na co nalezy zwracac uwage przy odsadzeniu prosiat

PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Na co należy zwracać uwagę przy odsadzaniu prosiąt?
Jakość odsadzanych prosiąt decyduje o wskaźnikach produkcyjnych w odchowalni, a następnie w
sektorze tuczu, co w efekcie wpływa na ekonomikę produkcji.
Odchów zdrowych prosiąt jest wynikiem zależności pomiędzy statusem zdrowia stada, jakością środowiska a
poziomem zarządzania. Sposób zarządzania stadem oraz warunki chowu mają zasadniczy wpływ na
zdrowotność i produkcyjność prosiąt bezpośrednio po odsadzeniu. Do najważniejszych czynników w tym
zakresie zaliczyć należy:
•
sposób produkcji i utrzymania prosiąt po odsadzeniu;
•
odpowiednią wagę prosiąt odsadzanych;
•
optymalny wiek prosiąt odsadzanych;
•
odpowiednie warunki środowiskowe, w tym tempera- turę pomieszczeń i jakość wentylacji;
•
jakość i technikę żywienia w poszczególnych grupach
wiekowych prosiąt;
•
system segregacji wiekowej świń (wszystko pełne wszystko puste).
Znaczenie wieku i masy ciała w okresie odsadzania
Najważniejszymi parametrami, mającymi wpływ na jakość odsadzanych prosiąt, są masa ciała oraz wiek
osesków w momencie ich przerzutu do sektora odchowu. W praktyce najczęściej odsadza się prosięta w wieku
21-28 dni, czasami - zwłaszcza w chowie mniej intensywnym - nawet starsze. W większości ferm o intensywnym
chowie średni wiek odsadzanych prosiąt to 24 dni. W tym miejscu chciałbym podkreślić, że stosownie do
warunków dobrostanu w Polsce prosięta powinny być odsadzane w wieku 28 dni.
Należy pamiętać, że wraz z obniżaniem wieku odsadzeniowego prosiąt zaznacza się niekorzystny wpływ nie
tylko na ich jakość w późniejszym odchowie, ale także na produkcyjność loch.
Niekorzystne (potencjalnie) konsekwencje wczesnego odsadzania prosiąt:
Im młodsze prosięta, tym słabszy apetyt po odsadzeniu, a w konsekwencji mniejsze przyrosty.
Tabela 1. poziom krytyczny temperatury dla prosiąt po odsadzeniu
Masa ciała prosięcia (kg)
Na słomie (st. C)
Na ruszcie (st. C)
5
27
30
6
25
29
7
22
28
8
21
26
9
20
25
Młodsze prosięta trudniej adaptują się do nowych warunków utrzymania i suchej paszy, dlatego wymagają
wysokiej jakości pasz stałych. Niższy wiek odsadzeniowy to potrzeba większej liczby pomieszczeń do odchowu
prosiąt. W takich okolicznościach warunki utrzymania, środowiskowe (temperatura, wentylacja) oraz żywieniowe
powinny być na najwyższym poziomie. Prosięta odsadzane w młodszym wieku są bardziej podatne na choroby
przewodu pokarmowego. Generalnie wyższa jest śmiertelność poodsadzeniowa prosiąt. Krótsza laktacja może
mieć negatywny wpływ na skuteczność krycia loch oraz wielkość kolejnego miotu. U samic może wydłużyć się
okres od odsadzenia do wystąpienia rui oraz zwiększyć się liczba loch z wypływami z dróg rodnych.
W konsekwencji zmniejsza się liczba prosiąt urodzonych na lochę/rok.
Strona 1 z 3
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
Zmiany w anatomii i fizjologii jelita prosięcia w okresie odsadzania
Obecne w jelicie cienkim prosięcia kosmki jelitowe zwiększają możliwości absorpcyjne jelita. W okresie
ssania obecne w siarze, a także i w mleku, sekrecyjne przeciwciała IgA chronią kosmki jelitowe przed kolonizacją
pałeczkami E. coli oraz innymi zarazkami, a w konsekwencji przed rozwojem chorób biegunkowych. Po
odsadzeniu sytuacja diametralnie się zmienia, dochodzi do uszkodzenia kosmków jelitowych przez bytujące w
przewodzie pokarmowym bakterie. W wyniku atrofii (zaniku) kosmków jelitowych zmniejsza się zdolność
absorpcyjna błony śluzowej jelit, redukcji ulega również ilość enzymów trawiennych, co w konsekwencji
doprowadza do zaburzeń trawiennych i wystąpienia biegunki. W optymalnych warunkach odbudowa
uszkodzonych kosmków jelitowych następuje po 5-7 dniach od odsadzenia. Proces regeneracji kosmków
jelitowych w dużym stopniu związany jest z temperaturą otoczenia, w której przebywają zwierzęta oraz poziomu
energii w paszy.
Proces odsadzania jest wielkim stresem nie tylko fizycznym, związanym ze zmianą warunków bytowania, zmianą
pożywienia z mleka na paszę stałą, ale prawdopodobnie ogromnym przeżyciem z punktu widzenia psychicznego.
Reakcja poszczególnych prosiąt na stres poodsadzeniowy przebiega w zróżnicowany sposób. U niektórych
prosiąt dochodzi do poważnych zaburzeń trawiennych, z biegunką włącznie.
Jeśli chcemy, aby prosięta w sektorze odchowu miały dobrą kondycję i były zdrowe, powinniśmy:
•
Optymalizować wiek oraz wagę prosiąt odsadzanych.
•
Stosować segregację wiekową prosiąt po odsadzeniu. W jednym pomieszczeniu umieszczać prosięta z
jednej grupy wiekowej (ten sam tydzień odsadzania).
•
Pamiętać, że cięższe, ale młodsze prosięta mają mniej dojrzały układ trawienny.
•
Grupować prosięta w kojcu stosownie do ich wagi, a najlepiej utrzymywać je miotami.
•
Po upływie 7-10 dni wszystkie mniejsze i słabsze prosięta przenosić do jednego, tzw. selekcyjnego,
kojca w tym samym pomieszczeniu.
•
Nie zagęszczać kojców - optymalne zagęszczenie w kojcach odchowalni to 0,3 m powierzchni/prosię.
W jednym kojcu na podłodze rusztowej powinniśmy utrzymywać nie więcej niż 30 prosiąt, a w kojcu na
głębokiej ściółce maksymalnie 200 zwierząt.
•
Stosować pasze najlepszej jakości, łatwo strawne; w ciągu kilku pierwszych dni warto podawać je w
formie płynnej, najlepiej 5-6 razy dziennie, zachęcając tym samym prosięta do jedzenia, bez ryzyka
zjedzenia zbyt dużej ilości karmy (przejedzenia).
•
Podawać paszę dla prosiąt (prestarter), która zawiera, oprócz odpowiedniej ilości soli mineralnych i
witamin, 16,4 MJ energii strawnej/kg, 21-23% białka oraz 1,3-1,4 lizyny. Zwracać uwagę na wielkość
granulek paszy, im mniejsze tym chętniej są zjadana przez prosięta - granulki nie powinna przekraczać
2 mm.
•
Stosować kilka różnych pasz dla prosiąt po odsadzeniu odpowiednich do wieku i masy ciała świń.
•
Używać w ciągu pierwszych kilku dni po odsadzeniu karmideł miskowych (otwartych).
•
Zapewnić stały dostęp do czystej i świeżej wody.
•
Zwrócić uwagę na temperaturę w pomieszczeniach odchowalni (generalnie przyjmuje się, że w
o
o
pierwszym tygodniu po odsadzeniu powinna wynosić 26-28 C, w kolejnych tygodniach o 1 C mniej).
Wymagania prosiąt, co do temperatury uzależnione są od masy ciała świń, typu podłogi, jakości paszy,
a także szybkości ruchu powietrza. Temperatura pomieszczeń powinna być mierzona na wysokości
zwierząt przy użyciu termometru do pomiaru temperatury maksimum i minimum. Zwierzęta
przebywające w komforcie cieplnym leżą oddzielnie, prawie nie dotykając się nawzajem.
•
Warchlakarnie powinny być suche, czyste, bez przeciągów.
2
Strona 2 z 3
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland
PIC Polska – rekomendacje weterynaryjne
•
W ciągu kilku dni po odsadzeniu, w przypadku podłóg rusztowych, używać mat w miejscach
legowiskowych dla prosiąt.
Najważniejsze zasady produkcji zdrowych prosiąt:
•
Optymalne żywienie loch w ciąży, a szczególnie w okresie laktacji (dieta laktacyjna powinna zawierać
1,1% lizyny, 17-18% białka oraz ok. 14% MJ energii strawnej/kg).
•
Uzyskiwanie prosiąt o wysokiej wadze urodzeniowej.
•
Zapewnienie nowo urodzonym prosiętom dostępu do siary.
•
Zapewnienie dobrych warunków utrzymania i higieny w porodówce (sucho, czysto, ciepło).
•
Szczepienie loch (jednokrotnie) i loszek (dwukrotnie) przeciw E. coli.
•
Utrzymywanie stabilnej temperatury dla prosiąt w gnieździe, szczególnie w ciągu pierwszych 5 dni po
o
urodzeniu (33-35 C).
•
Stosowanie dokarmiania prosiąt-osesków przy użyciu wysokiej jakości świeżej paszy (prestarter).
Doc. dr hab. Kazimierz Tarasiuk
Główny Lekarz Weterynarii PIC Polska i Europa Centralna
Strona 3 z 3
PIC Polska Sp. z o.o.; ul. Wazów 8A, 01-986 Warszawa; tel 022 569 5740; fax 022 569 5750;
[email protected] ; www.pic.com/poland