Rekomendacje ekspertów TS dotyczące europejskiej

Zespół ekspertów pracujących na zlecenie posła do Parlamentu
Europejskiego Jana Olbrychta, w wyniku przeprowadzonych analiz,
prezentuje następujące rekomendacje dotyczące europejskiej
polityki spójności po roku 2013.
/1.
Uważamy, że proces programowania i wdrażania polityki spójności powinien przebiegać
zgodnie z założeniem, że instytucje europejskie określają cele, priorytety i zasady wdrażania oraz
ostatecznie sprawdzają rezultaty działania, pozostawiając państwom członkowskim decyzje
kierunkowe, wybór priorytetów i modeli wdrażania.
/2.
Biorąc pod uwagę stopień szczegółowości priorytetów inwestycyjnych zawartych
w rozporządzeniach dotyczących poszczególnych funduszy strukturalnych, uważamy, że kluczowe
działania (key actions) powinny tworzyć katalog otwarty, którego doprecyzowanie i rozszerzanie
odbywałoby się na poziomie programów operacyjnych.
Dlatego Wspólne Ramy Strategiczne, powinny określać sposoby komplementarnego wykorzystywania wszystkich pięciu funduszy, powinny podlegać debacie w procesie przygotowania aktów
legislacyjnych i mogą stanowić załącznik do tzw. rozporządzenia ogólnego.
/3.
Koncentracja tematyczna, jako zasada kierunkowa, jest rozwiązaniem słusznym. Uważamy
jednak, że zaproponowane ramy koncentracji są zbyt ścisłe. W przypadku Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR) uznanie, że cele tematyczne (thematic objectives) dzielą się na
ważniejsze (3 wybrane cele dotyczące innowacji, MSP i efektywności energetycznej) i pozostałe (8)
nie budzi w świetle strategii „Europa 2020” wątpliwości, ale przyjęcie ścisłych ograniczeń procentowych (50%, 80%) zbyt ogranicza decyzje państw członkowskich.
Dlatego w kwestii koncentracji tematycznej zapisy rozporządzeń powinny stwarzać możliwość
podjęcia decyzji w sposób bardziej elastyczny.
/4.
Ze względu na dużą szczegółowość priorytetów inwestycyjnych określonych
w rozporządzeniach dla EFRR i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), należy stworzyć
możliwość ich uzupełnienia w trakcie procesu legislacyjnego. Ponadto koncentracja tematyczna
w EFS powinna być, analogicznie do EFRR, stosowana tylko na poziomie celów tematycznych, a nie
na poziomie priorytetów inwestycyjnych.
/5. Uważamy, że wykorzystanie wskaźników, jako metody porównywania skuteczności polityki
spójności pomiędzy państwami członkowskimi, jest słuszne. Tym niemniej powinno się określić
czy wskaźniki dotyczą osiągania celów tematycznych, priorytetów inwestycyjnych, czy realizacji
działań kluczowych. Brak jednoznacznego rozstrzygnięcia tej kwestii powoduje, że wskaźniki
zawarte w projektach rozporządzeń mają zbyt ogólny i uproszczony charakter.
Uważamy, że należy rozważyć wyłączenie listy wskaźników do odrębnego aktu delegowanego
przygotowanego przez Komisje Europejską. W przypadku pozostawienia wskaźników
w rozporządzeniu należy rozważyć ich bezpośrednie powiązanie np. z priorytetami inwestycyjnymi.
1.
/6.
Kontrakt partnerski powinien mieć bardziej dopracowany status prawny, tak, aby
wskazywał na partnerski sposób budowania relacji państwo członkowskie - Komisja Europejska
i określał wzajemne prawa i zobowiązania. Równocześnie kontrakt powinien być po stronie
państwa członkowskiego budowany we współpracy partnerów: rządów, władz regionalnych i lokalnych, przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i partnerów gospodarczych. Wprowadzenie
kontraktu partnerskiego powinno dać szansę praktycznej realizacji zarządzania wielopoziomowego.
Kategorie partnerów uczestniczących na etapie programowania powinny być zbieżne z kategoriami partnerów uczestniczących na etapie wdrażania i monitorowania (w tym w komitetach
monitorujących).
Uzgodnienie treści kontraktu partnerskiego między państwem członkowskim a Komisją
Europejską powinno obyć się przed uzgodnieniem programów operacyjnych przez państwo
członkowskie i Komisję Europejską. Ewentualne zmiany w kontrakcie powinny wyprzedzać
ostateczne przygotowanie programu operacyjnego.
Wprowadzenie kontraktu partnerskiego musi skrócić procedurę zatwierdzania i zmiany programu
operacyjnego. Jeżeli w tym zakresie nie nastąpi uproszczenie, to niewielka będzie wartość dodana
nowej formy programowania w stosunku do obowiązujących narodowych strategicznych ram
odniesienia.
/7.
Wzmocnienie wymiaru miejskiego w nowym okresie programowania należy uznać za
korzystne. Precyzyjnego wyjaśnienia wymagają nowe formy i instrumenty działania proponowane
w rozporządzeniu EFRR.
Proponowane zintegrowane działania na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich
należy interpretować jako wsparcie dla zintegrowanych działań opartych na strategiach budowanych wspólnie na terenach funkcjonalnych obszarów miejskich. Dlatego należy ujednolicić
terminologię i używać sformułowania „funkcjonalne obszary miejskie” (functional urban areas)
a nie "miasta". Uważamy, ze kontrakt partnerski powinien zawierać kryteria określania
(definiowania) funkcjonalnych obszarów miejskich, a nie „listę miast”.
Zaproponowane 5% EFRR powinno być przeznaczone na ww. zintegrowane działania na rzecz
zrównoważonego rozwoju funkcjonalnych obszarów miejskich. W realizacji działań, zgodnie
z rozporządzeniem, powinno się stosować instrument zintegrowanych inwestycji terytorialnych
(Integrated Territorial Investments) i stworzyć możliwość delegowania kompetencji zarządzania na
poziom funkcjonalnych obszarów miejskich. Obszary te powinny wskazać władzę zarządzającą ich
działaniami przez cały okres programowania.
/8. Uważamy, że wprowadzanie warunkowości makroekonomicznej jest próbą silnego
powiązania polityki spójności z politykami makroekonomicznymi państw i istnieje zagrożenie,
że będzie odbywać się kosztem celów tej polityki.
2.
// Eksperci Think Silesia:
Dr Jan Olbrycht, Poseł do Parlamentu Europejskiego
Dr Tomasz Grzegorz Grosse, Instytut Spraw Publicznych w Warszawie
Dr hab. Marek Kozak, Uniwersytet Warszawski
Dr hab. Florian Kuźnik, prof. Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach
Luk Palmen, Prezes Zarządu InnoCo
Dr Magdalena Sapała, The Institute for European Studies (VUB) w Brukseli
Jacek Woźniak, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego
3.