pobierz artykuł w formacie pdf
Transkrypt
pobierz artykuł w formacie pdf
Rola lekarza rodzinnego we wspieraniu profilaktyki niedoborów składników odżywczych w diecie dziecka Wywiad z prof. nzw. Witoldem Lukasem ze Śląskiej Akademii Medycznej, Krajowym Konsultantem w dziedzinie Medycyny Rodzinnej, Kierownikiem Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej ŚAM Panie Profesorze, od wielu lat jest Pan bardzo aktywnie zaangażowany w proces kształcenia lekarzy rodzinnych w Polsce. Pana liczne wykłady obejmują między innymi temat: „Zapobieganie krzywicy i próchnicy zębów. Rola postępowania profilaktycznego w gabinecie lekarza rodzinnego”. Proszę powiedzieć, dlaczego akurat ten temat jest taki ważny? Promocja zdrowego stylu życia i profilaktyka są wpisane mocno w działalność lekarza rodzinnego. Można określić te zdania jako kluczowe i co więcej, jeżeli byłyby one konsekwentnie realizowane, dobrze zorganizowane i odpowiednio finansowane, przyniosłyby wymierne korzyści społeczeństwu w niezbyt odległym czasie. Są problemy powszechne, pozornie znane środowisku lekarskiemu, ale aż tak znane i oczywiste, że zaczynają sprawiać trudności. Przekonanie w niektórych kręgach, że wszystko jest znane i chyba nic nowego nie może się w tej dziedzinie wydarzyć, sprzyja zaniechaniu działań oraz dowolności w realizacji tych zadań. Dlatego w ramach Akademii Kształcenia Ustawicznego Lancet dokonaliśmy wyboru najbardziej istotnych problemów pediatrycznych dla lekarza rodzinnego, m.in. zapobieganie krzywicy z uwagi na nowe rekomendacje i następstwa niedoboru wit. D3 nie tylko w okresie dzieciństwa, ale w wieku dojrzałym i podeszłym. Istotne miejsce w module pediatrycznym zajęły również problemy próchnicy zębów u dzieci, ponieważ mimo stosowania różnych programów profilaktycznych skuteczność ich nie jest zadowalająca lub wręcz niedostateczna. Chodziło tu o zwrócenie uwagi lekarzom rodzinnym na fakt, że współpraca LR ze stomatologiem, polegająca na komplementarnych działaniach lekarza rodzinnego, może wreszcie przynieść pożądany efekt. Istotne miejsce w tymże module zajęły problemy związane ze stosowaniem kwasu foliowego, jako profilaktyki wad cewy nerwowej. Pewną część szkolenia poświęcono również zespołowi metabolicznemu u dzieci i młodzieży. Są to zagadnienia istotne dla dalszego rozwoju dziecka i stanu zdrowia w okresie dojrzałości, i w wieku dorosłym. Prowadził Pan badania na temat stosowania preparatów witaminy D3 u kobiet w ciąży i małych dzieci. Czy można powiedzieć, że profilaktyka krzywicy w tym początkowym okresie życia jest szeroko rozpowszechniona? Rzeczywiście jest to prawda. Zespół Katedry i Zakładu Medycyny Rodzinnej przeprowadził tego typu badania wśród kobiet i lekarzy POZ. Jak się okazało istnieją ogromne rozbieżności w zakresie czasu stosowania dawek wit. D3 zarówno u kobiet w ciąży, jak i małych dzieci. Te rozbieżności wskazują na pewną swobodę w interpretowaniu zaleceń (rekomendacji stosowania wit. D3 opublikowanych w 2004 r. przez Zespół Ekspertów z Krajowym Specjalistą ds. Pediatrii na czele). Problem dotyczy również właściwego przekazu informacji o stosowaniu wit. D3 skierowanego do matek i kobiet będących w ciąży. Odrębnym zagadnieniem jest problem stosowania się do zaleceń lekarskich przez matki. Chciałbym podkreślić, że profilaktyka krzywicy od dziesięcioleci w naszym kraju była przedmiotem licznych publikacji, opracowań i rekomendacji opracowywanych głównie przez Instytut Matki i Dziecka. Niemniej postęp w nauce zmusił do dokonania pewnych korekt w dotychczas istniejących wytycznych, stąd przyjęliśmy założenie, że oprócz publikacji na ten temat w najbardziej poczytnych czasopismach w środowisku lekarzy rodzinnych (np. w Lekarzu Rodzinnym) czy w podręczniku Medycyny Rodzinnej (2004), właściwą formą oddziaływania na lekarzy rodzinnych będą wykłady prezentowane w ramach Akademii Kształcenia Ustawicznego Lancet. Cieszą się one dużą popularnością wśród lekarzy rodzinnych, o czym świadczy bardzo wysoka frekwencja i ożywiona dyskusja. Chciałbym podkreślić, że zajęcia odbywają się w soboty, a więc dni przeznaczone na odpoczynek z rodziną, a jednak lekarze wykonują wysiłek i poświęcają wolny czas, aby pogłębić swoje wiadomości. A w jaki sposób można minimalizować skutki niedoborów witaminy D3 w późniejszym okresie dzieciństwa? Czy ta witamina jest ważna także dla dzieci powyżej 3 r.ż.? Oczywiście, że można. Rekomendacje amerykańskie zawierają przesłanie, aby stosować wit. D3 do 18 r.ż. w dawce 200 jednostek dziennie. Polskie rekomendacje zakładają, że należy stosować wit. D3 od okresu noworodkowego min. do 16 r.ż. w dawce 400 j.m. dziennie. Należy również bardzo indywidualnie rozpatrywać moment rozpoczęcia stosowania wit. D3, w zależności od tego czy matka stosowała wit. D3 w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Istotnym również czynnikiem jest sposób karmienia dziecka (naturalne czy sztuczne) i znajomość zawartości wit. D3 w mieszankach (mleku początkowym i następnym). Znając te wszystkie dane lekarz rodzinny jest w stanie dokonać bilansu podaży wit. D3 w w/w produktach i zapewnić jej odpowiednią podaż (400 j.m. na dobę). Przyjęta strategia długotrwałego stosowania wit. D3, a nie tylko ograniczenia się do okresu wczesnego dzieciństwa, ma na celu prewencję wystąpienia w późniejszym wieku osteomalacji i osteoporozy, i wszelkich następstw z tym związanych, a także jak wskazują ostatnie badania, wpływa na zmniejszenie ryzyka występowania niektórych schorzeń nowotworowych (rak prostaty, rak sutka czy nawet ujawnienie się cukrzycy typu 2). Jaka jest Pana zdaniem rola lekarzy rodzinnych w ocenie stanu żywienia dziecka? Lekarz rodzinny, który działa na najniższym szczeblu referencyjności czyli w POZ, jest najczęściej pierwszą osobą, do której zgłaszają się rodzice w ramach okresowych badań profilaktycznych, szczepień ochronnych, z powodu ostrych epizodów chorobowych, czy rzadziej z powodu chorób przewlekłych. Tak więc od niego bardzo wiele zależy. Łatwy dostęp do lekarza rodzinnego sprzyja podnoszeniu efektywności jego działań. Jest rzeczą oczywistą, że im bardziej świadomy, wykształcony i zaangażowany lekarz, tym lepsza realizacja jego zadań w zakresie promocji i prewencji zdrowego stylu życia u dzieci, i młodzieży. Trzeba zatem dołożyć wszelkich starań, aby coraz efektywniej kształcić lekarzy, nie tylko podczas okresu specjalizacji, ale przede wszystkim w ramach kształcenia ustawicznego i zachęcać lekarzy do sporządzania indywidualnego planu kształcenia, jego monitorowania i dokonywania przeglądu osiągnięć w zakresie nabywania wiedzy, i umiejętności, szczególnie w zakresie racjonalnego żywienia. Żywność dla zdrowia 17