przeczytaj - Przedszkole99.krakow.pl

Artykuł przygotowany przez Przedszkole 99 w Krakowie
Zabronione jest rozpowszechnianie tego tekstu bez zgody autora!
Rola rodziny w zaspokajaniu potrzeb psychicznych dziecka.
Dziecko od momentu urodzenia się zdane jest na otoczenie społeczne, staje się w
pełni człowiekiem w ścisłej łączności z innymi ludźmi. (R. Cibor) 1
Rodzice są na ogół pierwszymi wychowawcami, którzy uczą swoje dziecko rozumienia
świata i kształtują u niego określony stosunek do rzeczywistości. W umyśle dziecka
utrwalają się określone schematy poznawcze, które ułatwiają orientację w rzeczywistości,
a szczególnie w sytuacjach typu społecznego. Marek Jarosz2 wyróżnia dwa rodzaje
schematów poznawczych: destruktywne i konstruktywne. Te pierwsze stanowią istotną
przeszkodę w rozwoju osobowości , ograniczają aktywność twórczą dziecka, hamują jego
inicjatywę, uniemożliwiają osiągnięcie optymalnego rozwoju potencjalnych właściwości
dziecka. Konstruktywne schematy poznawcze wpływają z kolei korzystnie na rozwój
osobowości, na zachowanie się jednostki w sytuacjach trudnych, mobilizują do działania,
do pokonywania przeciwności losu.
Rodzina stanowi dla dziecka najlepsze naturalne środowisko rozwojowe dzięki
możliwości otoczenia go indywidualną opieką i zaspokojenia jego potrzeb.
Jedną z podstawowych potrzeb dziecka jest potrzeba życzliwości, ciepła i miłości.3 To
właśnie zaspokojenie tych uczuć stymuluje osiągnięcia rozwojowe. Dziecko lepiej i
szybciej się rozwija w zakresie sprawności umysłu, sprawności fizycznej i kontaktów
społecznych, ma zapewnione poczucie bezpieczeństwa, a więc uchronione jest od lęków i
zaburzeń równowagi psychicznej.
Dziecko potrzebuje też aktywnego kontaktu z rodzicami, ich czujności
i współdziałania. Dobry kontakt z rodzicami wpływa na kształtowanie się u dziecka
pozytywnego obrazu samego siebie oraz obrazu świata, który wydaje się wówczas
interesujący i ciekawy.
Zaspokajanie potrzeby samourzeczywistnienia poprzez aprobatę i oznaki zadowolenia
rodziców oraz stwarzanie warunków korzystnych dla rozwoju dziecka, stymulują wzrost i
jego rozwój jako niepowtarzalnej indywidualności.
1
Artykuł przygotowany przez Przedszkole 99 w Krakowie
Zabronione jest rozpowszechnianie tego tekstu bez zgody autora!
Z potrzebą samourzeczywistnienia łączy się potrzeba szacunku dla rozwijającej się
odrębnej jednostki. Każde dziecko jest indywidualnością, każde jest inne i ma inny
temperament.( Doris Brett)
4
Rodzice zaspokajający tę potrzebę nie krytykują wysiłków dziecka, nie poniżają
go i nie naginają siłą do idealnego wzoru. Zaspokajanie tej potrzeby prowadzi do
wytworzenia u dziecka poczucia własnej wartości, wiary we własne siły, pewności siebie,
poczucia, że jest się pożytecznym i potrzebnym na świecie.
Prawidłowo funkcjonująca rodzina zaspokaja także potrzebę wzoru.5
Pierwszych wzorów osobowych dostarczają dziecku rodzice. Dla rozwoju osobowości
potrzebna jest zarówno możliwość identyfikowania się, utożsamiania
z jednym z rodziców, jak i odróżniania się od drugiego. Rodzice są głównymi
reprezentantami świata dorosłych, świata społeczności ludzkiej. Dopiero stopniowo nie
tracąc z nimi kontaktu dziecko wchodzi w coraz szersze kręgi społeczne. Rodzice są więc
„wzorami” dla swoich dzieci.
Rodzina stwarza szczególnie korzystne warunki dla współwystępowania takich
czynników
jak
naśladownictwo,
modelowanie
czy
identyfikacja.
Identyfikacja
z rodzicami
ułatwia dziecku trwałe i głębokie przyswajanie sobie norm oraz zasad
postępowania, powoduje, że rodzina staje się dla dziecka tzw. grupą odniesienia
(Z. Tyszka).6
Podstawą społeczno-moralnego rozwoju dziecka są więc wzory
postępowania z jakimi styka się na co dzień, normy, które wpaja mu rodzina oraz własne
uczestnictwo i doświadczenie w kontaktach z innymi dziećmi.
Wychowanie dziecka przedszkolnego w rodzinie dokonuje się w sytuacjach
interakcji i komunikacji, w których zachodzi wzajemne oddziaływanie. Dominującą rolę
w tych interakcjach mają rodzice i w związku z tym mają największe szanse stania się
modelami określonych zachowań dzieci. U podstaw oddziaływania na dzieci wzorców
osobowych leży mechanizm identyfikacji.(Z. Skorny7)
Małe dziecko, aby dobrze się rozwijało i wzrastało w poczuciu bezpieczeństwa,
potrzebuje wsparcia i opieki ze strony dorosłych. Potrzebuje ich mądrości , by móc
rozwinąć skrzydła ( Katarzyna Wnęk- Joniec8).
2
Artykuł przygotowany przez Przedszkole 99 w Krakowie
Zabronione jest rozpowszechnianie tego tekstu bez zgody autora!
Bycie rodzicem nie jest proste, ponieważ nikt tego nie uczy, w związku z tym
każdy popełnia jakieś błędy z niewiedzy, zaniedbania czy zmęczenia. Niestety dziecko nie
umie wyrazić i nazwać tego co przeżywa, nie wie jak radzić sobie z problemami i bardzo
często kwalifikuje to, co dzieje się wokół niego jako jemu zagrażające. Nie znając
powodów zachowań rodziców, zapamiętuje sytuacje i zdarzenia i na nich właśnie buduje
nieprawdziwy obraz siebie, bliskich, świata. Mimo starań rodziców, by dzieci miały
zawsze pozytywne odczucia, te właśnie momenty powodują, że bardzo łatwo można
utrwalić w dziecku poczucie odrzucenia, mniejszej wartości, bycia niekochanym.
Dobrzy rodzice to tacy, którzy:9
 nie porównują dziecka z innymi: nie krytykują, nie oceniają, pozwalają być sobą,
 kochają dziecko i mówią mu o tym, że jest ważne i kochane ,w pełni je akceptują
 szanują dziecko:
nie wyśmiewają, nie poniżają, krytykują zachowanie, a nie
dziecko jako człowieka,
 umiejętnie przygotowują na zmiany-nowe etapy w życiu (pójście do żłobka,
przedszkola, szkoły):wcześnie stawiają je w sytuacjach małych odpowiedzialności,
przygotowując do dużych obowiązków i odpowiedzialności za nie
 nie mówią o dziecku źle rozmawiając z innymi w jego obecności, ani nie
pozwalają na to innym(o niepowodzeniach, o tym czego jeszcze nie umie), –czynią
je podmiotem, a nie przedmiotem rozmowy, pozwalają odpowiadać za siebie
i mieć własne zdanie,
 nie chwalą nadmiernie, nie zapewniają, że wszystko potrafi, bo to odbiera dziecku
prawo do błędu, do pomyłki i sprawia, że nie umie godzić się z porażką,
 nie rozmawiają z dzieckiem i przy dziecku o rzeczach i sprawach za trudnych dla
niego, takich, które budzą lęk, ale jednocześnie tłumaczą trudne sprawy, które
należy wyjaśnić (np. kłótnia rodziców)
 pozwalają dziecku mieć własną wizję świata, nie walczą z dzieckiem o wpojenie
mu własnej,
 dają dziecku prawo do wyrażania swoich uczuć i emocji zarówno pozytywnych jak
i negatywnych: uczucia złości, buntu, krzyku i płaczu. Uczą jedynie mądrze je
wyrażać i dają poczucie bezpieczeństwa,
3
Artykuł przygotowany przez Przedszkole 99 w Krakowie
Zabronione jest rozpowszechnianie tego tekstu bez zgody autora!
 poświęcają dziecku dużo czasu, potrafią się z nim bawić i dają odczuć, że jest dla
nich najważniejsze,
 właściwie stosują system kar i nagród, nie dają wszystkiego o co prosi,
 mądrze wspierają w osiąganiu kolejnych celów pozwalając na próby i błędy,
 dają miłość, ciepło, wsparcie i wiarę w siebie.
Niestety największym obecnie problemem wychowawczym w rodzinie jest stworzenie
dziecku atmosfery miłości i akceptacji. Obecne przemiany społeczne i ekonomiczne
wymuszają coraz szybsze tempo życia i większe wymagania w dziedzinie specjalizacji i
aktywności zawodowej rodziców. Powoduje to znacznie rozluźnienie się więzi rodzinnej,
a w następstwie rzutuje na rozwój dzieci.
Mając jednak świadomość tego, jak ważna jest rola rodziny w zaspokajaniu potrzeb
psychicznych dziecka i jak dom rodzinny, jego atmosfera, postawy rodzicielskie
wpływają na rozwój dziecka i nie bójmy się tego powiedzieć, na całe jego życie; zrobić
wszystko, aby nasze dzieci wyrosły na mądrych i szczęśliwych ludzi.
nauczycielka gr.II
mgr Małgorzata Lewińska
1
R. Cibor , Zagrożenia w rozwoju psychicznym dziecka,
2
Jarosz M., Psychologia i psychopatologia życia codziennego,
3
Sztuka zrozumienia czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko:
4
Brett D., Bajki, które leczą, Gdańskie Towarzystwo Psychologiczne,
5
M. Ziemska , Postawy rodzicielskie,
6
Z. Tyszka, Socjologia rodziny. .
7
Z. Skorny, Proces socjalizacji dzieci i młodzieży,
8
K. Wnęk-Joniec, Nie przydeptuj małych skrzydeł,
9
K. Wnęk-Joniec, Nie przydeptuj małych skrzydeł,
4