MATERIAŁ NAUCZANIA

MATERIAŁ NAUCZANIA
1. Wyrównywanie i liczenie arkuszy, półproduktów i produktów
introligatorskich
1.1. Materiał nauczania
Wyrównywanie stosu arkuszy polega na dokładnym wyrównaniu arkuszy w stosie
według dwóch przylegających do siebie krawędzi (boków). Wyrównywanie w stosie
umożliwia precyzyjne krojenie i łączące się z tym, złamywanie arkuszy. Wyrównywanie
arkuszy w stosie polega na ich wzajemnym przesuwaniu się w trakcie utrząsania. Czynność tę
można wykonywać ręcznie lub za pomocą specjalnych maszyn – utrząsarek, pracujących na
zasadzie mechanicznych wibracji pochyłego stołu, na którym leży stos arkuszy.
Rys. 1. Utrząsarka do równania arkuszy w stosach: 1 – stół pochylony
jednym narożnikiem do dołu, 2 – płyty oporowe [4, s. 36]
Pochylony stół utrząsarki jednym narożnikiem zwrócony jest do dołu. Jest on zakończony
płytami oporowymi prostopadłymi do stołu, na który nakłada się arkusze przed drukiem lub po
druku. Arkusze wyrównuje się w stosach o różnej wysokości, w zależności od formatu
i gramatury papieru, w przedziale 100–200 mm. Wyrównanie ułatwia powietrze wprowadzone
pomiędzy arkusze. Dlatego stos przed położeniem na stół rozluźnia się ręcznie przez
wyginanie na stole i pomiędzy arkusze papieru nadmuchuje się powietrze. Niektóre utrząsarki
mają z boku zainstalowane urządzenia nadmuchujące powietrze pomiędzy arkusze stosu.
Po włączeniu utrząsarki stół zostaje wprawiony w szybki ruch drgający – w górę i w dół –
przez mechanizmy: krzywkowy, śrubowy, mimośrodowy lub przez elektromagnes. W trakcie
ruchu stołu w dół poszczególne arkusze przez bardzo krótki czas spadają swobodnie pod
wpływem siły ciężkości, dotykając do płyt oporowych. Tym samym następuje ich wyrównanie.
1
Rys. 2. Schemat utrząsarki mechanicznej z mechanizmem krzywkowym
i stołem nadmuchowym: 1 – mechanizm krzywkowy,
2 – krzywka bębnowa, 3 – sprężyny [2, s. 9]
Rys. 3. Schemat utrząsarki mechanicznej z napędem śrubowym: 1 –
stół,
2 – elastyczne podpory, 3 – rama oporowa, 4 – pręty, 5 – wał,
6 – przekładnia pasowa klinowa, 7 – dźwignia, 8 – głowica,
9 – sanki ślizgowe, 10 – nakrętka, 11 – śruba, 12 – silnik,
13 – zderzak [2, s. 9]
Rys. 4. Schemat utrząsarki mechanicznej mimośrodowej: 1 – silnik,
2 – mimośród, 3 – gumopolistyren [2, s. 9]
2
Rys. 5. Schemat utrząsarki elektromagnetycznej [2, s. 10]
W pewnych przypadkach wyrównanie przez utrząsanie jest jednak niemożliwe, np. bibuły
o bardzo szorstkiej powierzchni, ze względu na zbyt duże tarcie, a bardzo cienkie bibułki,
o małej sztywności, ulegają zaginaniu przy dojściu do płyt oporowych. Takie wyroby
papiernicze trzeba wyrównywać ręcznie przez układanie arkusz po arkuszu na stosie
z dopasowywaniem ich położenia. Wyrównywanie produktów i półproduktów
introligatorskich jest znacznie łatwiejsze niż arkuszy papieru ze względu na mniejszy ich
format, dużą sztywność oraz dużą masę. W zasadzie wyrównywania takich materiałów lub
półproduktów nie wykonuje się maszynowo. Jedynie w liniach potokowych wyrównywanie
składek jest wykonywane automatycznie.
Liczenie arkuszy służy do określenia dokładnej ich liczby i zabezpiecza wymagany
nakład. Liczenie arkuszy wykonywane jest na maszynach liczących – liczarkach. Rozróżniamy
liczarki:
− wagowe,
− sumujące grubość arkuszy,
− liczące poszczególne arkusze.
Mając konieczną do wykonanie liczbę produktów (nakład) oraz dane dotyczące
dopuszczalnej liczby arkuszy mogących ulec zniszczeniu, oblicza się liczbę arkuszy, którą
introligator powinien otrzymać z działów drukowania. Arkusze w stosach przeznaczonych do
liczenia powinny być wyrównane, mieć odpowiednio dużą wilgotność, aby nie sczepiały się ze
sobą na skutek obecności na ich powierzchni ładunków elektrostatycznych.
Liczenie składek i innych półproduktów odbywa się podczas formowania paczek lub
stosów. Często jest to operacja wykonywana przez urządzenia zainstalowane w złamywarkach.
W przypadku półproduktów liczonych ręcznie, zaznacza się w stosie części zawierające
określoną liczbę egzemplarzy, przekładając paskami papieru lub odwracając położenie
egzemplarzy. W przypadku produktów introligatorskich w postaci luźnej, opaskuje się
określoną liczbę egzemplarzy, co ułatwia policzenie całego nakładu.
1.2. Pytania sprawdzające
1.
2.
3.
4.
5.
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Jakie są sposoby wyrównywania arkuszy?
Na czym polega wyrównywanie stosu arkuszy?
Do czego służy utrząsarka?
Jakie są sposoby liczenia arkuszy?
Jakie są sposoby liczenia półproduktów i produktów introligatorskich?
3