzenia szpital
sporządza i prowadzi księgi odmów przyjęć i porad ambulatoryjnych udzielanych w izbie
przyjęć. Natomiast stosownie do treści przepisu § 27 ust. 1 Rozporządzenia księga
odmów przyjęć i porad ambulatoryjnych udzielanych w izbie przyjęć, opatrzona numerem
księgi, zawiera m.in.: oznaczenie lekarza, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3, tj. zawierające nazwisko
i imię lekarza, tytuł zawodowy, uzyskane specjalizacje, numer prawa wykonywania zawodu
oraz jego podpis.
Reasumując stwierdzić należy, iż w świetle aktualnie obowiązujących przepisów
prawnych pielęgniarka, w tym również pielęgniarka Izby Przyjęć, SOR, POZ nie
posiada uprawnień do oceny stanu zdrowia pacjenta i podejmowania decyzji w kwestii
odmowy przyjęcia pacjenta do danej placówki udzielającej świadczeń zdrowotnych.
Adwokat
Ilona Grabas
Str. 3