Dlaczego warto zostawić słomę na polu?
Transkrypt
Dlaczego warto zostawić słomę na polu?
uprawa Dlaczego warto zostawić słomę na polu? dr Dorota Pikuła Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach Zgodnie z Kodeksem dobrej praktyki rolniczej, odnawianie zapasu próchnicy dostosowanej do rodzaju gleby, gatunków uprawianych roślin, płodozmianu i nawożenia jest podstawowym zabiegiem chroniącym glebę przed erozją i utratą żyzności. U trzymywanie próchnicy w glebie na w miarę stałym poziomie ma również wymiar środowiskowy, zwłaszcza, że w całej Unii Europejskiej stwierdza się niski jej poziom w glebie. W Polsce, z uwagi na przewagę gleb lekkich i silnie zakwaszonych, zagadnienie to nabiera szczególnego znaczenia. W glebach takich procesy mineralizacji materii organicznej przeważają nad procesami akumulacji, a materia organiczna gleby wykazuje złą jakość, co przedkłada się na wielkość i jakość plonów roślin uprawnych. Dlatego tak dużego znaczenia w ostatnim czasie nabiera pozostawianie słomy na polu, która jeszcze niedawno była wykorzy- Nasza Rola więcej z pola Tabela 1. Dostarczenie materii organicznej w t Corg./ha przy przeciętnych plonach słomy (opr. własne). Gatunki Pszenica ozima Żyto Pszenżyto Jęczmień jary Owies Kukurydza Rzepak Groch Łubin żółty Bobik 44 Przeciętny plon słomy (t/ha) 5,4 4,8 4,9 4,8 4,4 7,7 4,2 2,4 1,9 3,8 Dostarczenie materii organicznej (t Corg./ha) 2,45 2,22 2,14 2,14 1,99 3,8 2,0 1,11 0,86 1,76 Nr 2/2010 (30) wrzesień–październik stywana przede wszystkim na cele inwentarskie. Przyorując słomę, np. zbóż ok. 4,5 t/ha, zawierającą przeciętnie 42% Corg., zostawiamy w glebie prawie 2 t węgla organicznego (4,5 × 0,42 = 1, 89 t). Zakładając, że współczynnik humifikacji, czyli przemian dostarczonej masy organicznej w próchnicę, wynosi 0,25, to w glebie pozostanie 0, 4725 t/ha nowo utworzonej próchnicy (472,5 kg). słomą zostaną wykonane poprawnie. Jeśli słoma nie zostanie właściwie rozdrobniona i równomiernie rozrzucona na polu, będzie rozkładać się znacznie dłużej. Z tego względu zaleca się ciąć słomę na odcinki do maksymalnie 8 cm długości i tak przygotowaną równomiernie pokrywać pole. Do rozłożenia słomy w glebie niezbędne jest również zastosowanie azotu, a także dokładne wymieszanie jej z 10-centymetrową warstwą gleby. Takie postępowanie zapewni odpowiednią ilość azotu dla bakterii, rozkładających słomę i zapobiegnie okresowemu unieruchomieniu pierwiastka w glebie. Zwykle zaleca się zastosować 6–8 kg azotu na tonę słomy, gdyż bakterie na rozłożenie tony słomy zużywają do 8 kg azotu. Do tego celu można wykorzystać RSM, gnojówkę, gnojowicę lub mocznik. Następnie po- Reżim bardzo zalecany Przyorywanie słomy wiąże się jednak ze spełnieniem pewnego reżimu technologicznego. Istotne są również określone warunki pogodowe. Słoma po przyoraniu rozkłada się dość długo, przeciętnie prawie 7 miesięcy, oczywiście jeśli wszystkie zabiegi związane z nawożeniem Tabela 2. Przeciętna zawartość składników pokarmowych w słomie różnych gatunków roślin („Chemia rolna”, 2002). Gatunek Rośliny Makroelementy w g∙kg-1 s.m. Azot (N) Fosfor (P) Potas (K) Wapń (Ca) Magnez (Mg) 5,3 6,4 6,5 7,8 10,0 12 0,8 1,1 1,2 1,5 4,0 6,0 10,3 11,7 17,0 22,8 30,0 20,0 2,0 2,7 5,1 4,8 3,0 1,5 0,7 0,9 1,2 1,2 1,5 0,25 Żyto Pszenica Jęczmień Owies Rzepak Groch i bobik Mikroelementy w mg ∙kg-1 s.m. Żyto Pszenica Jęczmień Owies Rzepak Groch i bobik Mangan (Mn) 32 25 24 70 22 44 Nr 2/2010 (30) wrzesień–październik Bor (B) 1,8 2,8 4,8 4,0 17,0 13,0 Miedź (Cu) 1,8 5,1 4,1 3,6 2,5 4,0 45 Molibden (Mo) 0,26 0,33 0,28 0,31 0,23 0,11 Cynk (Zn) 8,0 20,0 22,0 48,0 15,0 28,0 Nasza Rola więcej z pola Danuta Szwemin uprawa uprawa winno się zaorać słomę. Na glebach cięższych zaleca się zmieszać słomę z glebą co najmniej dwa razy i następnie zaorać. Nierozłożona w glebie słoma może utrudniać wschody ozimin (okres od przyorania słomy do siewu ozimin i rzepaku ozimego jest krótki), dlatego należy bezwzględnie przestrzegać technologicznego reżimu nawożenia słomą. W celu przyspieszenia rozkładu słomy w glebie, można dodać dostępne na rynku preparaty stymulujące jej rozkład. Jeśli ze względów pogodowych gleba jest bardzo przesuszona, należy zrezygnować z przyorywania słomy. Dlaczego? W warunkach zbyt niskiej wilgotności gleby słoma nie ulegnie rozkładowi. W takim przypadku najlepiej wykorzystać ją jako mulcz, który doskonale ochroni glebę przed nadmiernym parowaniem do późnej jesieni. składników pokarmowych w glebie, wpływając dodatnio na saldo ich bilansu, który należy uwzględnić w ustalaniu potrzeb nawozowych roślin. Dane dotyczące zawartości składników pokarmowych w słomie różnych gatunków roślin zamieszczone w tabeli 2 są orientacyjne i należy pamiętać, że pod wpływem czynników klimatycznych, nawożenia, zabiegów agrotechnicznych czy doboru odmiany mogą ulegać wahaniom. Z tego względu zaleca się zawsze wykonać analizę słomy, którą zostawiamy na przeoranie, w celu określenia w niej aktualnej zawartości składników pokarmowych. Pozwoli to, wykorzystując wyniki analiz oraz znając masę przyorywanej, dokładnie obliczyć ilości składników makro- i mikroelementów wprowadzanych do gleby. Na przykład, przyorując słomę pszenicy o masie 4,5 t, wprowadza się do gleby ok. 29 kg azotu (N), 5 kg fosforu (P2O5), 53 kg potasu (K2O), 12 kg wapnia (CaO) oraz 4 kg magnezu (Mg), co należy uwzględnić w potrzebach nawozowych planowanych roślin. ■ Köckerling Ile składników pokarmowych w słomie? Słoma, oprócz znaczącego wpływu na saldo bilansu próchnicy w glebie, jest również źródłem składników pokarmowych: makro- i mikroelementów. Nawożenie słomą zwiększa pulę Nasza Rola więcej z pola 46 Nr 2/2010 (30) wrzesień–październik