Historia parafii św. Piotra w Stevens Point, WI

Historia parafii św. Piotra w Stevens Point, WI
Księga Pamiątkowa Złotego Jubileuszu 1876-1926
Parafii Świętego Piotra, Stevenst Point, WI., s. 9-17
CAP at Orchard Lake.
Początek i Rozwój Polskiej Parafii Świętego Piotra w Stevens Point, Wisconsin.
Wychodźcy polscy, przybywający gromadnie do Stanów Zjednoczonych Północnej Ameryki,
osiedlali się w różnych miejscowościach, szukając w tym kraju gościnnym i wolnym polepszenia
swego bytu.
Przybywając do Ameryki, osiedlali się zazwyczaj razem, po kilka i kilkanaście rodzin, jak o tern
świadczą różne zapisy dawnych osad polskich.
Do poszczególnych Stanów Ameryki Północnej przybywali Polacy już od połowy, a nawet i
wcześniej, ubiegłego stulecia.
I tak, w stanie Wisconsin, w miejscowości Stevens Point i okolicy, osiedlili się pierwsi Polacy już
przed rokiem 1860.
Dnia 20-go lipca, 1860 roku, przybył do Stevens Point kapłan polski, Ks. Jan Polak, z Pomorza.
Urodził się roku 1818 w Prusach Wschodnich, a opuścił ziemię ojczystą z powodu prześladowań
rządu pruskiego. Był to kapłan wzorowy, bogobojny i wielce przez wszystkich w tej okolicy lubiany.
Objął duszpasterstwo w parafii już tu istniejącej, pod wezwaniem św. Szczepana Męczennika,
składającej się przeważnie z Irlandczyków, Niemców i Francuzów, wśród których mieszkało także
sześć polskich rodzin, a mianowicie: Józef Jażdżewski, Kazimierz Łukaszewicz, Tomasz Kukliński,
Walenty Reszczyński, Józef Kleman i Jan Szelbracikowski.
Młodszy brat Łukaszewicza, Paweł, obecnie żyjący 80-letni starzec, służył wówczas do Mszy św.
Ks. Polakowi, a zarazem dojeżdżał z nim i do sąsiednich parafii. Ks. Polak wielce się przyczynił do
założenia koloni polskiej w powiecie Portage.
Polacy osiedlali się przeważnie na farmach w okolicy tak zwanej Polskiej Krzyżówki, "Polish Corners", około kościoła św. Marcina, obecnie misji, a wówczas parafii niemieckiej.
Do owych rodzin polskich mieszkających przy tym kościele, dojeżdżał z obsługą duchowną Ks.
Polak. Za jego pobytu, Ks. Biskup Henny, z Milwaukee, po raz pierwszy odwiedził w roku 1861 Stevens Point i udzielił Sakramentu Bierzmowania.
1
W przeciągu trzech lat, Polacy mieszkający przy parafii św. Marcina, wzrośli do 40-tu rodzin,
i wtedy założyli własną parafię, około roku 1863, a Ks. Biskup Milwaucki, Henny, przysłał im Ks.
Bonawenturę Buczyńskiego, który w roku 1864 wybudował nowy kościół polski, pod wezwaniem św.
Józefa, wyłącznie dla Polaków, w pobliżu kościoła św. Marcina, około osiem mil od miasta Stevens
Point, przy Krzyżówce, to jest przy drogach na krzyż się rozstających. Stąd to owa nazwa "Polish
Corners" — Polska Krzyżówka.
Polacy, mieszkający podówczas w Stevens Point, chodzili do kościoła św. Józefa na "Polish Corners"
do Polskiej Krzyżówki. Kiedy zaś w roku 1874, za pobytu tamże Ks. J. Dąbrowskiego, wybudowano
kaplicę pod wezwaniem św. Kazimierza, w miejscowości Hull, Casimir, 4 mile od miasta, zaprzestali
chodzić do kościoła św. Józefa, a przyłączyli się do kaplicy św. Kazimierza, który to kościół jeszcze po
dziś dzień starzy nazywają "kaplicą", z powodu małych rozmiarów tegoż.
W 1876 roku, w miesiącu czerwcu, przybył do Stevens Point Ks. Antoni Bogacki. Do szkoły parafialnej św. Szczepana zwołał pierwsze posiedzenie Polaków tegoż miasta, na którym zebrało się
około pięćdziesięciu mężczyzn. Na tym to posiedzeniu uchwalono założyć własną, polską parafię,
pod wezwaniem św. Piotra, i równocześnie zebrano składkę na ten cel $800.00, za które to pieniądze
zakupiono grunt pod kościół od Emila Peikerta.
W sierpniu 1876 roku, rozpoczęto budowę kościoła, kosztem $3,000.00. Nie był to jednak kościół,
lecz mała budowla, którą zamieniono na plebanię. Budynek ów stoi po dziś dzień naprzeciw teraźniejszego kościoła, w którym zamieszkała aż dotąd rodzina Kamrowskich.
FUNDATOROWIE KOŚCIOŁA ŚW. PIOTRA 1876 ROKU.
Bojar Jan, Bloch Jan,Bułmański Franciszek, Ciżewska Jadwiga, Danielski Ignacy, Deja Jan, Domaszek
Tadeusz, Firek August, Firkus Jan, Firkus Franciszek, Gliński Jakób, Gliński Józef, Grabowski Jan, Chylla Kazimierz, Chełmiński Józef, Chylewski Ignacy, Iwaszkiewicz Justyna, Kalas Jan, Kłysz Kazimierz,
Deja Stanisław, Komasa Andrzej, Kleszczyński Antoni, Kujawa Franciszek, Kitowski Józef, Kurszewski
Marcin, Łukaszewicz Paweł, Lis Tomasz, Langowski Szymon, Lubiński Tomasz, Lewandowski Andrzej,
Możuch Michał, Michalski Walenty, Michalski Franciszek, Makurat Wojciech, Maciejewski Wawrzyniec, Napigtek Franciszek,Napiętek Józef, Pasternacki Franciszek, Paprocki Walenty, Napigtek
Michał, Paszkiewicz Wojciech, Pyszka Jan, Szarwark Michał, Szymański Jan, Sobisz Józef, Spychalski
Szczepan, Szpreda Wojciech, Stefaniak Andrzej, Środa Jan, Treder Antoni, Wróblewski Jan, Wilkowski
Jan, Zdrojewski Jan.
DUSZPASTERZE PARAFII Ś W. PIOTRA
Ks. Bogacki pasterzował od czerwca, roku 1876, do kwietnia, roku 1877. Po nim nastąpił Ks.
January Czarnowski i piastował swój urząd od maja 1877 roku, do września, tegoż roku.
Po nim objął parafię Ks. Wojciech Bukowski, pozostając na stanowisku do maja 1878 roku. Od
maja do października, tegoż roku, parafia nie miała kapłana. Dopiero w miesiącu październiku 1878
roku, przybył Ks. Józefat Wałuń, z parafii Św. Kazimierza i sprawował obowiązki kapłańskie do 1-go
września, 1881 roku. Parafię opuścił z powodu nieporozumień, co wpłynęło bardzo ujemnie na jego
już i tak wątłe zdrowie, i zamieszkał prywatnie przez dwa miesiące u Jana Bułmańskiego. U niego
też zakończył to życie doczesne 29 listopada, 1881 roku, i pochowano go na cmentarzu parafii św.
2
Kazimierza w Town Hull, gdzie poprzednio był proboszczem.
Ks. J. J. Zawistowski doglądał parafię św. Piotra podczas choroby Ks. Wałunia przez dwa miesiące.
Po śmierci tegoż, parafia znajdowała się bez opieki kapłańskiej przez prawie cały rok. Dopiero w
roku 1882, w listopadzie przybył Ks. E. J. Słowikowski. Ten gorliwy kapłan wybudował nową plebanię
kosztem $2,500.00.
W następnym roku parafia została inkorporowaną według praw stanu Wisconsin. Ks. Słowikowski
sprawował obrządki kapłańskie w parafii do 23 maja, 1884 roku.
Po Ks. Słowikowskim obejmuje parafię Ks. Antoni Leks, proboszczuje on do 13 listopada, 1888
roku, najdłużej ze wszystkich poprzedników swoich. Podczas jego pobytu odrestaurowano drewniany
kościół i obłożono go cegłą. W roku 1887 zakupił starą szkołę publiczną od miasta z czterema lotami
za $1,000.00 i zamienił ją na szkołę parafialną. Poświęcenia szkoły dokonał Ks. Wincenty Barzyński,
C. R.. z Chicago. Kierownictwo szkoły objęły Siostry Notredamki z Milwaukee.
Następnie w roku 1888 w listopadzie, objął parafię Ks. Władysław Grabowski i proboszczował
do 25 stycznia 1891 roku.
W roku 1890 wybudował dom dla Sióstr za $2,400.00 i powiększył także kościół kosztem
$1,200.00. " Potem Ks. Wł. Grabowski opuszcza parafię i udaje się do La Salle, a stamtąd na jego
miejsce przybywa Ks. Zygmunt Woźny, w roku 1891, i rządził parafią do 1 maja 1894 roku. W tym
czasie odnowił wieże kościelne, sprawił wielki ołtarz i dzwon. Dnia 1-go maja, 1894 roku ks. Woźny
opuszcza parafię a na jego miejsce przybywa Ks. Kwiryn Zieliński.
Ks. Zieliński dał nowy dach na kościół, powiększył chór, ulepszył plebanię we-wnętrznie, powiększył cmentarz i podzielił go na loty. Ks. Biskup Messmer zjechał na poświęcenie tegoż w roku
1895, dnia 29-go września. W tym roku Siostry Notredamki opuściły parafię. Zastąpiły je tymczasowo
nauczycielki świeckie.
W roku następnym, 1896, szkołę objęły Siostry Franciszkanki, z klasztoru św. Józefa w Milwaukee.
W tym samym roku, 18 października, w niedzielę po nieszporach, zgorzał kościół i plebania. Wypadek
ten przyczynił się do opuszczenia parafii przez Ks. Zielińskiego. Ks. Nikodem Kolasiński dojeżdżał z
Hullu przez miesiąc do parafii Św. Piotra.
Dnia 23-go grudnia, tegoż roku, przybył Ks. Łukasz Peściński, z parafii św. Jana z Menasha. Ks.
Łukasz Peściński pochodzi z dawnego Królestwa Polskiego, z wioski Bierzuń, województwa Płockiego.
Przybył do Ameryki z rodzicami w roku 1870. Pierwsze nauki pobierał w zakładzie św. Emiliana, w
St. Francis, Wis., a wyższe kursy klerykalne dokończył w seminarium tegoż wezwania. Święcenia
kapłańskie otrzymał z rąk Ks. Arcybiskupa Heiss w St. Francis, dnia 24-go czerwca, 1884 roku.
Pierwsze obowiązki kapłańskie sprawował w wiosce Seymour, Wis., równocześnie dojeżdżając
do misji Black Creek, West Freedom i Hoffa Park. Tu zaznał trudów prawdziwego i pierwotnego misjonarza. Zaś od roku 1886 do 1895 chlubnie proboszczował w parafii św. Kazimierza w Town Hull,
gdzie wybudował szkołę za $3,500.00 i sprowadził SS. Franciszkanki, jako nauczycielki dla dzieci tej
parafii. Stąd również dojeżdżał do nowo zorganizowanej parafii św. Michała w Wausau. Zaś w roku
3
1895 był przeniesiony do parafii św. Jana w Menasha, gdzie po ciężkiej i trudnej pracy opuszcza
parafię, aby nowe, pełne trudu pole pracy objąć, przy parafii św. Piotra w Stevens Point, którą co
dopiero opuścił, dziś już nieboszczyk, Ks. Kwiryn Zieliński.
Rok 1896 stał się pamiętnym dla parafii św. Piotra, kiedy to Ks. Łukasz J. Peściński objął duszpasterstwo w tejże. Zaraz też na wstępie bierze się nowy pasterz do pracy energicznej.
Odbudowanie kościoła.
W niespełna rok po pożarze starego kościoła, rozpoczęto prace nad budowaniem nowego. Kontrakt na budowę wydano Józefowi Huttfer z Fond du Lac, Wis., za sumę $15,150.00. Plany budowli
dostarczył Bernard Kołpacki z Milwaukee.
Kamień węgielny poświęcono uroczyście 11 lipca, 1897 roku. Ceremonii poświęcenia dopełnił
Przew. Ks. J. J. Fox, wikariusz generalny diecezji Green Bay, przy licznym udziale duchowieństwa.
W grudniu już, tego samego roku uroczystego poświęcenia kościoła dokonał Najprzew. Ks.
Biskup S. G. Messmer, w otoczeniu licznego duchowieństwa. Dnia poprzedniego poświęcono dwa
dzwony, zaś Ks. J. Rainer, rektor seminarium duchownego w St. Francis, wygłosił mowę w języku
angielskim, a Ks. Tomasz Grembowski w języku polskim, stosując się do uroczystej okoliczności. Zaś
przy poświęceniu kościoła wygłosił wspaniałe i wielkiego namaszczenia kazanie Ks. Paweł Szulerecki,
proboszcz parafii św. Stanisława w Milwaukee.
Koszt kościoła wewnątrz, z ołtarzami, ławkami i organami wynosił około $24,000.00. Długość
kościoła wynosiła 135 stóp, szerokość zaś 64.
DODATEK.
Pierwsza i najstarsza osada polska w Stanach Zjednoczonych była w powiecie Portage, Wis. Już w
roku 1855 osiedlali się Polacy na wschód od Stevens Point, w okolicy tak zwanych "Poland Corners"
(Polskich Krzyżówek).
Pierwszym polskim kapłanem w Ameryce, o ile to nam jest wiadome, był Ks. Jan Polak, który
był stałym proboszczem w Stevens Point, Wis., od 29 listopada, 1860 roku, do 15 marca, 1862 roku.
Ze Stevens Point dojeżdżał także Ks. Polak do Polskich Krzyżówek (Polish Corners), gdzie już się kilkanaście rodzin polskich osiedliło.
Ten pierwszy i gorliwy Kapłan Boży umarł w szpitalu Sióstr Maryi Panny w Milwaukee po dwumiesięcznej chorobie około 15-go maja, 1862 roku.
4