Bitwa radlowska - Samorządowe Centrum Edukacji w Tarnowie

70. Rocznica Bitwy Radłowskiej
6 września br., w Radłowie zorganizowane były uroczystości upamiętniające
70. rocznicę Bitwy Radłowskiej. Odbyły się one pod patronatem: Marszałka Województwa
Małopolskiego, Starosty Tarnowskiego oraz Wójta Gminy Radłów. Wśród uczestników byli
takŜe przedstawiciele władz państwowych i samorządowych: Wicemarszałek Województwa
Małopolskiego Roman Ciepiela, Wicewojewoda Małopolski Stanisław Sorys, posłowie:
Urszula Augustyn i Wiesław Woda oraz reprezentanci Wojska Polskiego z Generałem
Józefem Nasiadką na czele, delegacje słuŜb mundurowych, kombatanci. Pod pomnikiem
Bohaterów Września 1939 złoŜono symboliczny wieniec i odśpiewano „Rotę”, następnie
odbył się przemarsz na cmentarz parafialny, gdzie znajduje się kwatera Armii „Kraków”.
Przy grobach poległych odbyła się msza święta, a potem został odczytany list Prezydenta
RP i Ministra Obrony Narodowej oraz apel poległych, któremu towarzyszyła salwa honorowa.
W uroczystościach wzięły udział liczne grupy kombatantów, Ŝołnierzy AK i rodzin poległych
oraz lokalna społeczność. Następnie odbyła się rekonstrukcja bitwy o szkołę w ogrodzie
kościoła parafialnego. Sugestywnie z duŜym realizmem odtworzone zostały sceny z walk
o szkołę. Odbył sie równieŜ piknik historyczny podczas, którego moŜna było obejrzeć
współczesny sprzęt wojskowy oraz mundury i pojazdy które wzięły udział w rekonstrukcji.
MoŜna było równieŜ zakupić ksiąŜki o tematyce wojskowej na stoisku wydawnictwa ZP
Grupa z Warszawy oraz Samorządowego Centrum Edukacji w Tarnowie.
RYS HISTORYCZNY
Klęska w bitwie granicznej spowodowała odwrót wojsk polskich w kierunku nowych
miejsc ześrodkowań. Jedno z nich uznane jako ostateczna linia odwrotu, dowództwo
polskie zaplanowało na linii rzek Dunajca i Nidy. Prowadziła do niego droga przez Tarnów,
Radłów w kierunku Biskupic Radłowskich. Działania wojenne, które rozegrały się w dniu
7 i 8 września 1939 roku na ziemi radłowskiej wynikały więc z planów polskiego naczelnego
dowództwa wojskowego. W dniu 7 września wojska niemieckie dotarły w rejon Tarnowa,
uzyskując tym samym swobodę prowadzenia działań wzdłuŜ głównej szosy prowadzącej
w kierunku Bobrownik i Biskupic Radłowskich oraz Dunajca. Celem niemieckich oddziałów
było przedostanie się na tyły wojsk polskich tj. Grupy Operacyjnej „Boruta” gen.
Mieczysława Boruta – Spiechowicza, którą postawiło to w niezwykle trudnej sytuacji.
śołnierze tej grupy w składzie 6. Dywizji Piechoty gen. Bernarda Monda i 21. Dywizji
Piechoty Górskiej gen. Józefa Kustronia forsownym marszem kierowali się w stronę
Dunajca, by pod Bobrownikami i Biskupicami Radłowskimi przeprawić się na jego prawy
brzeg Dunajca i zająć tam nowe stanowiska obronne. Droga polskich Ŝołnierzy do
biskupickiego mostu była daleka, a Niemcy byli coraz bliŜej Radłowa. Dnia 7 września
o godzinie 16. 30 niemieckie wozy bojowe były juŜ na przedmieściach Radłowa. Doszło do
wymiany ognia w wyniku, którego Ŝołnierze polscy ewakuowali się w kierunku Biskupic
Radłowskich. W mieście powstało straszne zamieszanie i pojawiła się panika, która
ogarnęła tłumy uchodźców, kierujących się do mostu nad Dunajcem. Tragiczną sytuację
opanował jednak 4. Pułk Strzelców Podhalańskich pod dowództwem ppłk. Bronisława
Warzyboka, który przy wsparciu ogniowym dywizjonu 21. Pułku Artylerii Lekkiej wyparł
Niemców z Radłowa. Pozostał on jednak wolny nie na długo, gdyŜ około godz. 17.00
ruszyło ponownie natarcie niemieckich czołgów, które zostały powstrzymane przez polską
obronę na przedmieściach Radłowa. Dramatyczne walki trwały jednak dalej. Wieczorem
Radłów został ostatecznie opanowany przez Niemców. Pozostała jednak garstka polskich
oficerów, podchorąŜych i Ŝołnierzy naleŜących do 21. Dywizji gen. J. Kustronia. śołnierze ci
zabarykadowali się w budynku miejscowej szkoły i ogniem swej broni blokowali wylot drogi
z rynku w kierunku Biskupic. Pomimo, Ŝe w szkole radłowskiej walczyło prawdopodobnie
13 Ŝołnierzy, ogień ich był bardzo skuteczny, gdyŜ nieprzyjacielowi nie udało się
przedostać z Radłowa do Biskupic, co umoŜliwiło przeprawę przez most w Biskupicach
kolejnym polskim oddziałom. W nocy z 7 na 8 września most w Biskupicach został
wysadzony, by na drugi brzeg nie przedostały się niemieckie czołgi. Biskupice zostały
opanowane przez wojsko niemieckie. O świcie nastąpiło polskie natarcie w wyniku,
którego udało się oddziałom polskim opanować teren wzdłuŜ drogi prowadzącej
z Radłowa do Biskupic. Po kilkugodzinnej wymianie ognia natarcie polskie zostało jednak
przerwane. Oddziały były zmuszone wycofać się w kierunku Niecieczy, Otfinowa
i Wietrzychowic. Nadal jednak trwały walki w centrum Radłowa. To walczyli obrońcy
radłowskiej szkoły wspierani przez pojedynczych Ŝołnierzy ukrytych w zabudowaniach
gospodarczych naleŜących do pałacu Dolańskich. Gdy kolejne próby zdobycia budynku
i poddania się przez polskich Ŝołnierzy zakończyły się niepowodzeniem, Ŝołnierze
niemieccy uŜyli miotaczy ognia. Spłonął budynek, a wraz z nim jego bohaterscy obrońcy.
Bitwa radłowska trwała 48 godzin. Była największą bitwa stoczoną przez Ŝołnierzy polskich
z wojskami niemieckimi w tej części Małopolski. W bitwie radłowskiej o przeprawę przez
Dunajec poległo prawdopodobnie 243 polskich Ŝołnierzy, a około 700 zostało rannych.
Część utonęła w Dunajcu. Na radłowskim cmentarzu spoczywa ok. 186 Ŝołnierzy Grupy
Operacyjnej „Boruta”, ok. 18 pochowano we wsi Zabawa, a ok. 17 w Zdrochcu.
Na radłowskim cmentarzu spoczywają, takŜe szczątki nieznanych spalonych obrońców
radłowskiej szkoły.
Barbara Dagmara Niziołek
Dyrektor SCE w Tarnowie
Zapraszamy na stronę http://www.sce.pl/?strona=00680&galeria=00035 gdzie znajduje się
galeria zdjęć z powyŜszej Uroczystości.